Biblia jest obszerna księgą spisywaną przez stulecia, na różnych szerokościach geograficznych, na jej treść składają się dzieła licznych autorów. Nie dziwi więc fakt, ze zbiór tekstów biblijnych zawiera bogaty repertuar gatunków literackich. Cześć z nich jest dla Biblii typowa, inne zyskały sobie szeroką popularność i oderwały się od religijnych początków. PRZYPOWIEŚĆ: Jest też nazywana, ze względu na specyfikę budowy, parabolą. Przypowieść to rodzaj narracyjnej opowieści, której istota tkwi w parabolicznej budowie. Wydarzenia przedstawiane na planie fabularnym, dosłownym, maja swoje ścisłe odpowiedniki na planie uniwersalnych ludzkich doświadczeń. Fabuła przypowieści odnosi się do codziennych , prostych doświadczeń, jej treść nie może być pochłaniająca ani skomplikowana, ponieważ nie ona sama jest ważna. Historia opowiadana w przypowieści nie może pochłaniać uwagi słuchacza, który powinien cały swój wysiłek włożyć w odczytanie sensu naddanego. Tak jest zbudowana przypowieść alegoryczna, jej dwa plany są wyraźnie rozgraniczone. Istnieje także inny rodzaj przypowieści, mianowicie przypowieść exemplum, czyli przykład, tu twórca nie posługuje się już parabolicznym układem treści, ale dołowienie przedstawia istotę przesłania. Przypowieści pojawiają się w Nowym Testamencie, za ich pomocą Jezus pouczał lud, do najbardziej znanych należą: "Przypowieść o synu marnotrawnym", Przypowieść o siewcy" czy "Przypowieść o robotnikach w winnicy". PSALM: Jest gatunkiem charakterystycznym dla Biblii, i choć potem powstawały też inne psalmy, odczytywać je należało zawsze w odniesieniu do tekstu Pisma Świętego. Stary Testament zawiera Księgę Psalmów, w której znajduje się 150 utworów tego gatunku. Tradycja przypisuje je czasem wszystkie królowi Dawidowi, jednak badania wskazują na kilku autorów i różny okres powstawania. Charakterystyczna cecha psalmów jest ich modlitewny charakter, czasem owa modlitwa jest pochwałą Boga, czasem błaganiem, a czasem podziękowaniem za dary. Badacze wyróżniają też psalmy mądrościowe i patriotyczno - religijne ze względu na ich tematykę, oczywiście. Psalm zbudowany jest z wersetów na zasadzie paraleli. HYMN: Hymn jest rodzajem pieśni, cechuje się podniosłym, wręcz patetycznym nastrojem. Hymny były pisane najczęściej na cześć, w Biblii rzecz jasna na cześć Boga. Hymn służył też do opiewania doniosłych wydarzeń z historii narodu wybranego, wówczas miał charakter mniej religijny, a bardziej patriotyczny. Ważnym przykładem biblijnego hymnu jest nowotestamentowy "Hymn o miłości" świętego Pawła. LISTY: List to gatunek nowotestamentowy, Nowy Testament zawiera "Listy Apostolskie", czyli przesłanie, jakie apostołowie kierowali do wiernych z odległych kościołów. Chrześcijaństwo rozszerzało swój zakres, potrzebowało więc nauczycieli, którzy głosiliby słowo boże, ponieważ apostołowie nie wszędzie mogli być osobiście, posługiwali się listem. Listy owe maja charakter otwarty, skierowane są do wszystkich wiernych i zawierają etyczne pouczenia. APOKALIPSA: Samo słowo wywodzi się z języka greckiego, gdzie "apokalypsis" oznacza "odsłonięcie". W Biblii Apokalipsa jest tylko jedna i zamyka ona całość księgi. "Apokalipsa" świętego Jana jest ostatnią księgą Nowego Testamentu. Apostoł zawarł w niej przepowiednie przyszłych losów ludzkości, przedstawił, mający nadejść koniec