Grzyby pasożytnicze z rzędu Taphrinales
advertisement
Tatrzański Park Narodowy na tle innych górskich terenów chronionych, tom II, Zakopane – Kraków 2006 Grzyby pasożytnicze z rzędu Taphrinales (Ascomycota) w Tatrach. Analiza występowania Wiesław Mułenko1, Agata Wołczańska1, Kamila Bacigálová2 1 Zakład Botaniki i Mykologii, Instytut Biologii UMCS, Akademicka 19, PL−20−033 Lublin e−mail: [email protected]; [email protected] 2 Instytut Botaniki, Słowacka Akademia Nauk, Dúbravská cesta 14, SK−842 23 Bratysława, e−mail: [email protected] Streszczenie W pracy podsumowano dotychczasowe wyniki ba− dań nad grzybami pasożytniczymi z rzędu Taphrinales (Ascomycota) występującymi w całym masywie Tatr oraz na obszarach przyległych. Łącznie wykazano obecność 20 gatunków grzybów na 33 gatunkach roślin, na łącznej liczbie 443 stanowisk. Omówiono poziome oraz piono− we rozmieszczenie grzybów, a także preferencje w sto− sunku do żywicieli i warunków środowiska. Wprowadzenie Przedstawiciele Taphrinales (workowce, Ascomyco− ta) to interesująca grupa grzybów pasożytniczych, w skład której wchodzą gatunki należące do dwóch jednostek taksonomicznych w randze rodzin – Taphrinaceae i Pro− tomycetaceae (Kirk i in. 2001), klasyfikowanych do nie− dawna jako dwa niezależne rzędy – Taphrinales i Proto− mycetales (Sałata 1974; Sałata 1979). Grzyby te infekują różne organy roślin żywicielskich, jednakże nie formują owocników charakterystycznych dla workowców. Przed− stawiciele Taphrinaceae wytwarzają worki z zarodnikami bezpośrednio na porażonych organach roślin, natomiast gatunki z rodziny Protomycetaceae tworzą jeden worek zbiorowy (synascus), który powstaje z zarodnika prze− trwalnikowego (chlamydospory) po jego przezimowaniu. Infekcje grzybowe wywołują charakterystyczne, łatwo zauważalne zniekształcenia morfologiczno−anatomiczne różnych organów roślin, powstające wskutek hiperplazji i hipertrofii komórek lub pobudzenia pączków śpiących do nadmiernego rozwoju. Protomycetaceae powodują naj− częściej przebarwienia tkanek oraz zgrubienia wiązek prze− wodzących na liściach i pędach, natomiast Taphrinace wywołują różnego typu deformacje w obrębie liści (np. galasowate uwypuklenia), owoców (torbiele), pędów (‘czar− cie miotły’), kwiatów i kwiatostanów (np. zniekształcenia podsadek i słupków w żeńskich kwiatostanach olch). Grzyby z rodziny Protomycetaceae występują głów− nie na roślinach zielnych, natomiast z rodziny Taphrina− ceae na roślinach zielnych i drzewiastych. Znane są prze− de wszystkim z obszarów umiarkowanych i chłodnych półkuli północnej. Występowanie przedstawicieli Taph− rinales na roślinach kwiatowych z rodzin, gdzie domi− nują formy drzewiaste, a także na paprociach wskazuje, że jest to grupa stara pod względem filogenetycznym. Cel i zakres pracy Historię badań nad grzybami z rzędu Taphrinales w Tatrach przedstawiono w niezależnym opracowaniu (Ba− cigálová i in. 2005). Obecnie podano tylko najważniej− sze informacje. Najstarsze dane pochodzą z końca XIX wieku. Są to zbiory M. Raciborskiego z 1890 roku opu− blikowane przez A. Wróblewskiego (1925). Pierwsze syn− tetyczne zestawienie grzybów z terenu Tatr przedstawiła Starmachowa (1963) wymieniając 9 gatunków Taphrina− les (na 9 gatunkach roślin i ok. 23 stanowiskach). Kolej− ne opracowania ukazały się znacznie później; dla Tatr słowackich przygotowała je Bacigálová (1999) podając 14 gatunków, natomiast dla