Bezpieczeństwo i higiena pracy 2019-12-05 Czynniki biologiczne Czynniki biologiczne dzielimy na: organizmy patogeniczne pasożyty toksyny roślinne, zwierzęce i grzybowe Organizmy patogeniczne: wirusy bakterie grzyby Pasożyty: pierwotniaki robaki płaskie i obłe roztocze owady inne Toksyny: toksyczne produkty przemiany materii grzybów toksyczne związki obronne roślin i zwierząt Miejsce występowania czynników biologicznych: powierzchnia i wnętrze organizmów ludzkich, zwierzęcych i roślin gleba, nawóz, woda ścieki przemysłowe i komunalne odpady gospodarcze i przemysłowe elementy konstrukcyjne i wykooczeniowe budynków, przewlekle zawilgocone urządzenia klimatyzacji i nawilżania pył i powietrze W rozprzestrzenianiu szkodliwych czynników biologicznych największe znaczenie epidemiologiczne mają aerozole i pyły biologiczne zawarte w powietrzu, a najmniejsze ma droga pokarmowa. Skutki działania czynników biologicznych: choroby alergiczne i immunotoksykologia płuc choroby alergiczne i immunotoksykologia górnych dróg oddechowych choroby skóry o podłożu alergicznym lub toksycznym zapalenie spojówek choroby zakaźne i inwazyjne nowotwory górnych dróg oddechowych Najczęstsze choroby zawodowe: I. alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych II. astma oskrzelowa pochodzenia zawodowego III. syndrom toksyczny wywołany pyłem organicznym Choroby zawodowe w wybranych branżach: Slużba zdrowia - wirusowe zapalenie wątroby, gruźlica, AIDS Służby weterynaryjne, zootechniczne - bruceloza, tularemia, pryszczyca, armitozy Służby leśne, drwale - borelioza, kleszczowe zapalenie mózgu, tularemia, wścieklizna Rolnictwo - alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych, bruceloza Grupy zawodowe szczególnie narażone: pracownicy służby zdrowia i laboratoryjni rolnicy i pracownicy przemysłu rolno-spożywczego leśnicy i pracownicy przemysłu drzewnego hodowcy zwierząt i pracownicy służby weterynaryjnej pracownicy przemysłu biotechnologicznego pracownicy zbierający odpady i obsługujący wysypiska śmieci rybacy, nurkowie, drukarze, pracownicy chłodnictwa oraz montażu i obsługi systemów klimatyzacji górnicy, pracownicy przemysłu włókienniczego pracownicy przemysłu maszynowego nauczyciele, wychowawcy i opieka społeczna konserwatorzy zabytków, bibliotekarze, archiwiści, kucharze, sprzedawcy, fryzjerzy, kosmetyczki Przy ocenie ryzyka zawodowego narażania się na działanie czynników biologicznych należy brad pod uwagę: wykaz i klasyfikację szkodliwych czynników biologicznych rodzaj, stopieo oraz czas trwania narażenia na działanie szkodliwego czynnika biologicznego potencjalne działanie w wyniku narażenia na czynniki biologiczne (alergizujące, toksyczne, wywołujące choroby) drogę przenoszenia istnienie skutecznej szczepionki specyficzne czynności, np powodujące powstawanie aerozoli czynności wykonywane przy dużym stężeniu czynnika biologicznego czynności wykonywane przy dużym narażeniu na czynniki biologiczne o niskiej dawce infekcyjnej wykonywanie czynności z czynnikami znajdującymi się w grupie wysokiego ryzyka wykonywanie czynności z czynnikami wysoce infekcyjnymi, przy wysokim ryzyku skaleczenia Choroby zakaźne w wykazie chorób zawodowych: POZ. 18 - Choroby skóry: drożdżakowe zapalenie skóry rąk u osób pracujących w warunkach sprzyjających rozwojom drożdżaków chorobotwórczych Źródło zakażenia: własna flora saprofityczna zakażone materiały i osoby Warunki rozwoju: obniżenie odporności naturalnej moczenie rąk nadmierna potliwośd (RĘKAWICE) Grupy ryzyka: praczki, sprzątaczki pracownicy gastronomiczni przemysł cukierniczy, spożywczy personel medyczny przewodnicy psów Prewencja (Trudna, ze względu na związek z wykonywaną pracą): dbanie o higienę rąk stosowanie środków grzybobójczych osuszanie skóry częsta zmiana rękawic Grzybice skóry odzwierzęce Źródło zakażenia: zwierzęta nosiciele lub chore człowiek chory na grzybicę Drogi zakażenia: kontakt ze skórą Warunki rozwoju: obniżenie odporności naturalnej nadmierna wilgotnośd skóry Zawodowe grupy ryzyka: pracownicy pracujący w wilgoci (łaźnie, koszary, baseny) hodowcy zwierząt, rolnicy, garbarze, hipoterapeuci, dogoterapeuci POZ. 25: choroby układu wzrokowego wywołane czynnikami fizycznymi, chemicznymi lub biologicznymi Epidemiczne zapalenie spojówek lub rogówki - pod pojęciem "epidemiczne" należy rozumied ostre, bardzo zaraźliwe wirusowe zapalenie tkanek przedniego odcinka oka (rogówka), występujące w konkretnym miejscu pracy jako lokalna epidemia, powodujące znaczną liczbę zachorowao w krótkim czasie. Adenowirusowe zapalenie spojówek - charakteryzuje się grudkowym systemem zapalenia, obrzękiem spojówek, powiek, poczuciem ciała obcego w obu oczach; obfitą wydzieliną w worku spojówkowym. Stan zapalny rzadko przechodzi na rogówkę, ale może dojśd do jej zmętnienia. Opryszczkowe zapalenie spojówek - wywołane przez wirus opryszczki pospolitej lub genitalnej HSV, charakteryzuje się rozszerzeniem naczyo wokół rąbka rogówki (obraz czerwonego oka), bólem chorego oka, światłowstrętem, łzawieniem, pogarszaniem wzroku. Wirusowe zapalenie wątroby typu "A" Źródło: Człowiek chorujący jawnie lub skąpoobjawowo Droga zakażenia: fekalno-oralna, krwiopochodna, ślina. Zawodowe grupy ryzyka: personel medyczny personel zakładów zamkniętych (zakłady karne, szpitalne oddziały zamknięte, akademiki) pracownicy kanalizacji, hydraulicy personel służb pokojowych i wojskowych pracujący w Azji, Afryce, Ameryce południowej. Zapobieganie WZW "A": przestrzeganie wysokich standardów higieny osobistej (CHOROBA BRUDNYCH RĄK) przestrzeganie wysokich standardów higieniczno-sanitarnych w miejscu pracy BEZWZGLĘDNE przestrzeganie uniwersalnych zasad profilaktyki zakażeo krwiopochodnych szczepienie ochronne ( 