KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ TWORZENIE I PROWADZENIE FIRM INNOWACYJNYCH Poradnik dla osób chcących założyć działalność gospodarczą Szczecin, 2011 Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 1 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ SPIS TREŚCI 1. Innowacyjność ______________________________________________________ 3 2. Jak założyć i prowadzić własną firmę ____________________________________ 5 3. Księgowość firmy ___________________________________________________ 28 4. Prowadzenie firmy __________________________________________________ 36 4.1 Marketing twojej firmy _________________________________________ 36 4.2 Twoje prawa i obowiązki jako przedsiębiorcy (wybrane) _______________ 40 5. Pomoc dla małych i średnich przedsiębiorstw _____________________________ 42 6. Źródła finansowania działalności gospodarczej ____________________________ 43 7. Bezzwrotne dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej ________________ 52 7.1 Program operacyjny kapitał ludzki (po kl) działanie 6.2 ________________ 52 7.2 Jednorazowe dotacje ze środków funduszu pracy – powiatowy urząd pracy 54 7.3 Program rozwoju obszarów wiejskich (prow) ________________________ 55 8. Słownik pojęć ______________________________________________________ 56 9. Bibliografia ________________________________________________________ 56 Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 2 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ 1. INNOWACYJNOŚĆ W dzisiejszych czasach o rozwoju gospodarki decyduje innowacyjność, która w dużej mierze zależy od kapitału ludzkiego i od wiedzy. Konkurencyjna gospodarka wymaga innowacji trafiających na rynek i do konsumentów w postaci nowych produktów i usług. O sukcesie całej gospodarki decyduje zdolność do przekształcenia wiedzy w nowe produkty, usługi, technologie, a także rozwiązania organizacyjne. Dostęp do wiedzy i innych zasobów intelektualnych, a zwłaszcza ich absorpcja, staje się kluczowym czynnikiem innowacyjności firm, zwłaszcza o mniejszej skali. Dynamiczny postęp wiedzy i technologii oraz wzrastająca konkurencja zmuszają nawet najmniejsze firmy do wprowadzania innowacji, która stała się koniecznością i niezbędnym warunkiem przetrwania na rynku. Małe innowacyjne przedsiębiorstwa nie są z reguły w stanie same przetworzyć swoich idei i pomysłów w ofertę rynkową. Nie mogą stworzyć interdyscyplinarnej bazy badawczej, są zbyt małe, aby prowadzić samodzielnie marketing czy organizować dystrybucję swoich wyrobów. Aby przetrwać, muszą współpracować z innymi, funkcjonować w otoczeniu, w którym mogą wykorzystywać wiedzę innych. Tworzenie skutecznych strategii innowacyjnych wymaga budowy sieci współpracy i kooperacji z rozlicznymi zewnętrznymi partnerami w dziedzinie innowacji. Współczesne rozumienie innowacji jako procesu sieciowego i zintegrowanego jest punktem wyjścia do systemowego ujmowania zagadnień, tworzenia nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych oraz ich transferu i zastosowań w praktyce gospodarczej. Każdy podmiot gospodarczy posiada określoną zdolność innowacyjną, determinującą działania rozwojowe i modernizacyjne. Potrzeby przedsiębiorstw mogą zaistnieć w różnych fazach procesu innowacyjnego, tj. na etapie tworzenia pomysłu, jego ewaluacji i komercjalizacji oraz w ramach różnych problemów związanych z samą realizacją innowacji. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 3 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Formy pomocy aktywizującej działania innowacyjne w sektorze MSP umożliwiają absorpcję innowacji w przedsiębiorstwach w wyniku między innymi1: § poprawy dostępu do informacji naukowej, inicjowania kontaktów nauka– biznes, § rozpoznania cech innowacyjnych produktu, § ochrony prawnej dóbr niematerialnych wykreowanych przez przedsiębiorcę, § określenia rynku, jego rozmiarów, potencjału i chłonności, § tworzenia sieci współpracy, interakcji, kooperacji i wymiany doświadczeń, § zapewnienia finansowania absorpcji i dyfuzji innowacji. Pojęcie innowacyjności zostało wprowadzone do nauk ekonomicznych na początku ubiegłego stulecia przez J. Schumpetera, który pojmował innowacje jako: § wprowadzenie nowego produktu lub ulepszenie istniejącego, § wprowadzenie nowej metody produkcji (innowacja procesowa), § otwarcie nowego rynku, § zastosowanie nowego sposobu sprzedaży lub zakupów, § zastosowanie nowych surowców lub półfabrykatów, § wprowadzenie nowej organizacji produkcji2. Podręcznik Oslo Manual mówi, że innowacja ma miejsce wtedy, kiedy nowy lub ulepszony produkt zostaje wprowadzony na rynek albo nowy lub ulepszony proces jest zastosowany w produkcji. Warunkiem jest, by przynajmniej z punktu widzenia wprowadzającego je przedsiębiorstwa, proces ten lub produkt były nowe. W rozumieniu podręcznika innowacja techniczna oznacza obiektywne udoskonalenie właściwości produktu lub procesu bądź systemu dostaw w stosunku do produktów i procesów dotychczas istniejących3. Pamiętaj Drogi Przedsiębiorco, że u podstaw innowacji leży wiedza użytkowa (innowacyjne pomysły), a jej pozyskanie jest warunkiem koniecznym do realizacji działań innowacyjnych w przedsiębiorstwie. Ze względu na wartość innowacji w System transferu technologii i komercjalizacji wiedzy w Polsce-siły motoryczne i bariery, red. K.B. Matusiak, Poznań-Łódź-Wrocław-Warszawa, Maj 2010 2 E. Stawasz, Innowacje a mała firma, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1999, s.11 3 Podręcznik Oslo Proponowane zasady gromadzenia i interpretacji danych dotyczących innowacji technologicznych, OECD/ Eurostat 1997, KBN Warszawa 1999, s.19-26 1 Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 4 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ biznesie należy jej wykorzystanie i spodziewane efekty innowacji uwzględnić w biznes planie firmy, który najlepiej przygotować przed rozpoczęciem wszelkich działań zmierzających do otworzenia przedsiębiorstwa. 2. JAK ZAŁOŻYĆ I PROWADZIĆ WŁASNĄ FIRMĘ „Masz pomysł, a nie wiesz, jak założyć firmę. Przyjdź do nas, my ci pomożemy” – tak najczęściej formułowane są rozmaite programy wspierania inicjatyw przedsiębiorczych obywateli, w tym także młodzieży. W takim znaczeniu ogniskują się kluczowe nieporozumienia dotyczące uruchamiania przedsięwzięć biznesowych. Po pierwsze zawarta jest w nim sugestia, że najtrudniejszym ogniwem są formalności związane z założeniem firmy. Każdy, kto zetknął się z działalnością gospodarczą, wie, że mimo oczywistej mitręgi administracyjnej są to sprawy nieporównywalnie łatwiejsze niż na przykład zdobycie ważnego klienta, przekonanie banku, by udzielił nam kredytu, a jeszcze wcześniej – opracowanie całościowej, dojrzałej koncepcji funkcjonowania nowego biznesu4”. Pamiętajmy zatem, że podstawą do rozpoczęcia działalności gospodarczej nie może być najlepszy nawet pomysł, ale opracowana koncepcja biznesu (która oczywiście bez dobrego pomysłu nie zaistnieje). J. Cieślik 5 w swojej książce zaproponował całościową koncepcję realizacyjną procesu identyfikacji pomysłów biznesowych, ich wstępną ocenę, następnie opracowanie w formie rozwiniętej koncepcji biznesu, w taki sposób, by mogła ona być solidną podstawą uruchomienia nowego przedsięwzięcia. Proponowany schemat działania może być stosowany z powodzeniem, kiedy atrakcyjny (zdaniem twórców) pomysł jest początkiem myślenia w własnym biznesie. J. Cieślik, w: Przedsiębiorczość dla ambitnych. Jak uruchomić własny biznes, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2006, 2008, 2010 5 Tamże, s.99-100 4 Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 5 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Proponowany przez J. Cieślika schemat postępowania obejmuje cztery podstawowe fazy: § Faza początkowa od identyfikacji pomysłów, ich weryfikacji i selekcji, zakończona wstępnym rozpoznaniem, przedstawionym w formie wstępnej koncepcji biznesu, § Faza opracowania rozwiniętej koncepcji biznesu w formie biznesplanu (w wersji bazowej), § Faza przygotowania do uruchomienia nowego przedsięwzięcia, § Faza rozpoczęcia działalności - stworzenie ram organizacyjno – prawnych i rozruchu w sensie technologicznym i organizacyjnym. Zrealizowane w ramach pierwszych trzech faz działania przygotowawcze mają oczywisty związek z finalnym etapem, jakim jest założenie firmy i rozpoczęcie działalności. Już w trakcie opracowania koncepcji biznesu faktycznie przesądzamy o wielu aspektach funkcjonowania nowej firmy. Opracowanie fazy pierwszej pozostawiam do przemyślenia kandydatom na przedsiębiorcę. Faza druga i trzecia to często zadanie do zrealizowania z pomocą doradców. Zachęcam do zapoznania się z naszym poradnikiem dotyczącym przygotowania biznes planu. Proponuję, abyśmy zajęli się w tej części poradnika fazą czwartą i spróbowali uruchomić naszą firmę. W tej części zajmiemy się przedsiębiorstwem osoby fizycznej, – jako, że – zgodnie z wieloma autorami poradników i opracowań na powyższy temat - działalność jednoosobowa prowadzona przez osobę fizyczną jest najprostszą formą prowadzenia działalności gospodarczej i jest charakterystyczna dla małych przedsięwzięć gospodarczych. UWAGA: W Polsce podstawy prowadzenia działalności gospodarczej są obecnie uregulowane przede wszystkim w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2 lipca 2004 (tekst jednolity - Dz.U. nr 155, poz. 1095). Pobierz tekst ustawy http://www.prawnik-online.eu/pliki/ustawa_o_swobodzie_dzialalnosci_gospodarczej.html Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 6 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Ustawa reguluje problematykę rozpoczynania, prowadzenia, zawieszania, likwidowania działalności gospodarczej oraz określa podstawowe obowiązki podmiotów gospodarczych. Artykuł 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Przedsiębiorcą - zgodnie z art. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Artykuł 6 ustawy mówi, że podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. Organ administracji publicznej nie może żądać ani uzależniać swojej decyzji w sprawie podjęcia, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej przez zainteresowana osobę od spełnienia przez nią dodatkowych warunków, w szczególności przedłożenia dokumentów lub ujawnienia danych, nieprzewidzianych przepisami prawa. Znamy już najważniejszą pozycję lekturową, znajomość której jest niezbędna dla poprawnego prowadzenia naszej działalności, – zatem idziemy dalej. Po określeniu celów, które chcemy zrealizować i realnym spojrzeniu na szanse planowanej działalności, pora dowiedzieć się jak krok po kroku założyć firmę. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 7 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Założenie firmy ujęte zostanie w niniejszym poradniku w 7 krokach: 1. Rejestracja przedsiębiorcy w Urzędzie Gminy/Miasta/Dzielnicy 2. Reglamentacja działalności gospodarczej 3. Zgłoszenie rozpoczęcia działalności do Urzędu Statystycznego i uzyskanie numeru statystycznego w systemie REGON 4. Wizyta w Urzędzie Skarbowym NIP – numer identyfikacji podatkowej 5. Otwarcie rachunku bankowego i wyrobienie pieczątki firmowej 6. Zgłoszenie przedsiębiorcy i jego pracowników do zakładu ubezpieczeń społecznych (ZUS) 7. Zawiadomienie Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) o zatrudnieniu pracowników (jeśli zatrudniamy) i Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Sanepid) W rozdziale II ustawy o swobodzie działalności gospodarczej ustawodawca uregulował zasady podejmowania oraz wykonywania działalności gospodarczej. Jako podstawowy warunek podjęcia działalności gospodarczej – w art. 14 – przewidziano uzyskanie wpisu do rejestru przedsiębiorców, a w odniesieniu do przedsiębiorców będących osobami fizycznymi – wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. W przypadku wybraniu innej formy prowadzenia biznesu niż własna działalność gospodarcza prosimy o zapoznanie się z naszym poradnikiem „Prawne aspekty działalności gospodarczej”, gdzie omówiono sposoby rejestracji oraz prawa i obowiązki wynikające z prowadzenia działalności w określonej formule prawnej. Poradnik zawiera również gotowe wzory umów do wykorzystania. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 8 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Prowadzenie rejestru przedsiębiorców 6 , przewiduje Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. 2001, nr 17, poz. 209). Wpisowi do rejestru przedsiębiorców podlegają: § spółki jawne, § europejskie zgrupowania interesów gospodarczych, § spółki partnerskie, § spółki komandytowe, § spółki komandytowo-akcyjne, § spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, § spółki akcyjne, § spółki europejskie, § spółdzielnie, § przedsiębiorstwa państwowe, § jednostki badawczo-rozwojowe, § przedsiębiorcy zagraniczni określeni w przepisach o zasadach prowadzenia na terytorium RP działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne, § towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, § oddziały przedsiębiorców zagranicznych działających na terytorium RP, § główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń, § inne osoby prawne oraz podmioty wpisane do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej, jeżeli wykonują działalność gospodarczą, z wyjątkiem samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej i kolumny transportu sanitarnego. A także: stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej, rejestru dłużników niewypłacalnych. 6 Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 9 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Rejestracja przedsiębiorcy w Urzędzie Gminy/Miasta/Dzielnicy Krok 1. 31 marca 2009 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wprowadzająca między innymi zasadę „jednego okienka”, obecnie, dzięki której osoba chcąca rozpocząć indywidualną działalność gospodarczą lub w spółce cywilnej składa wyłącznie w urzędzie gminy właściwym dla swojego miejsca zamieszkania jeden zintegrowany wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej (EDG 1). Wniosek składasz w urzędzie gminy, miasta, dzielnicy właściwym dla swojego miejsca zamieszkania. Złożyć wniosek możesz na cztery sposoby: 1. jako formularz papierowy, podpisany i złożony osobiście przez Ciebie lub Twojego Pełnomocnika; 2. jako formularz papierowy przesłany do gminy listem poleconym, z notarialnym potwierdzeniem własnoręcznego podpisu wnioskodawcy (Twojego lub Pełnomocnika); 3. jako druk przesłany elektronicznie, na formularzu dostępnym na stronie internetowej każdego urzędu gminy – nie podpisany elektronicznie; 4. przesłać elektronicznie jak wyżej, ale podpisany elektronicznie z bezpiecznym podpisem cyfrowym. UWAGA: W przypadku otwierania działalności gospodarczej po raz pierwszy polecam wybranie sposobu pierwszego i osobistą wizytę w urzędzie gminy. Jest to najprostsza, najszybsza i zarazem najtańsza forma złożenia formularza EDG 1. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 10 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Złożenie w gminie wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej oznacza, że już z chwilą jego złożenia (chyba, że we wniosku określisz późniejszy termin) jesteś przedsiębiorcą!!! i możesz rozpocząć działalność gospodarczą 7 . Złożenie wniosku o wpis nie podlega żadnym opłatom. Pamiętaj jednak, że jeśli zagubisz swój wniosek to wydanie kolejnego zaświadczenia podlega opłacie skarbowej, która obecnie wynosi 17 zł. Wniosek EDG 1 jest jednocześnie wnioskiem: § do Naczelnika Urzędu Skarbowego w celu wydania numeru identyfikacji podatkowej (NIP – zgłoszenie podatkowe) lub aktualizacji danych zawartych w złożonym wcześniej formularzu (NIP-1 zgłoszenie aktualizacyjne); § do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) lub do Kasy Rolniczych Ubezpieczeń Społecznych (KRUS) w sprawie zgłoszenia płatnika składek (lub zmiany poprzedniego zgłoszenia) z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej; § do Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego (WUS) o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej i nadania numeru REGON. Organ ewidencyjny dokonuje wpisu do ewidencji niezwłocznie po otrzymaniu podpisanego wniosku i z urzędu doręcza Ci zaświadczenie o wpisie. Również niezwłocznie, nie później niż w ciągu 3 dni od dnia dokonania wpisu do ewidencji (nie mylić z dniem złożenia wniosku) organ ewidencyjny przesyła dane z wniosku odpowiednio do: właściwego naczelnika urzędu skarbowego, właściwego urzędu statystycznego oraz właściwej jednostki ZUS lub Centrali KRUS, załączając kopię wydanego przez siebie zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej. Wniosek zintegrowany składa się z części głównej EDG-1 oraz części EDG-MW (dodatkowe miejsca wykonywania działalności), EDG-RB (informacja o rachunkach bankowych) i EDG_RD (pozostałe rodzaje wykonywanej działalności gospodarczej – Wyłączając działalność, której prowadzenie wymaga uzyskania koncesji, zezwolenia lub wpisu do rejestru działalności regulowanej. 7 Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 11 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ w części głównej wniosku mieści się ich tylko 10). W każdym przypadku musi być składana część EDG-1. Formularze części MW, RB i RD wypełniamy i składamy tylko wówczas, jeśli zachodzi potrzeba. W zakresie danych ewidencyjnych, jako kandydaci na przedsiębiorcę podajemy: § oznaczenie przedsiębiorcy; § numer PESEL, o ile taki posiadamy; § numer NIP, o ile taki posiadamy; § oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu przedsiębiorcy, a jeżeli stale wykonuje działalność poza miejscem zamieszkania – również wskazanie tego miejsca oraz adresu zakładu głównego, oddziału lub innego miejsca8; § określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD 2007) 9 , osobno dla każdego miejsca wykonywania działalności (pobierz PKD 2007 - http://www.stat.gov.pl); § wskazanie daty rozpoczęcia działalności gospodarczej; § numer telefonu kontaktowego i adres poczty elektronicznej (o ile posiadasz); § informacje o zawieszeniu/wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej. Wniosek w wersji elektronicznej dostępny jest do wypełnienia na stronie internetowej każdej gminy lub na stronie www.epuap.gov.pl Składa się on z pięciu plików, każdy z nich odpowiedni dla właściwej sytuacji – wpis do ewidencji, zmiana danych, zawieszenie działalności, wznowienie i zaprzestanie działalności. Po wypełnieniu wniosek przybiera postać jednego, scalonego dokumentu. Wszelkie zmiany zakresu działania, zmiany adresów, konta bankowego, zmiany nazwy lub innych elementów wymienionych w zgłoszeniu wymagają w każdym takim przypadku aktualizacji wpisu, poprzez złożenie kolejnego wniosku EDG-1. Miejsce zamieszkania oznacza miasto, gminę Twojego stałego lub czasowego pobytu. Nie ma ograniczeń co do ilości wymienionych PKD. Można wpisywać również takie, które wg Ciebie będą przydatne firmie również w przyszłości. Rozliczenia podatkowe wykonywane będą jedynie w zakresie działalności, którą faktycznie wykonujesz. 8 9 Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 12 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Reglamentacja działalności gospodarczej Krok 2. Regułą jest, że prowadzenie działalności gospodarczej jest swobodne i nieograniczone – jednakże w przypadku wykonywania niektórych rodzajów działalności gospodarczej przedsiębiorca ma obowiązek wystąpić o udzielenie koncesji lub zezwoleń na jej prowadzenie. Pojęcie koncesji – jak wskazuje C. Kosikowski10 – można wiązać z pięcioma płaszczyznami: 1. jako aktu wyrażenia przez państwo (właściwy jego organ) zgody na podjęcie i wykonywanie działalności gospodarczej reglamentowanej prawnie na rzecz państwa lub mającej szczególne znaczenie dla bezpieczeństwa państwa i obywateli, 2. jako aktu wydawanego na podstawie ustawowych przepisów prawnych określających warunki i tryb koncesjonowania, 3. jako aktu ustalającego prawo do podjęcia i wykonywania tej działalności nie tylko według zasad określonych w prawie obowiązującym, lecz także na warunkach ustalonych w koncesji, 4. jako aktu wydawanego wyłącznie na wniosek zainteresowanego przedsiębiorcy, 5. jako aktu mającego zapewnioną ochronę prawną trwałości. C. Kosikowski, w: Koncesje w prawie polskim, Wydawnictwo Instytutu Prawa Spółek i Inwestycji, Kraków 1996, s. 19-38. 10 Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 13 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Rodzaje działalności gospodarczej wymagającej udzielenia koncesji wymienione zostały w art. 46 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w zakresie: 1. poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych; 2. wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym; 3. wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią; 4. ochrony osób i mienia; 5. rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych; 6. przewozów lotniczych; 7. prowadzenia kasyna gry. Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej zakresu należy do ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej wymagającej uzyskania koncesji. W polskim porządku prawnym obok koncesji instytucję reglamentacji działalności gospodarczej stanowią wymogi uzyskania zezwolenia. Warunkiem podjęcia i prowadzenia określonej działalności gospodarczej w tym przypadku jest uzyskanie decyzji administracyjnej w postaci zezwolenia. Przykładowo, uzyskania zezwolenia wymaga wykonywanie działalności gospodarczej (art. 75 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej) w zakresie określonym w przepisach między innymi: 1. ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi; 2. ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych; Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 14 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ 3. ustawy z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych; 4. ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii; 5. ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi; 6. ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe; 7. ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo telekomunikacyjne; 8. ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne; 9. ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym; 10. ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze; 11. ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej; 12. ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. - Prawo pocztowe; Kolejnym ograniczeniem prowadzenia działalności gospodarczej jest istnienie działalności regulowanej. Działalność regulowana, obok koncesji i zezwoleń, jest jednym ze sposobów reglamentacji działalności gospodarczej. Działalność regulowana opiera się na zastąpieniu zezwoleń na prowadzenie niektórych rodzajów działalności gospodarczej wpisem do odpowiedniego rejestru na podstawie oświadczenia przedsiębiorcy o spełnieniu wymogów przewidzianych przez prawo do wykonywania wskazanego rodzaju działalności gospodarczej. Istnienie rejestrów działalności regulowanej uzasadnia się koniecznością zwiększonej kontroli nad przedsiębiorcą, który zainteresowany prowadzeniem wyżej wymienionego rodzaju działalności musi spełnić związane z tym ustawowe wymogi. Zgodnie z wolą ustawodawcy, działalność regulowana wprowadza najmniej uciążliwe dla przedsiębiorców obowiązki i ograniczenia. Z art. 64 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wynika, że o działalności regulowanej możemy mówić tylko wówczas, gdy przepis odrębnej ustawy stanowi, że dany rodzaj działalności jest działalnością regulowaną. W ustawach szczególnych określono, jakie dokładnie warunki musi spełnić przedsiębiorca, aby uzyskać wpis do rejestru działalności regulowanej. Ponadto przepisy te wskazują organ prowadzący rejestr dla danego typu działalności oraz jaka powinna być treść oświadczenia i sposób prowadzenia rejestru. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 15 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Zaświadczenie o dokonaniu wpisu wydaje się z urzędu. Dla spraw nieuregulowanych w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej stosuje się więc przepisy zawarte w ustawach szczególnych. Działalnością regulowaną jest m.in. działalność: § w zakresie przechowywania dokumentacji osobowej i płacowej pracodawców czasowym okresie przechowywania, którą mogą wykonywać wyłącznie spółki kapitałowe; organem prowadzącym rejestr przechowawców akt osobowych i płacowych od 1 stycznia 2006 r. jest marszałek województwa; § w zakresie świadczenia usług turystycznych obejmujących: polowania wykonywane przez cudzoziemców na terytorium RP oraz polowania za granicą wymaga wpisu do rejestru polowań (przedsiębiorcą może być osoba fizyczna); rejestr polowań od 1 stycznia 2006 r. prowadzi marszałek województwa; § w zakresie organizacji profesjonalnego współzawodnictwa sportowego działalność w zakresie sportu profesjonalnego - może być wykonywana przez sportowe spółki akcyjne i polskie związki sportowe; rejestr organizatorów profesjonalnego współzawodnictwa sportowego prowadzi Prezes Polskiej Konfederacji Sportu; § w zakresie kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych (działalność może wykonywać osoba fizyczna) - wymaga wpisu do rejestru podmiotów prowadzących kształcenie podyplomowe; organem prowadzącym rejestr jest Okręgowa Rada Pielęgniarek i Położnych właściwa dla miejsca zamieszkania; § w zakresie prowadzenia indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej (osoby fizyczne) oraz grupowej praktyki lekarskiej (w formie spółki cywilnej lub partnerskiej) - wpis odpowiednio do rejestru indywidualnych praktyk, rejestru indywidualnych specjalistycznych i rejestru grupowych praktyk prowadzonych przez Okręgową Radę Lekarską; Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 16 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ § w zakresie prowadzenia stacji kontroli pojazdów - wpis do rejestru przedsiębiorców prowadzących stacje kontroli pojazdów (może wykonywać osoba fizyczna); rejestr prowadzi starosta właściwy ze względu na miejsce wykonywania działalności; § w zakresie prowadzenia ośrodka szkolenia kierowców - wpis do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodek szkolenia kierowców (może wykonywać osoba fizyczna); rejestr prowadzi starosta właściwy ze względu na miejsce wykonywania działalności; § w zakresie prowadzenia pracowni psychologicznej (prowadzącej badania psychologiczne w celu orzeczenia istnienia lub braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem) - wpis do rejestru przedsiębiorców (mogą to być osoby fizyczne) prowadzących pracownię psychologiczną; rejestr prowadzi marszałek województwa właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania przedsiębiorcy; § w zakresie organizowania imprez turystycznych oraz pośredniczenia, na zlecenie klientów, w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych (może wykonywać osoba fizyczna) - wpis do rejestru organizatorów turystyki i pośredników turystycznych; rejestr prowadzi od 1 stycznia 2006 r. marszałek województwa właściwy ze względu na siedzibę przedsiębiorcy; § w zakresie przedsiębiorstwa prowadzenia składowego (może być prowadzona przez osobę fizyczną) - wpis do rejestru przedsiębiorców składowych; rejestr prowadzi dla przedsiębiorców przyjmujących na skład: towary przemysłowe - minister właściwy do spraw gospodarki, towary rolne minister właściwy do spraw rynków rolnych; § w zakresie organizowania wyścigów konnych (może wykonywać osoba fizyczna) - wpis do rejestru organizatorów wyścigów konnych; rejestr prowadzi Prezes Polskiego Klubu Wyścigów Konnych; § w zakresie wytwarzania wyrobów tytoniowych (może prowadzić osoba fizyczna) - wpis do rejestru producentów wyrobów tytoniowych; rejestr prowadzi minister właściwy do spraw rynków rolnych; Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 17 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ § w zakresie usług detektywistycznych (może wykonywać osoba fizyczna) wpis do rejestru działalności detektywistycznej; rejestr prowadzi minister właściwy do spraw wewnętrznych; § w zakresie działalności pocztowej niewymagającej zezwolenia (zezwolenia wymaga wykonywanie działalności pocztowej w zakresie przyjmowania, przemieszczania i doręczania w obrocie krajowym i zagranicznym przesyłek korespondencja do 2000g. z wyłączeniami) - wpis do rejestru operatorów pocztowych (działalność może prowadzić osoba fizyczna); rejestr prowadzi prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej (UKE); § w zakresie wytwarzania lub magazynowania biokomponentów (może prowadzić osoba fizyczna) - wpis do rejestru przedsiębiorców wytwarzających lub magazynujących biokomponenty; rejestr prowadzi minister właściwy do spraw rynków rolnych; § w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich (może wykonywać osoba fizyczna) - wpis do rejestru przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich; rejestr prowadzi minister właściwy do spraw rynków rolnych; § w zakresie działalności telekomunikacyjnej polegającej na świadczeniu usług telekomunikacyjnych, dostarczaniu sieci telekomunikacyjnych lub udogodnień towarzyszących (może wykonywać osoba fizyczna) - wpis do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych; rejestr prowadzi URTiP; samo dostarczenie systemów dostępu warunkowego, elektronicznych przewodników po programach i multipleksowania sygnałów cyfrowych podlega wpisowi do rejestru prowadzonego przez Przewodniczącego UKE. Rejestr działalności regulowanej jest jawny. Każdy ma prawo dostępu do zawartych w nim danych za pośrednictwem organu, który prowadzi rejestr. Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej jest obowiązany dokonać wpisu przedsiębiorcy do tego rejestru w terminie 7 dni od dnia wpływu wniosku o wpis wraz z oświadczeniem o spełnieniu warunków wymaganych do wykonywania działalności gospodarczej, dla której rejestr jest prowadzony. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 18 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Zgłoszenie rozpoczęcia działalności Krok 3. do Urzędu Statystycznego i uzyskanie numeru statystycznego w systemie REGON Twój wniosek o zaewidencjonowanie działalności gospodarczej (EDG-1) jest zarazem wnioskiem o wpisanie firmy do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej. Zgodnie z nowelizacją ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie musisz już osobiście odwiedzać urzędu statystycznego. We wniosku, w części EDG-1 (jeśli się nie zmieszczą to w części EDG-MW) wymieniasz wszystkie rodzaje działalności jakie masz zamiar prowadzić, poczynając od działalności podstawowych11. Twoja firma otrzyma pocztą numer identyfikacji statystycznej. Nowelizacja ustawy z 31 marca 2009 znosi obowiązek posiadania przez przedsiębiorcę numeru REGON. Nie jest już on wymagany ani w obrocie urzędowym (poza statystyką), ani gospodarczym. REGON nie jest już niezbędny do wyrobienia pieczątki firmowej, przesyłania druków urzędowych czy otwarcia konta bankowego. 11 Od 1 stycznia 2010 roku podajesz wyłącznie ich kody wg PKD 2007 Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 19 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Wizyta w Urzędzie Skarbowym Krok 4. NIP – numer identyfikacji podatkowej Rozpoczęcie działalności gospodarczej wiąże się z koniecznością posiadania numeru identyfikacji podatkowej NIP, lub z aktualizacją danych zawartych w zgłoszeniu do NIP. NIP nadawany jest osobie fizycznej raz na zawsze. Używa go ona również do prowadzenia działalności gospodarczej. Kandydaci na przedsiębiorców indywidualnych i wspólników spółek cywilnych, którym nie został jeszcze nadany NIP – zgłaszają swoją działalność do ewidencji działalności gospodarczej na wniosku EDG-1, który – przypomnę – jest wnioskiem zintegrowanym, będącym jednocześnie wnioskiem o nadanie NIP-u. Wniosek w wersji elektronicznej znajdziesz na stronie: http://www.mf.gov.pl/ Spółki cywilne, po indywidualnej rejestracji wspólników w Ewidencji Działalności Gospodarczej oraz po podpisaniu pomiędzy wspólnikami umowy spółki, występują o nadanie numeru NIP-u dla spółki na druku NIP-2 do urzędu skarbowego właściwego ze względu na położenie ich siedziby lub miejsca prowadzenia działalności. NIP-1 nadal służy do zgłaszania zmian nie objętych drukiem EDG-1 – jak np. zmiana rodzaju dokumentu tożsamości, jego serii i numeru. UWAGA: Zmiany ewidencyjne objęte zgłoszeniem NIP zgłaszasz do urzędu skarbowego w ciągu 7 dni. Osoba fizyczna nie prowadząca działalności gospodarczej ma na to 30 dni. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 20 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Z chwilą uzyskania numeru NIP musisz posługiwać się nim we wszystkich dokumentach związanych z wykonywaniem zobowiązań podatkowych oraz niepodatkowych należności budżetowych (np. dzierżawy płaconej gminie). Musisz go również używać na wszelkich oficjalnych drukach firmowych, ofertach, nie zapomnij go również umieścić na pieczątce firmowej. Spowodowane jest to tym, że od dnia 1 stycznia 2007 roku przedsiębiorcy zobowiązani są do posługiwania się w obrocie gospodarczym wyłącznie NIP-em, a w obrocie wewnątrzunijnym NIP PL. Również identyfikacja przedsiębiorców w urzędowych rejestrach odbywać się będzie za pośrednictwem NIP, a numer REGON funkcjonował będzie tylko w ramach niektórych rejestrów. Otwarcie rachunku bankowego Krok 5. i wyrobienie pieczątki firmowej Polski system prawny nie nakłada na przedsiębiorcę bezwzględnego obowiązku posiadania konta bankowego, w niektórych przypadkach możesz posługiwać się prywatnym kontem, a czasem konto nie będzie w ogóle potrzebne. Są jednak przypadki, kiedy konto firmowe musisz posiadać bezdyskusyjnie – wtedy gdy: § dokonujesz rozliczenia o wartości powyżej 15 000 euro, niezależnie od wpłat cząstkowych, § dokonujesz rozliczeń bezgotówkowych z innymi przedsiębiorcami, § jesteś płatnikiem, tzn. zatrudniasz pracowników i rozliczasz ich podatki i składki, § jesteś „vatowcem”, tzn. że otrzymujesz zwroty i dokonujesz wpłaty podatku VAT, Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 21 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Mikroprzedsiębiorcy12, niezależnie od sposobu opodatkowania, od 1 stycznia 2009 roku mogą opłacać własne podatki gotówką w kasie urzędu lub przekazem pocztowym. Rozliczenia z ZUS mogą być przez nich dokonywane przelewem, przekazem bankowym lub pocztowym. Biorąc pod uwagę, że rozliczenia bezgotówkowe stają się powoli standardem, co powoduje konieczność otwarcia firmowego rachunku bankowego proponuję, żebyś nie wzbraniał się przy założeniu firmy od otwarcia rachunku dla Twojej firmy. W wielu przypadkach naprawdę warto jest posiadać firmowe konto. Zalet takiego stanu rzeczy jest wiele. Firmowy rachunek bankowy umożliwia przedsiębiorcom niezwykle wygodne dokonywanie rozliczeń zarówno z Urzędem Skarbowym jak i Zakładem Ubezpieczeń Społecznych – stanie w kolejce do kasy w urzędzie skarbowym czy na poczcie nie należy do przyjemności – ponadto nie będziesz miał na to czasu. Zdecydowanie prościej i szybciej będzie dokonywać przelewów na rzecz tych jednostek przez Internet. Opłaty za założenie rachunku bankowego są różnorodne (w zależności do oferty danego banku), a samo założenie konta wymaga: § wpisu do ewidencji działalności gospodarczej lub koncesji, § dowodu osobistego. Zgodnie z tym, co zostało powiedziane wcześniej - nowelizacja z 31 marca 2009 znosi obowiązek posiadania przez przedsiębiorstwo numeru REGON – tak, więc żądanie przez banki podawania tego numeru jest wynikiem wyłącznie wewnętrznych przepisów banku, nie zaś powszechnie obowiązującego prawa. Warto zatem wziąć pod uwagę możliwość założenia konta nawet wówczas, kiedy nie jest ono tak naprawdę potrzebne. 