Tatr polskich Mułenko i in. (2004) podając 11 gatunków. Od 1990 r. zintensyfikowano poszukiwania grzybów po obu stronach Tatr, a w roku 1998 rozpoczęto wspólne polsko−słowackie badania w ramach współpracy nauko− wej pomiędzy Słowacką Akademią Nauk w Bratysławie oraz Uniwersytetem Marii Curie−Skłodowskiej w Lublinie. Cyto− wana powyżej praca (Bacigálová i in. 2005) zawiera pełny wykaz wszystkich znanych dotychczas gatunków Tap− hrinales, wraz z dokładnymi mapami ich rozmieszczenia. Celem obecnego opracowania jest podsumowanie do− tychczasowej wiedzy w zakresie przestrzennego rozmie− szczenia grzybów. Badania w dalszym ciągu są prowadzone i każdego roku przybywa wiele nowych danych, jednak – jak się wydaje – zebrane informacje są już na tyle bogate, że upoważniają do wyciągnięcia wniosków natury ogól− nej, przynajmniej w odniesieniu do niektórych gatunków. Wyniki badań Bogactwo gatunkowe. Na całym obszarze Tatr stwier− dzono występowanie 20 gatunków grzybów z rzędu Ta− 18 phrinales, w tym 7 gatunków z rodziny Protomyceta− ceae i 13 gatunków z rodziny Taphrinaceae. W porów− naniu z danymi z lat 60. (Starmachowa 1963) lista grzy− bów zebranych przez autorów obecnej pracy powięk− szyła się o 11 gatunków. Są wśród nich grzyby nowe dla Tatr, Karpat, a także dla obu krajów – Polski i Słowacji. Należą do nich: Protomycopsis leucanthemii (na Pyreth− rum clusii), P. leontodontis (na Leontodon pseudotaraxa− ci), P. arnoldii (na Leontodon pseudotaraxaci), Taphri− na potentillae (na Oreogeum montanum), T. viridis (na Alnus alnobetula) oraz T. vestergrenii (na Dryopteris car− thusiana). Ogólne liczby gatunków zebranych po obu stronach Tatr są zbieżne: w Polsce odnaleziono 15 gatunków (6 z Protomycetaceae i 9 z Taphrinaceae), natomiast na Sło− wacji 16 (kolejno 5 i 11). Pierwsze różnice pojawiają się podczas analizy ich rozmieszczenia. Dla obu części Tatr wspólnych jest 11 gatunków (55%), wyłącznie po pol− skiej stronie występuje 4 (20%), a tylko po słowackiej 5 gatunków (25%). Kolejne różnice dotyczą ilości gatun− ków notowanych w poszczególnych regionach Tatr. W całych Tatrach Zachodnich zebrano łącznie 16 gatun− ków, w Tatrach Wysokich 13, a w Tatrach Bielskich za− ledwie 4. Brak jest natomiast danych z Masywu Siwego Wierchu, gdzie badania mykologiczne nie były dotych− czas prowadzone. Rośliny żywicielskie. Grzyby stwierdzono na 33 gatunkach roślin, w tym na 2 gatunkach paproci oraz na 31 gatunkach roślin dwuliściennych. W porównaniu z danymi Starmachowej (1963) liczba roślin żywicielskich zwiększyła się aż o 24 gatunki. Nowymi żywicielami dla grzybów okazały się: Taraxacum tatrense i T. nigricans (dla Protomyces pachydermus) oraz Heracleum sphon− dylium (dla Protomyces macrosporus). Największą liczbę roślin infekuje Protomyces pachy− dermus (7 gat.), nieco mniej P. macrosporus (5 gat.), na− stępnie Taphrina betulina (4 gat.) i P. kriegerianus (3 gat.). Pozostałe gatunki grzybów notowano na 1–2 ga− tunkach roślin (Tab. 1). Rozprzestrzenienie grzybów. Zebrane dotychczas grzyby zanotowano łącznie na 443 stanowiskach (Baci− gálová i in. 2005, Tab. 1). Większość z nich przypada na Tatry słowackie (75%) i tylko 25% na Tatry polskie. W Polsce znacznie więcej stanowisk znanych jest z Tatr Za− chodnich (79) niż z Tatr Wysokich (10). Inaczej przedsta− wia się sytuacja po słowackiej stronie, gdzie dużo więk− sza jest liczba stanowisk w Tatrach Wysokich (225) w