praca-magisterska-7329
advertisement
1. SOCJOLOGIA JAKO NAUKA Socjologia to jeden ze sposobów poznania życia ludzkiego. Dlaczego ludzie tworzą grupy, wspólnoty i społeczeństwa, czemu jednoczą się w trakcie pracy, czemu niektórzy są bogaci, a niektórzy biedni, z jakiego powodu ludzie żenią się i rozwodzą, czemu ludzie przestrzegają pewnych reguł w swoich działaniach, wierzą w coś, cenią coś, a coś potępiają, czemu prowadzone są wojny i wybuchają rewolucje, czemu rodzice uczą swoje dzieci, aby te zachowywały się w określony sposób ; na te i wiele innych pytań dotyczących tego, co się dzieje z ludŹmi w społeczeństwie, próbuje odpowiedzieć socjologia. Socjologia należy do grupy nauk społecznych, która w sposób naukowy bada społeczeństwo i stosunki społeczne. Podmiotem socjologii, to znaczy tym, co interesuje socjologię w tak złożonym przedmiocie jakim jest społeczeństwo jest całokształt stosunków społecznych na konkretnym etapie rozwoju społecznego. W ;Międzynarodowej Encyklopedii Nauk Społecznych ; przedmiot badań socjologicznych jest definiowany jako poznanie zbiorowości i grup społecznych, instytucji i organizacji, jak również przyczyn i skutków zmian zachodzących w nich. Opisując przedmiot socjologii w sposób bardziej szczegółowy, można powiedzieć, że socjologia bada stosunki pomiędzy jednostkami i grupami oraz miejsce jakie zajmują one w społeczeństwie, tj. struktury społeczne. Socjologia bada instytucje i organizacje społeczne, ich elementy i warunki funkcjonowania, jak również procesy społeczne, związane z dynamiką rozwoju społeczeństwa i obejmujące różne aspekty działalności ludzkiej. Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Rys. 1 Struktura zainteresowań socjologii Wg określenia polskiego socjologa Jana Szczepańskiego ;przedmiotem badań socjologii są: zjawiska i procesy tworzenia się różnych form zbiorowego życia ludzi, struktury różnych form zbiorowości ludzkich, zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie; siły skupiające i siły rozbijające te zbiorowości, zmiany i przekształcenia zachodzące w zbiorowościach ;. 2. POWSTANIE I ROZWÓJ SOCJOLOGII. Socjologia jest nauką młodą. Powstała półtora wieku temu. W starożytności powstały pierwsze w dziejach europejskiej myśli teorie społeczeństwa. Autorami najbardziej znanych koncepcji byli Platon i Arystoteles. ; starożytni greccy filozofowie V i IV wieku przed naszą erą. Poglądy społeczne Platona znajdują odzwierciedlenie w dialogu ;Państwo ;. U podstaw budowy idealnego państwa wg Platona leży zasada podziału pracy. Społeczeństwo znajduje się w stanie chaosu, zanim nie będzie ustanowiony taki porządek, w którym obywatel wykonuje swoje obowiązki i nie ingeruje w sprawy innych obywateli. W nauce Platona są zalążki tego, co będzie w przyszłości stanowić przedmiot socjologii ; formy i sposoby współdziałania ludzi, którzy wszyscy razem tworzą społeczeństwo. Platon uważa, że Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. powstanie społeczeństwa czy państwa ; które to pojęcia są dla niego tożsame ; zaczyna się od przestrzeni ludzkiego współdziałania. Po wyodrębnieniu typów politycznego państwa Platon wyciąga wniosek, że główną przyczyną zepsucia społeczeństwa i ustroju państwa jest chciwość i jej zgubny wpływ na ludzi. Społeczno-polityczne formy przekształcają się w swoje przeciwieństwo. Dzieje się tak przede wszystkim w wyniku działań tych czy innych grup społecznych burzących istniejący tryb rządów. Jeszcze bliższa socjologii jest analiza jakiej dokonał Arystoteles w swoim dziele ;Polityka ;. Wg Arystotelesa fundament porządku społecznego stanowi średnia klasa, niedoskonałość społeczeństwa należy korygować moralnym doskonaleniem ludzi, a nie jednakowym rozdziałem dóbr. W epoce Odrodzenia pojawiła się nowa wiedza o życiu społeczeństwa. Erazm z Rotterdamu, Tomasz Morus, Mikołaj Machiavelli, Michael Montaigne rozpatrując problematykę stosunków międzyludzkich, porządku społecznego, zasad moralnych, próbowali stworzyć model społeczeństwa idealnego. Pod koniec epoki Oświecenia w sposób zasadniczy zmieniają się poglądy na społeczeństwo i miejsce człowieka w nim. Przyczynia się do tego intensywny rozwój produkcji i innych dziedzin życia społecznego oraz coraz bardziej złożony charakter stosunków międzyludzkich. Stopniowo kształtuje się potrzeba poznania problemów społecznych co można rozpatrywać jako zwiastun socjologii. W XVIII wieku francuski myśliciel Charles Louis Montesquieu (Monteskiusz 1689 ; 1755) w swoim głównym dziele ;O duchu praw ; zaproponował nową wizję natury praw rządzących życiem społecznym. Usiłował on wytłumaczyć naturę człowieka za pomocą zewnętrznych czynników bytu ludzkiego. Rozwój życia społecznego wg Monteskiusza zależy nie tyle od czysto przyrodniczych warunków ile od procesów ekonomicznych, prawnych i politycznych. W dziełach Monteskiusza teoretyczne idee dotyczące bytu społecznego są podbudowane bogatym materiałem empirycznym. Francuscy myśliciele Jean Jacques (1712 ; 1778), Claude Henri de Saint ; Simon (1760 ; 1825) przeanalizowali rzeczywistą sytuację społeczno-polityczną, sformułowali podstawy funkcjonowania społeczeństwa, podkreślili rolę jednostki jako aktywnego uczestnika procesu dziejowego. Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. W Rosji do prekursorów socjologii zalicza się P. Czadajewskiego (1794-1856), który sformułował program rosyjskiej myśli społecznej i dał impuls socjologicznym badaniom w Rosji. W Polsce do prekursorów należy Józef Supiński (1804 ; 1893). Termin socjologia, który oznacza naukę o społeczeństwie po raz pierwszy wprowadził francuski filozof August Comte (1798 ; 1857). Dążył on do tego, żeby nowa nauka o społeczeństwie stała się podobna do fizyki, nazywając ją pierwotnie ;fizyką społeczną ;. Kontrował własną teorię socjologiczną jako ;statystykę społeczną ; i ;dynamikę społeczną ;. Comte jest znany jako twórca pozytywistycznej socjologii. Definiował to, co pozytywistyczne jako naukową, pozytywną wiedzę u postaw której leży obserwacja i eksperyment, wiedzę dostępną i pożyteczną dla ludzkości. Comte głosił ideał porządku i postępu. Przez porządek rozumiał ; symetrię i równowagę elementów strukturalnych społeczeństwa, zaś postęp traktował jako wykorzystanie wiedzy o społeczeństwie w celu rozwiązywania konkretnych problemów. Państwo jest wg niego strażnikiem porządku publicznego. przestrzeganie porządku publicznego, podporządkowanie się państwu i jego prawu uważał za święty obowiązek każdego obywatela. Comte po raz pierwszy uzasadnił konieczność naukowego badania społeczeństwa w ramach jednej nauki i poruszył kwestię badań empirycznych w socjologii. Angielski uczony Herbert Spencer (1820 ; 1903) rozpatrywał społeczeństwo analogicznie do biologicznego organizmu. Podobnie jak Karol Darwin Spencer podtrzymywał teorię ;naturalnego doboru ; w stosunku do życia społecznego, zgodnie z którą spośród ludzi zostają przy życiu najbardziej dostosowane jednostki. Niemiecki uczony Karol Marks (1818 ; 1883) jest autorem koncepcji formacji społecznej na podstawie materialistycznego ujęcia historii. Marks rozpatrywał społeczeństwo jako organizm społeczny, jako jednolity system społeczny, jako obiektywną samorozwijającą się rzeczywistość, uznając oddziaływanie wielu czynników na rozwój społeczeństwa. Przeanalizował społeczeństwo przez pryzmat warunków życia ludzi. Wspólnie z Fryderykiem Engelsem jako jeden z pierwszych wykorzystał empiryczne badania socjologiczne w pracach teoretycznych ; ;Ankieta dla robotników ;, ;Sytuacja klasy robotniczej w Anglii ;. Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Za jedną z najbardziej wpływowych postaci w socjologii uznaje się francuskiego uczonego Emila Durkheima (1858 ; 1917). Jego dzieła do dnia dzisiejszego wywierają szczególny wpływ na rozwój socjologii. W swojej pracy ;Zasady metody socjologicznej ; wysunął tezę, że fakty społeczne należy rozpatrywać jak rzeczy. Czynniki społeczne (rzeczy) istnieją poza człowiekiem i zmuszają go do działania. Rzeczywistość społeczna wg Durkheima jest najwyższą rzeczywistością. Uważał, że siłą, która łączy ludzi w społeczeństwie jest podział pracy społecznej. Podział pracy w sposób naturalny prowadzi do solidarności. Durkheim wysunął problem tego, co normalne i tego co patologiczne w rozwoju społeczeństwa. Przez pojęcie ;anomia ; rozumie on taki stan społeczeństwa, który charakteryzuje się brakiem precyzyjnej regulacji moralnej zachowań jednostki. Niemiecki socjolog Max Weber (1864 ; 1920) jest twórcą socjologii ;rozumiejącej ; i teorii działań społecznych. Weber wychodzi z założenia, że socjologia powinna uwzględniać nie tylko obiektywne lecz i subiektywne aspekty zjawisk społecznych to jest motywacje, potrzeby i cele działalności ludzkiej. Socjolog powinien zrozumieć sens i znaczenie działań ludzkich. Weber szczególnie podkreślał konieczność badań zachowań jednostki i znaczenia, jakie ludzie nadają swoim działaniom i działaniom innych ludzi. W rzeczywistości społecznej upatrywał przyczyn i skutków skomplikowanych stosunków międzyludzkich. Socjologia wg Webera jest rozumiejąca, ponieważ bada zachowania jednostki, która nadaje swoim działaniom sens. Działanie człowieka nabiera cech społecznych pod warunkiem, że zawiera dwa aspekty: subiektywną motywację jednostki i orientację na inną osobę lub osoby. Trzonem Weberowskiej socjologii jest idea racjonalności. Uzasadnił możliwość maksymalnego racjonalnego zachowania, które występuje we wszystkich dziedzinach stosunków międzyludzkich. Idea racjonalności znalazła powszechne zastosowanie w praktyce, jej modyfikacje można odnaleŹć w teorii zarządzania i menagemencie. Weber stworzył bazę współczesnej teorii stratyfikacji społecznej. Stratyfikacja społeczna to podział na warstwy (wyższa, średnia i niższa). Zgodnie z Weberem przynależność człowieka do tej czy inne warstwy społecznej uzależniona jest od jego stanu zamożności, władzy i prestiżu. Współczesną socjologię (od lat dwudziestych XX wieku do dnia dzisiejszego) cechuje przede wszystkim rozpowszechnienie wiedzy socjologicznej wszerz i w głąb. Socjologia rozpowszechniła się stopniowo na cały świat i obecnie nie ma kraju, w którym by jej nie było. Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. 3. HUMANISTYCZNA ORIENTACJA W SOCJOLOGII (F. ZNANIECKI). 4. FUNKCJE SOCJOLOGII. Współcześnie można wymienić cztery podstawowe funkcje socjologii: teoretyczno-poznawczą; praktyczną; prognostyczną; zarządzającą. Teoretyczno-poznawcza funkcja zakłada zwiększenie, konkretyzację i odnowienie wiedzy o współczesnym społeczeństwie, jego strukturze, instytucjach i procesach społecznych, podstawowych tendencjach, drogach, formach i mechanizmach jego funkcjonowania, jego zmianach i rozwoju. Funkcja praktyczna polega na tym, że dorobek socjologii zdolny jest do wywarcia pozytywnego wpływu na rozwój społeczeństwa. Nawet ten fakt, że te albo inne zjawiska społeczne są przedmiotem zainteresowań socjologów, zmusza społeczeństwo do zwrócenia się w stronę tych problemów, przystąpienia do ich praktycznego rozwiązania. Funkcja prognostyczna związana jest z uzasadnieniem prognoz naukowych o tendencjach rozwoju procesów społecznych w przyszłości. Badają różnorodne problemy socjologia dąży do opracowania optymalnych dróg ich rozwiązania, naświetlenia perspektywy i możliwych wyników. Bez tego również teoretyczno-poznawcza funkcja nie będzie ułomna. Funkcja zarządzania w sposób bezpośredni związana jest z udziałem socjologów w procesach zarządzania i przekształceń. Istota tej funkcji polega na tym, że wnioski, rekomendacje, propozycje socjologa, jego oceny stanu przedmiotu społecznego, niedociągnięć i odchyleń w funkcjonowaniu instytucji społecznych leżą u podstaw opracowania i podjęcia decyzji. Wyniki badań socjologicznych są bazą społeczno-informacyjną, w oparciu o którą realizowana jest skuteczna polityka w różnych sferach. Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. 