Komunikacja interpersonalna

KONFLIKTY W
ORGANIZACJI
WYKŁAD V
PROSPOŁECZNOŚĆ I ALTRUIZM
Miłowanie bliźniego…

„Człowiek jest z natury dobry – przede wszystkim jest dobry
dla innych ludzi”

To podstawowe założenie utopijnej, afirmującej wizji
człowieka. Łączy ono różnego rodzaju utopie:
chrześcijańską, buddystyczną, lewicową a także myśli
licznych duchowych przywódców ludzkości.

Nawet, jeżeli bycie dobrym człowiekiem nie jest
realizowane zawsze i wszędzie, to pozostaje zasadniczym
postulatem w ramach wielu systemów religijnych i
etycznych

A bycie dobrym, to ……
Rozwój moralny –
koncepcja L. Kohlberga

W ramach badań nad moralnością ważką kwestią pozostaje
rozwój moralny i związany z nim proces kształtowania się
osobistych hierarchii wartości.

Autorem najbardziej znanej koncepcji rozwoju moralnego jest
Lawrence Kohlberg, który w swej teorii zakładał, że
jednostkowy rozwój moralny przebiega zawsze według tych
samych reguł i ujawnia jeden powszechny mechanizm w
rozwojowy.

Mechanizm ten, jak postuluje Kohlberg, jest powszechny i
niezmienny, oparty jest jednak przede wszystkim o
doświadczenia jednostki wyniesione z interakcji społecznych.
Indywidualna droga rozwoju zawiera zatem te same etapy i
stadia w przypadku wszystkich ludzi (choć zaznaczyć należy,
iż nie wszyscy osiągają najwyższy poziom rozwoju
moralnego), pomimo, że indywidualne doświadczenia życiowe
i przeżywane interakcje społeczne są tak różne.
Rozwój moralny –
krytyka koncepcji Kohlberga

Koncepcję Kohlberga poddała krytyce Carol Gilligan (przez
pewien czas asystentka Kohlberga).

Wykazała, że istnieją odmienne orientacje moralno-rozwojowe
wśród dziewcząt i chłopców.

Ponadto, uznała za błędne założenie o wyższości moralności
opartej na zbiorze ogólnych zasad, reguł i praw (która jest
przejawiana częściej przez chłopców). Naczelną wartością może
być m.in. „sprawiedliwość”.

Istnieje równoprawna moralność oparta o współczucie i empatię
oraz wynikającą z tych odczuć troskę i odpowiedzialność za
innych, z naczelną wartością „altruizm” (częściej przejawiana
przez dziewczęta).
Proaktywność





W rozumieniu psychologii społecznej świadomie podejmowana,
angażująca i wymagająca różnego rodzaju zasobów aktywność
nie jest stanem naturalnym, bardziej „normalna” i powszechna
wydaje się być bierność.
Interesujące są przyczyny, dla których pomimo tendencji do
próżniactwa i lenistwa, ludzie angażują się w działania
zapewniające im samorealizację, zaspokojenie innych wyższych
potrzeb, czy wreszcie realizację wartości duchowych, a nawet
ostatecznych.
Silną tendencję do swoistej inercji Polaków potwierdzają badania
społeczne nad aktywnością (polityczną/wyborczą, społeczną,
charytatywną). Tylko ok. 40% Polaków przyjmuje aktywną
postawę społeczną.
A przecież osoby bierne są: mniej zadowolone z życia, bardziej
nieufne, mają wyższe poczucie alienacji, mają niższy standard
życia.
Zatem aktywność sprzyja dobrostanowi, rozwiniętej sieci
kontaktów, dobremu przystosowaniu i statusowi materialnemu –
innymi słowy - wydaje się bardziej adaptatywna.
Szczególna postawa proaktywna
- misyjność


Etyka misyjności to system postaw odnoszących się
przede wszystkim do obiektów społecznych,
opierający się na następujących wartościach:
 altruizmie,
 poświęceniu się na rzecz innych,
 empatii,
 opiece,
 przedkładaniu
dobra wspólnoty, bądź innego
człowieka nad dobro własne.
Grzechy naczelne w ramach tej etyki, to egoizm,
indywidualizm,
interesowność,
nadmierny
pragmatyzm, ignorowanie potrzeb innych ludzi
Etyka misyjności
w kontekście teorii gier