porównaniu z Tatrami Zachodnimi (85) czy Bielskimi (17). Gatunkami najczęściej notowanymi są: Protomyces macrosporus (156 stanowisk), Taphrina betulina (78), Protomyces kriegerianus (42) i Taphrina epiphylla (42). Z pojedynczych stanowisk znane są tylko 3 gatunki: Pro− tomyces crepidis−paludosae, Protomycopsis arnoldii i Ta− phrina filicina. Pozostałe gatunki zbierano na kilku/kil− kunastu stanowiskach. Stanowiska omawianych grzybów zlokalizowane są w 4 spośród 5 wyróżnionych pięter roślinnych Tatr. Naj− większa ich liczba przypada na zakres wysokości właści− wy dla regla dolnego (199 stanowisk). W reglu górnym grzyby zebrano na 96 stanowiskach, natomiast w piętrze kosodrzewiny (subalpejskim) na 73. Najmniej stanowisk (38) występuje w piętrze alpejskim (Tab. 1), natomiast brak danych z piętra subniwalnego, pomimo obecności tam niektórych gatunków roślin, potencjalnych żywicieli. Zakres występowania grzybów pokrywa się generalnie z występowaniem roślin, jednak jest silnie zróżnicowany. Każdy gatunek pasożyta posiada właściwe sobie prefe− rencje siedliskowe i wymaga oddzielnego omówienia. Protomycetaceae Gatunki zebrane w Tatrzańskim Parku Narodowym pasożytują na roślinach zielnych należących do dwóch rodzin – Apiaceae i Asteraceae – i są częstym składni− kiem flory tatrzańskiej. Można je spotkać przede wszyst− kim w zwartych skupieniach roślinności zielnej, w prze− dziale wysokości od 800 aż do 2000 m n.p.m. Więk− szość to grzyby polifagiczne występujące na różnych gatunkach żywicieli. Do grzybów pospolitych należą trzy gatunki – Protomyces kriegerianus, P. macrosporus i P. pachydermus. Pozostałe taksony występują znacznie rzadziej. 1. Protomyces crepidis−paludosae Büren – na Cre− pis paludosa (L.) Moench. Jest to rzadki gatunek notowa− ny dotychczas tylko na jednym stanowisku w polskich Tatrach Zachodnich. Wymaga dalszych poszukiwań po obu stronach Tatr ze względu na dość częste występo− wanie rośliny żywicielskiej. 2. Protomyces kriegerianus Büren – na Leontodon hispidus L., L. hispidus subsp. danubialis (Jacq.) Simonk. oraz Leontodon sp. Grzyb występuje dość często tylko na pierwszym z podanych żywicieli. Większość stano− wisk skupiona jest w granicach regla dolnego i górnego, choć notowano go także w piętrze kosówki (Tab. 1). Po polskiej stronie znany jest tylko z Tatr Zachodnich. Po stronie słowackiej zbierany był na całym obszarze, jed− nak częściej w Tatrach Wysokich. 3. Protomyces macrosporus Unger – na Aegopo− dium podagraria L., Carum carvi L., Chaerophyllum hirsutum L., Heracleum sphondylium L., Ligusticum mu− tellina (L.) Crantz. Grzyb ten jest jednym z najczęściej spotykanych gatunków w Tatrach, w zakresie wysokości od 800 do 2200 m (Tab. 1). Posiada dwa wyraź− ne optima występowania związane ze zmianą żywiciela w miarę wzrostu wysokości: na Aegopodium podagraria i Chaerophyllum hirsutum występuje głównie w reglu dolnym (do 1200 m). W wyższych położeniach infekuje z kolei Ligusticum mutellina; zdecydowana większość stanowisk na tej roślinie przypada na piętro subalpejskie i alpejskie, ale do wysokości 2000 m. Powyżej liczba stanowisk gwałtownie maleje. Na pozostałych dwóch ga− tunkach roślin grzyb notowany był sporadycznie. 