świata. Apokalipsa jest najbardziej tajemniczą księgą, pełną symboli i zagadek. Styl apokaliptyczny był wielokrotnie wykorzystywany w późniejszych epokach, do wizji świętego Jana nawiązywali przede wszystkim moderniści i ekspresjoniści. KAZANIE: Kazanie utrwaliło się jako gatunek ściśle religijny, jest mowa wygłaszana do wiernych, będąca pouczeniem i wyjaśnianiem prawd wiary. Obecnie kazania stały się domeną kapłanów, wcześniej , jeszcze w renesansie, a szczególnie w średniowieczu kazania pisali też świeccy twórcy, którzy pragnęli się zwrócić do szerokich rzesz społeczeństwa. LAMENTACJA (TREN): Lamentacje to gatunek liryki żałobnej, utwory tego typu pisano po śmieci ważnych osób w celu ich uczczenia. Treny zawierały przedstawienie zasług osoby zmarłej, jej chwalebnego życia oraz żalu, jaki towarzyszy tym, którzy przyszło go pożegnać. Początkowo obie wersje -lament i tren, były do siebie zbliżone, z czasem rozwinęły się w innych kierunkach, treny na ogół bywały krótsze i liryczne, natomiast lamenty najczęściej wkładano w usta Matki Boskiej, bolejącej nad śmiercią syna, wówczas nabierały one charakteru narracyjnego. MODLITWA: To gatunek bardzo obszerny, właściwie jedyną charakterystyczna cecha, łączącą wszystkie modlitwy, jest adresat, modlitwa zawsze kierowana jest do Boga, trudno mówić o innych cechach gatunkowych, ponieważ modlitwa może należeć tak do liryki jak i epiki, bywają długie i krótkie, błagalne, dziękczynne, itp. PIEŚŃ: Pieśń również jest gatunkiem bardzo szerokim, dzielącym się na szereg podgatunków. Charakterystyczny był związek tekstu pieśni z muzyką, stad stroficzny układ, najczęściej przeplatany stałym refrenem oraz duża regularność sylabiczna. Zakres tematyczny jest nieograniczony, zwłaszcza, że każda z późniejszych epok coś dodawała do tego gatunku, tworząc nowe formy pieśni. Biblia zna wiele pieśni, często są to hymny na część boga. Szczególnym przykładem tego gatunku jest starotestamentowa "Pieśń nad pieśniami", utwór liryczny o charakterze dramatycznym. AFORYZMY (PRZYSŁOWIA): Właściwie trudno je nazwać gatunkiem, to raczej forma wyrażania myśli stosowana najczęściej w rozważaniach filozoficznych, stosowana też w literaturze. Dla aforyzmu charakterystyczna jest zezłość, krótkie ujęcia ważnej prawdy. ELEGIA: To gatunek z zakresu liryki, cechuje ja raczej smutny nastrój, początkowo stanowiła gatunek żałobny, potem jej zakres tematyczny nieco się rozszerzył, jednak tonacja pozostała przygnębiająca. KRONIKI: Kronika stoi na pograniczu piśmiennictwa historycznego a literatury. Większość kronik, szczególnie tych pochodzących z późniejszych okresów rozwoju literatury należy już zaliczyć do piśmiennictwa naukowego. Pierwsze kroniki maja w sobie jeszcze wiele z literatury, są one zapisem zdarzeń w układzie chronologicznym, jednak wiele w nich beletrystyki i interpretacji dziejów. KODEKS PRAWNY: To również gatunek piśmiennictwa, który wyłonił się z literatury, ale współcześnie literaturą już nie jest. W Starym Testamencie można znaleźć różne szczegółowe opisy rytuałów, których należało przestrzegać w życiu społecznym i religijnym. OPOWIADANIE: Jest gatunkiem epickim, charakteryzuje się niewielkimi rozmiarami i jednowątkowością. Choć ów wymóg jednego watka nie jest bezwzględnie przestrzegany, czasem opowiadania stanowią krótkie fabuły rozszerzone o epizody czy dygresje.