100% skuteczności, okres trwałości ok 20 lat) Wirusowe zapalenie wątroby typu C Źródło zakażenia: nosiciel HCV, bezobjawowy lub skryty nosiciel (1.5%) Drogi zakażenia: krwiopochodna ( zawodowa), płciowa, odmatyczna, horyzontalna ZAWODOWE GRUPY RYZYKA Pielęgniarki i lekarze wszystkich specjalności Pracownicy laboratoriów medycznych Personel salonów kosmetycznych i tatuaży Służby mundurowe narażone na brutalne kontakty z ludźmi Zapobieganie: Stałe bezwzględne stosowanie uniwersalnych zasad profilaktyki zakażeo krwiopodobnych Wysoki standard higieny osobistej i wysoki standard higieniczno-sanitarny miejsca oraz stanowiska pracy NIE ISTNIEJE I NIE BĘDZIE SKONSTRUOWANA W NAJBLIŻSZYM CZASIE ANI SZCZEPIONKA IMMUNOBLOBULINA ANTY-HCV ! ZASADY PROFILAKTYKI ZAKAŻEO KRWIOPOCHODNYCH 1. Krew i inne mat. Biol. Każdego chorego należy traktowad jako potencjalne zagrożenie 2. KAŻDA próbka krwi lub innego materiału musi byd traktowana jako zagrożenie 3. KAŻDE narzędzie raz użyte u dowolnego pacjenta jest zakażone i może przenieśd zakażenie 4. Wszelkie procedury medyczne należy wykonywad spokojnie, ostrożnie i rozważnie 5. Zabiegi inwazyjne muszą byd wykonywane z zabezpieczeniem ochronnym (rękawice, maska, okulary, fartuch) 6. Mycie rąk wodą z mydłem przed założeniem rękawic i po ich zdjęciu, przez co najmniej 10 sek. 7. Każda manipulacja sprzętem medycznym jest niebezpieczna Używanie rękawic ochronnych 1 para rękawic może byd użyta tylko do jednego zabiegu inwazyjnego u 1 pacjenta, bez względu na rodzaj jego choroby PRZESTRZEGANIE TEJ ZASADY ZMNIEJSZA RYZYKO ZARÓWNO ZAKAŻEO ZAWODOWYCH JAK I ZAKAŻEO SZPITALNYCH Borelioza (ang. Lyme disease) – choroba zakaźna wywoływana przez krętki z rodzaju: Borrelia burgdorferi, borrelia garinii, borrelia afzelii. Przenoszenia na zwierzęta (np. leśne ssaki kopytne) i na człowieka dokonują kleszcze z rodz. Lxodes sp. w warunkach polskich. Rezerwuarem choroby w warunkach polskich są ssaki, zasadniczo: gryzonie, ssaki kopytne oraz ptaki. Bakterie z rodzaju Borrelia sp. są przenoszone w ślinie kleszczy lxodes ricinus. W zal. od stadium rozwojowego kleszcz staje się nosicielem, zakażając się od swojego żywiciela. W taki też sposób dochodzi do zakażenia ludzi. Objawy: I etap (infekcji zlokalizowanej) Objawy są miejscowe: W miejscu ukąszenia kleszcza pojawia się rumieniowa zmiana (rumieo) na skórze (zdolny do przemieszczeo). Dochodzi na nacieku limfocytarnego – powstaje banieczka wypełniona płynem zawierającym bakteria Borelia sp. Objawy ogólne: Bardzo podobne do grypy (tzw. Grypopodobne) II etap (infekcji rozproszonej) Powrotne bóle stawów, Przejawy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i nerwów obwodowych, Przejawy zapalenie mięśnia serowego III etap (infekcji przewlekłej) Niedowład, Porażenie nerwów obwodowych, Zaburzenia czucia, Zanikowe zapalenie skóry, Zaburzenia pamięci i natury psychicznej, Bóle stawowo-mięśniowe, Permanentne zmęczenie. Następujące objawy wiąże się z przebiegiem boreliozy: Gorącznka, poty, dreszcze, falegorąca, Zmęczenie (napadowe lub stałe), ociężałośd, słaba wytrzymałośd fizyczna, Bezsennośd, płytki sen, bezdech nocny, Drętwienie kooczyn palców i języka Bóle: jąder, zębów, stawów, trzeszczenie szyi, Reflux żołądkowo-przełykowy Drażliwośd, depresje, problemy z pamięcią krótkotrwałą Dzwonienie w uszach Zapobieganie: Unikanie terenu, w którym są kleszcze, Noszenie ubioru kryjącego szczelnie ciało (bluza z długimi rękawami, długie spodnie, buty kryte) Chodzenie drogami po lesie i łąkach, Nie siadanie na zwalonych pniach drzew, Stosowanie środków odstraszających kleszcze (repelanty), Sprawdzenie ciała po pobycie na łąkach i w lesie. Grupy ryzyka: Grzybiarze, Rolnicy, Leśnicy, Myśliwi Czynniki Fizyczne Porażenie prądem Porażenie prądem elektrycznym – reakcja biochemiczno-fizjologiczna, powstająca w wyniku przepływu znacznego prądu el. Przez ciało ludzi bądź zwierząt. W warunkach nat. przez każdy organizm żywy przepływają bardzo słabe prądy elektryczne. Nie zauważamy przepływu przez ich ciało prądów poniżej 0,5 miliampera. Negatywne skutki zetknięcia tkanek ze źródłem prądu elektrycznego wywołane sa przez przepływ prądu o wartości powyżej 1 miliampera. Prąd taki pod napięciem > 100V może spowodowad wystąpienie efektów porażenia (mrowienia) Zawilgocenie skóry (np. Pot) przy dotykaniu mokrymi dłoomi przewodów podłączonych do siecj telefonicznej, w której występuje napięcie tylko 48V, przy wskazanym już natężeniu prowadzi do porażenia. Błony śluzowe są bardzo wrażliwe na tzw. Efekt bateryjki (jest wywołany przy baterii el. o napięciu 4,5V. Krótkotrwały kontakt ze źródłem napięcia nieprzekraczającego 1kV nie jest niebezpieczny dla ludzi jeśli wygenerowany wtedy skurcz mięśni, jaki następuje w takiej sytuacji, nie wydłuży czasu ekspozycji na prąd – przepływ pow. 20mA, jeśli trwa dłużej niż kilkanaście sekund jest niebezpieczny dla zdrowia, a pow. 70mA – dla życia. Obecnie nowe domowe instalacje el muszą byd wyposażone w wyłączniki różnicowe typu AC, o znamionowym prądzie różnicowym 30mA. Wyłączniki takie rozłączają się samoczynnie, kiedy Obwód wykryje sytuację, gdy prąd wypływający z niego nie jest taki sam jak wpływający. To może uchronid przed skutkami porażenia prądem el i pożarami. Podczas wykonywania prac el, zaleca się korzystanie z dodatkowych środków zapobiegających porażeniu – specjalnych rękawic ochronnych i obuwia. Istotna jest podstawowa zasada: wykonywanie napraw przy wyłączonym obwodzie. Najpoważniejsze skutki przepływu prądu el. przez organizm ludzki to: a) b) c) d) e) Skurcze mięśni, szczególnie mięśni zginających Oparzenia zewnętrzne i wewnętrzne Utrata świadomości Zatrzymanie oddychania Zakłócenia pracy serca, występujące najczęściej przy prądach o