Antygeny

Wykład 2
ANTYGENY
1
ANTYGENY
1. Wiązanie antygen – przeciwciało
2. Struktura antygenów
3. Przetwarzanie i prezentacja
antygenu
4. Cząsteczka MHC: struktura i skład
5. Rozpoznanie antygenu przez
limfocyty B i T
2
RODZAJE ANTYGENÓW UCZESTNICZĄCYCH
W PATOGENEZIE LUB DOSTĘPNYCH JAKO
CELE TERAPEUTYCZNE
•
•
•
•
•
•
•
•
Antygeny drobnoustrojów
Antygeny grupowe krwinek
Alloantygeny transplantacyjne
Alergeny
Autoantygeny
Antygeny nowotworowe
Superantygeny
białka szoku cieplnego
3
ANTYGENY ROZPOZNAWANE PRZEZ
LIMFOCYTY B
• Antygeny posiadają epitopy które mogą
wiązać się z miejscem wiążącym antygen
przeciwciał
• Antygeny (hapteny) mogą mieć niemal każdą
strukturę chemiczną
• Antygeny natywnych białek są zwykle
nieciągłymi fragmentami aminokwasów na
powierzchni komórki
• Antygeny jako immunogeny muszą zawierać
epitopy nośnikowe dla pobudzenia limfocytów
Th
4
GŁÓWNY KOMPLEKS ZGODNOŚCI
TKANKOWEJ (MHC)
• Znajduje się na krótkim ramieniu chromosomu 6
• Obejmuje 3 regiony: klasę 1a (loci A,B,C),
klasę Ib (loci E,F,G),klasę II (loci DR,DQ,DP)
klasę III (loci genów kodujących C, TNF, HSP)
• Geny klas Ia i II są wysoce polimorficzne w
przeciwieństwie do genów klas 1b i III,
• Polimorfizm oznacza obecność licznych alleli, tzn.
genów kodujących różne antygeny MHC,
znajdujących się w tym samym locus
5
ANTYGENY GŁÓWNEGO KOMPLEKSU
ZGODNOŚCI TKANKOWEJ (MHC)
• Są to antygeny powierzchniowe, obecne na
wszystkich komórkach (klasa 1a) i na komórkach
układu immunologicznego (kom. prezentujące
antygen-APC, limfocyty B, aktywow. limfocytyT,
monocyty/makrofagi)
• Są celem w reakcji odrzutu
• Są dziedziczone od obu rodziców w haplotypach
• Ich ekspresja na komórkach jest ko-dominująca
6
•
•
•
•
•
PRZETWARZANIE I PREZENTACJA
ANTYGENU Z UDZIAŁEM MHC KLASY I
Peptydy prezentowane na większości typów
komórek są pochodzenia endogennego,
Peptydy prezentowane przez profesjonalne
APC mogą być pobierane drogą endocytozy,
Peptydy są trawione w proteasomach potem
przenoszone do siateczki endoplazmatycznej
z udziałem transportera (TAP),
Peptydy są wiązane dwoma końcami z
rowkiem wiążącym antygen
Antygeny prezentowane przez MHC I są
rozpoznawane przez limfocyty T-CD8+.
7
PRZETWARZANIE I PREZENTACJA
ANTYGENU Z UDZIAŁEM MHC KLASY II
• cząsteczki MHC II są obecne głównie na
profesjonalnych APC (kom. dendrytycznych,
makrofagach i limfocytach B),
• Peptydy prezentowane przez profesjonalne
APC pochodzą głównie z endocytozy z
udziałem receptora,
• Peptydy prezentowane przez MHC II mogą
wystawać po obydwu stronach rowka
wiążącego antygen,
• Antygeny prezentowane przez MHC II są
rozpoznawane przez limfocyty T-CD4+
8
CECHY WIĄZANIA PEPTYDU
Z CZĄSTECZKĄ MHC
• Wiele różnych peptydów może wiązać się z tą
samą cząsteczką MHC
• Cząsteczka MHC prezentuje związany peptyd
stosunkowo długo (dni)
• Tylko cząsteczki MHC prezentujące peptydy
wykazują ekspresję dla kontaktu z limfocytami T
• Cząsteczki MHC wiążą tylko peptydy a nie inne
substancje chemiczne
9
WŁAŚCIWOŚCI SUPERANTYGENÓW
• Są prezentowane i rozpoznawane bez
wstępnego przetwarzania,
• Łączą się z TCR i MHC w innym miejscu niż
rowek wiążący antygen,
• Rozpoznanie antygenu przez TCR bez
restrykcji MHC
• Stymulują zarówno limfocyty CD4 jak i CD8
drogą zależną od MHC II
• Stymulują limfocyty T głównie za
pośrednictwem łańcucha V-TCR
10
SUPERANTYGENY SĄ CZYNNIKAMI
ETIOLOGICZNYMI / PATOGENNYMI W:
• Gronkowcowych zatruciach pokarmowych
• Zespole gronkowcowego wstrząsu
toksycznego
• Zespół gronkowcowego złuszczania skóry
(Staphylococcal scalded skin syndrome)
• Zespole paciorkowcowego wstrząsu
toksycznego
• Wysypce w szkarlatynie
• Chorobie Kawasaki (prawdopodobne),
• Łuszczycy liściastej (prawdopodobne).
11
BIAŁKA SZOKU CIEPLNEGO
(STRESU CIEPLNEGO)
• Obecne we wszystkich prokariotycznych i
eukariotycznych komórkach,
• Są istotne w procesie syntezy, składania i
trasportu innych cząsteczek,
• Komórki znajdujące się w stresie wykazują
podwyższoną ekspresję tych białek,
• Ich sekwencja aminokwasowa jest bardzo stała,
tak więc bakteryjne białka szoku cieplnego są
podobne do ludzkich
• Paradoksalnie wydają się być antygenami
docelowymi („TARGET ANTIGENS”) w odpowiedzi
obronnej organizmu przed wieloma infekcjami
12
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
13