UKŁAD ODDECHOWY

Seminarium cz.I
Prawidłowa klatka piersiowa
 symetryczna budowa
 kąt między łukami żebrowymi w miejscu
wyrostka mieczykowatego wynosi 90⁰
 przestrzenie międzyżebrowe w górnych częściach
klatki piersiowej są niewidoczne, uwidaczniają się w częściach
dolnych
 łopatki przylegają ściśle do klatki piersiowej
 wyrostek mieczykowaty odchodzi od trzonu mostka stanowiąc jego
przedłużenie ku dołowi
Typy zniekształconej klatki piersiowej
 Beczkowata, rozedmowa
 Płaska, asteniczna
 Gruszkowata
 Szewska, lejkowata
 Kurza, krzywicza
Klatka piersiowa beczkowata
 krótka, szeroka
 ustawiona wdechowo
 żebra przebiegają poziomo
 powiększony wymiar przednio-tylny
 kąt między łukami żebrowymi (nadbrzuszny)




większy od prostego
mostek, obojczyki i łopatki ustawione wysoko
dołki nadobojczykowe często są uwypuklone
rozszerzalność klatki piersiowej bardzo nieznaczna
np. w rozedmie płuc
Klatka piersiowa płaska
 długa, wąska i płaska
 zapadnięte dołki nad- i podobojczykowe
 słabo rozwinięte mięsnie międzyżebrowe i mięśnie ramion
 odstające łopatki
 prosty kąt między łukami żebrowymi
 ruchome żebro dziesiąte
 u osób o budowie astenicznej
 u osób wyniszczonych
 np.w gruźlicy płuc
Klatka piersiowa szewska,
lejkowata
 w dolnej części wgłobienie, może być
zmianą wrodzoną lub na skutek zmian
krzywiczych
 zwykle bezobjawowa
 jeśli wgłobienie mostka jest głębokie mogą
pojawić się zaburzenia czynności serca (np.
częstoskurcz) i płuc
Klatka piersiowa
gruszkowata
 rozszerzenie górnej części klatki piersiowej
 zwężenie dolnej części klatki piersiowej
Klatka piersiowa kurza (piersiowo-krzywicza)
 grzebieniowate wypuklenie mostka (mostek sterczy wybitnie ku




przodowi, wymiar strzałkowy zwiększony, podobna do klatki ptasiej)
zwykle pochodzenia krzywiczego
często krzywicze zgrubienia na granicy żeber
i chrząstek żebrowych (różaniec krzywiczy)
często wciągnięcie klatki piersiowej w miejscu
przyczepu części żebrowych przepony
(bruzda Harrisona)
Zmiany w klatce piersiowej zależne
od skrzywienia kręgosłupa
 Skrzywienie kręgosłupa ku tyłowi (kyphosis) – w następstwie
krzywicy, osteomalacji, gruźlicy kręgosłupa (garb)
 Skrzywienie kręgosłupa w bok (scoliosis) – w następstwie zapalenia
rogów przednich rdzenia, u osób zdrowych
 Skrzywienie kręgosłupa ku przodowi (lordosis ) – w ciąży, guzach
jamy brzusznej
skolioza
nadmierna lordoza lędźwiowa
kyfoza piersiowa
Oglądanie narządu oddechowego
 Symetria ruchów oddechowych
 Skóra (kolor, zmiany)
 Ruchy nozdrzy
 Ilość oddechów na minutę
 Regularność oddechu
 Problemy z wdychaniem i wydychaniem
 Ocena przestrzeni międzyżebrowych
 Obserwacja, czy rozchylanie klatki piersiowej na wdechu występuje
symetrycznie
Oddychanie
 Tor oddechowy piersiowy (głównie udział mm. międzyżebrowych) –
charakterystyczny dla kobiet
 Tor oddychania brzuszny (główny udział przepony) –
charakterystyczny dla mężczyzn
 Prawidłowa liczba oddechów 12-18 na minutę
 Prawidłowy wdech jest nieznacznie krótszy niż wydech
( w stosunku 4 : 5)
Oddech prawidłowy
 regularny
 równomiernie głęboki
 wykonywany bez wysiłku
 wykonywany przez nos
 bez szmerów
 bez zapachu (zapachy po spożyciu pokarmów lub używek)
 z równomiernym unoszeniem i opadaniem boków klatki
piersiowej
 z unoszeniem klatki piersiowej podczas wdechu.
W warunkach patologicznych można obserwować
zmiany w oddychaniu, takie jak:
 Oddech zwolniony (bradypnoe) - wywołany jest wzrostem ciśnienia
śródczaszkowego, polekowym zahamowaniem ośrodkowych ośrodków
oddychania
 Oddech przyspieszony (tachypnoe) - występuje np. w restrykcyjnych
chorobach płuc, w gorączce
 Bezdech (apnoe) > 10 sek. bez ruchów oddechowych
 Ruchy dziwaczne (paradoksalne) przepony – zapadanie się nadbrzusza we
wdechu i uwypuklanie się w wydechu (przyczyna np. porażenie nerwu
przeponowego)
 Wdechowe zapadanie się klatki piersiowej w dolnej części, czyli wdechowe
zapadanie się międzyżebrzy, kiedy płuco „nie nadąża” za rozszerzeniem się
klatki piersiowej, najczęściej w napadzie astmy oskrzelowej, w rozedmie
płuc i w ostrym zapaleniu oskrzelików
Oddech Kussmaula
 pogłębienie oddechów (hyperpnoe)
 zwiększenie liczby oddechów (tachypnoe)
 występuje w śpiączce cukrzycowej, mocznicy, kwasicy metabolicznej
 spowodowany pobudzeniem ośrodka oddechowego przez nadmiar
jonów wodorowych
Oddech Cheyne’a - Stokesa
 oddychanie nieregularne
 po przerwie w oddychaniu (apnoe) trwającej ok. 15sek. występują najpierw