częstotliwości 40-60Hz, które powodują migotanie komór serca. Stopieo porażenia zależy od tych czynników: a) b) c) d) e) f) g) Natężenie prądu rażeniowego, Czasu przepływu prądu rażeniowego Częstotliwości prądu rażeniowego Drogi przepływu prądu przez ciało Rezystancji człowieka oraz jego naskórka Warunków środowiskowych Indywidualnych cech człowieka Oddziaływania pośrednie: Powstający w czasie awaryjnej pracy urządzeo czy niewłaściwej obsługi łuk elektryczny jest źródłem silnego promieniowania cieplnego i ultrafioletowego a także przyczyną ( przy prądach zwarciowych o dużym natężeniu) powstawania dużych sił między elementami wiodącymi prąd elektryczny. Osoba znajdująca się w pobliżu palącego się łuku elektrycznego narażona jest na oparzenia, uszkodzenie narządu wzroku oraz mechaniczne uszkodzenia ciała, utratę równowagi, upadku z wysokości itp. 0,5 Brak widocznych reakcji 1-1,5 Początek odczuwania 1-3 Odczuwanie bezbolesne 3-6 Początek skurczów mięśni i odczucie bulu 10-15 Silne skórcze mięśni, trudności z oderwaniem rąk od przewodu, silne bóle w palcach, ramionach i plecach 15-25 To samo, niemożliwe 30 Początek paraliżu 75 Początek migotania komór sercowych 250 Migotanie komór sercowych w czasie pow 0,4s 4000 Paraliż i zatrzymanie akcji serca >6000 Zwęglenie tkanek samodzielne oderwanie się Czas przepływu prądu ma wpływ na oddziaływanie cieplne oraz na pojawienie się migotania komór sercowych. Przy przepływie prądów rażeniowych w czasie poniżej 0,2s wystąpienie migotania komór sercowych zdarza się bardzo rzadko, natomiast przy czasach powyżej 1s bardzo często. Prądy stałe i prądy o wysokich częstotliwościach stwarzają mniejsze niebezpieczeostwo dla zdrowia i życia. Nie oznacza to że rażenia takimi prądami należy lekceważyd. Prądy stałe powodują bowiem rozkład krwi (elektroliza, hemoliza) i mogą spowodowad zablokowanie krwiobiegu. Prądy o wysokich częstotliwościach, nawet przy niezbyt dużych natężeniach prądu, powodują dotkliwe oparzenia naskórka i skóry (naskórkowośd przewodnictwa). Naskórkowośd przewodnictwa – zjawisko występujące w obwodach prądu przemiennego, powodujące, że gęstośd prądu przy powierzchni przewodnika jest większa niż w jego wnętrzu. Rezystancja ciała człowieka jest efektem rezystancji skóry wraz z naskórkiem oraz rezystancji wewnętrznej. Rezystancja wewnętrzna ciała zawiera się w granicach: 500-1000 omów i tylko w niewielkim stopniu zależy od drogi przepływu. @ przeciętnych warunkach przyjmujemy, że rezystancja wewnętrzna wynosi 1000 omów. Rezystancja skóry nie ma stałej wartości. Przy suchym i zdrowym naskórku przy napięciu kilku woltów, rezystancja skóry wynosi od 10 kiloomów do 1 mega oma. Zmniejszenie wartości rezystancji skóry następuje przy zwiększaniu powierzchni elektrod, wilgotności, upływie czasu rażenia wzroście napięcia rażeniowego. Napięcia rażeniowe powyżej 250V powodują częściowe lub całkowite przebicie skóry. Warunki takie jak wilgotnośd i temp. Powietrza, pozycja pracy, przewodnośd podłoża i ubrania roboczego wpływają na zmniejszenie się rezystancji skóry i zwiększenie natężenia prądów rażeniowych. Spożycie alkoholu zmniejsza zdolnośd reagowania na stany zagrożenia, zwiększa wydzielanie się potu i osłabia odpornośd organizmu na prąd rażeniowy. Na podstawie znajomości najmniejszych niebezpiecznych dla człowieka natężeo prądu wynoszących: a) 30mA dla prądu o częstotliwości 40 – 60 HZ, b) 70mA dla prądu stałego i rezystancji ciała człowieka wynoszącej średnio 1000 omów - określono wartości maksymalne napięd dopuszczalnych dla człowieka tzw.: wartości napięd dotykowych bezpiecznych. W warunkach środowiskowych, w których rezystancja ciała człowieka wynosi co najmniej 1000 omów za napięcie bezpieczne uznaje się napięcia o wartościach: a) 50V dla prądu przemiennego b) 100V dla prądu stałego W warunkach środowiskowych, w których rezystancja ciała człowieka nie przekracza 1000 omów, za napięcie bezpieczne uznaje się napięcia o wartościach: a) 25V dla prądu przemiennego, b) 50V dla prądu stałego. Czynniki chemiczne Zgodnie z rozporządzeniem Ministra zdrowia z dnia 10 sierpnia 2k12 w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji chemicznych i ich mieszanin (Dz. U. poz. 1018) klasyfikacja służy określaniu właściwości substancji chemicznych i mieszanin, które mogą stwarzad zagrożenia podczas normalnego ich stosowania lub użytkowania – toksyczności, właściwości fizykochemicznych i ekotoksyczności. Substancja chemiczna szkodliwa dla zdrowia (substancja toksyczna) – jest to substancja (gaz, para, ciecz, ciało stałe) powodująca szkodliwe efekty w organizmach żywych. Dawka – jest to ilośd substancji chemicznej podana, pobrana lub wchłonięta do organizmu określoną drogą, warunkująca brak lub wystąpienie określonych efektów biologicznych, wyrażonych odsetkiem organizmów odpowiadających na tę dawkę. Zwykle dawka wyrażona jest w jednostkach wagowych na masę lub powierzchnię ciała, niekiedy dodatkowo na dobę. Zatrucie ostre – jest to proces chorobowy wywołany przez substancję toksyczną wchłoniętą do organizmu w dawce jednorazowej, charakteryzujący się na ogół dużą dynamiką objawów klinicznych. Zatrucia przewlekłe – jest to proces chorobowy powstający w warunkach przewlekłego narażenia substancją toksyczną. Zatrucia podostre – są to szkodliwe zmiany w organizmie występujące w sposób mniej gwałtowny niż przy zatruciu ostrym, po podaniu kilkakrotnej dawki substancji. Zatrucie to – narażenie na substancje chemiczne powyżej określonych granic wydolności organizmy człowieka. Odległe następstwa narażenia: a) Działanie genotoksyczne (zmiany w materiale genetycznym) b) Działanie embriotoksyczne (zmiany patologiczne u potomstwa w wyniku narażenia na substancje toksyczną w okresie rozwoju