Wiek prawoznawstwa

Szkoły i doktryny prawne w XIX w.
Założenia podstawowe
 doktryna liberalna
 rządy prawa – rule of law
 państwo prawa - Rechtsstaat
 legalizm – prymat ustawy
 kult kodyfikacji
 nauka prawoznawstwa
Szkoła historyczna
 Niemcy – I poł. XIX w.
 Friedrich Carl von Savigny – O powołaniu naszych
czasów do ustawodawstwa i nauki prawa
 odrzucenie koncepcji prawnonaturalnej
 naukowe badanie ewolucyjnego procesu powstawania
norm prawnych
 kierunek romanistyczny – pandektystyka
Pozytywizm prawniczy (1/2)
 połowa XIX w.
 odrzucenie koncepcji prawnonaturalnej
 prymat ustawy – prawo stanowione (pozytywne)
 ustawa jest absolutnym nakazem prawodawcy
(suwerena)
 prawoznawstwo to naukowe badanie tekstu ustawy
(kodeksu) – dogmatyzm
Pozytywizm prawniczy (2/2)
 ustawowy – szkoła egzegezy:
 Francja – Kodeks Napoleona
 Austria – ABGB
 naukowy – Niemcy – pandektystyka – niemiecki
kodeks cywilny – BGB z 1896 r. (1900)
Pandektystyka
 Niemcy – II poł. XIX w.
 naukowa recepcja prawa rzymskiego
 Bernhard Windscheid – Podręcznik prawa Pandektów
 jurysprudencja pojęć
 systematyka prawa: część ogólna, prawo rodzinne,
prawo rzeczowe, prawo obligacyjne (zobowiązań),
prawo spadkowe
Naturalizm prawniczy (1/2)
 przełom XIX i XX w.
 krytyka pozytywizmu prawniczego
 socjalizacja prawa
 publicyzacja prawa
 wyodrębnieni z prawa cywilnego nowych gałęzi prawa:
 prawo pracy
 prawo ubezpieczeń społecznych
 prawo gospodarcze (przemysłowe)
Naturalizm prawniczy (2/2)
 jurysprudencja interesów – Rudolf Ihering –
jurysprudencja/wykładnia celowościowa
(teleologiczna)
 szkoła wolnego prawa – szwajcarski kodeks cywilny –
ZGB z 1907 r. (1912)
Szkoła klasyczna (1/2)
 I poł. XIX w.
 oparta na filozofii Immanuela Kanta
 legalizm – n.c.s.l. i n.p.s.l.
 dogmatyzm
 woluntaryzm – wina sprawcy
 indeterminizm
Szkoła klasyczna (2/2)
 Anselm Feuerbach – kodeks karny bawarski (1813)
 charakter kary
 bezwzględny (słuszność) – teorie odwetu (Kant,
Hegel)
 względny (użyteczność) - teoria przymusu
psychologicznego (Feuerbach) – prewencja
ogólna
Szkoła antropologiczna
 II poł. XIX w.
 oparta na rozwoju nauk przyrodniczych i społecznych
 Cesare Lombroso – Człowiek-zbrodniarz
 determinizm
 osoba sprawcy
 środki zabezpieczające
 ustawodawstwo eugeniczne i rasowe
Szkoła socjologiczna
 przełom XIX i XX w.
 oparta na szkole antropologicznej
 legalizm
 Franciszek Liszt
 przestępczość zjawiskiem społecznym
 determinizm
 środki zabezpieczające, resocjalizacja
 wyodrębnienie kryminologii z prawa karnego