Zagrożenie wystąpienia zakażeń
advertisement
Zagrożenie wystąpienia zakażeń Postępowanie po-ekspozycyjne Dr Grażyna Cholewińska SP ZOZ Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie 2010 Zakażenia w wyniku naruszenia ciągłości skóry • • • • • • • • • Infekcja HIV Zakażenie HBV, HCV, inne wirusy Zakażenia gronkowcowe paciorkowcowe pałeczką ropy błękitnej Zakażenia przyranne : tężec róża ropowica Zakażenia skórne : świerzb, wszawica Zakażenia oddechowe: grypa, SARS itd.. Infekcja HIV i choroba AIDS Pojęcia H I V Human Immunodeficiency Virus Ludzki wirus upośledzenia odporności A I D S Aquired ImmunoDeficiency Syndrome Zespół nabytego niedoboru odporności Wirus HIV Inaktywacja białek wirusa = niszczenie wirusa HIV • • • • Temp. +56 ◦ C Związki chloru Temp < 0 ◦ C Suche środowisko Skąd się wziął wirus HIV Afryka HIV-1 HIV-2 Infekcja HIV Transmisja zakażenia: • krwiopochodna • płciowa • okołoporodowa (noworodek) Populacje zwiększonego ryzyka HIV Zachowania ryzykowne Żołnierz na przepustce MŁODZI LUDZIE HETEROSEKSUALNI !!!!!!!!!!!! Ryzykowne zachowania • Bad. epidemiologiczne w Polsce 62 % osób, które uległy zakażeniu 29 r.ż od 2001r nie ukończyło 29 rż w tym 10 % w momencie zakażenia miało poniżej 20 lat Zakażenie Drogi zakażenia HIV Kobieta HIV (+) musi przyjmować leki ARV jako profilaktykę transmisji zakażenia z matki na dziecko Zakażenie HIV nie szerzy się • Drogą kropelkową • Drogą pokarmową • Przez codzienne kontakty podanie ręki całowanie przytulanie urządzenia sanitarne baseny kąpielowe • Komary !!!!!!!! z życia Do salonu fryzjerskiego przyszła stała klientka – pani Krysia. Dziś fryzjer – Darek nakłada jej farbę. Pani Krysia lubi dużo mówić i zaczyna rozmowę z Darkiem…. z życia K: w gazecie pt „BIBA” czytałam, że ta znana aktorka, która gra w serialu, ma męża, który jest zakażony HIV. Ten mąż leczy się w znanej klinice w Kielcach, bo nie chce się pokazywać w szpitalach w Warszawie. I tam pisali, że ta aktorka bardzo troskliwie się zajmuje pielęgnacją swojego męża. A ja widziałam ją w waszym salonie w ubiegłym miesiącu. Ona chyba czesze się u pana, panie Darku ? z życia K: Czy pan się nie boi, panie Darku, że może się pan od niej zakazić HIV ? D: Nie wiedziałem, że jej mąż jest zakażony wirusem HIV. Faktycznie, czesałem ją w ubiegłym miesiącu, ale nic mi nie powiedziała, że ma męża chorego na AIDS. Dobrze, że pani mi opowiedziała mi tę historię, będę musiał jakoś się wymigać, żeby już więcej jej nie czesać. Pytanie • Czy znana z serialu aktorka, której mąż jest HIV(+) stanowi zagrożenie dla pana Darka ? Pytanie • Jak powinien się zachować pan Darek, jeśli aktorka przyjdzie do niego po regularną usługę fryzjerską ? - powinien spytać, czy to prawda, że jej mąż jest zakażony HIV ? - powinien umyć ręce spirytusem po zakończeniu czynności fryzjerskich ? - powinien odmówić usługi Pytanie • W jaki sposób pan Darek powinien pokierować rozmową z panią Krysią ? z życia • Darek zainspirowany rozmową z panią Krysią odczuwa niepokój. • Zastanawia się, czy przypadkiem nie jest zakażony • Jest coraz bardziej zdenerwowany, nie może