Między nauką a religią Dr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski Strzyżów 16 czerwca 2005 Giordano Bruno http://klisowska.aq.pl [email protected] „Wiara i rozum są jak dwa skrzydła” Jan Paweł II Między nauką a religią Dr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski Fakty I Giordano Bruno urodził się w 1548 r. w Naoli, koło Neapolu, Strzyżów 16 czerwca 2005 mając 17 lat wstąpił do dominikanów, w 1572 r. przyjął święcenia kapłańskie, http://klisowska.aq.pl [email protected] w 1575 r. został doktorem teologii. Między nauką a religią Dr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski Fakty II Giordano Bruno Jego poglądy budzą zaniepokojenie; zaczyna je badać Święte Oficjum. Strzyżów 16 czerwca 2005 http://klisowska.aq.pl [email protected] W 1576 r. – występuje z zakonu i wyjeżdża z Neapolu. Rozpoczyna wędrówkę, podczas której naucza astronomii, a nade wszystko filozofii m.in. w Genui, Tuluzie, Paryżu, Oxfordzie, Wittenberdze, Pradze. Dlaczego? Między nauką a religią Dr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski Fakty III Giordano Bruno 1579 r. - uwięziony na 7 lat w Genewie przez kalwinów; Strzyżów 16 czerwca 2005 1592 r. - osądzony przez Inkwizycję Rzymską, skazany na więzienie; 1600 r. - skazany i spalony na stosie. http://klisowska.aq.pl [email protected] Dlaczego? Między nauką a religią Dr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski Wyrok kontekst I – „religia” za porzucenie wiary i herezję Dlaczego? • religię uznał za uproszczoną wersję filozofii; Strzyżów 16 czerwca 2005 • liturgię za wynik zabobonu i rytuał magiczny; • odrzucał koncepcje grzechu pierworodnego i objawienia; • odrzucał immanentną boskość Jezusa - uważał Go za człowieka wspartego szczególną łaską przez Boga; Dlaczego? http://klisowska.aq.pl [email protected] Zarzut główny: Inkwizycja zarzucała myślicielowi panteizm. Między nauką a religią Dr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski Panteizm Giordano Bruno Głosił, że: Strzyżów 16 czerwca 2005 http://klisowska.aq.pl [email protected] człowiek zna tylko skończoną część wszechświata, ponieważ operuje głównie pojęciami skończonymi, ograniczenie naszego poznania nie może ograniczać świata, Bóg i wszechświat pochodzą z tej samej substancji, jak przyczyna i skutek, Bóg jest immanentną częścią wszechświata i materii dającą jej życie, nie jest jego stworzycielem, lecz nim samym – I, Bóg jest nieskończony, zatem i wszechświat jest nieskończony - II. Między nauką a religią Dr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski Giordano Bruno utożsamił Boga ze światem przyrody Implikacja I Wszechświat jest jeden, nie rodzi się, Strzyżów nie ulega zniszczeniu. 16 czerwca 2005 Implikacja II http://klisowska.aq.pl [email protected] Wszechświat jest nieskończony Między nauką a religią Dr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski Wyrok kontekst – „nauka” za rozpowszechnianie dzieła Kopernika; Strzyżów 16 czerwca 2005 Dlaczego? http://klisowska.aq.pl [email protected] Między nauką a religią Dr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski Kontekst historyczny Osoby ‘dramatu’: Strzyżów 16 czerwca 2005 http://klisowska.aq.pl [email protected] M. Kopernik 1473 – 1543 Tycho Brahe 1546 – 1601 Giordano Bruno 1548 – 1600 Między nauką a religią Dr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski Dzieło Kopernika opublikowane w 1543 r. zadedykowane ówczesnemu papieżowi M. Kopernik 1473 – 1543 Strzyżów 16 czerwca 2005 http://klisowska.aq.pl [email protected] Źródło: Andreas Celerius ”Harmony of the Macrocosms“ (1660) Między nauką a religią Dr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski Źródło: http://media4.obspm.fr Strzyżów 16 czerwca 2005 http://klisowska.aq.pl [email protected] Model Filaloasa (Filozofia Italska – pne) Między