embrionalnego) c) Działania teratogenne (trwałe wady strukturalne lub czynnościowe w zarodkach lub płodach) d) Działania fototoksyczne (zmiany patologiczne u potomstwa w wyniku narażenia na substancję toksyczną w okresie rozwoju płodowego) Mutacje mogą byd genomowe lub chromosomowe Nasciturus (łac. „mający się urodzid”) Prace zakazane podczas ciąży: - prace związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, transportem ciężarów i wymuszoną pozycją ciała. Dla kobiet w ciąży zakazana jest praca w pozycji stojącej trwająca łącznie ponad 3h w czasie zmiany roboczej - prace w hałasie, prace w zasięgu pól elektromagnetycznych, promieniowania jonizującego i nadfioletowego - praca przy obsłudze monitorów ekranowych nie może trwad dłużej niż 4h, - prace na wysokości, - prace w narażeniu na działanie szkodliwych czynników: biologicznych – działanie wirusa HIV czy zapalenia wątroby typu B, szkodliwych substancji chemicznych Działanie ototoksyczne (negatywne dla aparatu słuchu): Niektóre substancje chemiczne, nawet leki działają toksycznie na narząd słuchu. Płyny ucha wewnętrznego mogą przechowywad substancje chemiczne przez tygodnie a nawet miesiące. Substancje chemiczne o działaniu ototoksycznym spotykane w środowisku pracy: a) Tlenek węgla, b) Disiarczek węgla, c) Metale – arsen, ołów, rtęd, mangan d) Rozpuszczalniki – styren, ksylen, toluen, trichloroetylen Niezależne – gdy substancje chemiczne wykazują różne mechanizmy działania i wywołują różne efekty. Sumujące się (addytywne) – gdy wielkośd efektów lub odpowiedzi powodowanej przez dwie lub więcej substancji jest ilościowo równa sumie efektów lub odpowiedzi spowodowanych przez substancje podawane pojedynczo. Synergistyczne – gdy następuje potęgowanie działania toksycznego jednej substancji chemicznej przez inną substancję, jednocześnie wprowadzoną do organizmu. Antagonistyczne – gdy następuje osłabienie działania substancji toksycznej występującej w obecności innej substancji toksycznej. Substancje I mieszaniny klasyfikujemy 1) O właściwościach wybuchowych 2) O właściwościach utleniających 3) Łatwopalne 4) Toksyczne 5) Szkodliwe 6) Żrące 7) Mutagenne 8) Rakotwórcze Klasyfikacja niebezpiecznych substancji w mieszaninach 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10) 11) 12) 13) 14) 15) Substancje I preparaty o właściwościach wybuchowych Substancje I preparaty o właściwościach utleniających Substancje I preparaty skrajnie łatwo palne Substancje I preparaty wysoko łatwo palne Substancje I preparaty łatwo palne Substancje I preparaty bardzo toksyczne Substancje I preparaty toksyczne Substancje I preparaty szkodliwe Substancje I preparaty żrące Substancje I preparaty drażniące Substancje I preparaty uczulające Substancje I preparaty rakotwórcze Substancje I preparaty mutujące Substancje I preparaty działające szkodliwie na rozrodczośd Substancje I preparaty niebezpieczne dla środowiska. Elementy karty charakterystyki 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10) 11) 12) 13) 14) 15) 16) Identyfikacja substancji. Identyfikacja producenta, importera lub dystrybutora. Skład i informacja o składnikach Identyfikacja zagrożeo Pierwsza pomoc Postępowanie w przypadku pożaru Postępowanie w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska Postępowanie z substancją/preparatem i jego magazynowanie Kontrola narażenia i środki ochrony indywidualnej Własności fizykochemiczne Stabilnośd i reaktywnośd Informacje toksykologiczne Informacje ekologiczne Postępowanie z odpadami Informacje o transporcie Informacje dotyczące przepisów prawnych Inne informacje Oparzenie termiczne- to zmiany powłok skórnych lub tkanek wewnętrznych, których przyczyną jest działanie temperatury. Źródłem oparzenia termicznego są najczęściej: gorące ciecze, para, bezpośredni kontakt z rozgrzanym przedmiotem lub bezpośredni kontakt z płomieniem. Oparzenia mogą byd również spowodowane działaniem promieniowania. Wyróżnia się I, Il, Ill stopieo głębokości oparzenia. Czasem w obrębie oparzeo III stopnia wyróżnia się IV stopieo obejmujący najgłębsze oparzenia. I stopieo – dotyczy tylko naskórka, objawami są zaczerwienienie skóry i ból, ustępuje po kilku dniach bez bliznowo. II stopieo – uszkodzeniu ulega wierzchnia warstwa skóry i ścianki naczyo krwionośnych. Płyn tkankowy tworzy pęcherze pod naskórkiem. Skóra jest czerwona i bolesna na dotyk. Poszkodowany odczuwa piekący ból. Oparzenie sięga głębokich warstw ale włosy i gruczoły łojowe nie są naruszone. III stopieo – skóra jest biała, cebulki włosów są widoczne w postaci czerwonych punkcików . Rany takie nazywane są ranami „płaczącymi” ponieważ podsiąkają płynem z osocza krwi. Dochodzi do uszkodzenia mięśni znajdujących się pod skórą. Tkanki obumarłe są częściowo śnieżnobiałe, bywają teżczasami czerwono-brunatnym. Dochodzi do zniszczenia zakooczeo nerwowych, toteż w polu oparzenia 3 stopnia nie ma reakcji bólowej. Poszkodowany jednak cierpi. Katastrofa przemysłowa – Katastrofa spowodowana przez zakłady przemysłowe. Efektem tej katastrofy są z reguły: pożary, skażenia oraz wybuchy które przez emisję skażeo wyrządzają dotkliwe straty ludzkie, sanitarne, ekologiczne oraz szkody natury materiałowej. 1974 – 06 – 01: awaria w zakładach chemicznych Nypro Ltd., we Flixborugh (niedaleko od Scouthorpe, Wielka Brytania) Zakłady produkujące głównie kaprolaktam – surowiec do wytwarzania nylonu. 1976 – 07 – 10: Katastrofa w Seveso (Italia) w zakładach ICMESA, (ok. 20km od Mediolanu) gdzie produkowano 2,3,5 – trichlorofenol (TCP) Przy wyłączonym reaktorze (na szczęście!!!) nastąpiła gwałtowna reakcja, otworzenie się zaworu bezpieczeostwa i emisja 2 ton substancji chemicznych, w tym ok. 2kg 2,3,7,8-tetrachlorodibenzoparadioksyny (TCDD) – niezwykle toksycznej dla ludzi substancji. 