Kultura i etyka przedsiębiorstwa
advertisement
Kultura i etyka przedsiębiorstwa Nie ma ogólnie przyjętej definicji kultury organizacji. Ogólnie mówi się Ŝe: • jest ona całościowa (holistyczna) - rozciąga się na całość zjawiska, które jest czymś więcej niŜ jej części składowe; • jest uwarunkowana historycznie - odzwierciedla historię organizacji; • ma związek z antropologią - np. rytuały, symbole; • ma społeczną strukturę - jest tworzona i przyjmowana przez grupę ludzi, którzy tworzą organizację; • jest trudna do pełnej identyfikacji, gdyŜ niektóre jej elementy (załoŜenia, wartości, obyczaje) niechętnie się ujawnia, zwłaszcza osobom z zewnątrz; • jest trudna do zmiany. Kulturę organizacji uznaną za korzystną naleŜy utrzymywać i pielęgnować, m.in. przez: • uwzględnianie jej w organizacji przedsiębiorstwa, co moŜna teŜ wyrazić w postulacie zgodności organizacji z jej kulturą organizacyjną; • zatrudnianie osób, które odznaczają się cechami pasującymi do kultury przedsiębiorstwa, a pozbywanie się pracowników jej nieprzestrzegających; • kształcenie i doskonalenie personelu oraz wpływanie na jego nastawienie; • nagradzanie i awansowanie ludzi zachowujących się zgodnie z kulturą; niekorzystna byłaby sytuacja, gdyby nagradzanie i awansowanie było realizowane w sposób sprzeczny z wyznawanymi oficjalnie zasadami i wartościami; • dawanie przez kierownictwo osobistych przykładów zachowań, stanowiących model do naśladowania przez personel (wszyscy autorzy podkreślają silny wpływ menedŜerów na kulturę organizacji); • rozwijanie współpracy przede wszystkim z tymi partnerami zewnętrznymi, którzy pielęgnują podobną kulturę organizacyjną; • wyraŜanie kultury przez hasła i uroczystości. Kulturę ocenianą jako niekorzystną dla przedsiębiorstwa (zwłaszcza gdy utrudnia, a nawet uniemoŜliwia realizację podstawowych celów) naleŜy zmienić. Na efektywność takiego działania duŜy wpływ mają, jeŜeli są w przedsiębiorstwie, menedŜerowie-liderzy. Jednak działania w tym kierunku nie mogą być arbitralne i rewolucyjne, lecz ewolucyjne. Zmiana kultury wymaga wielu zabiegów i trwa długo, czasami nawet 5-10 lat. Etykę naleŜy rozumieć jako ogół zasad i norm postępowania, obowiązujących w danej zbiorowości. Normy te mogą dotyczyć wolności, ludzkiej godności, poszanowania zasad prawa czy teŜ ochrony środowiska naturalnego. Zachowanie etyczne to takie, które mieści się w ogólnie przyjętych normach społecznych, a zachowanie nieetyczne jest sprzeczne z tymi normami. Nieetyczne stosowanie zasady przedsiębiorczości to na przykład wykorzystanie trudnej sytuacji powodzian i sprzedaŜ im wody pitnej po zawyŜonych cenach. NaduŜycia w ramach zasady gospodarności mogą polegać na nadmiernym wykorzystywaniu pracowników, obciąŜaniu ich dodatkową pracą lub wypłacaniu niskiego wynagrodzenia. Etyką kierują się pojedyncze osoby (etyka indywidualna, osobista), wykazując się określonymi postawami moralnymi (zaszczepionymi przede wszystkim w procesie wychowania), ale moŜna je odnosić takŜe do przedsiębiorstwa jako całości. Jego kierownictwo moŜe wpływać na etyczne lub nieetyczne postawy i zachowania swoich pracowników w toku wykonywania obowiązków w firmie lub swoją polityką ułatwiać lub utrudniać wybory moralne pracowników. Występują teŜ poglądy - raczej nieuzasadnione - Ŝe nakazem w stosunku do przedsiębiorstwa jest działanie zgodne z prawem, natomiast etyka postępowania dotyczy jedynie pojedynczych pracowników. Etyka przedsiębiorstwa moŜe dotyczyć następujących podmiotów: • klienci, dostawcy, kooperanci, odbiorcy; • inne osoby i instytucje w otoczeniu przedsiębiorstwa: konkurenci, wierzyciele; • właściciele przedsiębiorstwa • pracownicy; • instytucje reprezentujące interesy ogólnospołeczne: skarb państwa, organy administracji rządowej i samorządowej; społeczności lokalne. Podejmowane są od dłuŜszego czasu próby określenia cech firmy etycznej. Najczęściej wymienia się: • występowanie jasnych norm etycznych i ich promowanie; • przestrzeganie norm przez wszystkich pracowników; • uczciwość w komunikowaniu się; • wywiązywanie się z zawartych umów i podjętych zobowiązań; • dbanie o środowisko przyrodnicze; • wspieranie społeczności lokalnej; • potępianie i wykluczanie ze swego grona osób postępujących nieetycznie. W. Gasparski, odwołując się do literatury amerykańskiej, wymienia następujące przyczyny wzrostu zaangaŜowania firm amerykańskich w przestrzeganie norm etyki biznesu; • naciski konsumentów; • docenienie znaczenia zadowolenia pracowników; • dąŜenie do doskonalenia obsługi klientów; • uznanie dla pracy zespołowej; • wpływ polityki państwa; • świadoma polityka liderów firm, wynikająca z przekonań religijnych i aktywności społecznej z lat młodzieńczych; • zaufanie osiągane dzięki wzrostowi zainteresowania sprawami duchowymi i zmianie wartości uznawanych przez firmy; • globalizacja gospodarki.
