Budowanie relacji między rówieśnikami

Budowanie relacji między rówieśnikami
Jednym z najważniejszych zachowań społecznych dzieci w wieku
przedszkolnym jest nawiązywanie przyjaźni. Jest to bardzo ważna relacja
między dziećmi, która uczy wielu innych zachowań prospołecznych
i wpływa na rozwój osobowości. Opiera się na podobnych
zainteresowaniach, wieku i wspólnym interesie. Przyjaźń rozwija
wrażliwość u dzieci, uczy przywiązania i wzajemności. To, jak dziecko
będzie potrafiło zaistnieć w tej sytuacji będzie miało ogromny wpływ na
jego naukę w szkole i późniejsze, dorosłe życie. Dlaczego?
Do momentu przyjścia naszej pociechy do przedszkola więzi
uczuciowe dziecka utrzymywane są zazwyczaj na poziomie rodziny. Ale
jego rozwój emocjonalny i tak potrzebne umiejętności interpersonalne
tworzą się na etapie przedszkola. W tym procesie dziecko uczy się zasad
panujących w grupie i społeczeństwie. Już od pierwszych dni obecności
w przedszkolu uczy się ono w jaki sposób, dzięki zrozumiałej i płynnej
komunikacji wyrazić swoje potrzeby, życzenia, chęć konkretnej zabawy…
Często rozmawia i bawi się z innymi, jest bardziej otwarte w wyrażaniu
uczuć i zanikają opory przed kontaktami z innymi ludźmi. Umiejętność
ustępowania innym czy dzielenie się zabawkami to wbrew pozorom
bardzo ważne umiejętności, które pozytywnie wpłyną na rozwój
malucha. Niemały wpływ mają osoby opiekujące się dziećmi
w przedszkolu, które dostrzegą ich potencjał lub zahamowania
i umiejętnie wskażą dziecku drogę rozwoju.
Już dawno zauważono, że to właśnie rówieśnicy, a nie dom
rodzinny czy szkoła mają większy wpływ na wychowanie
dziecka, ponieważ w szkole kładzie się nacisk na kształcenie, a nie na
rozwój moralny, natomiast w domu dzieci spędzają coraz mniej czasu.
Już w wieku trzech, czterech lat dziecko nabywa pierwsze umiejętności
społeczne w przedszkolu. Dziecko pobawione możliwości spędzania czasu
w grupie rówieśniczej może mieć problemy z przystosowaniem się w
przyszłości. Jeżeli dziecko, które rozpoczyna naukę nie zostanie
zaakceptowane przez grupę rówieśników, może mieć problemy
z przystosowaniem się do nowej sytuacji, objawiające się niechęcią
do szkoły, złymi wynikami w nauce. Będzie czuło się odrzucone
i nieszczęśliwe.
Coraz więcej ludzi posyła swoje dzieci do przedszkoli, uważając, że
ma to dobry wpływ na rozwój, ponieważ kontakt z rówieśnikami pozwala
na poznanie świata takim, jakim jest. Jak wiadomo w domu nie ma tyle
trudności do pokonania, natomiast przedszkole stwarza sytuacje na
sprawdzenie swoich sił w każdej dziedzinie. Dziecko uczy się nowych
emocji, panowania nad nimi, obserwując inne dzieci codziennie uczy się
nowych rzeczy, które w przyszłości ułatwią mu życie. Ma to tym większe
znaczenie, jeśli do momentu przyjścia do przedszkola dziecko
wychowywało się samo i budowało więzi z dorosłymi.
W jaki sposób możemy w dzieciach rozwijać wyżej wymienione
umiejętności? Oczywiście przez zabawę! Szczególnie ważne są zabawy
w role, które pozwalają odkrywać reguły związane z daną postacią,
np. mamy, policjanta, złodzieja, kierowcy, ulubionego bohatera z bajki
itp. W zabawie dziecko nie działa zgodnie z narzuconymi z zewnątrz
zasadami, ale samo je ustanawia. Dzieci poznają poprzez zabawę
różne role społeczne, rodzinne i zawodowe. Dziecko eksploruje też
własną tożsamość płciową – dziewczynki zwykle odgrywają role kobiece,
a chłopcy męskie. Aktywność zabawowa stanowi również okazję
do nawiązywania nowych kontaktów społecznych z rówieśnikami.
Pod koniec okresu przedszkolnego dzieci zdolne są do zabaw
zespołowych, dla których charakterystyczne jest ustalanie wspólnego celu
i planu działania. Zabawy tematyczne wymagają od uczestników
negocjowania i kompromisu, co przyczynia się do rozwoju współpracy
z innymi. Ponadto w zabawie występuje podwójny plan doznań – dziecko
odgrywa przeżycia bohatera, a jednocześnie samo przeżywa odgrywaną
rolę. Dzięki temu uczy się ono regulować własne emocje i rozumieć
uczucia innych.
Przykłady zabaw tematycznych w grupie
Arka Noego – dzieci losują karteczki ze zwierzętami i na sygnał zwierzę
naśladują. Po tym odgłosie muszą odnaleźć swoją parę.
Kto woła? – dzieci siadają w kręgu, jedno dziecko powinno być
odwrócone tyłem i siedzieć poza kręgiem. Wyznaczona osoba cicho woła
dziecko spoza kręgu. Dziecko ma wskazać tego kolegę i powiedzieć jego
imię.
Ogonek – dzieci dostają kawałek sznurka z doklejonym na końcu
kawałkiem taśmy klejącej i muszą z zawiązanymi oczami podejść i trafić
w namalowane, dowolne zwierzę. Wcześniej dziecko zostało kilkakrotnie
obrócone wokół własnej osi. Ważne , by inne dzieci, wołając
nakierowywały dziecko z ogonkiem.
Węzeł gordyjski – dzieci stają z zamkniętymi oczami w kole. Następnie
z wyciągniętymi przed siebie rękami ruszają do środka koła i łączą się
z innymi uczestnikami tworząc węzeł, który trzeba rozwiązać nie
puszczając rąk.
Podsumowując i czerpiąc z doświadczenia pracy w szkole, pragnę
podkreślić, iż dzieci potrafiące budować szczere relacje z rówieśnikami
w przedszkolu już na starcie w szkole osiągną lepsze wyniki nie tylko
w nauce, ale wzbogacone o ważne wartości moralne wynikające
z prawidłowego rozwoju emocjonalnego, będą szczęśliwszymi uczniami,
a później dorosłymi.
Karolina Stanisz