Osoby odczuwające misję społeczną, to osoby nie traktujące
partnera interakcji jako równorzędnego, lecz jako jednostkę
zależną.
Należy być za nią odpowiedzialnym i należy dążyć do polepszenia
jej sytuacji, gdyż samodzielnie nie jest ona w stanie osiągnąć
pożądanego stanu.
Wynika z tego wewnętrzne przekonanie, że innym lepiej się żyje
dzięki mnie, a relacja odwrotna nie jest niezbędna.
„Społeczni misjonarze” to aktorzy przejawiający strategię
altruistyczną, tj. strategię maksymalizacji wyników partnera, bez
względu na własne koszty.
W przypadku osób nie odczuwających poczucia misji istnieje
natomiast całe spektrum strategii: od kooperacyjnej i
równościowej, po rywalizacyjną, czy wręcz agresywną.
Postawie misyjnej ale i kooperacyjnej sprzyja niskie przekonanie o
świecie jako grze o sumie zerowej (ty wygrałeś dzięki mojej
przegranej, albo musisz przegrać, abym ja mógł zwyciężyć).
Altruizm



Zachowania pomocne (pomaganie), to działania
ukierunkowane na spowodowanie jakiejś korzyści dla
innego
człowieka
(materialnej,
biologicznej,
psychologicznej, duchowej).
Zachowania
prospołeczne
–
zachowania
ukierunkowane
na
korzyści
pozaosobiste,
niekoniecznie korzyści konkretnych jednostek (ale
ogółu, czy środowiska naturalnego).
Altruizm – szczególny rodzaj zachowań pomocowych
(pomagania innym), który nie przynosi żadnych
korzyści pomagającemu, a nawet może przynieść mu
straty.
Geneza altruizmu

Decyzyjny model interwencji kryzysowej Darleya i
Latane


Teoria pobudzeniowa


(udzielanie pomocy jest konsekwencją redukowania napięcia
wywołanego cierpieniem innej osoby)
Teorie normatywne


(czy świadek dostrzega sytuację?, czy uznaje ją za wymagającą
interwencji?, czy dostrzega swoją osobistą odpowiedzialność?, czy
uważa, że ma odpowiednie środki i kompetencje do interwencji?, czy
decyduje się na interwencję?)
(pomaganie jako rezultat norm społecznych, głównie odpowiedzialności
społecznej i wzajemności)
Teorie ewolucjonistyczne

(altruizm wzajemny, dostosowanie łączne; przykład badań nad
wnuczkami i dziadkami/babciami).
Osobowościowe podejście do
altruizmu

W ramach osobowościowego podejścia do zjawiska altruizmu
możemy rozróżnić jego dwa rodzaje:



Podział na te kategorie oparty jest o dwa kryteria:



altruizm endocentryczny
altruzim egzocentryczny.
rodzaj aktywowanych struktur poznawczych (związane z Ja i
niezwiązane z Ja)
oraz rodzaj motywacji (antycypowane wzmocnienie dla Ja oraz
antycypowane wzmocnienie dla Innego).
Możliwość aktywowania nie tylko reprezentacji realnych, ale też
idealnych (stanów, do których należy dążyć) sprawia, że altruizm
może wychodzić poza przynoszenie ulgi, bądź ratowanie w trudnych
sytuacjach, ale może też realizować się poprzez wspieranie rozwoju
i doskonalenie drugiego człowieka.
Prospołeczność a style
rozwiązywania konfliktów

Kompromis - każdej stronie może przynieść
pewne zyski i straty; opiera się na
umiarkowanej asertywności i współdziałaniu;

Kategorie komunikacyjne:




odwołanie się do sprawiedliwości,
proponowanie ugody,
maksymalizowanie zysków i minimalizowanie strat,
przedstawianie szybkiego, krótkoterminowego
rozwiązania.
Prospołeczność a style
rozwiązywania konfliktów

Przystosowanie – jednostka lub strona nie
skupia się na swoich potrzebach i interesach,
cel podtrzymania relacji może być
najważniejszym dla przystosowującej się
strony;

Kategorie komunikacyjne:




uleganie - rezygnowanie,
brak zaangażowania,
zaprzeczanie potrzebom,
wyrażanie pragnienia harmonii.
Prospołeczność a style
rozwiązywania konfliktów

Współpraca – wymaga największego
konstruktywnego zaangażowania; obie strony
charakteryzuje wysoki stopień zainteresowania
celami swoimi i drugiej strony;

Kategorie komunikacyjne:
 twierdzenia opisowe,
 twierdzenia otwarte,
 zabieganie o otwartość,
 zabieganie o krytycyzm,
 oferowanie wsparcia,
 ustępstwa,
 akceptacja odpowiedzialności.