oddechy wolne i płytkie następnie coraz częstsze i głębsze
gdy głębokość i częstość oddechów osiągnie najwyższy stopnień, oddech
znowu staje się płytszy i rzadszy, aż wreszcie ponownie nastąpi bezdech
jest wyrazem zaburzeń czynność ośrodka oddechowego w rdzeniu
przedłużonym
w czasie przerwy w oddychaniu gromadzi się CO2 we krwi i pobudza
ośrodek oddechowy
u chorych z niewydolnością serca, z przewlekłą chorobą nerek, guzach
mózgu, ciężkich zatruciach
Oddech Biota
 okresowy szybki i płytki oddech przerywany pauzą trwającą 10-30sek
 występuje w zapaleniu opon mózgowych, wylewach krwawych do
mózgu
Obmacywanie klatki piersiowej
Badanie palpacyjne klatki piersiowej stosuje się
wraz z metodą oglądania do:
 Oceny ruchów klatki piersiowej
 Badania drżenia głosowego
 Badania tarcia opłucnej
Obmacywanie klatki piersiowej c.d.
Ocena ruchów klatki piersiowej
Najważniejsze jest badanie ruchów klatki piersiowej od tyłu. Umożliwia ono
ocenę rozszerzalności dolnych płatów płucnych.
 Technika badania Dłonie układa się na klatce piersiowej, tak aby kciuki
stykały się na kręgosłupie nieco poniżej dolnych kątów łopatek, a pozostałe
części dłoni przylegają do klatki piersiowej w symetrycznych miejscach po obu
stronach. Między kciukami, a palcami wskazującymi wytwarza się kąt, który
obejmuje środkową i boczną część łopatki. Badany oddycha
głęboko. Obserwuje się zależne od ruchów klatki piersiowej przesuwanie się
kciuków, jednocześnie dłonie wyczuwają zakres i symetrię ruchów
oddechowych.
 Ruchy oddechowe są zmienione i niesymetryczne w chorobach opłucnej lub
płuc.
Obmacywanie klatki piersiowej c.d.
Badanie drżenia głosowego
 Drżenie głosowe są to wibracje i drgania powstające podczas
mówienia przewodzone przez układ oskrzelowo-płucny na
powierzchnię klatki piersiowej.
 Technika badania Prosi się chorego o mówienie wielokrotne tego
samego wyrazu np. „liczby 44”. W tym czasie obmacuje się kolejno
symetryczne miejsca po obu stronach klatki piersiowej.
 Przewodzenie głosu na powierzchnię klatki piersiowej można ocenić
także metodą osłuchiwania.
Obmacywanie klatki piersiowej c.d.
Badanie drżenia głosowego c.d.
 W przypadku powstania zmian patologicznych na drodze przewodzenia głosu
może dojść do:
» wzmożenia drżenia głosowego - w stanach zmniejszonej
powietrzności płuc przy zachowanej drożności oskrzela
np. naciek zapalny, duży naciek nowotworowy,
W pobliżu dużych oskrzeli wzmożenie drżenia głosowego jest fizjologiczne
» osłabienia lub zniesienia drżenia głosowego - spowodowane jest
upośledzeniem drożności oskrzela z następową następowa niedodmą ( np.
guz, ciało obce). Również wskutek izolacji przez: płyn w jamie opłucnej,
odmę opłucnową, zrosty opłucnej, grubą warstwę tkanki tłuszczowej.
Obmacywanie klatki piersiowej c.d.
Badanie tarcia opłucnej
 Tarcie opłucnej powstaje w sytuacji, gdy na obu blaszkach opłucnej
w toku zapalenia powstają złogi włóknika. Ocierające blaszki płucnej
wywierają drgania i wibracje.
 Technika badania Badanie odbywa się poprzez przyłożenia
wewnętrznej strony dłoni do badanego miejsca. Objaw oceny jest
zwykle na szczycie wdechu.
Topografia klatki piersiowej
W pionie objawy umiejscawia się wg następujących linii topograficznych