4. Protomyces pachydermus Thüm. – na Taraxa− cum nigricans (Kit.) Rchb., T. officinale Weber in F. H. Wigg., T. sect. Alpestria, T. sect. Alpina, T. sect. Vulgaria, T. tatrense R. Doll. i Taraxacum sp. Występowanie grzy− ba stwierdzono łącznie na 26 stanowiskach w przedzia− 19 Tabela 1. Pionowe rozmieszczenie grzybów w Tatrach Table 1. Vertical distribution of fungi in the Tatra Mountains Pasożyt Parasite Wysokość n.p.m. / Liczba stanowisk Elevation a.s.l. / Number of localities Żywiciel Host 800–1200 1201–1500 1501–1800 1801–2010 brak lokalizacji 1 – – – – Leontodon hispidus Leontodon hispidus subsp. danubialis Leontodon sp. 16 – – 18 1 2 3 – – – – – 1 – 1 Aegopodium podagraria Carum carvi Chaerophyllum hirsutum Heracleum sphondylium Ligusticum mutellina 20 2 – 24 1 3 4 1 3 1 14 2 – 47 23 4 – – – 7 P. crepidis – paludosae Crepis paludosa Protomyces kriegerianus P. macrosporus P. pachydermus Taraxacum nigricans T. officinale T. sect. Alpestria T. sect. Alpina T. sect. Vulgaria T. tatrense Taraxacum sp. – 5 – – 3 – – 1 6 1 1 1 1 – – – – – 1 – – – – – – – 1 1 – 3 – – 1 – – Protomycopsis arnoldii Leontodon pseudotaraxaci – – – 1 – P. leontodontis L. hispidus subsp. danubialis L. pseudotaraxaci 1 – 3 – – 2 – – Leucanthemum vulgare Pyrethrum clusii 1 – – 2 – – – – – 1 P. leucanthemi Taphrina alni Alnus incana 18 3 – – 4 T. epiphylla A. incana 35 2 – – 5 T. sadebecki A. glutinosa 8 – – – – T. tosquineti A. glutinosa 8 – – – – T. viridis A. alnobetula 5 – – – – T. betulae Betula carpatica B. pendula – 7 1 4 – 4 – – – 2 T. betulina B. pubescens B. carpatica B. pendula Betula sp. 20 6 3 5 15 7 1 2 1 12 – – – – – – 2 2 1 1 T. potentillae Oreogeum montanum Potentilla erecta – – 1 9 – 1 T. filicina Dryopteris carthusiana T. vestergrenii D. carthusiana – 1 – – – T. padi P. padus 3 – – – – T. pruni P. domestica P. spinosa 1 – – – – – – 1 – – T. populina Populus nigra 5 – – – – 199 96 73 38 37 1 Razem 443 le wysokości od 800 do 1900 m. Spośród wszystkich notowanych w obecnej pracy grzybów, gatunek ten ze− brano na największej liczbie żywicieli. Na każdej rośli− nie znany jest jednak z pojedynczych lub nielicznych stanowisk. Najczęściej notowany był na T. officinale (11 stanowisk), natomiast najwyżej na T. tarense (1870 m) w Tatrach słowackich. 5. Protomycopsis arnoldii Magn. – na Leontodon pseudotaraxaci Schur. Jest to gatunek bardzo rzadki, zi− dentyfikowany ostatnio na podstawie zbiorów zielniko− wych SAV (Bacigálová & Mułenko 2005). Prawdopodob− nie zebrany został przypadkowo przez A. Plocka w roku 1974 na Małołączniaku (Czerwone Wierchy), na wyso− kości 2000–2100 m. Wymaga dalszych poszukiwań. 20 6. Protomycopsis leontodontis Büren – na Leonto− don hispidus subsp. danubialis (Jacq.) Simonk. oraz L. pseudotaraxaci Schur. To także rzadki, wymagający dal− szych poszukiwań gatunek, znany zaledwie z 6 stano− wisk położonych w Tatrach słowackich. Na pierwszym żywicielu występuje do wysokości 1400 m, natomiast na drugim znacznie wyżej – od 1800 do 1900 m (Tab. 1). 7. Protomycopsis leucanthemi Magn. – na Leucan− themum vulgare Lam. i Pyrethrum clusii Fisch. ex Rchb. Jest to kolejny rzadki gatunek, znany z kilku zaledwie stanowisk. Na pierwszym żywicielu podany został tylko przez Starmachową (1963) z polskiej części Tatr. Na dru− gim zebrany został w ciągu ostatnich lat na trzech stano− wiskach w Tatrach słowackich, na wysokości ok. 1300 m (Tab. 1). Podobnie jak inne gatunki grzybów z tego rodzaju wymaga dalszych poszukiwań. Taphrinaceae Grzyby z rodziny Taphrinaceae w większości były zbierane na drzewach i krzewach i tylko 3 z nich noto− wano na roślinach