Planety

Poniższy tekst zawiera sporo TYPOWYCH błędów. Na przykład:
– przed znakami interpunkcyjnymi są spacje (= odstępy), a nie powinno ich być,
– w wielu miejscach są wielokrotne spacje, a powinny być pojedyncze.
Popraw powyższe i usuń zbędne podziały na akapity, tak by zostawić potrzebne.
WSK.: patrz [specjalny].
Trudniejsze:
– zautomatyzuj powyższe zmiany używając opcji [narzędzia], [makro], [zarejestruj]
I jeszcze szczegół:
– Słońce i Ziemia pisane powinny być dużą literą – jak poprawić, by zamienić te
słowa również w innych przypadkach; np: 'słońca' na 'Słońca' itp.?
Planety
Obecnie znamy dziewięć planet . Zazwyczaj dzieli się je na dwie grupy : planety
wewnętrzne ( Merkury, Wenus, ziemia i Mars ) oraz zewnętrzne ( Jowisz , Saturn ,
Uran i Neptun). Planety wewnętrzne są małe, zbudowane przede wszystkim ze skał i
żelaza . Planety zewnętrzne osiągają o wiele większe rozmiary — ich budulcem są
przede wszystkim wodór , hel i lód . Pluton nie należy do żadnej z tych grup .Trwa
dyskusja, czy Plutona można w ogóle uznać za planetę .
Do roku 1995 Układ słoneczny był jedynym znanym systemem planetarnym
istniejącym wokół gwiazdy klasy słońca. W tym właśnie roku astronomowie odkryli
planetę o masie równej 0,6 masy Jowisza krążącą wokół gwiazdy 51 Pegasi. Jowisz
ma największą masę wśród planet Układu słonecznego. Wkrótce potem
astronomowie znaleźli planetę o masie 8,1 raza większej od Jowisza orbitującą wokół
gwiazdy 70 Virginis oraz planetę o masie wynoszącej 3,5 masy Jowisza okrążającą
gwiazdę 47 Ursa Maior. Od tamtej pory astronomowie odkrywali planety i skupiska
pyłu w kształcie dysków w trakcie procesu tworzenia planet wokół wielu innych
gwiazd . Większość astronomów uważa, że pewnego rodzaju układy słoneczne
występują licznie we wszechświecie.
Merkury
Ze wszystkich planet Merkury krąży najbliżej słońca — średnia odległość wynosi
58 milionów km ( około 36 milionów mil ) . Średnica planety wynosi 4 879 km (
3 032 mil) , a jej objętość i masa są równe około jeden osiemnastej masy ziemi .
Średnia gęstość Merkurego jest w przybliżeniu taka sama jak gęstość ziemi i
większa niż gęstość wszystkich pozostałych planet . Siła grawitacji na powierzchni
planety równa się około jednej trzeciej grawitacji ziemskiej lub dwukrotnej
grawitacji Księżyca .
Merkury okrąża słońce w ciągu 88 dni . Obserwacje tej planety prowadzone przy
użyciu radaru wykazały , że jej obrót wokół własnej osi trwa 58,7 dnia, czyli dwie
trzecie czasu okrążenia wokół słońca . Tak więc w ciągu dwóch lat merkuriańskich
mijają tylko trzy miejscowe dni . Strona skierowana ku słońcu silnie się nagrzewa ,
natomiast w części odwróconej od słońca panują ekstremalnie niskie temperatury .
1
Punkt na orbicie Merkurego, w którym planeta znajduje się najbliższej słońca , czyli
peryhelium , zmienia nieznacznie swoje położenie z każdym okrążeniem . Jest to zbyt
duża wartość, aby można było ją przypisać wpływom grawitacji innych planet .
Obserwacja tych zmian w położeniu peryhelium Merkurego była jednym z
pierwszych dowodów potwierdzających teorię względności Einsteina , w której
przewidziano występowanie takiego zjawiska.
Duża gęstość Merkurego sugeruje , że budulec planety stanowi, we względnie
dużej proporcji i koncentracji , żelazo . Jednak jej powierzchnia zawiera niewiele
żelaza ,co wskazuje , że większość żelaza na Merkurym jest skoncentrowana w
dużym żelaznym jądrze . W czasie kolizji z innymi protoplanetami we wczesnej
historii Układu słonecznego duża część wierzchniej warstwy tej planety o małej
gęstości mogła zostać od niej oderwana. Stąd stosunkowo duża wielkość gęstego ,
bogatego w żelazo jądra .
Wenus
Najjaśniejszym obiektem na niebie jest , poza słońcem i Księżycem , Wenus .
Jest ona nazywana gwiazdą poranną , gdy o wschodzie słońca pojawia się na
wschodzie , lub gwiazdą wieczorną, widoczną na zachodzie przy zachodzie słońca. W
starożytności gwiazdę wieczorną nazywano Hesperus, a poranną — Phosphorus lub
Lucifer . Ze względu na odległości orbit Wenus i ziemi od słońca Wenus jest
widoczna tylko przez trzy godziny przed wschodem słońca i do trzech godzin po
zachodzie.
