Psychologiczne aspekty leczenia pacjenta z chorobą nowotworową Tematy poruszone w prezentacji: 1. Psychoonkologia – jej charakterystyka jako dziedziny wiedzy 2. Kryzysy emocjonalne towarzyszące pacjentowi choremu onkologicznie na kolejnych etapach leczenia choroby 3. Postawa pacjenta warunkująca adaptację do choroby nowotworowej 4. Znaczenie czynników osobowościowych w etiologii, przebiegu i przystosowaniu do choroby nowotworowej 5. Psychologiczna specyfika i emocjonalne następstwa zmagania się z nowotworem w obrębie części twarzowej czaszki 6. Techniki psychologiczne wykorzystywane w pracy z pacjentem z chorobą nowotworową. Psychoonkologia – czym tak naprawdę jest? młoda interdyscyplinarna dziedzina medycyny, która zajmuje się psychologicznymi aspektami choroby nowotworowej wyrosła ona na styku dwóch dziedzin - psychologii i onkologii zakłada bliski związek i istotny wpływ psychiki na kondycję fizyczną człowieka oraz podkreśla rolę aspektów psychologicznych w procesie leczenia chorób nowotworowych i powrotu do zdrowia -> holistyczne podejście do pacjenta (człowiek jako całość biologiczno-psychicznoduchowa) dziedzina ma w zakresie swoich zainteresowań trzy główne obszary: profilaktykę przeciwnowotworową; pomoc osobom chorującym nowotworowo i ich bliskim; edukację personelu stykającego się z wyżej wymienionymi grupami Profilaktyka raka – w kontekście psychoonkologii – polega głównie na wzmocnieniu świadomości społecznej zagrożenia, jakim jest choroba nowotworowa, tego, jakich grup najczęściej dotyka i jak można ją leczyć. W praktyce oznacza to przede wszystkim propagowanie badań profilaktycznych raka, organizację wydarzeń umożliwiających poszerzenie wiedzy dotyczącej wczesnego wykrywania choroby, jej symptomów i metod samokontroli. Powodzenie leczenia choroby na dzień dzisiejszy zależy w dużej mierze od wczesnej diagnozy i szybkiego podjęcia leczenia. Pomoc osobom chorującym na raka i ich bliskim wymaga wsparcia na wielu płaszczyznach – łagodzenie psychicznych skutków diagnozy, budowanie właściwego obrazu choroby, próba jej akceptacji oraz wypracowania sposobów radzenia sobie z chorobą. Bliskim pacjentów onkologicznych psychoonkologia ma do zaoferowania m.in. wsparcie psychiczne, zarówno pod kątem dbania o dobrostan psychiczny osoby wspierającej pacjenta, jak i pracy nad ulepszeniem komunikacji i kontaktu w rodzinie czy relacji. Kolejnym z obszarów zainteresowań psychoonkologii są działania edukacyjne, skierowane do profesjonalistów pracujących na co dzień z pacjentami z ciężką chorobą jaką jest rak i ich bliskimi – lekarzy, pielęgniarek, personelu pomocniczego czy studentów medycyny. Mają one na celu głównie poprawę i usprawnienie komunikacji z pacjentem. Początki psychoonkologii - Za początki psychoonkologii uznaje się powstanie w 1984 roku Międzynarodowego Towarzystwa Psychoonkologicznego. - W Polsce w 1992 roku powołane zostało Polskie Towarzystwo Psychoonkologiczne (PTPO) z siedzibą w Gdańsku. Towarzystwo zrzesza specjalistów, którzy z racji wykonywanego zawodu spotykają się z chorymi onkologicznie (lekarzy, psychologów, pielęgniarki, dietetyków, socjologów, duchownych itd.). - Podstawowym celem PTPO jest rozwój psychoonkologii poprzez działania w kierunku wszechstronnego zaspokajania potrzeb pacjentów – fizycznych, psychicznych, społecznych i duchowych, a także wielodyscyplinarne badania naukowe oraz działalność oświatowo-szkoleniowa. - Za twórcę psychoonkologii uznawana jest dr Jimmie Coker Holland, kierownik Katedry Psychiatrii i Nauk Behawioralnych Centrum Onkologicznego im. Sloan Kettering w Nowym Yorku, która całe swoje życie starała się poprawić jakość życia pacjentów onkologicznych. Główne założenia Prawidłowe leczenie powinno być ukierunkowane na: przedłużenie życia pacjenta dbałość i troskę o jakość życia pacjenta Główne nurty działalności 1. NAUKOWO-BADAWCZY Poszukiwanie i badanie zmiennych: psychicznych, behawioralnych i społecznych, mających wpływ na profilaktykę, ryzyko zachorowania i przeżycie w chorobie nowotworowej. 