5. ZASADY POZNANIA SOCJOLOGICZNEGO. Na socjologiczną metodę składa się całokształt zasad, którymi kieruje się ta nauka w gromadzeniu wiedzy o społeczeństwie. Zasada empiryzmu (doświadczenia) ; oznacza ona, że w trakcie badań rzeczywistości społecznej kryterium prawdziwości gromadzonych faktów jest ich empiryczne sprawdzanie tj. doświadczenie. W ramach badań empirycznych wykorzystywane są różnorodne metody: obserwacja, ankietowanie, analiza dokumentów, eksperyment. Zasada interpretacji czyli teoretycznego uzasadnienia otrzymywanych danych empirycznych. Trzecia zasada socjologiczna polega na neutralności wartościowania, tj. niezależności od ideologicznych i moralnych oddziaływań. 6. SOCJOLOGIA I INNE NAUKI SPOŁECZNE. Na nauki społeczne składa się całokształt dyscyplin, które zajmują się systematycznym badaniem zjawisk społecznych. Do nich zaliczamy filozofię społeczną, nauki polityczne, ekonomię i prawo, antropologię, etnografię, demografię, psychologię, socjologię. Stanisław Kosiński wyróżnił dwa etapy kształtowania się socjologii jak i innych nauk społecznych: 1. przednaukowy czyli inkubacyjny ; obejmujący prapoczątki i formowanie się podstaw socjologii aż do uzyskania statusu dyscypliny naukowej; 2. naukowy ; rozpoczęty formalnymi narodzinami socjologii ; obejmuje jej rozwój, cechujący się postępującą instytucjonalizacją i specjalizacją oraz kumulowaniem wiedzy teoretyczno-metodologicznej i empirycznej, dotyczącej różnych segmentów rzeczywistości społecznej. Profesor Neil J. Smelser podzielił świat na trzy grupy czynników: biologiczne ; oddech, odżywianie się, sen; psychologiczne ; miłość, nienawiść; socjologiczne ; związane są ze stosunkami społecznymi i społeczeństwem. Najściślejsze powiązania ukształtowały się pomiędzy FILOZOFIˇ I SOCJOLOGIˇ. Wspólną cechą socjologii i filozofii społecznej jest to, że obie nauki rozpatrują społeczeństwo jako całość, jako system. Zbieżność podejść warunkuje szczególnie ścisłe powiązanie socjologii i Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. filozofii społecznej. Filozofia społeczna rozpatruje społeczeństwo jako szczególną część wszechświata, tj. w bardziej szerokim rozumieniu. Opisuje społeczeństwo za pomocą najbardziej ogólnych pojęć i prawidłowości, pretenduje do wszechogarniającej syntezy uniwersalnych praw bytu i myślenia. Filozofia to jednolity światopogląd i kompas życia wewnętrznego człowieka. Socjologia zaś rozpatruje społeczeństwo używają bardziej specyficznych pojęć i porównuje z empirycznie sprawdzalnymi faktami. SOCJOLOGIĘ I NAUKI POLITYCZNE nazywane politologią łączy: po pierwsze, to, iż badane przez nie przedmioty są ściśle powiązane i zależą od siebie, dlatego, że polityka jest organizacyjną i regulacyjno-kontrolną sferą działania społecznego. Znajduje się ona w szeregu takich samych podstawowych sfer: gospodarczej, ideologicznej, prawnej, kulturalnej, religijnej. Polityka przejawia się we wszystkich sferach życia społecznego, określa i ukierunkowuje ich współdziałanie. Polityka nadaje kierunek życiu, i działalności grup społecznych, klas, narodów, ludów i determinuje w większym stopniu rozwój społeczeństwa jako całości; po drugie, zbiorowości, instytucje i organizacje społeczne należą do najważniejszych przedmiotów i podmiotów polityki. Polityka wynika z zainteresowań, poglądów, przekonań, panujących nastrojów, ideologii jako uświadomienie zadań i celów społeczeństwa. Działalność polityczna jest jedną z podstawowych form funkcjonowania ludzi mających odpowiednie zachowanie, nastrój, oczekiwania; po trzecie, wzajemne oddziaływanie socjologii i nauk politycznych zaowocowało powstaniem nowej specjalnej teorii socjologicznej ; socjologii polityki. Socjologia polityki bada politykę w kontekście i przez pryzmat analizy społeczeństwa, w tym złożoność struktur społecznych; nieformalnych instytucji społecznych, opinii społecznej i zachowań oraz całokształtu procesów społecznych. Pomiędzy socjologią i politologią istnieją pewne różnice, które są uwarunkowane tym, że każda z tych nauk ma własny przedmiot badań. Socjologia bada rzeczywistość społeczną. Politologia ; życie polityczne społeczeństwa, tzn. jak ludzie dochodzą do władzy i posługują się nią oraz jaki podział władzy w społeczeństwie. Ponadto każda z tych nauk, zgodnie z własnym przedmiotem i metodą badań, ma swoiste podejście do tych samych zjawisk społecznych. SOCJOLOGIA I PSYCHOLOGIA: Socjologia skupia się na poznaniu społeczeństwa w całości i całokształcie stosunków społecznych istniejących w nim, psychologia zaś zajmuje się badaniem wewnętrznych Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. subiektywnych przeżyć jednostki pobudzających ją do tego czy innego zachowania. Pitrima Sorokina powiedział, że jeżeli zachowania ludzkie analizowane są na podstawie badań jego instynktów, pragnień, woli, temperamentu, to mamy do czynienia z badaniem psychologicznym, natomiast, gdy badacz bierze pod uwagę parametry społeczne człowieka, jego status, tradycje, obyczaje, przeprowadza on badania socjologiczne. EKONOMIA A SOCJOLOGIA: Ekonomia skupia się na poznaniu sfery produkcji materialnej, rynku, działalności organizacji finansowych, działalności organizacji finansowych, działalności gospodarczej ludzi. Ekonomia bada wewnętrzne specyficzne prawa sfery ekonomicznej. Ekonomię interesują w pierwszej kolejności relacje między włożonymi środkami w produkcję a zyskiem, między kosztami produkcji i efektywnością działalności człowieka. W stosunku do nauk ekonomicznych socjologia jest bardziej ogólną nauką rozpatrującą tę sferę jako jeden z podsystemów na równi z politycznym, kulturowym, edukacyjnym i innymi podsystemami społecznymi. Podsumowanie: głównym zagadnieniem są nie różnice czy podobieństwa lecz wzajemne powiązania i częściowe wzajemne przenikanie się socjologii i innych nauk społecznych przy zachowaniu granic przedmiotów badań tych nauk; socjologia jest ogólną teorią społeczeństwa. Bada prawidłowości i tendencje funkcjonowania społeczeństwa w jego podsystemach. Socjologia pozwala lepiej zrozumieć badane zjawiska. wspólne zainteresowania socjologii i innych nauk społecznych znajdują potwierdzenie w powstaniu nauk międzydyscyplinarnych ; psychologii społecznej, socjologii ekonomicznej, socjologii polityki, itd.; 7. TYPY BADAŃ SOCJOLOGICZNYCH. Mamy trzy typy badań socjologicznych: eksploracyjne (rozpoznawcze), opisujące i analityczne. Charakter badań zależy od celu i zadań, od głębokości, wielkości i złożoności wymaganej analizy. Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. BADANIA EKSPLORACYJNE są najprostszym rodzajem badań socjologicznych. Treść ich zadań jest ograniczona, obejmują one nieduże zbiorowości. Program i metodykę cechuje prostota. Badania rozpoznawcze często są etapem głębszych i obszerniejszych badań. Odmianą tych badań jest wywiad ekspresowy (sondaż diagnostyczny). Z reguły stosuje się go w celu otrzymania operatywnej informacji o konkretnym fakcie, wydarzeniu, zjawisku np. sondażu opinii społecznej w trakcie kampanii wyborczej. Za pomocą takich badań można ustalić stopień zadowolenia audytorium z wysłuchanego wykładu. BADANIA OPISOWE zakładają głębszą analizę socjologiczną. przedmiotem badań w tym wypadku jest duża zbiorowość ludzka. Z reguły zadanie polega na opisie stanu różnych procesów, zjawisk, opinii społecznej, innymi słowy chodzi o socjologiczną fotografię badanego zjawiska, np. przedmiotem badań może być załoga, którą da się podzielić na grupy robotników, pracowników umysłowych, menedżerów itd. mających różny poziom wykształcenia i kwalifikacji zawodowych, różny staż pracy i różne inne cechy społecznodemograficzne (płeć, wiek, stan cywilny). BADANIA ANALITYCZNE to najbardziej skomplikowany, złożony rodzaj badań socjologicznych. Do zadań analitycznych można dodać wykrywanie przyczyn warunkujących pewien lub inny stan i właściwości badanego zjawiska, jego dynamikę, tendencję, itp. Badania te mają charakter kompleksowy w zakresie gromadzenia informacji i analizy wskaŹników. Odmianą badań analitycznych jest eksperyment społeczny. Jego przeprowadzenie zakłada stworzenie jakiejś szczególnej sytuacji dla badanego zjawiska. W tym celu w pewnym stopniu zmieniają się warunki funkcjonowania tego zjawiska. Badania socjologiczne mogą być jednorazowe i powtarzalne (panelowe) w zależności od zapotrzebowania na informację, na statyczne lub dynamiczne opisy zjawisk i procesów społecznych. W ramach zakresu, wielkości badań, ich zasięgu można wyróżnić badania międzynarodowe, ogólnokrajowe, regionalne, branżowe, lokalne. Inne rodzaje badań socjologicznych można wyróżnić ze względu na zastosowane metody gromadzenia informacji. Mamy trzy rodzaje tych badań: wywiady (swobodny i kierowany), obserwacja i analiza dokumentów urzędowych. Badanie socjologiczne składa się z następujących etapów: 1. przygotowanie badań (cel badań, problematyka); Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. 2. gromadzenie pierwotnej informacji socjologicznej; 3. przetwarzanie zgromadzonych danych; 4. analiza, interpretacja i uogólnienie zgromadzonej informacji; 5. sporządzenie sprawozdania z badań, formułowanie wniosków i zaleceń socjotechnicznych (rekomendacji). Na pierwszym etapie badań opracowuje się program badań, który warunkuje ich pomyślne przeprowadzenie. 8. PROGRAM BADAŃ SOCJOLOGICZNYCH. Program badań socjologicznych z reguły zawiera szczegółową, precyzyjną wykładnię metodologiczną i metod metody badania określonego zjawiska lub procesu społecznego. Naukowość danego dokumentu gwarantuje uzyskanie prawidłowego wyniku badania. Struktura programu zawiera dwa rozdziały: metodologiczny i metodyczny. Rozdział metodologiczny programu zakłada sformułowanie problemu badawczego, zdefiniowanie jego celów i zadań, określenie przedmiotu badań, logiczną analizę podstawowych pojęć, postawienie hipotez. Analiza metodyczna zawiera sposoby doboru próby, opracowanie procedury gromadzenia i analizy danych, strategiczny plan badań. Cel badań jest wstępną przesłanką wyników badań. Badania socjologiczne przeważnie mają cel praktyczny, który uzasadnia prognozy, programy, projekty rozwoju pewnego podmiotu lub praktyczne rekomendacje, wnioski, przygotowania i podjęcie decyzji w sferze zarządzania. Podmiot badań socjologicznych to nośnik tego albo innego problemu społecznego, sfera działalności ludzkiej, włączona do obiegu poznania naukowego. Np. problem statusu społecznego może być badany na poziomie grup demograficznych, zawodowych, zbiorowości etnicznych. Przedmiotem badań z reguły mogą być te właściwości i strony podmiotu, które należy zbadać. A więc jeżeli podmiotem badań jest młodzież, przedmiotem badań może stać się jej status społeczny lub czynniki społeczne wpływające na sytuację młodzieży w społeczeństwie. Przedmiot badań określa granice badawcze ponieważ ten sam podmiot zakłada wiele przedmiotów badań. Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Logiczna analiza podstawowych pojęć. ta część programu zakłada zdefiniowanie i sprecyzowanie znaczeń używanych w badaniach terminów. Jest to bardzo ważny odcinek pracy, ponieważ w wyniku różnej interpretacji wyników ludzie czasem nie mogą się dogadać ; mówią niby tym samym językiem nie rozumiejąc się nawzajem. Hipoteza jest naukowym przypuszczeniem dotyczącym sposobów ustalenia relacji między czynnikami składającymi się na problemową sytuację. Hipotezę wysuwa się w celu interpretacji pewnych czynników, zjawisk i procesów, które badacz potwierdza albo obala. Hipotezy dzieli się na podstawie ich właściwości na opisowe i wyjaśniające. Hipotezy opisowe to przypuszczenia o badanych właściwościach podmiotu lub charakterze powiązań pomiędzy poszczególnymi jego elementami. Hipotezy wyjaśniające należą do przypuszczeń o zależnościach przyczynowo-skutkowych badanych zjawisk. Z punktu widzenia zadań hipotezy dzielą się na podstawowe i pośrednie. Wg stopnia podobieństwa hipotezy dzielą się na hipotezy podstawy i hipotezy skutki. Część metodyczna programu zawiera przede wszystkim zdefiniowanie badanej zbiorowości. Cały badany podmiot, którym zwykle jest grupa ludzi nazywa się zbiorowością generalną. Często grupy są tak liczebne, że zbadanie każdego członka grupy wymaga dużych wydatków i czasu. W związku z tym badacz wybiera część zbiorowości generalnej w celu przeprowadzenia badań. Część tę nazywa się próbą celową lub kategorią. W rozdziale metodycznym programu badacz charakteryzuje również stosowane metody gromadzenia pierwotnej informacji socjologicznej, pokazuje logiczną strukturę narzędzi do gromadzenia informacji i schematy jej przetwarzania. 