podstawowe typy komórek.

Materiały pochodzą z Platformy
Edukacyjnej Portalu
www.szkolnictwo.pl
Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie
w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie
i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania
w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.
PODSTAWOWE TYPY
KOMÓREK.
Agata Koprowska
Spis treści:
1.Pojecie komórki.
2.Podstawowe składniki komórki.
3.Kształt i wielkość komórek.
4.Komórka prokariotyczna i eukariotyczna.
5.Budowa komórki prokariotycznej.
6.Typy komórek eukariotycznych.
7.Porównanie budowy komórki roślinnej i zwierzęcej.
8.Porównanie budowy różnych komórek.
9. Bibliografia.
Komórka to podstawowa jednostka
strukturalna i funkcjonalna każdego
organizmu, zdolna do spełniania różnych
funkcji życiowych, tj. oddychania,
odżywiania, rozmnażania , wzrostu.
Podstawowymi składnikami
każdej komórki są:
- cytoplazma
- materiał genetyczny
- błona plazmatyczna.
Kształt komórki może być bardzo różny. Pierwotnie
kształt ten zbliżony jest do kuli, ale komórki
wyspecjalizowane, wchodzące w skład tkanek mają
bardzo różnorodne kształty, co wiąże się z pełniona
przez nie funkcja.
Kształt komórek:
najpierwotniejszy kulisty - u jednokomórkowców
walcowaty - u form nitkowatych
wielościenny - u organizmów bardziej złożonych
KSZTAŁTY KOMÓREK
Kształty komórek są zróżnicowane, w zależności od
pełnionej funkcji.
Oto kilka przykładów:
Nabłonkowa
Pigmentowa
Nerwowa
Nabłonkowa
Mięśniowa
prążkowana
Tłuszczowa
Sitowa wraz z
komórkami
przyrórkowymi
Jajowa
Miękiszowa
Wielkość komórek waha się najczęściej w granicach
od kilku do kilkudziesięciu μm. Najmniejsze
komórki to komórki bakterii (0,2 μm), największe to
u roślin włókna indyjskiej rośliny rami (do 50 μm), a
u zwierząt komórka strusiego jaja o średnicy 30 cm.
Komórki nerwowe u dużych zwierząt mogą osiągać
długość do 1m.
Komórki zasadniczo dzieli się
na:
- prokariotyczne (bezjądrzaste)
- eukariotyczne (jądrzaste).
KOMÓRKA
prokariotyczna
Nieposiadająca jądra
komórkowego. Zamiast jądra
występuje nukleoid –obszar
zawierający nić DNA,
nieoddzielony od cytoplazmy
żadną błoną. Komórka ta ma
prosta budowę, spotykana jest u
bakterii i sinic.
eukariotyczna
Posiadająca jądro komórkowe oraz
liczne organella komórkowe.
Ten typ komórki stanowi
podstawę budowy wszystkich
organizmów
wielokomórkowych i większości
jednokomórkowych (wyjątek
bakterie i sinice).
ściana komórkowa
otoczka
rybosomy
cytoplazma
mezosomy
DNA (nukleoid)
błona
komórkowa
Budowa komórki prokariotycznej.
rzęska
Wśród komórek eukariotycznych wyróżnia
się dwa zasadnicze typy:
- komórkę roślinną
- komórkę zwierzęcą.
KOMÓRKA ZWIERZĘCA
• 1 – cytoplazma
• 2 – siateczka
śródplazmatyczna szorstka
• 3 – rybosomy
• 4 – chromatyna
• 5 – jąderko
• 6 – aparat Golgiego
• 7 – lizosomy
• 8 – błona komórkowa
• 9 – mitochondrium
• 10 – jądro komórkowe
KOMÓRKA ROŚLINNA
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
A – ściana komórkowa
B- plasmodesma
C – błona komórkowa
D – chloroplast
E –błona tylakoidu
F - mitochondrium
G- lizosom
H – aparat Golgiego
I – wakuola
J – siateczka śródplazmatyczna gładka
K – siateczka śródplazmatyczna szorstka
L – jądro
M – błona jądrowa
N – otwór w błonie jądrowej
O - jąderko
Porównanie komórki zwierzęcej z roślinną.
KOMÓRKI ZWIERZĘCE
KOMÓRKA ZWIERZĘCA
Brak plastydów
Brak fotosyntezy (cudzożywne)
Brak ściany komórkowej
KOMÓRKA ROŚLINNA
Obecne plastydy
Fotosynteza (samożywne)
Obecna ściana komórkowa a wraz z
nią obecne jamki
Jedna lub kilka dużych wakuol
Wiele małych wodniczek (wakuol)
Centriole występują rzadziej, brak u
Centriole
roślin wyższych
Lizosomy roślinne
Lizosomy zwierzęce
Brak mikrokosmków
Obecne mikrokosmki
Obecne organelle ruchu (wyróżnia się Raczej brak organelli ruchu (wyjątek
gamety, zarodniki, niektóre glony)
ruch pełzakowaty, rzęskowaty,
mięśniowy)
komórka roślinna
L
komórka zwierzęca
A
J
B
C
D
E
F
G
K
H
I
A – błona komórkowa
C –mitochondrium
E – lizosomy
G – rybosomy
B- cytoplazma
D – aparat Golgiego
F – jądro
H –siateczka śródplazmatyczna
I –centriole
K – peroksysomy
J –chloroplast
L – ściana komórkowa
Porównanie komórki zwierzęcej z roślinną.
PORÓWNANIEBUDOWY RÓŻNYCH KOMÓREK.
ELEMENT BUDOWY
jądro komórkowe
cytoplazma
błona komórkowa
ściana komórkowa
chloroplasty
mitochondrium
siateczka
wewnątrzplazmatyczna
rybosomy
wodniczki/wakuole
rodzaj materiału
zapasowego
KOMÓRKA
PROKARIOTYCZNA
jego rolę pełni nukleoid
+
+
zbudowana z innych
związków (nie celulozy)
-
+
różne substancje (białka,
tłuszcze)
KOMÓRKA EUKARIOTYCZNA
zwierzęca
+
+
+
+
+
+
liczne, małe
glikogen
roślinna
+
+
+
celulozowa
+
+
+
+
jedna, duża
skrobia
BIBLIOGRAFIA I NETOGRAFIA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
BIOLOGIA – podręcznik do biologii w gimnazjum
Szkolny przewodnik BIOLOGIA B. Żarnowska
Wydawnictwo: ParkEdukacja 2006
Biologia Kompendium Piotr Tadeusz Kąkol Wydawnictwo
Świat Książki warszawa 2007.
Multimedialna encyklopedia PWN.
www.wikipedia.pl
www.ebiolog.pl