2. PRAKTYCZNY Emocje przeżywane przez pacjenta w różnych fazach choroby. Reakcje rodziny i bliskich chorego oraz personelu medycznego opiekującego się chorym na nowotwór. Cel działania Chory - ochrona przed załamaniem emocjonalnym, zwiększanie kompetencji w zakresie radzenia sobie ze stresem, utrzymywanie pozytywnego nastawienia do leczenia Rodzina- wspieranie w opiece nad chorym Personel medyczny – zabezpieczenie przed wystąpieniem wypalenia zawodowego. Kim jest psychoonkolog? - Psychoonkolog jest specjalistą współpracującym zarówno z osobami zmagającymi się z chorobą nowotworową, jak i ich bliskimi. - Często stanowi on także formę „łącznika” między skomplikowanym i nieznanym dotąd światem szpitali, a rzeczywistością i środowiskiem rodzinnym. - Aby zostać certyfikowanym psychoonkologiem, należy podjąć się złożonego procesu kształcenia, na który składa się wiele etapów. - Pierwszym z warunków uzyskania tytułu psychoonkologa jest posiadanie wyższego wykształcenia z zakresu psychologii lub nauk medycznych. - Konieczne jest także ukończenie studiów podyplomowych rekomendowanych przez Polskie Towarzystwo Psychoonkologiczne. - Przed uzyskaniem certyfikatu, kandydat na psychoonkologa powinien przedłożyć dokumentację, która potwierdza wykonywanie przez niego 5 lat ciągłej pracy z pacjentami chorymi onkologicznie. Ponadto, powinien on także przynależeć do Polskiego Towarzystwa Psychoonkologicznego i zdać egzamin specjalizacyjny. - Psychoonkolog to także osoba, która pomoże pacjentowi uporać się z trudnymi emocjami, z ich wypowiedzeniem, z zaadaptowaniem się do choroby i do zmian w życiu z nią związanych. Sytuacja psychologiczna pacjenta z chorobą onkologiczną - Sytuacja pacjenta z rozpoznaniem choroby nowotworowej należy do szczególnie trudnych, wywołujących dystres, którym towarzyszą silne negatywne emocje. - Z jednej strony wynika to z samego charakteru postawionej diagnozy i wyobrażeń na temat choroby nowotworowej, jako śmiertelnej, nieuleczalnej, obciążonej cierpieniem, długotrwałym, bolesnym i uciążliwym leczeniem, którego skutki są niepewne. - Dotychczasowe życie zostaje podporządkowane proponowanemu leczeniu i dostosowane do jego wymogów oraz podlega licznym ograniczeniom. - Z drugiej strony, chorobie nowotworowej dość powszechnie towarzyszą negatywne reakcje społeczne. Pacjenci z chorobą nowotworową w wielu środowiskach, zwłaszcza wiejskich, mogą wzbudzać lęk, są pomijani, doświadczają odrzucenia, stygmatyzacji. - Pacjent zmaga się nie tylko z dolegliwościami fizycznymi, osłabieniem, bólem, ale też ze skutkami psychologicznymi, które choroba niesie – lękiem, strachem, smutkiem. - Choroba dotyka nie tylko samego pacjenta, ale i jego bliskich. - Wszystkie te elementy, zwłaszcza w odpowiedzi na nagłe stwierdzenie choroby, oraz niemożność wcześniej zego oswojenia się z wprowadzeniem zmian powodują u pacjenta i jego rodziny znaczne obciążenie emocjonalne, noszące znamiona kryzysu. Kryzys w chorobie nowotworowej - Na poszczególnych