Minimum treści prawa natury
advertisement
H.L.A. Hart uważał, iż pod terminem „pozytywizm” kryje się we współczesnej literaturze brytyjskiej i amerykańskiej zbiór następujących twierdzeń: • 1) prawa ustanowione przez człowieka są rozkazami; • 2) nie ma żadnego koniecznego związku między prawem a moralnością, między prawem jakim ono jest, a prawem, jakim być powinno; • 3) należy wyraźnie odróżnić analizę lub badanie znaczenia pojęć prawnych od badań historycznych, socjologicznych oraz od krytycznych ocen prawa z punktu widzenia moralności, celów i funkcji społecznych; •4) system prawny ma charakter zamkniętego systemu logicznego, w którym prawidłowa decyzja może być zawsze wywiedziona z określonych wcześniej reguł prawnych za pomocą tylko samych środków logicznych; • 5) sądy etyczne nie mogą być wydawane – w przeciwieństwie do sądów o faktach – na podstawie racjonalnych argumentów, kryterium oczywistości lub w oparciu o dowody. • Hart nie uważa, że prawo poznaje się bezpośrednio, tak jak obiekty naturalne. Pomiędzy suwerenem i poddanymi pojawia się język jako społeczne medium komunikowania się. • Prawo to związek reguł pierwotnych i wtórnych. • Reguła uznawania, która jest jedną z reguł wtórnych, pełni rolę kryterium wyodrębniającego prawo jako podmiot poznania, stanowiąc wspólny, publiczny standard poprawnych decyzji sądowych. Zawiera bowiem autorytatywne kryteria pozwalające na identyfikację pierwotnych reguł zobowiązujących. Minimum treści prawa natury – Hart wymienia pięć elementarnych prawd determinujących ich treść: 1) Ludzka słabość, która sprawia, że niezbędne są zakazy pewnych zachowań; 2) Przybliżona równość ludzi – powoduje konieczność istnienia systemu wzajemnych ustępstw i kompromisów; • 3) ograniczony altruizm – występująca u ludzi skłonność do agresji, a zarazem altruizm, choć ograniczony, sprawiają, że istnienie systemu nakazów i zakazów jest z jednej strony konieczne, z drugiej zaś możliwe; • 4) ograniczone zasoby naturalne – czynią niezbędną instytucję własności; • 5) ograniczona siła woli i zdolność rozumienia – nie wszyscy i nie zawsze są skłonni dobrowolnie podporządkować się regułom chroniącym osoby, własność i zobowiązania, stąd niezbędne jest istnienie sankcji prawnych, z jednej strony będących przyczyną posłuszeństwa, z drugiej zaś gwarancją, że ci, którzy podporządkują się dobrowolnie nie padną ofiarą tych, którzy tego nie zrobią. Czysta teoria prawa Hansa Kelsena Ostatecznym jej celem miało być zbudowanie filozofii prawa pozbawionej elementów opisowych, opartej na czysto normatywnych badaniach. Normatywizm to nie tylko filozofia, ale przede wszystkim teoria prawa pozytywnego. Kelsen czerpał inspiracje z kantyzmu i neokantyzmu, budując koncepcję ostatecznej podstawy obowiązywania systemu prawa. Nauka normatywna • Prawoznawstwo jest nauką normatywną, nie znaczy to, że ono samo tworzy normy prawne, ale skoro metoda tworzy przedmiot, to normatywność musi być zawarta w nauce prawa. Z drugiej strony, jeśli jest nauką, to podobnie jak nauki przyrodnicze musi się posługiwać zdaniami coś opisującymi: „jeśli wystąpi x (warunek), to wystąpi konsekwencja y (następstwo)”. alogiczność • Tekst sam w sobie jest dla Kelsena alogiczny, nie ma żadnej specyfiki normatywnej, co też tłumaczy, dlaczego gramatyczne formy wyrażania się prawodawcy mogą być różne, nawet opisowe. Dopiero wnoszona przez prawoznawstwo do poznania tego tekstu idealna forma normy prawnej pozwala zbudować normy prawne, w zasadzie ich system, bo norma nigdy nie działa jako pojedyncza „jednostka normatywna”. zarachowanie •Poprzednik, czyli hipoteza i następnik, czyli dyspozycja są powiązane powinnościowo. System norm •System statyczny •System dynamiczny •System mieszany •Norma podstawowa