się skupić w pracy, nie śpi w nocy, myślami jest oddalony… z życia • Jesteś kolegą (koleżanką) Darka. Razem pracujecie, zwykle dużo rozmawiacie. • Co doradziłbyś Darkowi ? z życia • Darek poszedł zrobić test w kierunku zakażenia HIV. • Otrzymał wynik z życia HIV-1 – wynik dodatni Pytanie dlaczego ? odpowiedź • Partner pana Darka jest HIV(+) • Pani Krysia – sprawiła, że Darek zrobił test Kliniczna manifestacja infekcji HIV i AIDS Etapy infekcji HIV • Bezobjawowa infekcja HIV od wniknięcia wirusa do AIDS • Choroba AIDS kryteria rozpoznawcze dla AIDS: - immunologiczne (CD4<200/ml) - kliniczne – ch. wskaźnikowe Choroba AIDS w AIDS zakażenia choroby oportunistyczne oporunistyczne są bezpośrednią przyczyną śmierci Leczenie antyretrowirusowe Zmniejszenie śmiertelności i AIDS po wprowadzeniu leczenia ARV: 1994-2000 Incidence (per 100 PYFU) 35 30 100 Deaths AIDS % on HAART 80 25 20 60 15 40 10 20 5 0 0 9/94- 3/95- 9/95- 3/96- 9/96- 3/97- 9/97- 3/98- 9/98- 3/99- >9/99 3/95 9/95 3/96 9/96 3/97 9/97 3/98 9/98 3/99 9/99 Calendar period EuroSIDA EuroSIDA November 2000 Problemy terapii ARW • Nigdy nie ma eliminacji wirusa z organizmu ludzkiego. • Człowiek raz zakażony HIV posiada wirusa do końca swojego życia. Leczenie pozwala „trzymać wirusa pod kontrolą”. Cel terapii ARV Dawniej • Redukcja śmiertelności w związku z chorobami związanymi z HIV/AIDS • Poprawa wskaźników przeżycia • Odbudowa i ochrona układu immunologicznego • Maksymalna supresja HIV-1 RNA Obecnie • Redukcja śmiertelności z powodu chorób nie-definiujących AIDS (non-AIDS-defining diseases) • Poprawa jakości życia • Przeżycie osób z HIV/AIDS porównywalna z populacją nie-HIV • Zmniejszenie ryzyka transmisji zakażenia HIV-1 Profilaktyka poekspozycyjna (Post Exposure Prophylaxy) PEP Zasady zapobiegania HIV: • • • • Bezpieczny seks Bezpieczny kontakt z krwią Wykonywanie testów w kierunku HIV Edukacja, informacja Prezerwatywa zmniejsza ryzyko HIV o około 60 - 90 % Prezerwatywa zmniejsza ryzyko HIV o około 60 - 90 % Zasada • Każda krew jest potencjalnie zakaźna !!! Pamiętaj !!! • Każda krew jest potencjalnie zakaźna • Kontakt z materiałem zakaźnym niesie ryzyko zakażenia: - HIV - HBV - HCV - infekcje bakteryjne, wirusowe in. Dzięki osłonięciu ręki rękawiczką lateksową lub gumową, ryzyko HIV zmniejsza się o około 60 - 90 % Zakaźność materiałów biologicznych • Wysoce zakaźne - krew - sperma, wydzielina z pochwy - płyny ustrojowe z domieszką krwi - tkanki ____________________________________________________ • Potencjalnie zakaźne - płyny: opłucnowy, osierdziowy, owodniowy - maź stawowa - mleko kobiece - ropa ____________________________________________________ • Nie zakaźne -ślina -łzy -pot -mocz -kał Widoczna domieszka krwi zmienia kwalifikację zakaźności Materiał nie-zakaźny • Mocz, kał, ślina, plwocina, wymiociny, wydzielina z nosa, pot i łzy, nie są zakaźne Kontakt z nimi NIE wymaga profilaktyki PEP Ekspozycja na HIV • zawodowa pracownicy medyczni strażacy wojsko policja, straż miejska personel hospicjum pracownicy więzienia pracujący z narkomanami ratownicy PCK inne służby ratownicze kosmetyczki, manicurzystki fryzjerzy • nie zawodowa ofiary wypadków ofiary gwałtów przypadkowe zakłucia igłą partnerzy osób HIV(+) prostytutki samookaleczenia świadome zakażenie HIV Ryzyko zakażenia zainfekowanym narzędziem dawka ekspozycyjna wirusa • HBV 20 – 30 % • HCV 4 – 10 % • HIV 0,3(0,2-0,5%) % 0,3 % 0,00001 ml ? 