etapach leczenia choroby nowotworowej pacjentowi może towarzyszyć inny rodzaj kryzysu egzystencjalnego. - Pierwszy występuje, gdy pacjent dowiaduje się o diagnozie i w trakcie leczenia początkowego, kiedy doświadcza skutków ubocznych terapii (leczenia chirurgicznego, chemioterapii, radioterapii). - Kolejny kryzys związany jest z zakończeniem leczenia. Pacjenci obawiają się nawrotu choroby. - Kryzys o szczególnym nasileniu pojawia się, gdy wyniki wskazują na nawrót choroby. Jest to większy kryzys emocjonalny niż ten związany z pierwszym rozpoznaniem, któremu w związku z podjętym leczeniem towarzyszy nadzieja na wyzdrowienie. Nawrót choroby narusza podwaliny nadziei. Często jest to czas, kiedy choremu można jedynie zaproponować leczenie paliatywne, zmniejszające objawy chorobowe i odczuwany dyskomfort. - Pacjent, obserwując wyniszczenie organizmu, doświadcza licznych dolegliwości i ograniczeń, powoli wkracza w terminalny okres choroby, który kończy się śmiercią. 1. Kryzys związany z rozpoznaniem - Początki kryzysu mogą wystąpić już w okresie przed postawieniem ostatecznej diagnozy. - Kiedy pacjent dostrzeże niepokojące objawy lub zmiany, zasięga konsultacji lekarskiej. Otrzymuje wówczas skierowanie na badania mające zaprzeczyć lub po twierdzić istnienie choroby. Kiedy badanie jest wykonane, następuje oczekiwanie na wyniki. - Na tym etapie pacjentowi towarzyszą obawy, lęk, ale także nadzieja na niepotwierdzenie się, „tego najgorszego”. Pacjent stosuje w tym okresie liczne mechanizmy obronne, unikanie, odwracanie uwagi, racjonalizacje. - Lęk ponownie wzrasta przed wizytą u lekarza. - Potwierdzenie jego obaw zawsze jest szokiem. Szok bywa tym silniejszy, im mniej pacjent spodziewał się rozpoznania choroby nowotworowej, kiedy diagnoza nie była przez niego podejrzewana lub kiedy udał się na badania w celu upewnienia się, że stan jego zdrowia jest zadowalający. - Szok powoduje, że pacjent odcina się od swoich emocji, podejmuje obronę przed bolesną prawdą, nie jest gotowy do przyjęcia informacji. - Włącza chroniące go mechanizmy obronne. Powrót do równowagi trwa w czasie. Faza ta może trwać kilka godzin. - Po niej następuje faza adaptacji, zdolność do ponownego skonfrontowania się z rozpoznaniem. Zazwyczaj pojawia się niedowierzanie, zaprzeczanie, prowadzące w końcu do przyjęcia diagnozy. - Pacjent przeżywa wówczas panikę, strach, lęk, pojawiają się liczne obawy. Towarzyszyć im może złość, gniew, ale i smutek, poczucie zagubienia i niepewności. Jednak reakcje pacjentów w tym okresie są uznawane za normalne, adekwatne do sytuacji, są ,,fizjologicznym” sposobem poradzenia sobie z napięciem towarzyszącym rozpoznaniu. - Wyróżniono stadia, przez które pacjent przechodzi w pierwszym etapie leczenia. Pierwszy etap– faza inicjująca – to czas stosowania mechanizmów obronnych o charakterze zaprzeczania (pomylenie wyników, złe przeprowadzenie badań i/lub błędna interpretacja wyników) lub przejaw desperacji (leczenie nie ma sensu). Trwa to około tygodnia. W drugiej fazie, zazwyczaj w drugim tygodniu, występują silne emocje, zaburzenia snu, problemy z koncentracją, rozchwianie codziennej aktywności, niechęć do jedzenia. Jeżeli opisywane zachowania i emocje charakterystyczne dla fazy drugiej trwają dłużej niż 14 dni, stanowią one podstawę do zdiagnozowania zespołu depresyjnego. Trzecia faza charakteryzuje się stopniową adaptacją. Pacjent jest bardziej otwarty na otrzymywane informacje o swoim stanie zdrowia, przyjmuje do wiadomości wyniki badań. Następuje przeformułowanie sytuacji i podjęcie aktywności, w tym leczenia. 