1984 – 12 – 03: Katastrofa w Bhopal (Indie) w zakładach Union Carbide, z których uwolnił się 40 ton silnie toksycznego izocyjanianu metylu. Zginęło ok. 4 tys. ludzi, około 3 tys. – trwały uszczerbek na zdrowiu. 1986 – 04 – 26: Wybuch w reaktorze w elektrowni jądrowej w Czarnobylu (Ukraina, ZSRR). 1986 – 11 – 01: awaria w zakładach chemicznych Sandoz (Szwajcaria). Emisja do Renu związków P oraz Hg. Rzeka skażona na całej długości. 2000 – 05 – 13: wybuch w fabryce fajerwerków w Enschede w Holandii. Śmierd 29 osób, rannych – 2,5 tys. 2010 – 10 – 04: W wyniku pęknięcia tamy zbiornika z chemikaliami w hucie aluminium w Ajce (Węgry) doszło do uwolnienia około 700 tys. m^3 poprodukcyjnych odpadów przemysłowych powstałych w procesie Bayera (wytwarzanie metalicznego Al. Z ród boksytu), w większości zawierających głównie tlenki Fe i żrący NaOH. Sytuacje opanowano – jednak starty środowiskowe były bardzo duże. Czynniki Fizyczne Hałas Istota procesu słyszenia – fale dźwiękowe są związane z drganiami cząsteczek wzdłuż kierunku rozchodzenia się, tworzącymi obszary wysokiego i niskiego ciśnienia (mają charakter fal podłużnych). Rozchodzą się w ciałach stałych i płynach. Mają szeroki zakres częstotliwości. Fale o częstotliwościach ok. 20 – 20000 HZ są perceptowane przez ludzi i zalicza się je do dźwięków. Fale o mniejszej lub większej częstotliwości nazywamy odpowiednio infradźwiękami i ultradźwiękami. Fale te są wyłapywane przez ucho (aparat słuchu). W środowisku pracy hałasem jest każdy niepożądany dźwięk, który może byd uciążliwy albo szkodliwy dla zdrowia lub może zwiększad ryzyko wypadku przy pracy. Ze względu na zakres częstotliwości wyróżniamy: Hałas infradźwiękowy – widmo zawierające składowe o częstotliwościach od 1 do 20 Hz, Hałas słyszalny – widmo zawierające składowe o częstotliwościach od ok. 16 Hz do 16 kHz, Hałas ultradźwiękowy – widmo zawierające składowe o częstotliwościach od 10 do 40 kHz. Ze względu na charakter oddziaływania na organizm człowieka wyróżniamy: Hałas uciążliwy – nie powodujących trwałych skutków w organizmie człowieka, lecz mogący utrudniad pracę lub przyczynid się do obniżenia zdolności do jej wykonywania, Hałas szkodliwy – wywołujący trwałe skutki lub powodujący określone ryzyko ich wystąpienia. Źródłami hałasu w środowisku pracy są głównie maszyny, urządzenia lub procesy technologiczne m. in.: Maszyny stanowiące źródło energii ( np. silniki spalinowe, sprężarki) Narzędzia pneumatyczne (np. młotki, przecinaki, szlifierki) Maszyny do rozdrabniania, kruszenia, przesiewania, przecinania, oczyszczania (np. młyny kulowe, sita wibracyjne, kruszarki, piły tarczowe), Maszyny do obróbki plastycznej (np. młoty mechaniczne, prasy) Obrabiarki skrawające do metalu i drewna Maszyny włókiennicze Urządzenia przepływowe Urządzenia transportu wewnątrzzakładowego Jednym z głównych skutków narażenia słuchu na długotrwały hałas przekraczający wartośd 85 dB może byd odwracalne lub trwałe upośledzenie sprawności słuchu w postaci podwyższonego progu słyszenia spowodowanego uszkodzeniem rzęsek słuchowych. W przypadku jednorazowej i krótkotrwałej ekspozycji na hałas powyżej 130 – 140 dB może także nastąpid uszkodzenie struktur anatomicznych narządu słuchu. Hałas może powodowad także liczne działania poza słuchowe. Przy narażaniu na emisję rzędu 55 – 75 dB może występowad rozdrażnienie i rozproszenie uwagi. Po przekroczeniu poziomu 75 dB mogą wystąpid wyraźne zaburzenia fizjologiczne takie jak: zmiany w układnie krążenia (nadciśnienie, przyspieszenie akcji serca), układzie pokarmowym (osłabienie apetytu, choroba wrzodowa), układzie nerwowym (zespoły nerwicowe), zaburzenia hormonalne (reakcje stresowe) oraz zaburzenia w sferze czynności psychicznych. Wartości wielkości charakteryzujących hałas słyszalny w środowisku pracy. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005r. w sprawie bezpieczeostwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne podaje wartości progów hałasu: 80 dB – dla poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy lub poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do tygodnia pracy, 135 dB – dla szczytowego poziomu dźwięku C. Najwyższe dopuszczalne natężenie (NDN) hałasu (Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeo i natężeo czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy) wynosi: 85 dB – dla poziomu ekspozycji podczas 8 godzin pracy lub poziomu ekspozycji odniesionego do tygodnia pracy 115 dB – maksymalny poziom dźwięku A 135 dB – szczytowy poziom dźwięku C Kobiety w ciąży, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 10 września 1996r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet nie powinny byd dopuszczone do pracy, w której emisja hałasu przekracza: 65 dB – dla poziomu ekspozycji podczas 8 godzin pracy lub poziomu ekspozycji odniesionego do tygodnia pracy 110 dB – maksymalny poziom dźwięku A 130 dB – szczytowy poziom dźwięku C Ochronniki słuchu Ochronniki słuchu są najprostszym i najszybszym sposobem ochrony narządu słuchu. Dzieli się je na: Nauszniki przeciwhałasowe – składają się z dwóch czasz tłumiących, które obejmują małżowiny uszne i przylegają do głowy miękkimi poduszkami uszczelniającymi wypełnionymi zwykle pianką ze sztucznego tworzywa lub cieczą. Wkładki przeciwhałasowe – są to ochronniki słuchu noszone w zewnętrznym kanale słuchowym lub w małżowinie usznej. Są one przeznaczone do szczelnego zamknięcia kanału słuchowego Trendy zmian w zakresie zagrożeo hałasem: Zagrożenie hałasem o wysokich poziomach zmniejsza się, ale jednocześnie wzrasta liczba źródeł hałasu o małym stopniu natężenia. Duże, hałaśliwe obiekty przemysłowe są modernizowane, ale jednocześnie