linia mostkowa środkowa przebiegająca od wcięcia w górnej krawędzi
rękojeści mostka do szczytu wyrostka mieczykowatego

linie mostkowe biegnące wzdłuż prawej i lewej krawędzi mostka

linie środkowo- obojczykowe przebiegające od środka obojczyka w dół

linie przymostkowe znajdujące się w połowie odległości pomiędzy linią
mostkową a środkowo-obojczykową

linie pachowe przednie stanowiące przedłużenie przedniego fałdu pachowego

linie pachowe tylne przebiegające wzdłuż tylnego fałdu pachy

linie łopatkowe przebiegające przez szczyt łopatek

linia kręgosłupowa środkowa przechodząca wzdłuż wyrostków kolczystych
kręgów piersiowych

linie przykręgosłupowe znajdujące się w połowie odległości pomiędzy liniami
łopatkowymi a linią kręgosłupową
Topografia klatki piersiowej c.d.
Na powierzchni klatki piersiowej wyróżnia się wiele okolic
topograficznych np.

okolice nadobojczykowe ponad obojczykiem

okolice podobojczykowe pod obojczykiem

okolice sutkowe w okolicy sutków




okolice pachowe w obrębie pach
okolice nadgrzebieniowe ponad grzebieniami łopatek
okolice międzyłopatkowe między przyśrodkowymi
krawędziami łopatek
okolice podłopatkowe poniżej łopatek
Topografia klatki piersiowej c.d.
Miejsca orientacyjne na klatce piersiowej

kąt Ludwiga (angulus Ludovici) miejsce przyczepu chrząstki
drugiego żebra do mostka

wyrostek kolczysty C7

kąt łopatki odpowiadający w rzucie na kręgosłup Th7
Opukiwanie płuc
 Za pomocą opukiwania określić można, czy tkanki w zasięgu opukiwania są
wypełnione powietrzem, płynem, czy mają spoisty charakter. Dotyczy to
warstwy 5-7 cm w głąb od miejsca opukiwania.
 Technika badania Środkowy palec lewej dłoni w pozycji maksymalnie
wyprostowanej przyciska się silnie do powierzchni klatki piersiowej.
Czubkiem prawego środkowego palca, częściowo zgiętego, uderza się w
środkowy paliczek lewej dłoni, uprzednio przyłożony do powierzchni klatki
piersiowej. Przy uderzeniu ruchy wykonuje się jedynie w stawie
nadgarstkowym. W każdym miejscu opukiwania uderza się dla porównania
podwójnie
 uderzenie wywołuje zjawisko akustyczne zwane w medycynie „odgłosem
opukowym”
Opukiwanie płuc c.d.
Dwa rodzaje opukiwania klatki piersiowej:
•
opukiwanie orientacyjne - ma na celu porównawcze ustalenie
charakteru odgłosu opukowego w typowych symetrycznych punktach klatki
piersiowej
•
opukiwanie szczegółowe (topograficzne) - ma za zadanie określić granice
płuc oraz ruchomość granic płuc, opukuje się kolejno od góry do dołu
wszystkie międzyżebrza w linii przymostkowej, środkowo-obojczykowej,
pachowej środkowej, oraz od tyłu w okolicy nadgrzebieniowej,
międzyłopatkowej i podłopatkowej,
Opukiwanie płuc c.d.
Za pomocą opukiwania uzyskuje się różne rodzaje odgłosu opukowego,
różniące się wysokością, nasileniem i czasem trwania:
 stłumiony – cichy, krótki, wysoki
modelowo można uzyskać go nad wątroba