2. Leczenie - Duży wpływ na ten kryzys ma fakt, że początkowe leczenie zazwyczaj przebiega w warunkach szpitalnych. - Wiążą się z tym obciążenia nie tylko dotyczące choroby i leczenia, lecz także obcego środowiska szpitala, potęgujące obawy i uczucie niepewności. - Wiele osób w sytuacji konfrontacji z chorobą przejawia zachowania charakterystyczne dla wcześniejszych okresów rozwojowych (regresja) - przejawy regresji pacjenta to brak współpracy z personelem, zgłaszanie skarg związanych lub niezwiązanych bezpośrednio ze zdrowiem. Zachowania te często służą zwróceniu na siebie uwagi zespołu leczącego. - Wiąże się to z potrzebą doznawania opieki, ale jednocześnie powoduje, ze pacjent może zachowywać się pasywnie. Może również pojawić się złość w sytuacji niezaspokojenia tej potrzeby. - Na wstępnym etapie leczenia stres przeżywany przez pacjenta związany jest również z charakterem interwencji medycznych. W związku z leczeniem chirurgicznym najczęściej pojawia się lęk i złość. - Jednocześnie ten rodzaj leczenia, wśród wszystkich interwencji medycznych związanych z chorobą nowotworową, jest najlepiej psychicznie akceptowany przez pacjentów. Wynika to ze społecznego akceptowania leczenia chirurgicznego, jako że inne schorzenia też są leczone w ten sposób. - Pacjenci gorzej przyjmują inne formy terapii schorzeń nowotworowych. W dużym stopniu jest to uzależnione od obiegowych opinii i przekonań na ten temat - chemioterapia powoduje wypadanie włosów, mdłości, wymioty - mimo że nie każdy rodzaj chemioterapii wywołuje wymienione skutki. Ponadto wiele z tych efektów ubocznych można redukować lub im zapobiegać. 3. Zakończenie leczenia - Po zakończonym cyklu leczenia pacjentom nadal towarzyszy napięcie związane z oczekiwaniem na wyniki badań kontrolnych. - Jeżeli wyniki są pomyślne, pojawia się doznanie ulgi. - Jednak szybko wracają obawy przed ewentualnym nawrotem choroby. Ulegają one nasileniu i towarzyszą kolejnym badaniom kontrolnym. - Pacjenci maja poczucie zagrożenia, które nigdy do końca nie mija. 4. Nawrót choroby - Wraz z nawrotem choroby towarzyszący jej stres jest znacznie silniejszy niż ten związany z pierwszym postawieniem rozpoznania. - Podczas pierwszego rozpoznania, mimo silnie doznawanych emocji negatywnych, żywa była również nadzieja związana z leczeniem. - W sytuacji stwierdzenia nawrotu nadzieja ta słabnie lub ginie. Dominuje przekonanie, że walka z chorobą nie przyniosła trwałych skutków, a metody okazały się zawodne. - Pojawia się kryzys związany z przekonaniem o zbliżającej się śmierci. Poza lękiem dominującym stanem emocjonalnym są zaburzenia depresyjne. - Nieodzowna jest natychmiastowa pomoc psycho- i/lub farmakologiczna. - Rozpoczyna się faza leczenia paliatywnego. W tym okresie choroba postępuje. Chory wówczas zaczyna oswajać się z nadchodzącą śmiercią. - Jest to proces burzliwy, pełen napięć i cierpienia, przebiegający fazami, mający zakończyć się akceptacją swojego stanu. Jednak nie w każdym przypadku dochodzi do pogodzenia się z choroba, zbliżającą śmiercią. Leczenie paliatywne (objawowe) nie ma natomiast na celu wyleczenia, czy też zatrzymania procesu chorobowego – mówimy przecież chorobie nieuleczalnej. Jego głównym celem jest łagodzenie objawów nowotworu, objawów towarzyszących, skutków ubocznych stosowanych terapii oraz na eliminowanie lub zmniejszanie bólu nowotworowego. Ważnym elementem jest również wsparcie psychologiczne chorego i jego