Oglądając tę planetę przez teleskop, można zobaczyć fazy, tak jak w przypadku
Księżyca . Maksymalna jasność (wielkość gwiazdowa -4,4 — 15 razy jaśniejsza niż
najjaśniejsza gwiazda) jest obserwowana w fazie kwadr ,gdy Wenus znajduje się
bliżej ziemi . W pełni planeta wydaje się mniejsza i bardziej zamglona, ponieważ ta
faza występuje , gdy Wenus znajduje się po drugiej stronie słońca w stosunku do
ziemi . Fazy i położenie Wenus na niebie powtarzają się co 1,6 roku. Kulminacja
(obserwowane z ziemi zjawisko przesuwania się planety w poprzek tarczy
słonecznej) występuje rzadko, po dwa razy w odstępach niewiele krótszych niż
stulecie.
ziemia
ziemia to jedyna planeta, o której wiemy , że istnieje na niej życie. To na niej
wykształciły się istoty ludzkie. Z kosmosu ziemia, pokryta niebieskimi oceanami ,
nad którymi unoszą się białe chmury, przypomina wielki niebieski blok marmuru.
Około 71 procent powierzchni ziemi pokrywa woda, która jest podstawą życia .
Pozostałą jej część stanowią lądy , głównie w postaci kontynentów wznoszących się
ponad powierzchnią oceanów .
Przez tysiące lat ludzie mogli tylko snuć domysły na temat ziemi i innych
dostrzegalnych dla nich planet w Układzie słonecznym. Wiele wczesnych teorii — na
przykład opisująca ziemię jako kulę krążącą wokół słońca — powstało na bazie
genialnego rozumowania . Jednak to dopiero rozwój metodologii naukowej i
2
odpowiednich przyrządów , szczególnie w wiekach XVIII i XIX, umożliwił
człowiekowi gromadzenie danych , które pozwoliły zweryfikować teorie dotyczące
ziemi i pozostałych obiektów w Układzie słonecznym. Na przykład studiując
skamienieliny znalezione w warstwach skalnych , naukowcy doszli do wniosku , że
nasza planeta jest o wiele starsza, niż przypuszczano.
W efekcie ostatnich badań prowadzonych w przestrzeni kosmicznej wiemy , że
ziemia jest jednym z najaktywniejszych geologicznie obiektów wśród planet i
księżyców w Układzie słonecznym. Nasza planeta podlega ciągłym zmianom .
W przeciągu długiego czasu narasta i rozpada się warstwa tworząca lądy, oceany
formują się i zmieniają kształt, kontynenty przesuwają się i łączą ze sobą.
Mars
Mars to czwarta planeta od słońca . Okrąża on naszą gwiazdę w średniej
odległości około 228 milionów km (mniej więcej 141 milionów mil). Jego nazwa
pochodzi od imienia rzymskiego boga wojny, a czasem jest nazywany Czerwoną
Planetą, ponieważ na nieboskłonie ziemskim świeci na czerwono.
Mars to względnie niewielka planeta o średnicy równej połowie średnicy ziemskiej i
dziesięć razy mniejszej masie. Siła grawitacji na powierzchni Marsa jest równa jednej
trzeciej grawitacji na ziemi. W porównaniu z ziemskim księżycem Mars ma
dwukrotnie większą średnicę i dwa razy większą grawitację. Powierzchnia Marsa jest
prawie identyczna jak powierzchnia lądów na ziemi. Mars ma prawdopodobnie
podobny do ziemskiego wiek. Powstał z tej samej wirującej, kondensującej się
chmury gazu, z której około 4,6 miliarda lat temu uformowało się słońce i planety.
Jowisz
Jowisz krąży po orbicie wokółsłonecznej w średniej odległości 780 milionów km (480
milionów mil), a więc pięciokrotnie przewyższającej dystans dzielący ziemię od
słońca. Rok jowiszański, czyli czas pełnego okrążenia słońca, wynosi 11,9 lat
ziemskich, a dzień na tej planecie, czyli czas obrotu wokół własnej osi, trwa 9,9
godziny, mniej niż połowę dnia ziemskiego.
Saturn
Najwyraźniejszym wyróżnikiem Saturna jest system pierścieni. Po raz pierwszy został
on zaobserwowany przez włoskiego naukowca, Galileusza, za pomocą jednego z
pierwszych teleskopów. Galileusz nie wiedział, że pierścienie są oddzielone od
powierzchni planety i określił je mianem „obręczy” (łac. ansae). Jako pierwszy
pierścienie poprawnie opisał holenderski astronom Christiaan Huygens. W 1655 roku,
pragnąc zweryfikowania swojej teorii, nie tracąc jednocześnie miana jej autora,
Huygens stworzył kod literowy, który ustawiony w odpowiedniej kolejności tworzył
zdanie łacińskie brzmiące w tłumaczeniu „Jest on otoczony przez cienki, płaski dysk,
który nigdzie go nie dotyka i jest nachylony do ekliptyki”. Pierścieniom nadawano
nazwy w porządku odkrywania. Licząc od powierzchni planety kolejne pierścienie
oznaczono literami D, C, B, A, F, G oraz E. Tworzy je 100 000 okrążających planetę
pojedynczych pierścieni składowych.
3
słońce
słońce jest olbrzymią masą rozżarzonych gazów. Silna grawitacja słońca utrzymuje
ziemię i inne planety Układu słonecznego na orbitach . Światło i energia cieplna
gwiazdy wpływają na wszystkie znajdujące się w Układzie słonecznym obiekty i
umożliwiają istnienie życia na ziemi.
Microsoft ® Encarta ® Reference Library 2005. © 1993-2004 Microsoft Corporation.
Wszelkie prawa zastrzeżone.
4