jawny - głośny, niski, długi
modelowo można uzyskać go nad zdrowym płucem

bębenkowy - głośny, o innej barwie tonu opukowego, dłuższy
modelowo można uzyskać go nad bańka gazową żołądka
Opukiwanie płuc c.d.
Opukiwanie porównawcze płuc - porównywanie odgłosu opukowego w
symetrycznych punktach klatki piersiowej.
Kolejność:
 Środkowa część II międzyżebrza (po stronie lewej i prawej)
 IV m.ż. na zewnątrz od linii środkowoobojczykowej
 VI m.ż. w linii pachowej środkowej
 Środek okolic nadgrzebieniowych
 Połowa okolicy międzyłopatkowej
 2 palce poniżej dolnych kątów łopatek w linii łopatkowej
Opukiwanie płuc c.d.
Opukiwanie szczegółowe płuc
Górne granice płuc:
 Szczyty płuc znajdują się od przodu w dołkach nadobojczykowych; od tyłu w
okolicach nadgrzebieniowych
 Przyśrodkowa granica szczytu płuca: od mostkowego końca obojczyka ku
górze i na zewnątrz do wysokości 3 – 5 cm ponad obojczyk, przechodzi na
tylną ścianę biegnąc łukowato od wyrostka ościstego VII kręgu szyjnego
 Boczna granica szczytu płuca: 6 cm ku środkowi od wyrostka barkowego,
biegnie łukowato do pachy
 Miedzy granicą przyśrodkową i boczną szczytu płuca znajduje się
przestrzeń wynosząca w najwęższym miejscu 6cm = pole szczytowe
Kroniga
Opukiwanie płuc c.d.
Dolne granice płuc
Linia
mostkowa
Linia
Linia
środk.-oboj. pachowa śr.
Linia
łopatkowa
Linia
przykręgosł.
Płuco
prawe
VI ż.
VI ż.
VIII ż.
X ż.
Th X
Płuco
lewe
-
IV ż.
VIII ż.
X ż.
Th XI
Opukiwanie płuc c.d.
Obniżenie dolnych granic płuc stwierdza się w:
 rozedmie płuc (w prowadzącej do niej dychawicy oskrzelowej)
 obrzęku płuc
 u asteników
Wysoko ustawione dolne granice płuc mogą być w:
 przypadku bębnicy, płynu w jamie brzusznej, guza wątroby
 przypadku zmian w opłucnej t.j. wysięki, zrosty, nowotwory
 porażeniu nerwu przeponowego
 zmianach włóknistych płuc.
Opukiwanie płuc c.d.
Ruchomość granic płucnych
 oznacza się opukując podczas najgłębszego wdechu i najgłębszego wydechu
 ruchomość należy określić wzdłuż linii orientacyjnych (środkowo-obojczykowych,
pachowych środkowych, łopatkowych)
 w czasie wdechu odgłos opukowy stłumiony na granicy płuca ulega przejaśnieniu,
które przesuwa się ku dołowi, w czasie zaś najgłębszego wydechu stłumienie
przesuwa się ponownie nieco powyżej poprzednio oznaczonej granicy płuca
 w warunkach fizjologicznych obniżenie dolnej granicy płuc w czasie wdechu wynosi
4cm, podwyższenie w czasie wydechu – 4cm, całkowite przemieszczenie – 8cm
 zmniejszenie ruchomości granic płuc, przyczyny: choroby uniemożliwiające
głębokie oddychanie (ściany klatki piersiowej, płuc, narządów jamy brzusznej),
porażenie przepony
Zmiana odgłosu opukowego
Odgłos opukowy stłumiony
1. gdy płuco stało się bezpowietrzne z powodu:
 nacieku spowodowanego np. przez zapalenie płuc, gruźlicę, zawał płuca,
ropień, nowotwór.
 niedodmy (atelectasis), czyli zapadania się pęcherzyków płucnych
bezpowietrznych pod wpływem ucisku np. płynu wysiękowego.
2. w przypadku znacznego utrudnienia przewodzenia drgań ściany klatki