rodziny w trakcie choroby, a w dalszej kolejności „przygotowanie na śmierć”. Postawa pacjenta wobec choroby nowotworowej - W zależności od indywidualnych cech osobowości i wykształconych wcześniej mechanizmów radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych, każdy człowiek reaguje w odmienny sposób na rozpoznanie choroby nowotworowej. - Reakcje te zmieniają się w czasie w zależności od etapu leczenia, uciążliwości terapii czy dalszego rokowania. - Przyjęta ostatecznie postawa wobec choroby zasadniczo wpływa na jakość życia pacjenta, ale także, jak dowodzą badania, może decydować o długoterminowych efektach leczenia. - Można wyróżnić dwie skrajne postawy, które ostatecznie przyjmują pacjenci w zetknięciu z tak trudnym problemem. Postawa aktywna charakteryzuje się mobilizacją i podjęciem walki o własne zdrowie i życie. W obrębie tej postawy charakterystyczne są następujące style zachowań: • pozytywne przewartościowanie (traktowanie choroby nie jako nieszczęścia, ale jako sygnału do wprowadzenia zmian we własnym życiu), • duch walki (koncentracja na problemie poprzez zdecydowane, racjonalne działania, mające prowadzić do wyleczenia, aktywna współpraca z lekarzem i wzięcie odpowiedzialności za własne zdrowie, poszukiwanie wsparcia społecznego i wzorowanie się na innych, którzy pokonali chorobę). Aktywny styl radzenia sobie dotyczy około 10% chorych. W postawie pasywnej dominują takie zachowania, jak: • fatalizm, bezradność, rezygnacja (pogodzenie się z losem i utrata nadziei na powodzenie terapii), • zewnętrzne umiejscowienie kontroli zdrowia (wszystko jest w rękach lekarzy, Boga itp.), • traktowanie choroby jako niesprawiedliwej kary, • obwinianie się poprzez autoagresję, wypieranie i tłumienie emocji. - Nie prowadzi to do korzystnych zmian w rozwiązywaniu problemów. - Badania porównawcze wskazały, że pacjenci uruchamiający konstruktywne strategie radzenia sobie z chorobą nowotworową cechowali się wyższą jakością życia oraz lepszym rokowaniem co do długości przeżycia, jak również okresów remisji. Techniki psychologiczne wykorzystywane w pracy z pacjentem z chorobą nowotworową. W opiece nad pacjentem onkologicznym wykorzystuje się liczne metody i techniki psychoterapeutyczne, możliwe do wykorzystania również przez ich bliskich, jak też przez osoby prowadzące leczenie. 1. Interwencja Kryzysowa - Doraźna pomoc psychologiczna skierowana do osób, które dowiadują się o diagnozie choroby nowotworowej lub znajdują się w innym kryzysowym momencie jej przebiegu (nawrót, negatywne skutki chemioterapii) - Zawiera w sobie techniki behawioralne i poznawcze; - W fazie silnego pobudzenia najwartościowsze jest jego zredukowanie np. przez odreagowanie, wyrażające się zgodą na płacz lub krzyk, udzielenie wsparcia przez empatyczne wspieranie, a po opadnięciu fali silnego wzbudzenia nawiązanie kontaktu z cierpiącym na poziomie poznawczym. 2. Racjonalna Terapia Zachowania (RTZ) - Ten rodzaj terapii nie jest wyłącznie skierowany do osób zmagających się z chorobą nowotworową, natomiast przez wzgląd na szybkie rezultaty oraz możliwość jej stosowania przez samego pacjenta, RTZ została wdrożona przez psychoonkologów do pracy z osobami chorymi na raka. - Główną uwagę kładzie się w niej na analizę myśli oraz przekonań, które, kiedy są niezdrowe, mogą powodować cierpienie psychiczne oraz trudności psychologiczne. - Nieracjonalne przekonania – to jest takich, które powodują występowanie silnie negatywnych emocji, np.: ,,Rak to wyrok śmierci”, „Na pewno