12 Mikroprzedsiębiorca - w myśl art. 104 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, to przedsiębiorca który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 2 mln euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych 2 lat nie przekraczający równowartości w złotych 2 mln euro. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 22 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Pieczątka firmowa Obecnie brak jest przepisu prawnego, który zobowiązywałby przedsiębiorcę do posiadania pieczątki firmowej. Przepisów nakazujących posiadanie takiej pieczątki nie znajdziemy w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej ani żadnym innym akcie prawnym. Brak obowiązku posiadania pieczątki wynika przede wszystkim z braku obowiązku podpisywania oraz opieczętowywania wystawianych faktur. Zarówno polskie przepisy jak również przepisy unijne nie nakazują opieczętowywania ani podpisywania wystawianych faktur. Jeżeli jednak zdecydujesz się na posługiwanie pieczątką, (do czego zachęcam) wówczas pamiętaj, aby zawierała ona wymagane informacje, takie jak: § nazwa firmy (zgodnie z zaświadczeniem o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej) § imię i nazwisko przedsiębiorcy § dane adresowe siedziby firmy (zgodnie z zaświadczeniem o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej) § NIP Od 31 marca 2009 roku nie jest wymagane umieszczanie na pieczątce ani drukach firmowych numeru REGON. Katalog elementów, jakie powinna zawierać pieczątka jest katalogiem otwartym, tak więc można umieścić na pieczątce dodatkowe elementy jak np. telefon, fax, adres e-mail, stronę www, a nawet dla wygody nr rachunku bankowego. Jeśli podasz wyczerpująco dane kontaktowe - pieczątka ułatwi otoczeniu odszukanie właściwego kontaktu z Twoją firma - a jest to – jak się przekonasz - nie do przecenienia. Jeżeli Twoja firma posługuje się własnym logo to warto rozważyć umieszczenie go tam również. Pieczątki zawierające logo nie są już rzadkością, a znakomicie podnoszą wizerunek firmy. Częstym pytaniem przyszłych przedsiębiorców jest również kwestia doboru koloru pieczątki. Odpowiadam, że nie ma wytycznych, co do barw pieczątki firmowej, dlatego też jej kolor zależy od gustu przyszłego przedsiębiorcy. Pamiętaj jednak, by nie przesadzić z kolorami. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 23 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Zgłoszenie przedsiębiorcy i jego pracowników Krok 6. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) W myśl art. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się między innymi: § osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, § twórcę i artystę, § osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu. Rozpoczynając działalność gospodarczą podlegasz obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu, zdrowotnemu (uważaj na jego wielokrotność 13 ), a dodatkowo obowiązkowo opłacasz składkę na Fundusz Pracy, możesz też dobrowolnie opłacać ubezpieczenie chorobowe, które daje Ci prawo do zasiłku w razie niezdolności do pracy. W ciągu 7 dni od daty rozpoczęcia działalności masz obowiązek dokonać zgłoszenia siebie i osób współpracujących do ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego do ZUS. Dokonujesz tego na druku ZUS ZUA. Jeśli jesteś już ubezpieczony z tytułu zatrudnienia na etacie, a Twoje wynagrodzenie z tego tytułu jest wyższe od krajowego minimalnego wynagrodzenia, zgłaszasz się jedynie do ubezpieczenia zdrowotnego, na druku ZUS ZZA. Dotyczy to również osób współpracujących z Tobą w firmie. UWAGA: Osoby rozpoczynające działalność gospodarczą (po spełnieniu warunków) mogą przez 24 miesiące opłacać składkę ubezpieczeń społecznych na preferencyjnych warunkach (30% płacy minimalnej). Łącznie ze składką zdrowotną jest to w chwili obecnej kwota nieco ponad 300 zł. Jeżeli np. oprócz działalności jednoosobowej jesteś wspólnikiem jednej spółki cywilnej i jednej jawnej to płacisz trzykrotność składki zdrowotnej. 13 Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 24 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Jeśli zatrudniasz pracowników, pamiętaj, że w ciągu 7 dni od dnia ich zatrudnienia masz obowiązek zgłoszenia tego faktu do ZUS na druku ZUS ZPA. Dodatkowo, płacisz składkę na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Jeśli nie będziesz zatrudniał pracowników, wpłacasz składki na ubezpieczenie społeczne i składasz dokumenty rozliczeniowe do 10 dnia następnego miesiąca, po kolejnym miesiącu działalności. W przypadku rozliczenia pracowników rozliczasz się z ZUS do 15 dnia następnego miesiąca po miesiącu zatrudnienia. W stanie prawnym obowiązującym od 20 września 2008 r. do 6 marca 2009 r., w przypadku zawieszenia działalności przez jednoosobowego przedsiębiorcę lub spółkę prawa handlowego, osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą lub wspólnicy spółek: § podlegają ubezpieczeniom społecznym oraz opłacają składki na te ubezpieczenia włącznie do ostatniego dnia miesiąca, w którym przedsiębiorca dokonał zgłoszenia zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, a w przypadku wznowienia tej działalności: § podlegają ubezpieczeniom społecznym oraz opłacają składki na te ubezpieczenia od pierwszego przedsiębiorca dnia dokonał miesiąca następującego po miesiącu, zgłoszenia wznowienia wykonywania w którym działalności gospodarczej. Polecana strona: http://www.zus.pl/ Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 25 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Zawiadomienie Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) o zatrudnieniu pracowników (jeśli zatrudniamy) Krok 7. i Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Sanepid) Kodeks pracy wymaga od przedsiębiorcy zawiadomienia właściwego inspektora pracy (Okręgowy Inspektorat Pracy Państwowej Inspekcji Pracy właściwy dla Twojego rejonu działania) o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności, a także o liczbie zatrudnionych pracowników itp., co powinno nastąpić w ciągu 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności. W zgłoszeniu podajesz: § Pełną nazwę i adres zakładu oraz imię, nazwisko i adres właściciela, § Miejsce rejestracji – zgłoszenie działalności i datę jej rozpoczęcia, § Imię, nazwisko i stanowisko kierownika zakładu, § Liczbę zatrudnionych ogółem, w tym kobiet i młodocianych, § Szczegółowy zakres działalności. UWAGA: Wymóg zgłoszenia działalności dotyczy podmiotu posiadającego status pracodawcy, a więc takiego, który zatrudnia choćby jednego pracownika. Zaniechanie obowiązku zgłoszenia stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika i jest zagrożone karą grzywny do 30 000 zł. Wzór zgłoszenia znajdziesz na stronie internetowej PIP. Znajdziesz tam również bardzo przydatne każdemu pracodawcy poradniki, z którymi warto się zapoznać (www.pip.gov.pl). Inspektora PIP powiadamiasz również o zmianie profilu prowadzonej działalności, jeśli taka nastąpi. Nie masz natomiast obowiązku powiadamiania o likwidacji zakładu. Pamiętaj też, że przedsiębiorca ma również obowiązek opłacania składek na Fundusz Pracy i Gwarantowany Fundusz Świadczeń Pracowniczych. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 26 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Sanepid Z kolejną wizytą wybieramy się do wojewódzkiej lub powiatowej stacji sanitarno- epidemiologicznej, czyli do popularnego sanepidu. Jest to instytucja, która czuwa nad higieną w zakładach pracy. Zakładając firmę jesteśmy zobowiązani do powiadomienia, w ciągu 14 dni od dnia rozpoczęcia działalności, właściwego państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności oraz o przewidywanej liczbie pracowników. Musimy także przedłożyć na piśmie informację o środkach i procedurach jakie przyjęliśmy, aby spełnić wymagania wynikające z przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z daną dziedziną działalności gospodarczej. Zgłoszenie do sanepidu obejmuje : § złożenie wniosku, § przedstawienie inwentaryzacji wraz z opisem technologicznym, § przedstawienie planów architektonicznych pomieszczenia, § udostępnienie do wglądu danych dotyczących pomieszczenia: powierzchnia, wysokość, liczba okien, dostęp do wody itp. UWAGA: Nie każdą działalność musisz zgłaszać! Sprawdź, kiedy masz obowiązek powiadomienia Sanepidu o swojej działalności (http://www.psse.szczecin.pl/). Zarówno zawiadomienie Państwowej Inspekcji Pracy jak i Sanepidu nie wiąże się z żadnymi opłatami. Wzory dokumentów które należy przedłożyć znajdują się na stronach internetowych tych instytucji. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 27 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ 3. KSIĘGOWOŚĆ FIRMY Podatki Wizyta w urzędzie skarbowym dotyczy również sfery podatkowej. W tym miejscu upada też teoria tzw. „jednego okienka”, ponieważ przedsiębiorca po złożeniu wniosku w Urzędzie Gminy, musi udać się do Urzędu Skarbowego – w celu wyboru formy opodatkowania (decydując się na wybór odpowiedniej formy opodatkowania należy pamiętać, że formę tę można zmienić dopiero po roku prowadzenia działalności). Jako przedsiębiorca będziesz się rozliczał z przychodów z działalności gospodarczej, jako podatnik podatku dochodowego, a co do zasady też podatnik podatku od towarów i usług VAT. Rozpoczynający działalność gospodarczą musi skontaktować się z urzędem ze względu na konieczność dokonania wyboru rozliczeń z podatku dochodowego. W urzędzie skarbowym przedsiębiorca powinien zadeklarować, w jakiej formie będzie płacił podatek dochodowy, jak też czy będzie płatnikiem podatku VAT. Musi też podjąć decyzję, czy prowadzić księgowość swojej firmy samodzielnie czy powierzyć ją zewnętrznej firmie (w tym wypadku musi powiadomić o tej decyzji urząd skarbowy). UWAGA: Prowadzenie księgowości wymaga od przedsiębiorcy pewnej wiedzy. Nieznajomość przepisów nie zwalnia przedsiębiorcy od odpowiedzialności!!! Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 28 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Dochód uzyskiwany z działalności gospodarczej osób fizycznych i spółek osobowych, zarówno cywilnych jak i osobowych handlowych, jest zawsze dochodem osobistym podatnika (PIT), który rozliczasz osobiście i opodatkowujesz wg jednej z metod, o których mowa poniżej. Rozpoczynając działalność, jako osoba fizyczna czy też, jako wspólnik spółki cywilnej (lub innej osobowej), w zakresie podatku dochodowego opodatkowany będziesz z mocy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych na tzw. zasadach ogólnych, z opodatkowaniem dochodu wg skali podatkowej progresywnej, która w chwili obecnej ma dwie stawki – 18% i 32%. Zgodnie z tym, dla celów podatkowych prowadzić będziesz podatkową księgę przychodów i rozchodów. Nie jest to jednak dla Ciebie obligatoryjna forma. W ramach zasad ogólnych, zamiast opodatkowania wg skali podatkowej, (jeśli spodziewasz się dużych przychodów) możesz wybrać opodatkowanie liniowe, wg stawki 19%. Możesz też wybrać inną formę opodatkowania: ryczałt od przychodów ewidencjonowanych lub kartę podatkową (pod warunkiem, że Twoja działalność nie jest wyłączona z tych form opodatkowania). Pamiętaj, że jeżeli przed rozpoczęciem działalności nie powiadomisz urzędu skarbowego o wybranej przez Ciebie formie opodatkowania innej niż zasady ogólne – oznaczać to będzie, że właśnie ta forma rozliczenia Ci odpowiada. Jeśli chcesz zmienić – możesz to zrobić składając wniosek o wyborze innej formy opodatkowania w następnym roku – do 20 stycznia tego roku. Brak powiadomienia w styczniu kolejnego roku oznacza kontynuację dotychczasowej formy opodatkowania. Reasumując: prowadząc działalność gospodarczą masz do wyboru trzy formy opodatkowania: § zasady ogólne, § ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, § kartę podatkową. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 29 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Zasady ogólne Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, spółki cywilne oraz spółki osobowe jawne i partnerskie, o ile ich ubiegłoroczny przychód ze sprzedaży towarów i usług oraz operacji finansowych (netto, bez VAT) nie przekroczył równowartości kwoty 1 200 000 euro zobowiązane są, co do zasady, do prowadzenia księgi przychodów i rozchodów, z prawem wyboru metody opodatkowania progresywnego lub liniowego. Podatnicy ci, jeżeli ich ubiegłoroczny przychód nie przekroczył 150 000 euro lub gdy dopiero rozpoczynają działalność, zamiast księgi mogą wybrać opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych lub kartą podatkową. Niezależnie od tego, czy Twój ubiegłoroczny obrót przekroczył równowartość 150 000 euro czy też nie do prowadzenia księgo zobowiązany jesteś również wtedy, kiedy osiągasz (w całości lub tylko w części) przychód z tytułu: § prowadzenia aptek, lombardów i kantorów, § działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych, § wykonywania czynności wyłączających z ryczałtu, § wykonywania wolnych zawodów, które nie uzyskały prawa do opodatkowania ryczałtem lub kartą podatkową, jak również wtedy, gdy: § wytwarzasz wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym, § korzystasz z okresowego zwolnienia z podatku dochodowego, § wykonujesz działalność na podstawie umowy agencyjnej zawartej na podstawie odrębnych przepisów, § otrzymałeś decyzję odmowną na Twój wniosek opodatkowania kartą podatkową. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 30 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Księgę musisz obowiązkowo przechowywać w miejscu wykonywania działalności lub w miejscu wskazanym przez Ciebie, jako Twoja siedziba. Wszystkich wpisów w księdze dokonuj po polsku, w walucie polskiej, starannie, czytelnie i w sposób trwały, na podstawie rzetelnych i prawidłowych dowodów. UWAGA: nie wolno Ci przerabiać, wycierać lub zamazywać błędnych wpisów w księdze. Pomyłkę przekreśl jedną kreską (tak, by pozostała czytelna), obok wpisz właściwą treść, datę poprawki i podpisz. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych Ustawą z 20 listopada 1998 roku o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne uregulowane zostały zasady opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych i opodatkowanych wg karty podatkowej w stosunku do osób: § prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, § wykonujących osobiście niektóre wolne zawody: lekarzy, lekarzy stomatologów, lekarzy weterynarii, techników dentystycznych, felczerów, położne, pielęgniarki, tłumaczy oraz nauczycieli w zakresie świadczenia usług edukacyjnych polegających na udzielaniu lekcji na godziny. Warunkiem opodatkowania ryczałtem lub wg karty podatkowej jest wykonywanie tej działalności osobiście, wyłącznie na rzecz osób fizycznych, bez pośrednictwa instytucji, spółek i przedsiębiorców oraz bez zatrudniania na podstawie Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 31 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ jakichkolwiek umów osób wykonujących czynności związane z istotą danego zawodu, § będących osobami duchownymi, § osiągających przychody z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze wszelkich składników majątkowych, także lokali i nieruchomości, ale wyłącznie w tzw. najmie prywatnym, nie związanym z Twoja działalnością gospodarczą. Możesz zostać ryczałtowcem, z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, jeżeli: § przychód Twojej firmy nie przekroczył równowartości 150 000 euro, § przychód Twojej spółki nie przekroczył (łącznie dla wszystkich wspólników) równowartości 150 000 euro, § opodatkowany byłeś (przez część roku) wg karty podatkowej a przez pozostały okres na zasadach ogólnych, o ile łączny przychód za cały rok nie był większy od równowartości 150 000 euro. Z okresu karty podatkowej uwzględniasz tylko przychód potwierdzony wystawionymi fakturami i rachunkami, natomiast z okresu księgi cały przychód wykazany w księdze. § w firmie nowouruchomionej Ty lub Twoja spółka możesz być opodatkowany ryczałtem, jeżeli wybierzesz taką formę opodatkowania nie później niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu. Opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych nie stosuje się do podatników: 1. opłacających podatek w formie karty podatkowej, 2. korzystających, na podstawie odrębnych przepisów, z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego, 3. osiągających w całości lub w części przychody z tytułu: a) prowadzenia aptek, lombardów, kantorów, b) prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w zakresie wolnych zawodów, które nie uzyskały w ustawie prawa opodatkowania ryczałtem, Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 32 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ c) prowadzenia działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych, d) wytwarzania wyrobów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, e) świadczenia usług wymienionych w zał. 2 do ustawy, w tym wynajmowania nieruchomości będących składnikiem majątkowym firmy, usług reklamowych, pośrednictwa finansowego, usług prawniczych, rachunkowo – księgowych, architektoniczno – inżynierskich, detektywistycznych oraz pozostałych, gdzie indziej nie sklasyfikowanych – biur matrymonialnych, działalności wróżbitów, astrologów, działalności w zakresie usług towarzyskich, z wyjątkiem opieki doraźnej oraz robienia zakupów. Stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych wynoszą: § 20% - z działalności w wolnych zawodach, § 17% - usługi pośrednictwa w sprzedaży pojazdów mechanicznych, § 8,5% - z działalności usługowej, § 5,5% - wszelkiej działalności wytwórczej, § 3,0% - z działalności handlowej, gastronomicznej. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 33 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Karta podatkowa Od dnia 1 stycznia 2002 roku wszyscy podatnicy opodatkowani w formie karty podatkowej utracili zwolnienie z VAT i stali się podatnikami podatku VAT (wraz z obowiązkiem prowadzenia pełnej ewidencji sprzedaży VAT i ewidencji zakupu VAT oraz składaniem deklaracji VAT-7). W związku z tym ta niegdyś konkurencyjna dla ryczałtu i zasad ogólnych forma opodatkowania bardzo mocno straciła na atrakcyjności. W roku 2010 zwolnienie z VAT zachowali podatnicy, których ubiegłoroczny obrót nie przekroczył kwoty 100 000 zł. Rozpoczynający działalność w roku 2010, ewidencjonowanie przy pomocy kas muszą rozpocząć po przekroczeniu kwoty obrotu w wysokości 20 000 zł. Wysokość stawki karty podatkowej nie zależy od wielkości przychodów. Wielkości stawek karty określone zostały w zależności od rodzaju prowadzonej działalności, wielkości miejscowości, w której działa przedsiębiorca oraz liczby pracowników zatrudnionych bezpośrednio przy produkcji lub wykonywaniu usług. Aktualne (na 2011 rok) stawki karty podatkowej znajdziesz w Obwieszczeniu Ministra Finansów z dnia 25 listopada 2010 r. w sprawie stawek karty podatkowej, kwoty, do której można wykonywać świadczenia przy prowadzeniu niektórych usług z wyjątkiem świadczeń dla ludności, oraz kwartalnych stawek ryczałtu od przychodów proboszczów i wikariuszy, obowiązujących w 2011 r. O uzyskanie karty podatkowej mogą starać się prowadzący między innymi; działalność usługową lub usługowo – wytwórczą, gastronomiczną, usługi przewozu osób (taksówki, riksze, dorożki), usługi rozrywkowe, sprzedaż posiłków domowych, udzielanie korepetycji przez nauczycieli, usługi zdrowotne, weterynaryjne, a także detaliczny handel spożywczy, rolno – ogrodniczy, handel detaliczny art. przemysłowymi. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 34 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Zapytasz, którą formę opodatkowania wybrać? Można stwierdzić, że nie istnieją jednoznaczne kryteria wyboru najbardziej optymalnej dla danego przedsiębiorcy formy opodatkowania działalności gospodarczej. Twój wybór zależeć będzie od wielu przesłanek, do których można zaliczyć14: § poziom ciężarów podatkowych, § zakres odpowiedzialności majątkowej za zobowiązania przedsiębiorstwa, § zakres zarządzania przedsiębiorstwem, § zakres ryzyka kapitałowego, § wymogi w zakresie kapitału zakładowego, § możliwość dziedziczenia i przejęcia przedsiębiorstwa przez osoby trzecie, § konieczność ujawnienia w firmie przedsiębiorstwa nazwiska (nazwisk) przedsiębiorcy. Pamiętaj, że to Ty prowadzisz firmę i to Ty podejmujesz kluczowe dla jej rozwoju decyzje. D. Kosacka-Łędzewicz, B. Olszewski, w: Leksykon działalności gospodarczej, Unimex, Wrocław 2006, s. 141 14 Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 35 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ 4. PROWADZENIE FIRMY 4.1 Marketing Twojej firmy Jesteś już przedsiębiorcą. Zgodnie z nowelizacją ustawy o swobodzie działalności gospodarczej – w jednym okienku załatwiłeś rejestrację swojej działalności w ewidencji działalności gospodarczej, otrzymałeś NIP lub zaktualizowałeś swoje dane, otrzymałeś REGON, zgłosiłeś się do ZUS jako płatnik składek i zadajesz sobie pytanie „co dalej”? Pamiętaj, że własna firma to świetne miejsce do produkcji kosztów. Zanim wystawisz pierwszą fakturę, już płacisz składki ZUS za siebie, pracowników i osoby współpracujące, wynagrodzenia, czynsz za lokal, podatki od wynagrodzeń. Jeśli firmę uruchamiasz w mieszkaniu, musisz mieć zgodę właściciela obiektu i decyzję o zmianie przeznaczenia lokalu z urzędu gminy lub ze starostwa. Elektrownia, gazownia i służby komunalne, gdy tylko pojawi się szyld firmy, podniosą Ci stawki za prąd, gaz, wodę i stawki podatku od nieruchomości. Do tych kosztów dolicz jeszcze zakupy inwestycyjne oraz załóż rezerwę na koszty nieprzewidziane. Krokiem, który dobrze jest wykonać jest opracowanie strategii marketingowej, która jest prostym sposobem na oferowanie Twoich produktów lub usług na rynku w najlepszy możliwy sposób. Dobrym sposobem spojrzenie na długoterminowe cele firmy jest zadanie sobie pytania, co chciałbym osiągnąć – jak moja firma powinna wyglądać za kilka lat i jak mogę to osiągnąć. To, jak Twoja firma powinna wyglądać za kilka lat nazywane jest wizją. To, jak firma ma to osiągnąć – to misja. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 36 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Prawidłowy marketing odpowiada w dużej mierze za rentowność całego przedsięwzięcia. Jego głównym zadaniem jest poszukiwanie niezaspokojonych potrzeb rynkowych, pomysłu, który jest podstawą sukcesu. Zachęcam do zapoznania się z podstawowym narzędziem używanym do działań marketingowych – marketingiem mix, – którego koncepcję rozpropagował Philip Kotler. Marketing mix (w podstawowej wersji) składa się z 4 P: product (produkt), price (cena), place (dystrybucja), promotion (promocja). Rozwinięciem dla klasycznej wersji marketingu mix jest jego wersja 7P, gdzie oprocz wymienionych 4P dołączone zostały elementy: people (ludzie), process (proces), physical evidence (świadectwo materialne)15. W marketingu mix możesz nadać priorytet dwóm lub trzem P, na przykład: cena, ludzie, promocja. W związku ze zmieniającym się rynkiem – warto skoncentrować się też na innych problemach i zwracać tez uwagę na inne P. Podaję kilka pytań, które warto rozważyć, a które pełnią funkcję prowokacyjną – po to, abyś mógł wypracować swój własny plan: § jakie produkty, usługi zamierzam zaoferować moim potencjalnym klientom, § jakich opłat powinienem za nie żądać, § jak powinienem promować swoja firmę, § jak dystrybuować moje produkty, usługi, § jakich pracowników zatrudnić (postawić na doświadczenie, czy osobowość), § jak prezentować firmę... Szerzej: P. Kotler, G. Armstrong, J. Saunders, V. Wong, Marketing podręcznik europejski, PWE, Warszawa 2002 15 Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 37 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Założyłeś firmę, która na początku jest niewielka, fundusze, które przeznaczyłeś na reklamę są nieznaczne – ale wiesz już, że kampanię reklamową musisz zrobić. Autorzy książki ABC small business’u proponują przyjęcie następujących założeń: § „gazetę reklamową czytają tylko niektórzy, korzystaj z niej przy kontaktach z producentami czy hurtownikami, § ogłaszaj się głównie w najpoczytniejszych gazetach codziennych, § pisma tematyczne (satelitarne, wędkarskie) pozwalają często dotrzeć do wybranych odbiorców, § jedno ogłoszenie nie załatwi sprawy. Musisz zaistnieć w świadomości klientów. Ale nie licz na zbytnie efekty po ogłoszeniach w rubryce „drobne”, § dobra lokalna rozgłośnia zapewnia znacznie większe powodzenie niż prasa, § a może jednak telewizja? Kosztowne to, ale skuteczne, § wybieraj reklamę na luzie, dowcipną, z fantazją, ale nie błazeńską, § nie unikaj ilustracji, symboli – musisz przyciągać uwagę klientów, § podkreślaj korzyści Twojej oferty, § wykazuj zalety: Twoje jest tańsze, jeśli nie tańsze, to za to lepsze, jeśli nie dla każdego, to właśnie dla Ciebie (to znaczy dla klienta), § ułatw mu zakup – podaj dokładnie gdzie to kupi, § jeśli to będzie ramka w gazecie czy plansza uliczna, pamiętaj, że największe litery to produkt, potem zachęta do kupna, potem gdzie i u kogo. Daruj sobie faksy, telefony, pełne nazwy firmy. Nie o to tu chodzi. Mogą być, ale maczkiem, na samym dole, by nie zamazywać treści reklamy, § na koniec zalecam Ci uczciwość. Reklamuj dobry produkt, dobrą usługę, bo jeśli będziesz mijać się z prawdą – nie wróżę Ci długiego działania. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 38 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ I jeszcze ekspozycja towaru w sklepie. Pamiętaj, że: § każdy artykuł musi mieć wywieszkę cenową. Brak ceny podważa rzetelność handlowca. Nalepki z metkownicy umieszczone na towarach z górnych półek lub w głębi sklepu są kpiną z klienta, § każdy mniej znany artykuł musi mieć czytelny opis. Nie na maszynie lub długopisem. Polecam czarny mazak i duże litery na białym kartoniku. Jeśli chcesz mieć duże szanse na rynku, być dobrze przygotowany na osiągnięcie sukcesu - przeprowadź badania rynku, badania potencjalnych klientów, a także istniejącej konkurencji - zanim rozpoczniesz działalność. Cele marketingowe, techniki sprzedaży i rozwój firmy są najważniejszymi elementami, które wpływają na powodzenie przedsięwzięcia, jego prawidłowy rozwój oprócz dobrze prowadzonych operacji finansowych i stabilności finansowej. Ważnym elementem jest poznanie warunków rynku i potrzeb klienta, dzięki czemu można tak pokierować firmą – by spełniała ona warunki i potrzeby rynku. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 39 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ 4.2 Twoje prawa i obowiązki jako przedsiębiorcy (wybrane) W tym podrozdziale podam Ci w kilku punktach, na co powinieneś między innymi zwrócić uwagę by nie wpaść w pułapkę przepisów: 1. Oznaczenie firmy – musisz oznaczyć firmę stosownym szyldem na zewnątrz, na którym określisz przedmiot działalności, podasz nazwę oraz nazwisko (w spółce nazwiska współwłaścicieli). 2. Nowelizacja ustawy o swobodzie działalności gospodarczej daje Ci prawo (pod warunkiem, że nie zatrudniasz pracowników) do zawieszenia działalności gospodarczej na okres od 1 do 24 miesięcy. Pamiętaj jednak, że wznowienia działalności wymaga złożenia odrębnego wniosku, który należy złożyć wyłącznie w dniu poprzedzającym planowane wznowienie działalności. 3. Pełnomocnictwo – jeśli nie czujesz się pewnie w kontaktach z urzędem, nie masz czasu lub chcesz ułatwić sobie prowadzenie działalności - masz prawo do ustanowienia swojego pełnomocnika. Może nim być każda osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych. 4. Pamiętaj, by składki ZUS płacić terminowo!!! – zgodnie z art.14 ust.2 pkt. 2 ustawy o ubezpieczeniach społecznych – „ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe ustają od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej za to ubezpieczenie – w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą i osób z nimi współpracujących”. Oznacza to, że utraciłeś ubezpieczenie chorobowe i to wstecz, już od początku poprzedniego miesiąca. Utrata tego ubezpieczenia oznacza nie tylko brak prawa do otrzymania zasiłku chorobowego, ale także brak prawa do obniżenia składki ubezpieczenia społecznego za dni choroby, pomimo posiadania zwolnienia lekarskiego. 5. Okres przechowywania dokumentacji księgowej – pewnie jak większość podatników myślisz o okresie 5 lat. Nic bardziej mylnego. Bieg pięcioletniego Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 40 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ terminu przedawnienia należy liczyć od początku roku następującego po roku, w którym upłynął termin zobowiązania podatkowego. Tak więc faktyczny okres przechowywania dokumentacji księgowej wynosi 6 lat. 6. Dzień poniesienia kosztu – dla podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów dniem poniesienia kosztu jest dzień wystawienia faktury lub innego dokumentu. 7. Jeżeli ostatni dzień terminu zapłaty podatku, złożenia deklaracji, odwołania czy zażalenia przypada w dzień ustawowo wolny od pracy, ostatnim dniem terminu jest wtedy pierwszy następujący po nim dzień roboczy. 8. Ubezpiecz firmę!!! – obowiązkowo, i to już na etapie jej urządzania. Nagminne są włamania do firm na dzień przed jej otwarciem. Magazyn jest wtedy pełen towaru a ubezpieczenie jeszcze nie załatwione. 9. Samochód w firmie- własny samochód osobowy lub inny spełniający odpowiednie kryteria może być zarówno zaliczony do środków trwałych firmy lub użytkowany jako prywatny samochód właściciela – wybór należy do Ciebie. Dodatkowe informacje o prawnych aspektach w działalności gospodarczej znajdują się w poradniku dotyczącym tego zagadnienia. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 41 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ 5. POMOC DLA MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP - http://www.parp.gov.pl ) jest agencją rządową podlegającą Ministrowi właściwemu ds. gospodarki. Zadaniem Agencji jest zarządzanie funduszami z budżetu państwa i Unii Europejskiej, przeznaczonymi na wspieranie przedsiębiorczości i innowacyjności oraz rozwój zasobów ludzkich. Celem działania Agencji jest realizacja programów rozwoju gospodarki wspierających działalność innowacyjną i badawczą małych i średnich przedsiębiorstw (MSP), rozwój regionalny, wzrost eksportu, rozwój zasobów ludzkich oraz wykorzystywanie nowych technologii. RIF-y są częścią Krajowego Systemu Usług. Jest to sieć, już dziś ponad 170 niezależnych, samofinansujących się organizacji non profit. Organizacje zrzeszone w KSU świadczą usługi doradcze, szkoleniowe, informacyjne i finansowe małym i średnim przedsiębiorcom , a także osobom chcącym podjęć działalność gospodarczą. Szerzej o działalności KSU przeczytasz na http://ksu.parp.gov.pl/pl W poszczególnych województwach 16 Regionalnych Instytucji Finansujących (RIF) zarządza realizacją programów regionalnych dla małych i średnich przedsiębiorstw, a także w imieniu PARP realizuje programy krajowe oraz nadzoruje sieć Punktów Konsultacyjnych (PK). Punkty Konsultacyjne, których w Polsce jest już ponad 200 zostały wyłonione w drodze konkursu i oferują bezpłatną pomoc konsultacyjną dla przedsiębiorców i osób chcących założyć działalność gospodarczą. Jeśli masz problem, chcesz uzyskać informacje na nurtujące Cię pytania – zgłoś się do punktu konsultacyjnego położonego najbliżej Twojej firmy. Informacje o punktach znajdziesz na stronie http://ksu.parp.gov.pl/pl/pk Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 42 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Możliwe do uzyskania formy pomocy, informacje o konferencjach, seminariach, szkoleniach, wyjazdach studyjnych dowiesz się ze strony Ministerstwa Gospodarki (http://www.mg.gov.pl/). Możesz tam również skorzystać ze zbioru aktów prawnych oraz bazy regulacji prawnych dla małych i średnich przedsiębiorców pod nazwą EULEX. 6. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Każdy, kto myśli o otwarciu swojej własnej firmy musi się liczyć z tym, ze wymaga to nie tylko nakładów w postaci pracy i zaangażowania, ale również środków pieniężnych. Są one niezbędne zarówno na etapie tworzenia przedsiębiorstwa, jak i również w przyszłości, do realizacji działań służących jego rozwojowi. Początkowe koszty, jakie musi ponieść „młody przedsiębiorca” to zakup, bądź wynajem lokalu, adaptacja pomieszczenia do potrzeb firmy (remont, zakup niezbędnego sprzętu) czy zakup towarów (w przypadku działalności handlowej). Wraz z rozwojem działalności pojawiają się kolejne potrzeby np. chęć otwarcia kolejnego punktu sprzedaży rodzi konieczność zakupu/wynajmu kolejnego lokalu, a pragnienie rozszerzenia oferty o dodatkowe usługi zmusza do zakupu dodatkowego, odpowiedniego sprzętu i wyszkolenia pracowników. Wszystkie koszty związane z działalnością przedsiębiorstwa możemy ponieść sami, jednakże najczęściej poszukujemy alternatywnych rozwiązań – finansowania ze źródeł zewnętrznych. Poniżej zaprezentowane zostaną najpopularniejsze, najczęściej wykorzystywane możliwości dofinansowania rozpoczęcia i rozwoju działalności gospodarczej ze źródeł zewnętrznych. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 43 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Procesy finansowania przedsiębiorstwa można rozpatrywać z wielu różnych punktów widzenia. Najczęściej można dokonać podziału rodzajów finansowania opierając się na następującej systematyce uwzględniającej różnorodne kryteria. Należą do nich16: § prawo własności kapitału: § kapitał własny § kapitał obcy § źródła pochodzenia kapitału: § wewnętrzne § zewnętrzne § czas dyspozycji określonym kapitałem, obejmujący kapitały: § krótkoterminowe § długoterminowe § powód finansowania: § pierwotne § bieżącej działalności § rozwoju, czyli procesów inwestycyjnych. Kapitał wykorzystywany w finansowaniu firmy i jej rozwoju można podzielić na kapitał własny i kapitał obcy. Kryterium wyodrębnienia tych rodzajów jest pozycja prawna dawcy kapitału. Kapitał własny daje dawcy tego kapitału prawo własności przedsiębiorstwa. Ma on prawo uczestniczenia w podziale wypracowanego zysku lub w pokryciu straty odpowiednio do wniesionych kapitałów. Właściciele tego kapitału zainteresowani są wzrostem jego wykorzystania o mają wpływ na dysponowanie nim. Kapitał obcy cechuje się tym, że jest oddany do dyspozycji przedsiębiorstwa na czas określony, po terminie umowy należy go zwrócić. Korzystanie z niego związane jest z określonym kosztem - w postaci odsetek. Dostarczyciel kapitału obcego z reguły ma wpływ na jego wykorzystanie, natomiast nie ma prawa podejmowania decyzji dotyczących całokształtu funkcjonowania przedsiębiorstwa. 16 Tamże, s. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 44 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Tabela 1. Źródła kapitałów własnych w przedsiębiorstwie Kapitały własne Źródła wewnętrzne Źródła zewnętrzne Zysk netto Dopłaty wspólników Amortyzacja Poszukiwanie nowych wspólników Przekształcenia w aktywach Fundusze venture capital Przekształcenia w kapitałach Emisja na rynku pozagiełdowym Źródło: A. Skowronek-Mielczarek, Małe i średnie przedsiębiorstwa. Źródła finansowania, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2007, s.25 Tabela 2. Źródła kapitałów obcych w przedsiębiorstwie Kapitały obce Kapitały długoterminowe Rezerwy Bankowe kredyty długoterminowe Kapitały krótkoterminowe Bankowe kredyty krótkoterminowe Zobowiązania odnawialne Poręczenia kredytowe Kredyty od dostawców Leasing Kredyty od odbiorców Franchising Faktoring Obligacje Pożyczki z sektora pozabankowego Dotacje i subwencje Krótkoterminowe papiery dłużne Środki z funduszy pomocowych Pożyczki od rodziny i znajomych Pożyczki od rodziny i znajomych Źródło: A. Skowronek-Mielczarek, Małe i średnie przedsiębiorstwa. Źródła finansowania, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2007, s.29 Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 45 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Często stosuje się następujący podział kapitału zewnętrznego: Kapitał zalążkowy (seed capital) – dotyczy finansowania rozwoju koncepcji przedsięwzięcia; np. skonstruowanie prototypu, przeprowadzenie badań rynku, przygotowanie planu przedsięwzięcia (biznes planu) etc; Kapitał początkowy (start̺up capital) – finansowanie utworzenia i rozwoju produktu i początkowych działań przedsięwzięcia, nie realizującego jeszcze sprzedaży; Finansowanie przedsięwzięć na wczesnym etapie rozwoju (early stage capital) – finansowanie przedsięwzięć, które zakończyły proces rozwoju produktu, rozpoczęły sprzedaż, ale potrzebują środków na zwiększenie mocy produkcyjnych i rozwój sprzedaży konieczny do osiągnięcia rentowności. Można wyróżnić następujące źródła finansowania: 1. Faza „zalążkowa”, początkowa oraz wczesnego etapu rozwoju: § Pożyczki od rodziny, znajomych i przyjaciół – najczęściej spotykana forma; § Business Angels (Aniołowie Biznesu) § Fundusze zalążkowe (seed capital) Business Angels (Aniołowie Biznesu) Aniołowie Biznesu to osoby fizyczne, dostarczające kapitałów udziałowych bezpośrednio do nowych (młodych) przedsiębiorców o dużym potencjale wzrostu. Dzięki pomocy przedsiębiorców z wieloletnim stażem, projekty poszukujące kapitału mają szanse na dynamiczny rozwój i szybki wzrost wartości rynkowej. W województwie zachodniopomorskim działająca sieć aniołów biznesu to: Sieć Aniołów Biznesu AMBER (Polska Fundacja Przedsiębiorczości)17. 17 Więcej informacji znajdziesz w Polskiej Fundacji Przedsiębiorczości http://www.pfp.com.pl/ Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 46 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Fundusze zalążkowe (seed capital) Fundusze kapitału zalążkowego należą do instrumentów finansowania podwyższonego ryzyka (venture capital) związanego z innowacyjną przedsiębiorczością oraz procesami transferu i komercjalizacji technologii. Finansowanie seed capital przeznaczone jest zazwyczaj na zbudowanie prototypu produktu, wstępne badania rynkowe, przygotowanie rzetelnego biznesplanu, koszty procedury patentowej, a następnie wdrożenie przedsięwzięcia w życie. Fundusz kapitału zalążkowego działający w województwie zachodniopomorskim to: Fundusz Kapitału POMERANUS SEED (Polska Fundacja Przedsiębiorczości)18. 2. Faza rozwoju i ekspansji: § Fundusze typu venture capital i private equity (VC / PE); § Parabankowe instytucje finansowe; § Inwestorzy działający na rynku publicznym (Giełda Papierów Wartościowych); § Banki Fundusze venture capital/private equity (VC/PE) Venture capital i private equity to rodzaj inwestycji kapitałowych w spółki nie notowane na giełdzie. Są to inwestycje dokonywane w początkowej fazie rozwoju przedsiębiorstwa. Fundusze PE mogą inwestować także w spółki dojrzałe, planujące wejście na giełdę w przyszłości, wymagające restrukturyzacji lub zmieniające właścicieli. Działalność funduszy polega na kupowaniu udziałów/akcji przedsiębiorstw nie notowanych na giełdzie i prowadzeniu działań zmierzających do znaczącego wzrostu wartości danego przedsiębiorstwa, by po kilku latach odsprzedać swe udziały/akcje z zyskiem. 18 http://www.pfp.com.pl Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 47 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Parabankowe instytucje finansowe Fundusze pożyczkowe Fundusze pożyczkowe to instytucje wspomagające lokalny rozwój społecznoekonomiczny poprzez wspieranie powstawania nowych podmiotów gospodarczych, generujących miejsca pracy. Fundusze udzielają pomocy finansowej w formie pożyczek na preferencyjnych warunkach dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą oraz istniejących już małych firm, które nie posiadają wystarczającej, dla komercyjnego banku, historii kredytowej oraz płynności finansowej. Fundusze pożyczkowe udzielają pożyczek przeznaczonych między innymi na: § finansowanie inwestycji, § wdrażanie nowych rozwiązań technicznych lub technologicznych, § zakup maszyn i urządzeń, § rozbudowę, adaptację lub modernizację obiektów produkcyjnych, handlowych, usługowych, § zakup materiałów i surowców niezbędnych do realizacji założonego przedsięwzięcia gospodarczego. Fundusz pożyczkowy działający na terenie województwa zachodniopomorskiego udzielający pożyczek to: Fundusz pożyczkowy Polskiej Fundacji Przedsiębiorczości, Szczecin19 19 http://www.pfp.com.pl Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 48 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Fundusze poręczeniowe Fundusze poręczeń kredytowych, są instytucjami o charakterze non profit. Głównym zadaniem funduszy poręczeń kredytowych jest ułatwienie przedsiębiorcom oraz osobom rozpoczynającym działalność gospodarczą dostępu do zewnętrznego finansowania w postaci kredytów bankowych oraz pożyczek na prowadzenie działalności gospodarczej. Fundusze poręczają zobowiązania finansowe przedsiębiorcom, którzy posiadają zdolność kredytową, nie posiadają natomiast wymaganych przez instytucję finansującą zabezpieczeń. W zależności od funduszu, poręczeniem mogą być objęte kredyty lub pożyczki przeznaczone między innymi na: § rozpoczęcie lub rozszerzenie działalności, § finansowanie inwestycji, § finansowanie działalności gospodarczej, § wdrażanie nowych rozwiązań technicznych lub technologicznych, § tworzenie nowych miejsc pracy, itp. Fundusze poręczeniowe działające na terenie województwa zachodniopomorskiego to: § Zachodniopomorski Regionalny Fundusz Poręczeń Kredytowych Sp. z o.o., Fundusz Wspierania Rozwoju Gospodarczego Miasta Szczecina, § POLFUND Fundusz Poręczeń Kredytowych, Szczecin § Fundusz Poręczeń kredytowych, Stargard Szczeciński Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 49 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ New Connect – nowy rynek akcji Giełdy Papierów Wartościowych NewConnect to nowy (nieregulowany) rynek na Giełdzie Papierów Wartościowych dla finansowania młodych, dynamicznych spółek technologicznych oraz firm z sektora małych i średnich przedsiębiorstw, które poprzez debiut giełdowy mogą zdobyć pieniądze na rozwój. NewConnect kierowany jest do innowacyjnych przedsiębiorstw we wczesnej fazie rozwoju z krótką historią biznesową o wyraźnym profilu technologicznym. Autoryzowany doradca NewConnect działający w województwie zachodniopomorskim: Doradztwo Ekonomiczne – Dariusz Zarzecki, ul. 5 Lipca 15, 70-373 Szczecin20 Banki – pożyczki, kredyty Pomimo tak licznych instrumentów wsparcia nadal głównym źródłem finansowania przez przedsiębiorców bieżącej działalności, jak i rozwoju są środki własne. Natomiast wśród źródeł obcych podstawowe znaczenie ma kredyt bankowy. Inne formy pozyskania środków zewnętrznych są rzadziej wykorzystywane przez przedsiębiorców. Małe i średnie przedsiębiorstwa mają utrudniony dostęp do źródeł finansowania inwestycji, w tym przede wszystkim innowacji. Wiąże się to przede wszystkim z trudno dostępnym kredytem długoterminowym. Wśród podstawowych utrudnień przy dostępie do kapitałów obcych należy wymienić wymagane zabezpieczenia, wysokość stóp procentowych, uciążliwość procedur bankowych oraz – co bardzo ważne – niechęć banków do udzielania kredytów małym i średnim przedsiębiorcom. 20 http://www.zarzecki.pl/ Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 50 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Pomimo dużego zainteresowania MSP możliwością pozyskania środków unijnych instrument ten wykorzystywany jest przez małe i średnie firmy oraz przedsiębiorstwa przemysłowe. Pozostałe, niewielkie podmioty nie angażują się w pozyskiwanie tych funduszy. Zakres korzystania z poręczeń i pożyczek przez MSP, w tym przede wszystkim wykorzystywanych na prowadzenie inwestycji, pokazuje wzrost aktywności na rynku funduszy poręczeniowych i pożyczkowych. Rośnie liczba i wartość udzielonych pożyczek i poręczeń. Powoli banki przekonują się, że małe i średnie przedsiębiorstwa to dobry klient, którego warto zdobyć i utrzymać. Jako pierwsze przekonały się największe banki, które małym i średnim firmom oferują już swoje usługi w pakietach. Oferta jest atrakcyjna dla obu stron – w zamian za przywiązanie bank oferuje niższe opłaty za prowadzenie rachunku i za przelewy, proponuje również pożyczki i kredyty obrotowe – najczęściej odnawialne, w rachunku kredytowym lub debetowym. Niestety, oferta dostępna jest zazwyczaj dla tych przedsiębiorców, którzy wykazują się zdolnością kredytową, czyli możliwością spłaty kredytu. Warto pamiętać, że pozyskanie finansowania praktycznie w każdym wypadku wymaga przygotowania odpowiedniej dokumentacji, a w szczególności Biznes Planu przedsięwzięcia – na temat wymagań poszczególnych instytucji finansujących oraz przygotowaniu profesjonalnego dokumentu możesz przeczytać w naszym poradniku dotyczącym Biznes Planu. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 51 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ 7. BEZZWROTNE DOTACJE NA ROZPOCZĘCIE DZIAŁALNOŚCI 7.1 Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL) Działanie 6.2 Program Operacyjny Kapitał Ludzki w latach 2007-2013 finansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, którego głównym celem jest wzrost poziomu zatrudnienia i spójności społecznej. Realizowany jest poprzez aktywację zawodową, rozwijanie potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników, podniesienie poziomu społeczeństwa i inne. Do jego osiągnięcia przyczynia się realizacja sześciu celów strategicznych, do których należą: § podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia osób bezrobotnych i biernych zawodowo; § zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego; § poprawa zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw do zmian zachodzących w gospodarce; § upowszechnienie edukacji społeczeństwa na każdym etapie kształcenia przy równoczesnym zwiększeniu jakości usług edukacyjnych i ich silniejszym powiązaniu z potrzebami gospodarki opartej na wiedzy; § zwiększenie potencjału administracji publicznej w zakresie opracowywania polityk i świadczenia usług wysokiej jakości oraz wzmocnienie mechanizmów partnerstwa; § wzrost spójności terytorialnej. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 52 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ W ramach działania 6.2 pomoc adresowana jest do osób fizycznych zamierzających rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej (z wyłączeniem osób, które posiadały zarejestrowaną działalność gospodarczą w okresie 1 roku przed złożeniem wniosku o uzyskanie wsparcia w ramach projektu), a w szczególności do: § kobiet (powracających lub wchodzących po raz pierwszy na rynek pracy), § osób do 25 roku życia, § osób niepełnosprawnych, § osób zamieszkujących na obszarach wiejskich, w gminach wiejskich, miejsko – wiejskich i miejskich oraz mieszkańców miast do 25 tys. mieszkańców zamierzających podjąć zatrudnienie w zawodach pozarolniczych (niezwiązanych z produkcją rolną i /lub zwierzęcą), § osób odchodzących z rolnictwa. Osoby, które złożą aplikacje będą mogły liczyć na 3 formy wsparcia: § doradztwo oraz szkolenia z wiedzy niezbędnej do założenia i prowadzenia działalności gospodarczej (np. podatki, ubezpieczenia, prawo pracy, obowiązki BHP, prawo handlowe, marketing, itp.); § przyznanie środków finansowych na rozwój przedsiębiorczości do wysokości do 40.000 PLN dla uczestnika projektu lub 20.000 zł na osobę w przypadku spółdzielni lub spółdzielni socjalnej; § finansowe wsparcie pomostowe wypłacane w okresie do 6 miesięcy (w uzasadnionych przypadkach do 12 miesięcy). Podejmowaną działalność należy utrzymać przez okres minimum 12 miesięcy. Więcej na stronie http://www.wup.pl/ w zakładce: Dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 53 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ 7.2 Jednorazowe dotacje ze środków funduszu pracy – Powiatowy Urząd Pracy Zgodnie z art. 46 ust.1 Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy starosta (prezydent miasta) ze środków Funduszu Pracy lub Europejskiego Funduszu Społecznego może przyznać bezrobotnemu jednorazowo środki na podjęcie działalności gospodarczej, w tym na pokrycie kosztów pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa związanego z podjęciem tej działalności, w wysokości określonej w umowie, nie wyższej jednak niż 6-krotnej wysokości przeciętnego wynagrodzenia. Jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej udzielane są: § na zakup środków trwałych, maszyn, urządzeń, wyposażenia niezbędnego do prowadzenia działalności gospodarczej, § na zakup materiałów, towarów niezbędnych do jej uruchomienia § na zakup środków transportu w kwocie nieprzekraczającej 30% kwoty otrzymanych środków, w przypadku gdy samochód jest niezbędny do wykonywania danej działalności oraz będzie używany w sposób stały. § koszty reklamy, promocji firmy w kwocie nieprzekraczającej 20% kwoty otrzymanych środków. Dotacja, o której mowa ma charakter bezzwrotny, co oznacza, że osoba zakładająca działalność gospodarczą, nie będzie musiała ich zwracać pod warunkiem dopełnienia wszelkich zobowiązań wymaganych w ramach umowy przez PUP. Podjętą w ramach umowy działalność należy utrzymać przez okres jednego roku. Więcej informacji znajdziesz na stronie Powiatowego Urzędu Pracy w Twoim miejscu zamieszkania Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 54 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ 7.3. Program rozwoju obszarów wiejskich (PROW) Głównym celem Programu jest poprawa sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych. Przewidywany wzrost konkurencyjności sektora rolno - spożywczego opiera się na mechanizmach umożliwiających dywersyfikację działalności gospodarczej w kierunku pozyskania i stworzenia alternatywnych źródeł dochodów mieszkańców wsi. Jego zasięg obejmuje teren całego kraju i uwzględnia indywidualne cechy regionów poprzez możliwość dywersyfikacji kryteriów dostępu. Ważną składową regionalizacji wdrażania działań PROW jest także realizacja niektórych instrumentów przez jednostki samorządu terytorialnego (Urzędy Marszałkowskie) oraz realizowanie podejścia Leader poprzez lokalne grupy działania, w składzie których zasiądą również przedstawiciele regionów i społeczności lokalnych. Instrumenty PROW 2007 - 2013 podzielono na 4 osie priorytetowe, wśród których można wyszczególnić następujące działania wdrażane przez Urzędy Marszałkowskie: § „Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa”, § „Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej”, § „Odnowa i rozwój wsi” Samorząd Województwa przyjmował będzie również wnioski o pomoc finansową w ramach działań osi 4 Leader: „Wdrażanie Lokalnych Strategii Rozwoju”, „Wdrażanie projektów współpracy”, „Funkcjonowanie Lokalnej Grupy Działania”. Więcej: http://prow.rolnicy.com/ Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 55 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ 8. SŁOWNIK POJĘĆ Anioł biznesu to prywatny inwestor, który dysponując odpowiednim doświadczeniem oraz kapitałem, wspiera wybrane małe i średnie przedsiębiorstwa, głównie w ANIOŁY BIZNESU [BUSINESS ANGELS] początkowej fazie ich działalności (start-up). Przekazuje im zarówno swoją wiedzę, doświadczenie, jak i środki finansowe. W zamian otrzymuje część udziałów przedsiębiorstwa. Niektórzy inwestorzy działają też na zasadach non-profit, dążąc jednocześnie do wspierania możliwie najlepszych biznesowo projektów. Wydatki budżetu państwa podlegające szczególnym zasadom rozliczania przekazywane w celu uzupełnienia brakujących środków finansowych na finansowanie DOTACJA, SUBWENCJA, lub dofinansowanie działalności mającej znaczenie dla SUBSYDIUM interesu publicznego określonego jednostronnie w ściśle oznaczonej wysokości bezzwrotnego, nieodpłatnego i nieoprocentowanego; może być o charakterze okresowym lub stałym; służy ona poprawie finansowej lub realizacji finansowego zadania. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA Zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. DZIAŁALNOŚĆ INNOWACYJNA Szereg działań o charakterze naukowym (badawczym), technicznym, organizacyjnym, finansowym i handlowym (komercyjnym), których celem jest opracowanie i wdrożenie nowych lub istotnie ulepszonych produktów i procesów. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 56 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ Niektóre z tych działań są innowacyjne same w sobie, inne zaś mogą nie zawierać elementu nowości, lecz nie są niezbędne do opracowania i wdrożenia innowacji. to wyodrębnione organizacyjnie i oparte na nieruchomości ośrodki łączące ofertę lokalową z usługami wspierającymi rozwój małych firm. Główne funkcje inkubatorów obejmują wspomaganie rozwoju nowo powstałych firm oraz optymalizację warunków dla transferu technologii poprzez: INKUBATORY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI dostarczanie powierzchni na działalność gospodarczą usługi wspierające biznes, doradztwo ekonomiczne, finansowe, prawne, patentowe, organizacyjne i technologiczne, pomoc w pozyskiwaniu środków finansowych, tworzenie właściwego klimatu dla podejmowania działalności gospodarczej i realizacji przedsięwzięć innowacyjnych. Działalność w inkubatorze może rozpocząć firma spełniająca kryteria właściwe dla inkubatora. Pobyt w inkubatorze jest ograniczony czasowo. jeden z czynników wytwórczych; nagromadzone dobra (zasoby materialne i pieniądze), które mogą przynosić KAPITAŁ właścicielowi dochód w postaci wartości dodanej. Kapitał w przedsiębiorstwie występuje w postaci kapitału własnego i kapitału obcego. KAPITAŁ OBCY środki będące czasowo do dyspozycji przedsiębiorstwa. Obejmuje m.in.: pożyczki, kredyty, zobowiązania wobec dostawców i pracowników itp. KAPITAŁ WŁASNY środki będące własnością przedsiębiorstwa. Obejmuje: kapitał (fundusz) podstawowy, należne lecz nie wniesione wkłady na poczet kapitału podstawowego, kapitał (fundusz) Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 57 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ zapasowy, kapitał (fundusz) rezerwowy z aktualizacji wyceny, pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe, nie podzielony wynik finansowy z lat ubiegłych, wynik finansowy netto roku obrotowego. kapitał lokowany w nowe produkcyjne przedsięwzięcia KAPITAŁ WYSOKIEGO wiążące się z ryzykiem podjęte przez osoby inne niż RYZYKA, właściciele. Kapitał inwestowany w ryzykowne VENTURE CAPITAL przedsięwzięcie jest dostarczany przez instytucje bankierzy – kupcy, ale głównie przez instytucje wyspecjalizowane w jego dostarczaniu. proces, w którym uczestnicy rynku, dążąc do załatwienia KONKURENCJA swoich interesów, próbują przedstawić oferty korzystniejsze od innych pod względem ceny, jakości lub innych charakterystyk wpływających na decyzje zawarcia transakcji. KONKURENCYJNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTW jest wynikiem procesów konkurencji zachodzących na rynku, które prowadzą do uzyskania przez przedsiębiorstwo przewagi w stosunku do innych podmiotów rynkowych. sieć dobrowolnie współpracujących ze sobą, niekomercyjnych organizacji świadczących na rzecz MMSP oraz osób podejmujących działalność gospodarczą, usługi: doradcze (w tym o charakterze ogólnym oraz o charakterze KRAJOWY SYSTEM USŁUG DLA MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW (KSU) proinnowacyjnym), szkoleniowe, informacyjne i finansowe(w tym udzielanie poręczeń oraz udzielanie pożyczek). Misją KSU jest partnerskie wspieranie rozwoju małych i średnich przedsiębiorców, a podstawowym celem – podniesienie konkurencyjności polskich MSP, poprzez dostarczenie im kompleksowej oferty wysokiej jakości usług oraz przygotowanie ich do działania na Jednolitym Rynku Unii Europejskiej. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 58 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ zawarcie umowy, na podstawie której wierzyciel udziela kontrahentowi określonej sumy pieniędzy, towarów czy KREDYT usług na pewien czas, po upływie którego należność powinna być zwrócona wraz z uwzględnieniem procentu od wartości kredytu. Rozróżnia się krótkoterminowy i długoterminowy kredyt. Osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje PRZEDSIĘBIORCA zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 59 KREATOR INNOWACYJNOŚCI WSPARCIE INNOWACYJNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AKADEMICKIEJ 9. BIBLIOGRAFIA W opracowaniu niniejszego poradnika korzystano przede wszystkim z opracowania Włodzimierza Markowskiego „ABC small business’u”, do którego - wszystkich kandydatów na przedsiębiorcę i tych, już prowadzących działalność gospodarczą – gorąco zachęcam!!! Jest to, zgodnie z recenzją czytelnika, umieszczoną na końcu książki: „pierwszy poradnik traktujący po ludzku czytelnika i jego problemy. Wolny od powszechnego dotychczas nadęcia biurokratów, dla których, jak się wydaje, reformy są wyłącznie celem nieustającej chałtury!” Ponadto: § Cieślik J., Przedsiębiorczość dla ambitnych. Jak uruchomić własny biznes, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2006, 2008, 2010 § Kosacka-Łędzewicz D., B. Olszewski, w: Leksykon działalności gospodarczej, Unimex, Wrocław 2006 § Kosikowski C., w: Koncesje w prawie polskim, Wydawnictwo Instytutu Prawa Spółek i Inwestycji, Kraków 1996 § Kotler P, Armstrong G., Saunders J., Wong V., Marketing podręcznik europejski, PWE, Warszawa 2002 § Podręcznik Oslo Proponowane zasady gromadzenia i interpretacji danych dotyczących innowacji technologicznych, OECD/ Eurostat 1997, KBN Warszawa 1999 § Skowronek-Mielczarek A., Małe i średnie przedsiębiorstwa. Źródła finansowania, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2007 § Stawasz E., Innowacje a mała firma, Wydawnictwo UŁ, Łódź 1999 § System transferu technologii i komercjalizacji wiedzy w Polsce-siły motoryczne i bariery, red. K.B. Matusiak, Poznań-Łódź-Wrocław-Warszawa, Maj 2010 A także ustawy oraz strony internetowe www – przytaczane w niniejszym poradniku. Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego ul. Malczewskiego 10/12 pok. 123, 71-616 Szczecin tel. 91/444 37 03, fax 91444 37 02 email: [email protected], www.kreatorus.szczecin.pl Projekt współfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Strona | 60