powstaje wiele niedużych i mniej hałaśliwych obiektów. Wzrasta liczba obiektów zlokalizowanych na terenach wymagających szczególnej ochrony przed hałasem. Wzrasta liczba przypadków przekroczenia poziomów dopuszczalnych hałasu w porze nocnej. Pyły Charakterystyka zanieczyszczeo pyłowych Znajdujący się w powietrzu pył składa się z różnorodnego materiału. Mogą znajdowad się w nim zarówno ciała stałe, jak i kropelki cieczy o wymiarach od ok 0,1mm do wymiarów bliskich wymiarom molekuł chemicznych. Nazywa się go aerozolem, pyłem przenoszonym drogą powietrzną lub pyłem zawieszonym, który stanowi najbardziej widoczną i oczywistą formę zanieczyszczenia powietrza. Pył może zawierad substancje organiczne lub nieorganiczne. Nawet przy niskim stężeniu, np. ze względu na swoje właściwości toksyczne może szkodliwie oddziaływad na zdrowie ludzi. W aktualnym Rozporządzeniu w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeo i natężeo czynników szkodliwych dla zdrowia człowieka w środowisku pracy oraz w jego wcześniejszej wersji zależnei od wymiarów i związanego z nim oddziaływania na zdrowie ludzi, przedstawiono następującą klasyfikację pyłów i włókien: Pył całkowity – zbiór wszystkich cząstek otoczonych powietrzem w określonej objętości powietrza Pył respirabilny – zbiór cząsteczek przechodzących przez selektor wstępny o charakterystyce przepuszczalności wg wymiarów cząstek Włókna respirabilne – włókna o długości powyżej 5 mikrometrów o maksymalnej średnicy poniżej 3 mikrometrów i o stosunku długości do średnicy powyżej 3 Azbest nie jest zdefiniowanym czynnikiem chemicznym. Ten termin określa wiele minerałów krzemianowych zdolnych do tworzenia włókien. Należą do nich: azbesty właściwe i minerały azbestopodobne. Azbestami są włókniste odmiany minerałów występujące w przyrodzie w postaci wiązek włókien (fibryli) cechujących się dużą wytrzymałością i elastycznością, ale zarazem odpornością na działanie czynników natury fizycznej i chemicznej. Azbesty poddawane obróbce mogą rozpadad się na fibryle w zakresie: od nanometrów i mikrometrów do milimetrów. Mezotelioma (międzybłoniak opłucnej i otrzewnej) są nowotworami wywołanymi wyłącznie przez azbest. Promieniowanie w środowisku Pracy W siatkówce odbywają się procesy fizyczno-biochemiczne , przetwarzające bodziec świetlny na bodziec nerwowy, który jest przesyłany do korowych ośrodków wzroku. Najważniejsze w tym procesie są składniki światłoczułe zajmujące zewnętrzną warstwę siatkówki - 7 mln czopków i 130 mln pręcików. Pręciki znajdują się głownie na obwodzie siatkówki, a w miarę zbliżania się do plamki wzrasta liczba czopkow tak. że w obrębie dołka środkowego znajdują się tylko same czopki. Czynnością czopkow jest widzenie kształtu i barw obiektów w jasnym oświetleniu, zas czynnością pręcików jest przystosowanie oka do słabych oświetleo i rozróżnianie zarysów przedmiotów. Tak więc widzenie plamkowe pozwala na poznanie szczegółów, kształtu i barwy, zas widzenie obwodem siatkówki daje orientację w przestrzeni. Siatkówka ma połączenia nerwowe z układem mięsniowo-szkieletowym. pozwala to na odruchy pod wpływem bodźca wzrokowego, np. odwrócenie głowy od zrodla światła, uchylenie się przed spadającym na nas przedmiotem, zwężenie źrenicy pod wpływem silnego światła. Zagrożenia promieniowaniem optycznym: Promieniowanie widzialne (światłem) Promieniowanie nadfioletowe Promieniowanie podczerwone Widzenie 1. Procesy widzenia zachodzą w siatkówce 2. opierają się na czopkach (7 mln) i pręcikach (130 mln) 3. mają połączenie nerwowe z układem mięśniowo – szkieletowym Promieniowanie widzialne: Intensywne promieniowanie widzialne (zwłaszcza światło niebieskie) może powodowad termiczne lub fotochemiczne uszkodzenia i schorzenia siatkówki oka. Silne światło niebieskie występuje podczas procesów technologicznych takich jak np. spawanie, oraz jest emitowane przez promienniki elektryczne np. lampy do naświetlania materiałów światłoczułych. Jest ono także składową promieniowania słonecznego na Ziemi. Najbardziej groźne dla siatkówki oka jest promieniowanie o długościach fal z zakresu 420 – 455 nm. Przyjmuje się, że dla czasów ekspozycji mniejszych niż 10s powstaje głównie uszkodzenie termiczne, natomiast powyżej 10s przeważają uszkodzenia o charakterze fotochemicznym. Ekspozycja skóry na widzialne promieniowanie o dużej mocy może powodowad jej oparzenia. Promieniowanie nadfioletowe Wyróżniane są następujące zakresy promieniowania nadfioletowego: UV A (nadfiolet bliski, 315-400 nm) UV B (nadfiolet średni, 280 – 315 nm) UV C (nadfiolet daleki, 100 – 280 nm) Nadmierne promieniowanie nadfioletowe jest niebezpieczne dla oczu i skóry człowieka. W celu ograniczenia zagrożenia w środowisku pracy obowiązują następujące wartości najwyższego dopuszczalnego napromieniowania (NDN): Najwyższa dopuszczalna wartośd skuteczna napromieniowania erytermalnego 8-godzinnego czasu pracy wynosi 30 J/m^2 w przypadku ekspozycji. Najwyższa dopuszczalna wartośd skuteczna napromieniowania koniunktywnego 8-godzinnego czasu pracy w przypadku ekspozycji niepowtarzającej się następnego dnia wynosi 30 J/m^2 oraz 18 J/m^2 w przypadku ekspozycji powtarzających się w kolejnych dniach. Spawanie Promieniowanie powstające podczas spawania elektrycznego oraz spawania płomieniem gazowym może byd przyczyną wielu schorzeo: 1. Zadmy powstałej na skutek przegrzania oka 2. Stanów zapalnych rogówki i spojówki 3. Zmian w siatkówce i dnie oka spawacza Wszystkie rodzaje promieniowania optycznego występujące podczas spawania są szkodliwe dla oczu spawacza. Promieniowanie powstające podczas spawania łukiem elektrycznym jest również szkodliwe dla skóry twarzy. Powstające podczas spawania odpryski stopionych metali z żużlu mogą dodatkowo