piersiowej, miąższu płucnego i powietrza w płucach
 wysiękowe zapalenie opłucnej (płynu musi być przynajmniej 100ml)
 znaczne zrosty lub zgrubienia opłucnej
 nowotwory opłucnej
 odma opłucnowa zastawkowa
Zmiana odgłosu opukowego c.d.
Odgłos opukowy bębenkowy
w warunkach patologicznych wysłuchujemy:
 nad dużymi przestrzeniami zawierającymi powietrze, np. nad jamami płuc,
w przypadku odmy opłucnowej (musi być jednak otwarta bo inaczej będzie
odgłos jawny i niski)
 w zagęszczeniu tkanki płucnej umożliwiającej opukiwanie oskrzeli
zawierających powietrze, czyli w: zapaleniu płuc, niedodmie, obrzęku płuc
 w otoczeniu rozległych nacieków płuca lub wysięków opłucnowych, np.
powyżej wysięku opłucnowego lub zmian naciekowych w zapaleniu płuc
 w rozedmie płuc
Zmiana odgłosu opukowego c.d.
Odgłos opukowy metaliczny
 charakteryzuje się dźwiękiem metalicznym
 polega na wystąpieniu wysokich tonów i na powolnym ich ustępowaniu
 powstaje nad dużymi jamami, których ściany są gładkie (jama wielkości
przynajmniej orzecha włoskiego lub nad odmą opłucnową)
Objawy opukowe przy wysięku opłucnowym
Wysięk opłucnowy
 może być wolny (ruchomy przy zmianie pozycji ciała) lub otorbiony (otoczony przez
zrosty)
 wywołuje stłumienie, dopiero gdy osiągnie 2 cm wysokości. tj. gdy wynosi ok.
100ml
 lewostronny znosi tzw. przestrzeń półksiężycowatą Traubego, która jest zawarta
między obszarem stłumienia wątroby i śledziony a łukiem żebrowym i nad którą
normalnie stwierdzamy odgłos opukowy bębenkowy
 wolny wysięk układa się w swej górnej granicy w postaci linii łukowatej (linia
Damoiseau-Ellisa), od kręgosłupa wznosi się stopniowo w kierunku łopatki;
najwyższy poziom osiąga w linii łopatkowej lub pachowej, następnie obniża się ku
przodowi
 w większych wysiękach znajdujemy stłumienie odgłosu opukowego po stronie
przeciwnej kręgosłupa, w tzw. trójkącie Grocco-Rauchfussa (zależne od
przesunięcia śródpiersia)
 nad wysiękiem można stwierdzić odgłos opukowy mniej stłumiony, obejmujący
obszar trójkąta o szczycie skierowanym ku dołowi (trójkąt Garlanda)
Objawy opukowe przy wysięku opłucnowym c.d.
Odgłos
opukowy
bębenkowy
Trójkąt Garlanda
Linia
Damoiseau
-Ellisa
Trójkąt GroccoRauchfussa
Odgłos opukowy
stłumiony
Osłuchiwanie płuc
 Określenie charakteru szmerów oddechowych
 Stwierdzenie obecności lub braku szmerów dodatkowych
 Badanie przewodzenia głosu i szeptu
Osłuchiwanie płuc c.d.
Osłuchiwanie:
 Porównawcze ( w tych samych miejscach obydwu połów klatki
piersiowej)
 Szczegółowe (kolejnych części płuc lub znalezionych już
badaniem porównawczym zmian)
Osłuchiwanie płuc c.d.
Szmery oddechowe podstawowe:
 Szmer oddechowy pęcherzykowy (podobny do dźwięku
wypowiadania litery „f ” przy zwężonych ustach)
 Szmer oddechowy oskrzelowy (podobny do dźwięku przy wdychaniu
i wydychaniu powietrza z ustawieniem ust jak do litery „h”)
Osłuchiwanie płuc c.d.
Szmer oddechowy pęcherzykowy:
 powstaje w związku z rozszerzaniem się i wypełnianiem powietrzem
prawidłowych pęcherzyków płucnych i jest wywołany wdechowym