0,10,1ml ml Jeśli doszło do kontaktu z materiałem zakaźnym, szybkie i właściwe działanie może cię uchronić przed zakażeniem HIV !!! Postępowanie zaraz po ekspozycji • Umycie skóry wodą z mydłem pod silnym strumieniem • Spłukanie śluzówek wodą (solą fizjologiczną) • Nie udowodniono skuteczności stosowania środków odkażających i spirytusu do przemywania rany, ale można je zastosować Postępowanie zaraz po ekspozycji • • • • Przemyć skórę wodą z mydłem Nie tamować krwawienia Nie wyciskać krwi z rany Błony śluz. i spojówki przepłukać wielokrotnie wodą lub 0,9% NaCl Postępowanie po ekspozycji • Przewieźć osobę poszkodowaną jak najszybciej do ośrodka specjalistycznego HIV • Włączyć profilaktykę lekami antyretrowirusowymi najwcześniej jak tylko można Profilaktyka włączona w ciągu pierwszych 1-2 godzin po ekspozycji redukuje ryzyko zakażenia o 80 %. • Nie później niż 36 – 72 godzin • Profilaktyka HBV i tężca Postępowanie po ekspozycji • Profilaktyki NIE stosuje się po ekspozycji na skórę nieuszkodzoną ! Profilaktyka po ekspozycji Jeżeli osoba stanowiąca potencjalne źródło zakażenia zostanie uznana za nie zakażoną HIV osoba, u której doszło do ekspozycji nie musi przyjmować profilaktyki HIV. W przypadku ustalenia tego faktu już po rozpoczęciu PEP, należy ją przerwać Przypadek • Fryzjerka – pani Monika skaleczyła się nożyczkami podczas czynności fryzjerskich. Rana średnicy 0,7 mm, obficie krwawi. • Po zatrzymaniu krwawienia, dokończyła strzyżenie. Klient poszedł do domu. Przypadek • Po 4 godzinach klient dzwoni do salonu: K: Pani Moniko, ja zapomniałem pani powiedzieć, że jestem zakażony HIV. Ale niech się pani nie boi, bo ja biorę leki przeciwwirusowe, więc chyba nie zakażam innych ludzi. Pytanie • Co powinna zrobić Monika ? Zakażenia HBV i HCV wirusowe zapalenie wątroby Wirusowe zapalenie wątroby (wzw) • • • • • • HAV – choroba „brudnych rąk” HBV – zakażenie krwiopochodne, sex ~15% HCV – zakażenie krwiopochodne, sex? HDV – towarzyszy HBV HGV – zakażenie krwiopochodne HEV - podobne do HAV (Azja)/zgony Epidemiologia ko-infekcji HBV+HCV 170 mln. zakażonych HCV 10 – 20% zakażonych HBV jest nadkażonych HCV 350 mln. zakażonych HBV 2 – 10% zakażonych HCV ma markery zakażenia HBV An.Hepatol., 2005, 4, 100 HBV Hepatitis B Virus Stan nosicielstwa HBsAg • Obecność HBsAg powyżej 6 mies. Pacjenci nie wymagają leczenia z powodu znikomego zagrożenia postępującej choroby wątroby wywołanej zakażeniem HBV. Monitorowanie infekcji.! Drogi transmisji HBV • • • • • Krew i produkty krwiopochodne Kontakty seksualne Perinalnie (matka – dziecko: 90%) Transplantacja narządów/tkanek Nieznane źródło- skaleczenia, tatuaże, manicure !!!!!!!! POPULACJE WYSOKIEGO RYZYKA: • • • • Narkomani, alkoholicy – samookaleczenia, tatuaże Biorcy krwi Osoby z