9. METODY BADAŃ SOCJOLOGICZNYCH. WYWIAD ; polega na tym, że Źródłem informacji jest człowiek jako bezpośredni uczestnik zjawisk i procesów. Wywiad zakłada pytanie i odpowiedŹ. pytany człowiek nazywa się w socjologii respondentem. Wywiad może mieć dwie postacie: ankietową (wywiad pisemny) i interview (wywiad ustny). ANKIETY przeprowadza się na podstawie specjalnie opracowanego kwestionariusza, którego sporządzenie wymaga przestrzegania wielu reguł i zasad formułowania i konstruowania pytań oraz odpowiedzi (kafeterii). pytania w ankietach różnią się przede wszystkim merytorycznie. Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Są to pytania o fakty świadomości takie, jak opinie, życzenia, oczekiwania i oceny, o fakty zachowań, osobowość respondenta. Pytania ankiety są różne co do formy. Mogą być zamknięte i otwarte, bezpośrednie i pośrednie. Zamknięte pytania zawierają pełny zestaw wariantów odpowiedzi. Otwarte nie zawierają odpowiedzi i nie narzucają wariantu odpowiedzi. INTERVIEW (wywiad) zakłada bezpośredni kontakt badacza i pytanej osoby. Pytający zadaje pytania i notuje odpowiedŹ. Taki rodzaj wywiadu wymaga więcej czasu i środków niż ankietowanie. Mamy trzy typy interview: sformalizowane ; to kontakt respondenta na podstawie ściśle opracowanego kwestionariusza i planu; ukierunkowane ; zakłada mniejszy stopień standaryzacji zachowań badacza i pytanej osoby. Jego celem jest zbieranie opinii, ocen konkretnej sytuacji, zjawiska, jego przyczynach i skutkach; wolne interview (wywiad swobodny) ; przeprowadza się na z góry określony temat, bez opracowanego wcześniej kwestionariusza i planu. Ma ono charakter bezpośredniej rozmowy. OBSERWACJA ; jest metodą ukierunkowania, usystematyzowana i bezpośredniego gromadzenia danych. W zależności od stopnia udziału obserwatora w badanej sytuacji obserwacja może być bezpośrednia (uczestnicząca) i pośrednia. Najważniejsza wartość obserwacji polega na tym, że badanie dokonuje się równocześnie z rozwojem badanego zjawiska co pozwala badaczowi bezpośrednio i na bieżąco je rejestrować. Pomaga to w obiektywnym badaniu problemu, chociaż metoda obserwacyjna nie pozwala na wszechstronne ogarnięcie zjawiska i wymaga dużo czasu i wysiłku. ANALIZA DOKUMENTÓW ; do dokumentów zaliczamy w danym przypadku drukowane i odręczne materiały, filmowe, wideo, audio, oraz inne materiały na nowych nośnikach informacji. Wg swojego statusu dokumenty bywają oficjalne (urzędowe) i nieoficjalne (prywatne, osobiste) a wg formy zapisu pisemne, werbalne, statystyczne. Dwa typy analizy dokumentów: analiza jakościowa lub tradycyjna ; polega na dogłębnym logicznym badaniu treści dokumentów; Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. sformalizowana analiza dokumentów ; przeprowadzana wg szczególnych zasad i pozwala szybko przetwarzać dużą ilość informacji. Przygotowanie narzędzi badań pod kątem poszukiwania i wykorzystywania takich czynników, które służą do ilościowej charakterystyki badanych zjawisk społecznych nazywa się pomiarem socjologicznym. Pomiary przeprowadza się na podstawie operacjonalizacji podstawowych pojęć, które wyjaśniają na jaki temat jest zbierana informacja, w jakiej formie i o co należy pytać respondentów. Wszystkie czynniki (przedmioty, wydarzenia, zachowania, oceny i sądy) wykorzystywane w celu pomiaru socjologicznego nazywane są wskaŹnikami. Są one podstawą formułowania pytań ankietowych. Wszystkie wskaŹniki mają różne charakterystyki, które w ankiecie mogą występować jako warianty odpowiedzi. Są one zestawione w pewnej kolejności i wszystkie razem tworzą skale pomiaru. Skalowanie jest to rozmieszczenie wariantów odpowiedzi na pytania w pewnej relacji porządkowej. W badaniach socjologicznych wyróżnia się cztery typy skal: nominalną, rangową (porządkową), przedziałową (interwałową) i ilorazową. Za pomocą skali nominalnej mierzy się zasadniczo obiektywne dane respondentów (płeć, zawód, przynależność organizacyjną). Skala rangowa (porządkowa) mierzy subiektywne wskaŹniki, które wyrażają stosunek respondentów do kogoś lub czegoś. Jest ściśle uporządkowana uwzględniając relację rosnącą lub malejącą. Skala przedziałowa (interwałowa) ; warianty odpowiedzi w niej wyrażone są liczbami w pewnych przedziałach (np. przychody, staż pracy, nauki). Skala ilorazowa ; obejmuje tzw. wartość zerową będącą punktem odniesienia dla badanej wartości. Wartości oparte na tej skali są izomorficzne. Jest to najmocniejsza skala i tylko nieliczne zmienne socjologiczne oparte są na niej. 10. NATURALNE DEMOGRAFICZNE I EKONOMICZNE PODSTAWY ŻYCIA SPOŁECZNEGO. Socjologia bada przyrodnicze przesłanki życia społecznego, naturę praw, które rządzą rozwojem społeczeństwa, współdziałaniem ludzi, powstawaniem zbiorowości, instytucji i organizacji. Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. W socjologii ukształtowały się tradycje rozwiązywania kwestii stosunku tego, co naturalne, do tego co społeczne. Istnieją trzy główne podejścia do rozwiązania tego problemu: Pierwsze podejście ; redukcjonizm geograficzno-biologiczny, któremu właściwa jest absolutyzacja czynników naturalnych i biologicznych. Nurt ten był popularny wśród socjologów XIX wieku, np. Comte uważał społeczeństwo za część składową przyrody, organizm społeczny a biologię za naukę najbardziej bliską i spokrewnioną z socjologią. Spencer uzasadnił organiczną teorię społeczeństwa w myśl której społeczeństwo ludzkie jest podobne do żywego, wielokomórkowego organizmu. Zgodnie z jego nauką społeczeństwo, jak i organizm biologiczny zwiększa swoją masę (liczebność ludności, zasoby materialne). Zwiększenie masy powoduje złożoność struktury społeczeństwa, zróżnicowanie funkcji i jego części. Jednocześnie Spencer używa terminu ;nadorganizm ; podkreślając różnice pomiędzy społeczeństwem