Document
advertisement
Moduł 2 Patofizjologia choroby wenookluzyjnej wątroby Cele szkolenia • Zrozumienie przyczyny VOD • Zrozumienie kolejnego etapu w patofizjologii VOD • Poznanie punktu końcowego patofizjologii VOD VOD, veno-occlusive disease Wczesne powikłania HSCT: zaburzenia śródbłonka naczyniowego • Uważa się, że w trakcie HSCT komórki śródbłonka wyściełające naczynia krwionośne są aktywowane przez: – – – – kondycjonowanie cytokiny powstające w uszkodzonych tkankach produkty drobnoustrojów przenoszone przez barierę śluzówkową proces wszczepiania • Intensywna i stała aktywacja komórek śródbłonka prowadzi do uszkodzenia komórek • Uważa się, że pewną rolę w uszkodzeniu i aktywacji odgrywa aloreaktywność – Wyjaśnia to częstsze występowanie tych powikłań po przeszczepieniu alogenicznym Carreras E. i Diaz-Ricart M. Bone Marrow Transplant 2011:46, str. 1495–1502. Wczesne powikłania HSCT: zaburzenia śródbłonka naczyniowego Zespół wielonarządowych zaburzeń czynności DAH ES IPS VOD TAM CLS ES TAM TAM Zaburzenia czynności narządów Zaburzenia czynności śródbłonka (patologiczne Aktywacja śródbłonka (fizjologiczna) Kondycjonowanie Fenotyp śródbłonka wiąże się z różnymi zagrożeniami dla gospodarza (zablokowany przepływ włośniczkowy, kompleksy włóknikowe, przyleganie płytek i leukocytów, apoptoza śródbłonka) Stan prozakrzepowy G-CSF CNI Odpowiedź zapalna LPS/zakażenia Zwiększona przepuszczalność Wszczepienie Zwężenie naczyń Aloreaktywność Przeszczepienie macierzystych komórek hematopoetycznych CNI - inhibitory kalcyneuryny; CLS - zespół przeciekania włośniczkowego; DAH - rozlane krwawienie pęcherzykowe; ES, zespół okołowszczepienny; GCSF - czynnik stymulujący kolonie granulocytów; HSCT- przeszczepienie macierzystych komórek hematopoetycznych; IPS - zespół idiopatycznego zapalenia płuc; LPS - lipopolisacharyd; TAM - mikroangiopatia związana z przeszczepem; VOD - choroba wenookluzyjna wątroby Carreras E. i Diaz-Ricart M. Bone Marrow Transplant 2011:46, str. 1495–1502. Choroba wenookluzyjna wątroby • VOD, znana także jako zespół niedrożności zatok wątrobowych, jest potencjalnie zagrażającym życiu powikłaniem HSCT • Kondycjonowanie przed HSCT powoduje wytwarzanie w wątrobie toksycznych metabolitów przez hepatocyty • Metabolity te wywołują aktywację, uszkodzenie i zapalenie komórek śródbłonka wyściełającego zatoki – Zatoki są małymi naczyniami krwionośnymi, podobnymi do włośniczek, występującymi w wątrobie • To prowadzi ostatecznie do VOD, charakteryzującej się – nasilonym wykrzepianiem i zmniejszoną fibrynolizą – uszkodzeniem i zwężeniem zatok – zapaleniem Richardson PG i wsp. Expert Opin Drug Saf 2013;p.12, str.123–136 Wycinek histologiczny wątroby widoczny pod mikroskopem. Naczynia krwionośne mają kolor czerwony, jądra komórkowe niebieski, a cytoplazma różowy. Toksyczne działanie chemioterapii na komórki uszkadza też wyściółkę zatok wątrobowych Krwinki czerwone Toksyczne metabolity Komórki śródbłonka zatok Płytki krwi Toksyczne metabolity, powstające w trakcje kondycjonowania przed HSCT uszkadzają i aktywują komórki śródbłonka zatok Richardson PG red. Expert Opin Drug Saf 2013;12:123–136 Aktywacja komórek śródbłonka zatok uruchamia liczne szlaki, prowadzące do zapalenia i zwężenia zatok wątrobowych Krwinki czerwone Cytokines Cytokiny Komórki śródbłonka zatok Heparanaza Cząsteczki adhezyjne Płytki krwi Nagromadzenie komórek i fragmentów komórkowych w przestrzeni Dissego, przestrzeni okołozatokowej, zlokalizowanej pomiędzy śródbłonkiem a hepatocytami, prowadzi do zwężenia zatok wątrobowych Richardson PG red. Expert Opin Drug Saf 2013;12:123–136 VOD charakteryzuje się nasileniem tworzenia zakrzepów i osłabionym rozkładem zakrzepów Krwinki czerwone Cytokiny Włóknik Heparanaza Cząsteczki adhezyjne Czynnik tkankowy PAI-1 Płytki krwi Zwężenie zatok wątrobowych, zatory z komórek śródbłonka i nasilone tworzenie zakrzepów prowadzą do punktu końcowego VOD, a mianowicie upośledzenia drożności zatok PAI-1, inhibitor aktywatora plazminogenu-1; TF, czynnik tkankowy Richardson PG red. Expert Opin Drug Saf 2013;12:123–136 Patofizjologia VOD Uszkodzenie komórek śródbłonka i hepatocytów • Aktywacja i uszkodzenie wywołane toksycznymi następstwami kondycjonowania. Do uszkodzeń dochodzi bezpośrednio i pośrednio, przy udziale cytokin, takich jak: - TNF-α, IL-1b, IL-6 • Zwiększona ekspresja cząsteczek adhezyjnych ICAM-1 iVCAM-1 na powierzchni komórek śródbłonka Aktywacja leukocytów, które uwalniają dodatkowe cytokiny zapalne Rozkład macierzy pozakomórkowej Aktywacja wielu szlaków Zapalenie Struktura cytoszkieletu • • Zwężenie zatok wątrobowych • • Zmniejszenie ciśnienia w żyle wrotnej Upośledzenie drożności żył odprowadzających krew z wątroby VOD ICAM - wewnątrzkomórkowa cząsteczka adhezyjna; IL - interleukina; TNF - czynnik martwicy nowotworu; VCAM, białko adhezyjne komórki naczyniowej Richardson PG i in. Expert Opin Drug Saf 2013:12, str. 123–136; Coppell JA red. Blood Rev 2003:17, str. 63–70. Podsumowanie informacji na temat patofizjologii VOD • Kondycjonowanie przed HSCT aktywuje komórki śródbłonka, powodując uszkodzenie SEC i hepatocytów • Nagromadzenie komórek w przestrzeni Dissego (przestrzeń okołozatokowa), nasilenie zapalenia i tworzenie zakrzepów prowadzi do zwężenia zatok wątrobowych • Doprowadza to do VOD, charakteryzującej się zablokowaniem zatok wątrobowych, zmniejszeniem ciśnienia w żyle wrotnej i zmniejszonym odpływem krwi żylnej z wątroby Sprawdź swoją wiedzę 1. W jakim ważnym narządzie rozwija się VOD? Sprawdź swoją wiedzę 2. Jakie produkty powstające w trakcie kondycjonowania przed HSCT uszkadzają komórki śródbłonka zatok i hepatocyty? Sprawdź swoją wiedzę 3. Który z poniższych mechanizmów nie jest typowy dla patofizjologii VOD? a) Nasilenie tworzenia zakrzepów b) Osłabienie rozkładu zakrzepów c) Poszerzenie zatok wątrobowych d) Zapalenie Sprawdź swoją wiedzę 4. Co powoduje upośledzenie drożności zatok wątrobowych?