rozszerzaniem się płuca
 dobrze słyszalny podczas wdechu
 podobny do miękko szeptem wypowiedzianej głoski F
 podczas wydechu znacznie krótszy (1/5 części wdechu)
Osłuchiwanie płuc c.d.
Szmer pęcherzykowy zaostrzony
 zbliżony do szeptem wymawianej głoski f, lecz znacznie silniejszy
 powstaje w wyniku zwężenia światła oskrzeli wskutek obrzęku ich
błony śluzowej (np. w nieżycie oskrzeli)
 powstaje przy ucisku z zewnątrz na oskrzela (np. w sąsiedztwie
nowotworów)
Osłuchiwanie płuc c.d.
Szmer pęcherzykowy osłabiony
powstaje w wyniku:
 obecności przeszkody w oskrzelach
 zmniejszenia ruchomości oddechowej przy drożnych oskrzelach, gdy inny
czynnik mechaniczny przeszkadza należytemu rozszerzeniu pęcherzyków
płucnych (np. zrosty opłucnowe)
 odsunięcia płuca od ściany klatki piersiowej (np. w wysięku opłucnowym,
odmie opłucnej, nowotworach opłucnej)
Szmer pęcherzykowy zniesiony
 znaczne zwężenie oskrzeli, np. nowotwór, ciało obce, gęsty śluz
Osłuchiwanie płuc c.d.
Szmer pęcherzykowy szorstki
 nierówny, nieczysty
 osłabiony, niewyraźny
 powstaje w następstwie zwężenia oskrzeli przez proces zapalny (nieżyt
oskrzeli)
Szmer pęcherzykowy przerywany
 wdech nieciągły, przerywany
 wywołany oporem, jaki napotyka wdychane powietrze w następstwie
obrzęku błony śluzowej lub z powodu wydzieliny oskrzelowej ( w nieżycie
oskrzeli)
Osłuchiwanie płuc c.d.
Szmer pęcherzykowy z wydłużonym wydechem
 w warunkach fizjologicznych dość często nad prawym szczytem (bliskie
sąsiedztwo wielkich oskrzeli i budową prawego górnego oskrzela, które jest
szersze i przebiega bardziej poziomo)
 w zapaleniu oskrzeli, astmie oskrzelowej (obrzęk błony śluzowej oskrzeli)
Osłuchiwanie płuc c.d.
Szmer oddechowy oskrzelowy
 Wydech trwa dłużej niż wdech i jest silnie zaznaczony
 fizjologicznie występuje nad tchawicą i dużymi oskrzelami , w górnej części
mostka oraz między łopatkami na wysokości III kręgu piersiowego,
zwłaszcza po stronie prawej (w wyniku przewodzenia szmerów
oddechowych powstałych w górnych drogach oddechowych na powierzchnię
klatki piersiowej)
Osłuchiwanie płuc c.d.
Szmer oddechowy oskrzelowy patologiczny
 nad ogniskiem bezpowietrznej tkanki płuca, gdy oskrzele doprowadzające
jest drożne (z powodu nacieku lub ucisku z zewnątrz, np. w zapaleniu płuc,
gruźlicy, nowotworach) – lepsze przewodzenie szmeru krtaniowotchawiczego, który ulega wzmocnieniu w tkance zagęszczonej
 nad jamami płucnymi komunikującymi się z oskrzelami
 nad rozstrzeniami płuc
Osłuchiwanie płuc c.d.
Rodzaje oddechu oskrzelowego
 Cichy – w głęboko ułożonych naciekach płuc
 Głośny – nad zbitymi naciekami, czasami na górnej granicy wysięku
 Jamisty, amfoteryczny – głęboki, miękki, nieraz bardzo głośny o domieszce
metalicznej, głównie nad przestrzeniami zamkniętymi zawierającymi powietrze, jak
jamy płuc, duże rozstrzenie oskrzelowe, czasami razem z odgłosem opukowym
metalicznym
Osłuchiwanie płuc c.d.
Szmery (dźwięki) oddechowe dodatkowe:
Podział klasyczny:
Nowy podział:
 Rzężenia
 Świsty i furczenia
 Suche