i człowiekiem a organizmem biologicznym. Stroinin uważał, że socjologia jest podobna do fizjologii. Uważał, że społeczeństwo składa się z komórek ; jednostek ludzkich podobnie jak każdy organizm biologiczny. Mieczniko w pracy pt. ;Cywilizacja i wielkie historyczne rzeki ; doszukiwał się Źródeł ewolucji cywilizacji w powiązaniach między środowiskiem i zdolnością ludzi mieszkających w danym środowisku do kooperacji i solidarności. Uważał, że podstawowym składnikiem środowiska geograficznego jest tzw. Czynnik hydrologiczny (wpływ zasobów wodnych na działalność ludzi) i wyodrębnił w dziejach świata trzy główne epoki cywilizacyjne: rzeczną; morską i oceaniczną (lub światową). Gumplowicz podkreślał, że biologiczne odniesienia nie mają żadnego znaczenia dla socjologii. Uzasadnił tezę o niesprowadzalności zjawisk społecznych do natury jednostki, uważał jednostkę za rzeczywistość drugiego rzędu, produkt zbiorowego doświadczenia. Podkreślał, że społeczeństwo jest produktem zawładnięcia jednej zbiorowości przez drugą. Zgodnie z Gumplowiczem ludzi od urodzenia cechuje wzajemna nienawiść, określająca stosunki między zbiorowościami, narodowościami, plemionami i rasami. W miarę rozwoju społeczeństwa konflikty nie zanikają lecz zmieniają formy. Wg koncepcji Freuda kultura lub społeczeństwo od samego początku jest obcą, wrogą człowiekowi siłą zewnętrzną. Zwolennicy behawioryzmu cały system społeczny tłumaczą wg analogii z mechanizmem świata zwierząt odkrytym przez Pawłowa (bodziec ; reakcja). Durkheim wylansował tezę o obiektywnym podejściu do rzeczywistości społecznej i rozpatrywał zjawiska społeczne jako rzeczy uznając ich niezależne istnienie od podmiotu. Przeciwstawia on swoje podejście próbom interpretowania życia społecznego za pomocą Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. praw biologicznych. Durkheim głosił, że to co społeczne jest szczególną rzeczywistością, której nie da się sprowadzić do jej innych rodzajów. Podstawę trzeciego podejścia do rozwiązania wzajemnego stosunku tego co naturalnobiologiczne, do tego co społeczne tworzy wyobrażenie o człowieku jako istocie biospołecznej. Oznacza to, że życie społeczne ludzi jest rozpatrywane jako szczególna forma regulowania i organizacji życia. W życiu społecznym nieuchronnie wyjawiane są naturalne związki (program biologiczny, prawa biologicznej dziedziczności, instynkty). Jednak zasadniczą rolę w społecznym wzajemnym współdziałaniu gra socjokulturowe dziedzictwo, które genetycznie nie jest przekazywane i które każdorazowo konkretny człowiek nabywa sam. Współczesna socjologia uważa, że życie społeczne jest powiązane z warunkami otaczającego je przyrodniczo-geograficznego środowiska. Wpływ środowiska geograficznego jest oczywisty (poziom życia, byt, obyczaje, zwyczaje, rodzaje życia gospodarczego). ¦rodowisko geograficzne może albo wspomagać albo osłabiać rozwój społeczny. Człowiek wykorzystuje przy tym mechanizmy wymuszającego czy też formującego wpływu na środowisko przyrodniczo-geograficzne. Stopień intensywności wysiłku człowieka zależy od tego gdzie on żyje w tundrze czy w stepie, pustyni czy w urodzajnej dolinie. 11. KULTUROWE PODSTAWY ZJAWISK SPOŁECZNYCH. Kultura to przede wszystkim właściwy dla członków danego społeczeństwa sposób myślenia i działania. Socjologia rozumie kulturę jako czynnik regulujący stosunki między ludŹmi w społeczeństwie. Na kulturę składają się te czynniki życia człowieka, które w sposób jakościowy odróżniają człowieka od przyrody. Są to zjawiska, które są właściwe tylko społeczeństwu, i nie ma ich w zewnętrznej przyrodzie (język, moralność, nauka, transport, odzież, zwyczaj obdarowywania się prezentami, produkowanie narzędzi pracy). Do kultury należą te właściwości człowieka, które nie są dziedziczone genetycznie i nie są regulowane instynktami biologicznymi. Badacze odkryli, że kultura różnych społeczeństw zawsze uwzględnia uniwersalną psychofizjologiczną naturę człowieka, uniwersalną logikę istnienia organizmu w danym środowisku naturalnym. Fizyczna jedność natury zewnętrznej, biologiczna jedność człowieka jako gatunku, jedność zasad współdziałania społecznego ludzi tworzy wielość uniwersaliów kulturowych (zakaz zabijania, potępienie złodziejstwa, kłamstwa, organizowanie obrony przed wrogiem). Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Socjologia bada kulturę pod własnym kątem ; bada jej rolę, funkcję w tworzeniu i rozwoju systemów społecznych (instytucji społecznych, zbiorowości, społeczeństwa jako całości). Społeczna istota kultury polega na tym, że kultura powstaje i jest realizowana w trakcie współdziałania społecznego. Jest ona symbolicznym mechanizmem zabezpieczającym współorganizowanie jednostek. 12. PODSTAWOWE FUNKCJE I GŁÓWNE SKŁADNIKI KULTURY. Kultura posiada dwie podstawowe funkcje społeczne: integracji ; polegającej na zjednoczeniu ludzi w jedno społeczeństwo lub wspólnotę na bazie jednolitych standardów zachowania, norm, wartości i tradycji; regulacji ; jako system norm kultura porządkuje, nadaje kierunek działaniom ludzi. Główne składniki kultury: symbole ; obiekty, które mają ustalone znaczenie, niosą pewną ustaloną treść, zrozumiałą dla wszystkich; język jako kod, szyfr za pomocą którego przekazywana jest informacja, ludzie porozumiewają się a także wyodrębniają swoich z otaczającego świata; wartości ; to uogólnione kryteria oceny realnych zjawisk, to co jest punktem odniesienia dla podmiotu społecznego; normy ; regulują zachowanie ludzi zgodnie z wartościami kultury. 