prowadzid do poważnych urazów gałki ocznej. Wniknięcie do gałki ocznej ciała obcego, np. w postaci odłamka żelaza lub miedzi, oprócz spowodowanych uszkodzeo mechanicznych może po latach wywoład żelazicę lub miedzicę. Promieniowanie nadfioletowe pochłonięte przez skórę może spowodowad szereg szkodliwych reakcji fotochemicznych, np. rumieo skóry, zmiany nowotworowe, wzrost pigmentacji, złuszczanie się naskórka, jak i korzystnych: wzrost odporności organizmu, powstawanie witaminy D3, obniżenia ilości cholesterolu, szybsze gojenie ran, ustępowanie infekcji skóry. Najczęściej spotykanym, ostrym objawem narażenia skóry oka na nadfiolet jest stan zapalny rogówki i spojówek, natomiast promieniowanie nadfioletowe o długości fali większej niż 300 nm docierające do soczewki, w której jest silne pochłanianie może doprowadzid do zadmy czyli zmętnienia soczewki. Rozwój zadmy jest powolny, trwa wiele lat i przypuszcza się, że największą skutecznośd wywoływania zadmy mają fale o długości 300 – 320 nm. Promieniowanie podczerowne: Promieniowaniem podczerwonym (IR) określa się promieniowanie optyczne o długości fali wynoszącej od 780 nm do 1mm. Promieniowanie to wywołuje w tkance biologicznej przede wszystkim reakcje termiczne. Podczerwieo jest najsilniej pochłaniana przez rogówkę, dlatego ekspozycja oka na promieniowanie o dużym natężeniu może prowadzid do poparzenia rogówki. Długotrwała ekspozycja na promieniowanie podczerwone może również wywoływad: stany zapalne tęczówek i spojówek wysuszanie powiek i rogówek, zapalenie brzegów powiek. W wyniku silnego przegrzania może również dojśd do zmętnienia soczewki i powstania zadmy (najczęstsza choroba zawodowa pracowników przemysłu hutniczego i spawaczy). W celu ochrony ludzi przed szkodliwym wpływem promieniowania obowiązują najwyższe dopuszczalne dawki napromieniowania (NDN) odniesione do średniego oraz chwilowego czasu napromienienia oczu i skóry. Lasery Lasery (urządzenia laserowe) są źródłami promieniowania optycznego wytwarzanego w procesie kontrolowanej emisji wymuszonej. Ze względów na bezpieczeostwo pracy lasery dzielą się na 4 klasy: 1. lasery klasy 1 uznawane są za całkowicie bezpieczne, 2. lasery klasy 2 (pracujące w paśmie widzialnym 400 nm – 700 nm) uznaje się za lasery niecałkowicie bezpieczne, ale zamknięcie oka w wyniku odruchu mrugania zapewnia wystarczającą ochronę 3. lasery klasy 3A są niebezpieczne w przypadku patrzenia w wiązkę przez przyrządy optyczne 4. lasery klasy 3B mogą byd niebezpieczne w przypadku patrzenia w wiązkę laserową bezpośrednio lub po odbiciu zwierciadlanym 5. lasery klasy 4 są bardzo niebezpieczne zarówno dla oczu jak i dla skóry Poszczególne klasy laserów (poza klasą 1) wymagają stosowania specjalnych urządzeo ochronnych oraz okularów lub gogli chroniących przed promieniowaniem laserowym. Czym jest promieniowanie alfa, beta, gamma – promieniotwórczośd – doczytad. Promieniowanie rentgenowskie – Jest to wysokoenergetyczne promieniowanie elektromagnetyczne. W zależności od energii (długości fali) mówimy o miękkim bądź twardym promieniowaniu rentgenowskim. Twarde promieniowanie rentgenowskie – 5 pm do 100 pm Miękkie promieniowanie rentgenowskie – 100 pm do 10000 pm (10 nm) Zamknięte i otwarte źródła promieniowania Jeśli chodzi o źródła promieniowania to można je podzielid na źródła: Zamknięte – gdy materiał promieniotwórczy jest zamknięty w materii niepromieniującej i nie może przedostad się do otoczenia. Otwarte – gdy materiał promieniotwórczy (jego cząsteczki/atomy) mogą przedostad się do otoczenia. Skutki napromieniowania u ludzi dawka [Sv]: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Do 0,25 brak wykrywalności skutków klinicznych 0,25 – 0,50 zmiany w obrazie krwi 0,50 – 1,00 mdłości, zmęczenie 1,00 – 2,00 mdłości, wymioty, wyczerpanie, biegunka, mniejsza żywotnośd 2,00 – 4,00 mdłości, wymioty, niezdolnośd do pracy, pewna ilośd zgonów 4,00 – 6,00 50% zgonów (w czasie 2 – 6 tygodni) 6,00 i więcej śmierd. Każdy rodzaj promieniowania wymaga dobrania odpowiedniej osłony, tak aby była ona najbardziej efektywna. W przypadku promieniowania alfa wystarczy kilka kartek papieru, w przypadku beta stosunkowo cienka płytka aluminiowa. Promieniowanie to stosunkowo łatwo zatrzymad. Inna sytuacja dotyczy promieniowania gamma. Jest ono bardzo przenikliwe dlatego też do jego odizolowania używa się osłon ołowianych. Wprowadza się parametr HVL który określa grubośd warstwy powodującej obniżenie promieniowania o połowę. Energia[MeV] 0,3 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 Grubośd *cm+ 0,160 0,396 0,816 1,174 1,358 1,443 Osłony ołowiane nadają się do zatrzymania promieniowania zarówno gamma jak i alfa czy beta. Jednak nie można ich stosowad do zatrzymania neutronów ponieważ neutron zderzający się z ciężkim jądrem osłony powoduje powstanie izotopów promieniotwórczych. Dlatego też do zatrzymania promieniowania neutronowego wykorzystuje się bloki wodne, parafinę bądź bloki betonowe. Neutrony zatrzymywane są na lekkich jądrach wodoru. W efekcie powstaje promieniowanie gamma, które trzeba zatrzymad dodatkowymi osłonami. Z dnia 18 stycznia 2005r. w sprawie dawek granicznych promieniowania jonizującego. Dawki graniczne jakie zostały ustalone są następujące: 1mSv/rok dla ogółu ludności 6mSV/rok dla uczniów, studentów i praktykantów w wieku od 16 do 18 lat 20mSv/rok dla pracowników oraz uczniów, studentów i praktykantów w wieku 18 lat i powyżej Jednocześnie dawka promieniowania dla pracowników może zostad rozszerzona do 50 mSv/rok pod warunkiem, że sumaryczna dawka promieniowania w ciągu następnych 5 lat nie przekroczy 100 mSv. Tak samo dawka promieniowania dla ogółu ludności może zostad przekroczona, pod warunkiem że w ciągu najbliższych 5 lat nie przekroczy 5 mSv. Ponadto kobieta od momentu powiadomienia kierownika jednostki organizacyjnej o ciąży nie może byd zatrudniona na stanowisku gdzie mające się narodzid dziecko mogłoby przyjąd dawkę większą niż 1mSv. Wszystkie dawki podawane są z pominięciem promieniowania tła. Największe zagrożenie ze strony gazowego radonu piwnicach budynków mieszkalnych. występuje w kopalniach ale także w głębokich Katastrofa w Czarnobylu Co to jest reaktor jądrowy? 