umrę w strasznym bólu”, „Gdybym był lepszym ojcem, Bóg nie pokarałby mnie taką choroba". - Fundamentalnym założeniem RTZ jest to, że nie fakty, a subiektywne ich spostrzeganie wywołuje u nas emocje. - Przekonania te tworzą się na bazie wcześniejszych doświadczeń lub wiedzy, często niezaktualizowanej albo opartej na „mitach" przekazywanych przez pokolenia. - Istotą RTZ jest takie przekształcenie destrukcyjnej myśli, by nowo powstałe przekonanie znacznie zredukowało przeżywany ból emocjonalny. - Zmiany przekonań dokonuje się poprzez umiejętne zadawanie pytań, tak by pacjent odpowiadając na nie, samodzielnie przekształcił niezdrowe przekonania i tym samym zmienił spojrzenie na sytuację, która wywołała tak ogromny dystres. - Często w trakcie RTZ terapeuta wykorzystuje psychoedukację, by dostarczyć pacjentowi wiedzy opartej na aktualnych badaniach naukowych. Najlepszym sposobem wytłumaczenia założeń Racjonalnej Terapii Zachowania są przykłady, dzięki którym łatwiej jest zrozumieć strukturę oraz schemat działania. W trakcie konsultacji psychologicznej pacjent zgłosił duży ból nadgarstka. Według niego był to objaw choroby nowotworowej, a dokładnie raka kości, gdyż taki ból wcześniej u niego nie występował. Pacjent odczuwał duży niepokój i próbował radzić sobie z tą sytuacją biorąc środki przeciwbólowe oraz starając się odciążać bolącą rękę. 1. Duży ból nadgarstka (zdarzenie aktywujące) 2. To na pewno rak kości (przekonanie, myśl) 3. Niepokój, lęk (emocje) 4. Środki przeciwbólowe, odciążanie ręki (działanie) Podczas analizy sytuacji razem z pacjentem wysunięte zostały następujące wnioski: Ból nadgarstka jest faktem, jednakowoż nie był on wystarczająco silnym dowodem, aby jednoznacznie stwierdzić, że jest to objaw choroby nowotworowej. Do tego potrzebna byłaby konsultacja lekarska, oraz specjalistyczne badania. Pacjent podczas analizy przypomniał sobie o zdarzeniu, które mogło wywołać ból nadgarstka – mocne uderzenie piłką w rękę podczas wspólnej gry ze znajomymi. Pamiętając o “nowej” informacji na temat przyczyny bólu, pacjent stwierdził, że przekonanie to nie jest zdrowe, co wiązało się, ze znacznym obniżeniem niepokoju. W rezultacie pacjent zdecydował się na konsultację z lekarzem. Po analizie, powyższe zdarzenie można przedstawić w następujący sposób: ZA(Zdrowe A). Ból nadgarstka ZB(Zdrowe B). To pewnie przez uderzenie piłką ZC(Zdrowe C). Spokój, obniżenie lęku ZD(Zdrowe D). Wizyta u lekarza. 3. Psychoedukacja Polega na dostarczaniu pacjentowi adekwatnych informacji, zazwyczaj dotyczących jego choroby, zasad postępowania i leczenia, z położeniem nacisku na pozytywne skutki leczenia i pokonanie choroby. Celem psychoedukacji w psychoonkologii jest podnoszenie świadomości pacjentów i ich rodzin w różnych obszarach. Do głównych należą: źródła choroby, sposoby jej leczenia i możliwości radzenia sobie ze skutkami ubocznymi terapii sposoby redukcji przeżywanego stresu, rozpoznawanie i nazywanie własnych emocji, umiejętne wyrażanie uczuć sposoby doskonalenia się w prowadzeniu dialogu z lekarzami rozeznanie w zakresie pomocy socjalnej w czasie choroby. Celem psychoedukacji, jako formy pomocy psychologicznej w onkologii, jest także redukcja obaw i niepokoju. Silne emocje ulegają wyciszaniu dzięki temu, że pacjent zaczyna rozumieć to, co do tej pory było dla niego niezrozumiałe i niejasne. Dlaczego psychoedukacja jest ważna ? Psychoedukacja stanowi integralną część terapii przeciwnowotworowej. Podobnie jak dieta, czy rehabilitacja uzupełniają leczenie onkologiczne – tak psychoedukacja dopełnia proces leczenia w sferze psychologicznej. Jej skuteczność potwierdzają badania naukowe. Pozytywne oddziaływanie psychoedukacji uwidacznia się szczególnie w sferze samopoczucia emocjonalnego i w poziomie zdobytej wiedzy. 