 Świsty i furczenia
 Wilgotne
 Drobnobańkowe
 Średniobańkowe
 Grubobańkowe
 Trzeszczenia
 Szmer tarcia opłucnej
 Trzeszczenia (drobne, średnie,
grube)
 Szmer tarcia opłucnej
Osłuchiwanie płuc c.d.
Rzężenia suche
 powstają, gdy ściany oskrzeli oblepione są gęstą wydzieliną silnie
trzymającą się ścian oskrzeli i rozpiętą w postaci nitek i błon ulegających
rozerwaniu przez prąd powietrza wdechowego i wydechowego
 słyszalne we wdechu i wydechu, obfitsze w wydechu
 Świsty – w mniejszych oskrzelach (zapalenie oskrzelików, astma oskrzelowa)
 Furczenia – w większych oskrzelach (ciało obce, guz oskrzela, przekrwienie
bierne płuc, obrzęk płuc)
Osłuchiwanie płuc c.d.
Rzężenia wilgotne
 występują na całym wdechu
 powstają, gdy znajdująca się w oskrzelach płynna wydzielina równocześnie z
powietrzem przesuwa się podczas oddechu lub kaszlu
 należy je osłuchiwać podczas spokojnego oddychania, głębokiego oddychania
i po kaszlu
 niekiedy pojawiają się po kaszlu, innym razem znikają
 zależą od średnicy zalanego oskrzela
 są 3 rodzaje: drobno-, średnio- i grubobańkowe
 przyczyną mogą być: nieżyt oskrzeli, gruźlica, ropień płuca, zawał płuca,
obrzęk płuc, krwotok płucny.
Osłuchiwanie płuc c.d.
Trzeszczenia
 słyszalne przeważnie na wdechu
 wywołuje je rozklejanie przy głębokim wdechu zlepionych ścian pęcherzyków
płucnych
 powstają, gdy płyn znajduje się w pęcherzykach płucnych np. w zapaleniu płuc,
obrzęku płuc, gruźlicy, zawale płuca, niewydolności krążenia, rozstrzeniach
oskrzeli
 fizjologicznie mogą powstać, gdy pacjent długo leży; przechodzą po kilku
głębszych wdechach
Tarcie opłucnej
 „skrzypienie po śniegu”; słyszalne podczas całego oddechu (i wdechu, i
wydechu)
 zapalenie opłucnej suche (boczna część klatki piersiowej)
Osłuchiwanie płuc c.d.
Pluskanie (succussio Hippocratis)
 powstaje wówczas, gdy w opłucnej znajduje się równocześnie płyn i
powietrze
 wywołuje je ruch chorego lub wstrząsanie klatki piersiowej
 wysłuchujemy je po przyłożeniu ucha do klatki piersiowej
 podobne do szmeru jaki powstaje przy wstrząsaniu butelki wypełnionej do
połowy płynem
Osłuchiwanie płuc c.d.
Osłuchiwanie mowy i szeptu:
1. Fizjologiczny odgłos oskrzelowy mowy (bronchophonia
fizjologiczna)
 nad miejscami występowania szmeru oskrzelowego (górna część mostka,
okolica międzyłopatkowa, okolice wnęki płuc)
 nad tkanką płucną zdrową nie wysłuchujemy mowy głośnej ani szeptanej,
jedynie wyraźne mruczenie
2. Patologiczny odgłos oskrzelowy mowy
 nad miejscami występowania bezpowietrznej tkanki płucnej, powietrznej
jamy i nad rozstrzeniami oskrzeli
 silniej słyszalny głos z wyraźniejszą artykulacją
Osłuchiwanie płuc c.d.
3. Osłuchiwanie szeptu
Słyszalny bardzo wyraźnie:
 w miejscu drobnych nacieków w płucu
 w okolicy górnej granicy miernego wysięku opłucnej, zwłaszcza blisko
dolnego kąta łopatki
4. Kozi bek = aegophonia
 nieżyty oskrzeli
 wysiękowe zapalenie opłucnej (w miejscu górnej granicy wysięku)
 glos przerywany, mający odcień nosowy (jak przy mówieniu przy
zamkniętych nozdrzach)