1. 2. 3. 4. Reaktor wykorzystuje energię reakcji rozszczepienia uranu-235 Energia rozszczepienia zamienia się na ciepło Ciepło odprowadzane jest z reaktora dzięki przepływającej wodzie Woda (para) napędza turbinę generatora (prądnicy) Z czego zbudowany jest reaktor? Rdzeo reaktora (tam zachodzi reakcja rozszczepienia) Systemy osłon i zabezpieczeo (szczelne obudowy) Elementy sterujące reaktora (sterujące i awaryjne) Co się dzieje w rdzeniu? 1. 2. 3. 4. 5. Rozszczepienie jądra uranu – 2 jądra atomowe + 2-3 prędkie neutrony + energia Moderator spowalnia neutrony – mogą one rozszczepiad kolejne jądra uranu Chłodziwo odbiera ciepło Pręty sterujące pochłaniają neutrony regulując szybkośd reakcji łaocuchowej Pręty awaryjne mogą szybko pochłonąd neutrony zatrzymując reakcję. Jakie izotopy powstają w reaktorze: Produkty rozszczepienia – cez-137, jod-131, stront-90,krypton-85 Produkty innych reakcji jądrowych: pluton, tryt, węgiel-14 Co się stało w Czarnobylu? Zaplanowano eksperyment: Jak długo, w przypadku wyłączenia prądu, będą działały pompy, zasilane energią bezwładności wirnika generatora? W celu jego realizacji: 1. Wyłączono wszystkie automatyczne zabezpieczenia awaryjne 2. Zmniejszono moc reaktora 3. Odcięto dopływ pary do generatora 4. Przekazano pracę następnej zmianie!!! Co dalej? Moc reaktora spadła zbyt nisko (tzw. Zatrucie) Zaczęto zwiększad moc, ale generator i chłodzenie zostało odcięte Moc wzrosła gwałtownie, temperatura również, operatorom nie udało się wprowadzid prętów awaryjnych (deformacja kanałów) Ostatni etap Zaczęła się reakcja wody z grafitem i cyrkonem -> wydzielenie wodoru Mieszanina wodoru z tlenem wybuchła o godzinie 1.26 dnia 26 kwietnia 1986r (2 lub 3 wybuchy) Jeszcze na 1 min przed wybuchem można było zapobiec katastrofie odchodząc od realizacji eksperymentu i schładzając powoli reaktor Skutki wybuchu: Pojawiło się 30 ognisk pożaru 8t paliwa (ze 140t) zostało wyrzucone z reaktora Większośd grafitu spłonęła, częśd została rozrzucona po okolicy Uwolniły się wielkie ilości wysoko aktywnych izotopów (w tym jod-131 i cez-137) Walka ze skutkami: Co Przez kilka godzin sądzono, że pali się maszynownia Operatorzy pompowali wodę do schłodzenia reaktora (zalewając podziemne kondygnacje i instalacje Strażacy gasili pożar do 5 rano nie wiedząc, że pali się reaktor 27.04 – 2.05 z helikopterów zasypano reaktor 5000t różnych materiałów (ołów, piasek, dolomit) można 1. 2. 3. 4. stwierdzid po latach: Ogromny wzrost przypadków raka tarczycy u dzieci Występowanie innych rodzajów nowotworów Pojawienie się wielu przypadków chorobowych związanych ze stresem wywołanym katastrofą Ludzie otrzymali 60-80% swojej dawki życiowej promieniowania BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY ................................................................................................................... 0 CZYNNIKI BIOLOGICZNE.......................................................................................................................................... 1 WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU "A"......................................................................................................................... 6 WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C ............................................................................................................................ 6 CZYNNIKI FIZYCZNE ................................................................................................................................................ 0 PORAŻENIE PRĄDEM ........................................................................................................................................................ 0 CZYNNIKI CHEMICZNE ............................................................................................................................................ 3 ODLEGŁE NASTĘPSTWA NARAŻENIA: ................................................................................................................................... 3 PRACE ZAKAZANE PODCZAS CIĄŻY: ...................................................................................................................................... 4 CZYNNIKI FIZYCZNE ................................................................................................................................................ 7 HAŁAS .......................................................................................................................................................................... 7 OCHRONNIKI SŁUCHU ...................................................................................................................................................... 8 PYŁY............................................................................................................................................................................. 9 PROMIENIOWANIE W ŚRODOWISKU PRACY ........................................................................................................................ 10 KATASTROFA W CZARNOBYLU ......................................................................................................................................... 14