zielnych. Większość to gatunki czę− ste. Z pojedynczych stanowisk znane są Taphrina filici− na i T. vestergrenii występujące na Dryopteris carthusia− na (Pteridophyta). Wśród grzybów z rodzaju Taphrina większość wytwarza grzybnię jednoroczną, natomiast grzybnię wieloletnią mają tylko 4 gatunki infekujące ro− śliny drzewiaste (Taphrina betulina, T. alni, T. epiphylla i T. tosquinetii). W warunkach górskich to właśnie te gatunki występują najczęściej. I. Grzyby występujące na gatunkach z rodzaju Alnus 1. Taphrina alni (Berk. & Broome) Gjaerum – na Alnus incana (L.) Moench. Jest to gatunek wieloletni, wywołujący charakterystyczne zniekształcenia łusek pod− sadkowych i słupków w żeńskich kwiatostanach olch. Przez dłuższy czas grzyb uważany był za gatunek rzad− ki. Podczas obecnych badań zanotowano go na 25 sta− nowiskach, na całym obszarze Tatr. Spotykany jest głów− nie w granicach regla dolnego, natomiast powyżej 1200 m występuje sporadycznie (Tab. 1). 2. Taphrina epiphylla (Sadeb.) Sacc. – na Alnus in− cana (L.) Moench. Grzyb ten także wytwarza grzybnie wieloletnią i powoduje powstawanie na pędach drzew tzw. ‘czarcich mioteł’, które składają się z zagęszczonych pędów mających wyraźny geotropizm ujemny. Jest to ga− tunek pospolity zanotowany na 42 stanowiskach rozmiesz− czonych w całych Tatrach. Zdecydowana większość sta− nowisk mieści się w granicach regla dolnego w przedzia− le wysokości od 800 do 1200 m. Natomiast powyżej tej granicy grzyb notowany jest już bardzo rzadko (Tab. 1). 3. Taphrina sadebeckii Johanson – na Alnus gluti− nosa (L.) Gaertn. Grzyb wytwarza grzybnię jednoroczną i wywołuje na liściach niewielkie owalne plamy lub nie− znaczne wklęśnięcia o średnicy do 1 cm. Na niżu jest gatunkiem pospolitym, natomiast w warunkach górskich występuje niezbyt często, ze względu na rzadsze wystę− powanie rośliny żywicielskiej. Znany jest zaledwie z 7 stanowisk w słowackiej części Tatr i tylko z jednego sta− nowiska w części polskiej. Wszystkie stanowiska po− chodzą z regla dolnego (Tab. 1). 4. Taphrina tosquinetii (Westend.) Magn. – na Al− nus glutinosa (L.) Gaertn. Grzyb ten także infekuje liście, jednak wytwarza grzybnię wieloletnią i powoduje silne zniekształcenia (marszczenie się) całych zainfekowanych organów. Podobnie jak poprzedni gatunek często wy− stępuje na niżu, rzadko w górach; w Tatrach znaleziony został w tych samych regionach i piętrach roślinnych oraz na takiej samej liczbie stanowisk (Tab. 1). 5. Taphrina viridis Maire – na Alnus alnobetula (Ehrh.) Hartig. Grzyb wywołuje powstanie na liściach niewielkich owalnych plam pokrytych nalotem worków z zarodnikami. Do chwili rozpoczęcia badań przez au− torów obecnego opracowania grzyb nie był znany z obszaru Tatr. Po raz pierwszy zebrała go Bacigálová w 1988 roku. Od tego momentu zanotowany został na 5 stanowiskach położonych tylko w słowackich Tatrach Zachodnich. Zebrano go w Dol. Kamenistej, Jamnickej i Žiarskiej, na podsadzanych okazach Alnus alnobetula (roślina nie jest rodzimym gatunkiem tatrzańskim). Wszystkie stanowiska położone są w granicach regla dolnego, chociaż roślina spotykana jest także wyżej. II. Grzyby występujące na gatunkach z rodzaju Betula 6. Taphrina betulae (Fuckel) Johanson – na Betula carpatica Waldst. & Kit. i B. pendula Roth. Grzyb ten wytwarza grzybnie jednoroczną i powoduje powstanie na liściach niewielkich owalnych plam. Stwierdzony zo− stał łącznie