13. POJĘCIE I SKŁADNIKI OSOBOWO¦CI. W socjologii osobowość określa się: jako systemową jakość indywiduum, odzwierciedlającą uczestnictwo w stosunkach społecznych i przejawia się we wspólnej działalności i porozumiewaniu się; jako podmiot społecznych stosunków i świadomej działalności. Aby stać się osobowością koniecznymi warunkami są: biologiczne, genetyczne, wrodzone skłonności; istnienie społecznego środowiska (materialno-przyrodniczego i społecznogrupowego), świata ludzkiej kultury, z którym człowiek współdziała; unikatowe indywidualne doświadczenie. Społeczne cechy człowieka - społeczne role i pozycje społeczne - społecznie określony cel działalności Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. - oczekiwania wobec pozycji i ról - normy, wartości i symbolika - poziom wykształcenia i wiedzy - przygotowanie zawodowe - wykonywany zawód - samodzielność rozwiązywania zadań - ogólna aktywność Każda jednostka posiada całokształt cech, które tworzą istotę jej struktury. Osobowość jest powiązaniem dwóch światów ; zewnętrznego (świata aktywności) i wewnętrznego (świata świadomości). Osobowość jest strukturalną jednością twórczą czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych. Składniki te można rozpatrywać jako poziomy albo podstruktury osobowości (poziom biologiczny a także psychologiczny i społeczny). Poziom biologiczny ; odzwierciedla genetycznie determinowane, biologicznie dziedziczone określone psychofizjologiczne zdolności, które przekształcają się w intelektualne i duchowe własności ludzkiej psychiki. Poziom psychologiczny zawiera elementy struktury osobowości odzwierciedlające specyfikę procesów poznawczych (myślenie, pamięć, odbiór i odczucie uwaga) i emocjonalnych (emocje, uczucia, motywy, temperament, charakter). Do społecznego poziomu należą społecznie znaczące cechy: kluczowe wartości, przekonania, zainteresowania, własna świadomość, całokształt wiedzy, umiejętności, nawyki, przyzwyczajenia nieodzowne dla pełnowartościowego funkcjonowania w społeczeństwie. 14. SPOŁECZNE STATUSY. Status społeczny odzwierciedla pozycję społeczną człowieka w społeczeństwie. Typologia statusów: Statusy mogą być sformalizowane i niesformalizowane Sformalizowane (formalne) statusy zazwyczaj są lepiej uzasadnione, są chronione przez prawo. Powstają one w ramach formalnych instytucji i grup (status dyrektora przedsiębiorstwa, brygadzisty, profesora, magistra). Niesformalizowane (nieformalne) statusy (status przywódcy grupy przyjaciół, nieformalnego lidera grupy, powszechnie szanowanego człowieka) opierają się na społecznej opinii, nie na prawie. Statusy mogą być swoiste i nabyte. Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Swoisty status pochodzi z racji urodzenia ; rasa, płeć, sytuacja rodzinna, wiek. Statusy, które aby je uzyskać wymagają pewnego wysiłku nazywają się nabytymi (status profesora, senatora, nauczyciela, pianisty, oficera). W hierarchii statusów społecznych wyróżniamy podstawowy status, który określa i przyczynia się do samookreślenia człowieka pod względem społecznym. Szczególne znaczenie ma status jednostki, który jest związany z praca, zawodem, stanem majątkowym. W warunkach nieformalnych decydujące znaczenie mogą mieć inne wskaŹniki (poziom kultury, wdzięk, towarzyskość). Statusy społeczne tworzy społeczeństwo, które zapewnia także społeczne mechanizmy podziału społeczeństwa. 15. SPOŁECZNE ROLE. Rola społeczna jest to całokształt wymagań stawianych przez społeczeństwo w stosunku do osób zajmujących określone miejsce. Rola ta definiowana jest również jako funkcja społeczna jednostki, jako wzór zachowania, uwarunkowany pozycją społeczną jednostki w systemie stosunków społecznych. Rola społeczna jest zdezindywidualizowanym wzorem zachowawczym, personifikuje istniejące stosunki społeczne w konkretnych jednostkach. Na normatywną strukturę roli społecznej składają się trzy kategorie: zachowanie należyte (obowiązkowe); wskazane; możliwe. Częścią składową struktury jest opis danego typu zachowania, formułowanie wymogów uwarunkowanych takim zachowaniem, ocena wykonania bądŹ niewykonania zadań uwarunkowanych daną rolą oraz sankcje (pozytywne lub negatywne). Realizowanie roli wiąże się z różnymi przeżyciami, może dojść do konfliktu między jednostką i innymi ludŹmi, rozdwojenia osobowości, kryzysu psychicznego. Wewnętrzna złożoność roli społecznej może spowodować konflikt ról w wyniku braku ich zgodności. Rozróżniamy dwa rodzaje konfliktów między rolami (w przypadku, gdy dwie lub więcej ról zawierają sprzeczne konfliktowe obowiązki indywiduum) wewnątrz roli (brak zgodności co do interpretacji roli między wykonawcą i otoczeniem, ten sam brak zgodności między wykonywaną rolą i zainteresowaniami indywiduum. Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. 16. NORMA SPOŁECZNA: POJĘCIE, STRUKTURA, FUNKCJE, TYPY. Norma społeczna jest definiowana jako powszechnie uznawana reguła, wzór zachowania lub działania. Normy społeczne zapewniają uporządkowanie, częstotliwość współdziałania społecznego indywiduów i zbiorowości. Wyróżnia się formalne i nieformalne normy społeczne. Do formalnych zaliczamy normy oficjalnie zaakceptowane przez społeczeństwo, instytucje i organizacje. Normy te mają szczególnie ważne znaczenie dla społeczeństwa dlatego, że ich wykonanie jest objęte ścisłą kontrolą. Do nieformalnych norm zaliczamy zasady postępowania, u których podstaw leżą zwyczaje, obyczaje, tradycje, wymogi moralne, opinia społeczna, ale nie prawo czy instytucje. Badacze podkreślają specyfikę norm moralnych jako regulatorów życia społecznego ; ich imperatywność (dyrektywny charakter). uwarunkowana społecznie konieczność uzgodnionego, uporządkowanego zachowania ludzi wyraża się w normach w formie moralnego wymogu ; ;rób to a to ; lub ;nie rób tego ;. Jedna i ta sama norma może mieć formę zakazu i pozytywnego nakazu. W normach zostało zakumulowane w formie rozkazu pożyteczne społecznie i historycznie doświadczenie wielu pokoleń. Normy są nieodłączną częścią składową kultury, która jest systemem nabytych w społeczeństwie i przekazywanych z pokolenia na pokolenie znaczących symboli, idei, wartości, wiary, tradycji, zasad postępowania, za pomocą których ludzie organizują własne życie. Uniwersalne normy zawiera np. Powszechna Karta praw Człowieka, dzięki czemu normy te mają międzynarodowy charakter prawny. Zasób uniwersalnych ogólnoludzkich norm moralnych jest wielki. Do nich należą: szacunek względem osób starszych, gościnność, nieprzejednany stosunek do przemocy, fałszu, złodziejstwa. Normy społeczne różnią także pod względem skali ich stosowania. Są normy uniwersalne, które pasują do wszystkich członków społeczeństwa, bez żadnego wyjątku i normy specjalne, regulujące działalność poszczególnych grup. Normy specjalne i normy uniwersalne mają wspólne Źródło ; dominujące w społeczeństwie wartości kultury. Skala funkcjonowania norm społecznych definiowana jest ramami uznającej je zbiorowości lub organizacji. Normy są związane z klasą, zawodowe, rasą, narodowością. Smelser wyróżnia normy-przepisy i normy-oczekiwania stopniując je wg znaczenia i surowości kary wyznaczonej za ich naruszenie. Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Formalne normy społeczne, które opierają się na prawie, muszą współgrać z normami nieformalnymi. W innym przypadku normy formalne działają Źle lub wcale nie działają. 17. ODCHYLENIA OD NORM. DEWIACJE I PATOLOGIE SPOŁECZNE. Durkheim wylansował tezę, że odchylenia są naturalną częścią życia społecznego. Ich potępienie, regulacja i zakaz jak również moralne doskonalenie jednostki nie zmniejsza ilości odchyleń ponieważ aktywna walka z odchyleniami prowadzi do ustalenia bardziej surowych norm zachowania, przezwyciężenie zaś bardziej znaczących odchyleń powoduje zwiększenie uwagi w stosunku do drobnych odchyleń. Odchylenie ma mnóstwo wariantów, mających różny stopień oddalenia od normy. Niewielkiego odchylenia od normy nie da się łatwo ustalić. W ramach anormalnych zachowań wyróżniamy, po pierwsze zachowanie dewiacyjne po drugie tzw. zachowanie przestępcze kryminalne. Dewiacja jest określana w socjologii jako odchylające się zachowanie jako działanie człowieka (zbiorowości) niezgodnie z ukształtowanymi w danym społeczeństwie normami (wzorcami) zachowań lub oczekiwań społecznych. Smelser uważa, iż dewiację trudno jest zdefiniować ponieważ wiąże się to z nieokreślonym charakterem i wielorakością oczekiwań behawiorystycznych. oczekiwania te mogą być dyskusyjne, niejasne, zmieniać się z biegiem czasu. Na bazie różnych kultur mogą powstać różne oczekiwania społeczne. Dewiacja prowadzi do zachowań patologicznych: izolacji, leczenia, umieszczenia w zakładzie poprawczym lub innej kary. Socjologia zachodnia wyróżnia kilka skrajnych form zachowania dewiacyjnego w tym narkomanię, prostytucję, samobójstwo. W Polsce nazywa się te zjawiska patologiami (gr. patos ; cierpienie + logos). Równolegle do zachowania przestępczego i skrajnych form dewiacyjnego zachowania istnieje mnóstwo innych odchyleń w zachowaniu ludzkim. Chodzi o takie aspołeczne czyny, kiedy człowiek nie łamie prawa i barier moralnych, żyjąc zgodnie z różnymi przepisami lecz jego zachowanie nie jest zgodne z oczekiwaniami społecznymi jest dezorganizujące. Do tego rodzaju odchyleń zaliczamy: fałsz, oszustwo, brutalność (słowna), opieszałość, bierność, agresywność, wybuchowość, skłonność do konfliktów, ślamazarność. 18. SOCJALIZACJA. CHARAKTERYSTYKA PROCESÓW SOCJALIZACYJNYCH. Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Socjalizacja jest to proces przyswojenia przez indywiduum w ciągu całego życia społecznych norm, wartości kultury, stereotypów zachowawczych, właściwości psychospołecznych warunkujących pomyślność jego funkcjonowania w społeczeństwie. Socjalizacja jest procesem tworzenia się jednostki, stopniowego przyswajania przez nią wymagań społeczeństwa, nabycia istotnych pod względem społecznym cech świadomości i zachowania, co pozwala jej integrować się ze społeczeństwem, różnymi typami zbiorowości społecznych. Najważniejszym sferami socjalizacji są: działalność, kontakty z ludŹmi i świadomość własna. Człowiek przechodzi dwie fazy socjalizacji ; adaptację społeczną i interioryzację społeczną. Adaptacja społeczna oznacza przystosowanie się indywiduum do uwarunkowań społecznych, ról, norm i oczekiwań społecznych, do środowiska, w którym funkcjonuje. Interioryzacja obejmuje proces włączenia norm społecznych i wartości kultury do systemu własnych pojęć. ADAPTACJA SPOŁECZNA: Przygotowanie jednostki do: społeczno-ekonomicznych warunków; pełnienia ról; przestrzegania norm społecznych; współżycia w grupach i organizacjach będących w jej środowisku. INTERIORYZACJA: Proces uwewnętrznienia norm społecznych i wartości. Charakter przetworzenia społecznych wartości i norm w obrazie własnego ;Ja ;. Strukturalne uwarunkowania konkretnej osobowości uformowanej przeszłymi doświadczeniami. Proces socjalizacji dzieli się na dwa etapy. Socjalizacja pierwotna ; poczynając od urodzenia człowieka do stworzenia dojrzałej osobowości. Socjalizacja wtórna lub resocjalizacja, która jest rozumiana jako swojego rodzaju przebudowa osobowości już w okresie dojrzałości. Socjalizacja może być rozpatrywana z punktu widzenia różnych kryteriów: w zależności od społecznego charakteru zbiorowości wyodrębnia się następujące rodzaje socjalizacji: naturalną, prymitywną, stanową, stratyfikacyjną, jednolitą, reglamentowaną, paternalistyczną, konformistyczną, liberalną, humanistyczną, monosocjokulturową i polisocjokulturową Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. treść procesów socjalizacji, pozwalająca wyodrębnić następujące jej rodzaje: poznawczą, zawodową, prawną, polityczną, pracy, ekonomiczną; efektywność socjalizacji ; pozwala wyodrębnić socjalizację: pomyślną, normatywną, odchylającą się, przymusową, przedwczesną, przyspieszoną, opóŹniającą się; kryteriów socjalizacji jednostki możemy wyliczyć: 1) treść ukszałtowanych wytycznych, stereotypów, wartości obrazów świata człowieka; 2) adaptację człowieka, jego znormalizowane typowe zachowanie; 3) tożsamość społeczną. Normę socjalizacyjną określa się: po pierwsze ; jako wynik pomyślnej socjalizacji pozwalającej indywiduom powielać więzi społeczne, stosunki społeczne i wartości kultury społeczeństwa, jak również zapewniać ich dalszy rozwój; po drugie ; jako wieloaspektowy wzór stopnia socjalizacji człowieka z uwzględnieniem jego wieku i indywidualnych psychologicznych cech; po trzecie ; jako przyjęte w społeczeństwie zasady przekazywania społecznych norm i wartości kultury z pokolenia na pokolenie. Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