4. Treningi relaksacyjne - Należą do technik behawioralnych; - Celem treningów relaksacyjnych jest nauczenie pacjenta uzyskiwania stanu odprężenia fizycznego, zmniejszenia pobudzenia aktywności autonomicznego układu nerwowego, co przekłada się na zmniejszenie napięcia psychicznego, redukcję stresu, ułatwianie zasypiania i redukcję bólu. - Techniki relaksacyjne często stosowane są łącznie z pracą z wyobraźnią (wizualizacja), wyobrażaniem sobie pożądanego stanu własnego organizmu 5. Psychoonkologiczny program C. Simontona - To najbardziej wszechstronne podejście psychoterapeutyczne stosowane wobec pacjentów z chorobą nowotworową. - Zawiera w sobie elementy powyżej skrótowo przedstawionych metod terapeutycznych; (w programie Simontona wykorzystuje się między innymi elementy terapii poznawczo- behawioralnej, pracę z własnymi przekonaniami i emocjami, ćwiczenia relaksacyjne, wizualizacje, trening uważności czy rozmowy z wewnętrzną mądrością) - Jednym z podstawowych założeń metody Simontonowskiej jest przekonanie o wzajemnym wpływaniu na siebie naszego umysłu/psychiki oraz naszego organizmu. Zmiana w jednym z tych elementów będzie wywoływać zmianę w drugim. I w dużej mierze od nas zależy czy będzie to zmiana pozytywna czy negatywna. - traktuje chorobę jako przejaw braku równowagi wewnętrznej, niezaspokajania istotnych dla ciała i umysłu potrzeb, uczy większej wrażliwości na wypełnianie owych deficytów w życiu, kładzie nacisk na korektę stylu życia i jakość życia, uczy poszanowania własnych ograniczeń i skupia się na tym, co jest mocną stroną pacjenta. - Wskazuje na zależność przeżywanych emocji i stan zdrowotny organizmu. - Metoda przedstawia problematykę śmierci i umierania jako nieuniknionego elementu życia każdego człowieka i podkreśla ważkość przygotowania się do tego momentu. Celem eksploracji tej tematyki jest zmniejszenie lęku przed śmiercią i pełniejsze korzystanie z danego życia. - Metoda adresowana jest do chorych, jak również do ich bliskich. Jest to o tyle ważne, że ma wpływ na poprawę komunikacji między najbliższymi sobie osobami i przywrócenie harmonii we wzajemnych relacjach. - Cały program nakierowany jest na poprawę jakości życia i nauczenia technik autopsychoterapii. (gotowość do wprowadzania w swoje życie gruntownych zmian. Podczas realizacji emocjonalnych nastawień ważna jest silna motywacja i pozytywne myślenie.) 6. Grupy samopomocowe - Zazwyczaj tworzone są przez pacjentów o podobnym rozpoznaniu. - Ich celem jest pokazanie nowemu członkowi na własnym przykładzie, że mimo przejścia podobnej drogi związanej z chorobą i leczeniem można w dalszym ciągu prowadzić aktywne życie. -Grupa rozbudza poczucie pewności siebie i przywraca poczucie wartości, daje również nadzieje. Pacjenci dzielą się doświadczeniem, przez co zwiększają swoje kompetencje w radzeniu sobie z chorobą. - Grupa daje możliwość zobaczenia choremu własnych reakcji jako normalnych w sytuacji, w której się znalazł (destygmatyzacja). - Grupa bywa często bardziej skuteczna od oddziaływań indywidualnych. - Istotną cecha grup samopomocowych jest między innymi zasada wspomagającego - gdy ludzie pomagają w rozwiązaniu wspólnego problemu, największą korzyść z tej pomocy może odnieść sam pomagający.