na 18 stanowiskach, położonych głównie w Tatrach słowackich – Wysokich i Zachodnich. Zbierany był głównie na Betula pendula, rzadziej na B. carpatica. Chociaż rzadko, spotykany jest jednak w całym zasięgu rośliny żywicielskiej, w przedziale wysokości od 800 do 1800 m n.p.m., w trzech kolejnych piętrach roślinnych. Można się spodziewać jego występowania także w in− nych regionach Tatr. 7. Taphrina betulina Rostr. – na Betula carpatica Waldst. & Kit., B. pendula Roth, B. pubescens Ehrh. i Be− tula sp. Grzyb wytwarza grzybnię wieloletnią powodu− jąc powstawanie na pędach brzóz łatwo zauważalnych zniekształceń w postaci ‘czarcich mioteł’. Jest gatunkiem występującym pospolicie na obszarze całych Tatr, za− notowanym na 78 stanowiskach. Dotychczas częściej zbierany był po stronie słowackiej. Wydaje się jednak, że tak samo często występuje po stronie polskiej (do− tychczas znanych jest 6 stanowisk), wymaga jedynie badań uzupełniających. Podobnie jak gatunek poprzedni częsty jest w całym zasięgu roślin żywicielskich, w tych samych przedziałach wysokości. W przeciwieństwie do poprzedniego notowany jest jednak znacznie częściej (Tab. 1). Zauważalna jest przy tym zmiana żywiciela wraz ze wzrostem wysokości. Na B. pubescens wykazano naj− więcej stanowisk w reglu dolnym, znacznie rzadziej w górnym. Z kolei w piętrze kosodrzewiny występowanie grzyba związane jest z B. carpathica. Na podkreślenie zasługuje fakt, że na wymienionej dwukrotnie Betula pendula mogą występować oba ga− 21 tunki Taphrina, jednakże w górach roślina ta infekowa− na jest głównie przez T. betulae. Na niżu oba grzyby występują z porównywalną częstotliwością. III. Grzyby występujące na innych gatunkach drzew 8. Taphrina padi (Jacz.) Mix – na Prunus padus L. Grzyb poraża owoce powodując powstawanie tzw. torbieli. Zbierany był poza granicami Parku w Kotlinie Zakopiańskiej (3 stanowiska). 9. Taphrina pruni (Fuckel) Tul. – na Prunus dome− stica L. i P. spinosa L. Wywołuje identyczne objawy po− rażenia owoców jak T. padi. Na pierwszym żywicielu grzyb został znaleziony w ogródku działkowym w miej− scowości Habovka na Słowacji (poza granicami Parku), natomiast na drugim w słowackich Tatrach Wysokich (Dol. Velická, Kvetnica) na wysokości ok. 1800 m. Sta− nowisko to znane jest jednak tylko z literatury (Husz 1921; Starmachowa 1963) i wymaga potwierdzenia. 10. Taphrina populina Fr. – na Populus nigra L. Wy− wołuje plamistość oraz lokalne deformacje liści. W gra− nicach Parku zebrany był tylko na dwóch stanowiskach w Tatrach Zachodnich, zarówno polskich (koło Kir), jak i słowackich (Podbanské). Znany ponadto z trzech innych stanowisk położonych w Kotlinie Zakopiańskiej. IV. Grzyby występujące na roślinach zielnych 11. Taphrina potentillae (Farl.) Johanson – na Ore− ogeum montanum (L.) E. I. Golubk i Potentilla erecta (L.) Räuschel. Grzyb wywołuje niewielkie, odbarwione na jasnozielono lub jasnoczerwono uwypuklenia na liściach kuklika lub zgrubienia łodyg u pięciornika. Na P. erecta grzyb znany jest tylko z polskiej części Tatr (Wróblewski 1925; Starmachowa 1963; Sałata 1974) i jego obecność wymaga potwierdzenia. W cytowanych pracach brak do− kładnej lokalizacji stanowiska, a także zachowanych oka− zów zielnikowych. Na uwagę zasługuje natomiast spo− sób występowania Taphrina potentillae na Oreogeum montanum. Chociaż żywiciel należy do gatunków czę− sto występujących na całym obszarze Tatr, grzyb