nauką a religią Dr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski Źródło: http://media4.obspm.fr Strzyżów 16 czerwca 2005 http://klisowska.aq.pl [email protected] Model Kopernika Między nauką a religią Dr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski Strzyżów 16 czerwca 2005 http://klisowska.aq.pl [email protected] Źródło: http://www.ast.cam.ac.uk Między nauką a religią Dr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski Strzyżów 16 czerwca 2005 http://klisowska.aq.pl [email protected] Źródło: http://www.ast.cam.ac.uk Źródło: Andreas Celerius ”Harmony of the Macrocosms“ (1660) Między nauką a religią Dr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski Źródło: http://media4.obspm.fr Strzyżów 16 czerwca 2005 http://klisowska.aq.pl [email protected] Model Tycho Brahe Między nauką a religią Dr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski Fakty IV Dzieło Kopernika Strzyżów uznane za szkodliwe, zostało wpisane na tzw. Indeks ksiąg zakazanych; Dlaczego? 16 czerwca 2005 Nastąpiło to po procesie Galileusza (1616). http://klisowska.aq.pl [email protected] 16 lat po śmierci Giordano Bruno (który nigdy nie czytał tego dzieła w oryginale). wycofane z listy dopiero w 1835 przez Piusa VII Między nauką a religią Dr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski Giordano Bruno formułuje zasadę kosmologiczną Implikacja III Nie ma wyróżnionego centrum Wszechświata. Strzyżów Nie ma wyróżnionych kierunków we Wszechświecie. 16 czerwca 2005 Wszechświat jest jednolity. W języku fizyki: http://klisowska.aq.pl [email protected] Wszechświat jest izotropowy i jednorodny. Między nauką a religią Dr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski Skutki implikacji III Słońce, jest jedną z wielu podobnych do siebie gwiazd. Ziemia jest typowym obiektem we wszechświecie. Strzyżów 16 czerwca 2005 Nic nie wyróżnia Ziemi (?). Istnieją ‘światy’ zamieszkałe, podobne do naszych (?). http://klisowska.aq.pl [email protected] Żródło: http://www.uranos.eu.orgl Między nauką a religią Dr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski Strzyżów 16 czerwca 2005 http://klisowska.aq.pl [email protected] Aleksander Wolszczan (ur. 1946) - polski astronom, odkrywca pierwszych planet spoza Układu Słonecznego. Między nauką a religią Dr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski Rewolucja kopernikańska Kopernika wpłynęła na sposób patrzenia na miejsce Ziemi i człowieka we Wszechświecie i stała się podstawą rozwoju nauk ścisłych. Teoria Strzyżów 16 czerwca 2005 Wyprowadzone przez G. Bruno filozoficzne implikacje z dzieła Kopernika - to zasada kosmologiczna, zwana zasadą kopernikańską. Wszechświat dostępny obserwacjom nie różni się od jego pozostałych części. http://klisowska.aq.pl [email protected] Żaden punkt we Wszechświecie nie jest niczym (nawet istnieniem życia) wyróżniony. Między nauką a religią Dr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski Działalność inkwizycji w większości krajów Europy trwała do XVIII wieku (w Portugalii, Hiszpanii i we Włoszech do XIX w.). Do XX wieku przetrwała jedynie Inkwizycja Rzymska. W 1908 Pius X przekształcił ją w Kongregację Świętego Oficjum, zaś w 1965 Paweł VI w Świętą Kongregację Doktryny Wiary. Strzyżów 16 czerwca 2005 http://klisowska.aq.pl [email protected] Papież Jan Paweł II - w imieniu Kościoła Katolickiego przeprosił za wszelkie błędy Inkwizycji i inkwizytorów. Między nauką a religią Dr Małgorzata Klisowska, Instytut Fizyki, Uniwersytet Rzeszowski Strzyżów M.Klisowska, Skąd elementy filozofii w nauczaniu fizyki?, Fizyka w Szkole 2-3, 20 (1990). 16 czerwca 2005 M.Klisowska, Dzieje idei Wszechświata. Elementy kosmologii, REMARK Rzeszów 1995. http://media4.obspm.fr http://klisowska.aq.pl [email protected] „Wiara i rozum są jak dwa skrzydła” Jan Paweł II