noto− wany jest stosunkowo rzadko. Stwierdzony został jako nowy dla Tatr słowackich na początku lat 90. (Bacigálová 1992), a obecnie znany jest z 10 stanowisk. Występuje głównie w przedziale wysokości od 1800 do 1900 m (jeden okaz znaleziono na wys. 1700 m n.p.m i jeden na wys. 2010 m n.p.m.). Jest to typowy gatunek wysokogór− ski o specyficznych wymaganiach siedliskowych: na wszystkich niemalże stanowiskach zbierany był w obrę− bie muraw sąsiadujących z wysokogórskimi jeziorami. Dotychczas znany jest tylko z Tatr słowackich i wymaga poszukiwań po polskiej stronie Tatr. 12. Taphrina filicina Rostr. ex Johans – na Dryopte− ris carthusiana (Vill.) H. P. Fuchs. Do chwili obecnej grzyb znany jest tylko z literatury (Wróblewski 1925; Starmacho− wa 1963; Sałata 1974), a informacje o jego występowaniu podane zostały w sposób bardzo ogólnikowy (jako Ta− try). Jego obecność w Tatrach wymaga potwierdzenia. 13. Taphrina vestergrenii Giesenh. – na Dryopte− ris carthusiana (Vill.) H. P. Fuchs. Grzyb ten jest nowym dla Tatr gatunkiem odnalezionym w 2002 roku w sło− wackich Tatrach Zachodnich (Dol. Kamenistá) i do chwili obecnej znany był tylko z tego stanowiska (Bacigálová i in. 2005). Można się jednak spodziewać jego występo− wania także w innych regionach Tatr, zwłaszcza w ob− rębie naturalnie wykształconych lasów świerkowych, w granicach regla górnego. Taphrinales (Omycota) in the Tatra Mountains. Analysis of occurrence In the Tatra Mountains and its surroundings occur 20 species of Taphrinales (Fungi, Ascomycota). They infect 33 species of host plants collected on 443 stands. We present the analysis of vertical and horizontal distri− bution of particular species and ecological preferences of the mentioned taxons of fungi. Podziękowania Praca wykonana w ramach grantu MENiS (KBN) Nr 2 P04C 089 27 oraz VEGA Słowacja Nr 2/4032/04. Literatura Bacigálová K., 1999. Fytopatogénne mikroskopické huby Vysokých Tatier I. Štúdie o Tatranskom Národnom Parku, 4(37): 41–70. Bacigálová K., Mułenko W., Wołczańska A., 2005. Para− sitic microfungi of the Tatra Mountains. I. Taphrina− les. Polish Botanical Journal, 50(2): 185–207. Bacigálová K., Lopandic K., Rodrigues M. G., Fonseca A., Herzberg M., Pinsker W., Prillinger H., 2003. Phe− notypic and genotypic identification and phylogene− tic characterisation of Taphrina fungi on alder. My− col. Progr., 2(3): 179–196. Husz B., 1921. Beiträge zur Kenntnis d. mikroskopischen Pilzflora d. Hohen Tatra u. d. Zips. Bot. Közlem., 19(1–6): 96–105. Mułenko W., Kozłowska M., Sałata B., 2004. Microfungi of the Tatra National Park. A checklist. Biodiversity of the Tatra National Park 1. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Science, Kraków. Sałata B., 1974. Szpetkowe (Taphrinales). W: J. Koch− man, A. Skirgiełło (red.), Flora Polska. Rośliny Zarod− nikowe Polski i Ziem Ościennych. Grzyby, 6. Pań− stwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Kraków. Sałata B., 1979. Pierwogrzybowe (Protomycetales). W: J. Kochman, A. Skirgiełło (red.), Flora Polska. Rośliny Zarodnikowe Polski i Ziem Ościennych. Grzyby, 12. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Kra− ków. Starmachowa B., 1963. Grzyby pasożytnicze Tatr. Mo− nogr. Bot., 15: 153–294. Wróblewski A., 1925. Spis grzybów zebranych przez Mariana Raciborskiego w okolicy Krakowa i w Ta− trach w latach 1883 i 1890. Acta Soc. Bot. Poloniae, 3(1): 29–41.