immunosupresją Noworodki matek HBV(+) Rak wątroby Nie ma całkowitej eliminacji zakażenia HBV ! wskutek obecności cccDNA HCV Hepatitis C Virus HCV • • • • • • Cicha epidemia Ukryte zakażenie „Niema” choroba Uśpiony wirus Wirusowa bomba zegarowa Bezobjawowa śmiertelna infekcja Grupy wysokiego ryzyka HCV • • • • • • Biorcy krwi (w Polsce przed 1993r) Dializowani Po przebytym zap. wątroby bez znanej etiologii Narkomani ( dożylnie i donosowo) Po tatuażach, okaleczeniach, kolczykowaniu Po używaniu wspólnych przyborów do golenia, kosmetycznych, manicure, igieł, strzykawek • Chorzy na hemofilię • Zakażeni HIV • Alkoholicy (urazy, krwawienia) HCV Brak objawów choroby wątroby ↓ osoby zakażone nie trafiają do lekarza ↓ albo – objawy niespecyficzne ↓ lekarz przeoczył zakażenie Niecharakterystyczne objawy przewlekłej HCV • Przewlekłe/nawracające zmęczenie • Senność • Osłabienie spowolnienie aktywności życiowej • Obj. psychiczne: apatia, depresja • Rzadko: zmiany skórne, zap. naczyń HCV U 80 % zakażenie przechodzi w fazę przewlekłą w sposób niezauważony Zakażenie HCV • Nie ma terminu „nosicielstwo HCV” • Przechorowanie – nie daje odporności • Trudne do uchwycenia „ostre” zapalenie – może się przedłużać do 12 mies. • Wirus silnie onkogenny ! • Nie ma szczepionki prewencyjnej Przebieg kliniczny • Po około 20 latach – marskość wątroby czynniki sprzyjające: - alkoholizm - narkotyki - płeć męska - wiek starszy - ko-infekcja HIV lub/i HBV • 10 – 25% rak wątrobowo-komórkowy Możliwa jest całkowita eliminacja wirusa HCV Leczenie zakażenia HCV • Interferon – alfa stosowany wraz z Rybawiryną • Nowe leki – w trakcie badań klinicznych Profilaktyka HBV, HCV • HAV: szczepionka profilaktyczna • HBV: szczepionka profilaktyczna • HCV: nie ma szczepionki !!! unikanie skaleczeń, uszkodzenia skóry przestrzeganie zasad higieny i sterylności • Leczenie chorych z infekcją HBV i HCV Quiz Istnieje szczepionka profilaktyczna przeciwko: HBV + HAV HAV HCV HBV Quiz Istnieje szczepionka profilaktyczna przeciwko: HBV + HAV HAV HCV HBV TAK TAK NIE TAK Grypa A/H1N1v Profilaktyka Antygeny powierzchniowe • Białka powierzchniowe: - Hemaglutynina - Neuraminidaza umożliwiają wirusowi wnikanie do komórki gospodarza układ tych białek decyduje o zjadliwości człowiek produkuje p/ciała przeciwko tym białkom, jako naturalną odpowiedź na zakażenie Antygenowy Shift → „hiszpanka” Przełom w 1976 Przełom w 1976 • W 1976r wybuchła epidemia świńskiej grypy w Fort Dix (New Jersey): 200 przypadków, ciężki przebieg, 1 zgon • Strach przed pandemią spowodował decyzję władz US o zastosowaniu szczepionki prewencyjnej A/New Jersey/1976/H1N1 • 40 mln ludzi w US otrzymało szczepionkę - powikłania: ~500 przypadków Guillain-Barre 25 zgonów - wstrzymano dalsze stosowanie szczepionki 15 września 2009r the Food and Drug Administration dopuściło 4 szczepionki przeciwko 2009/H1N1 wirusowi grypy szczepionki te będą zalecane do stosowania w tym samym terminie co p/grypie sezonowej Sanofi – Aventis, Novartis, GlaxoSmithKline, Astra Zeneca (nasal spray) FDA – w USA 1 dawka: wysokie uodpornienie po 8 – 10 dniach Szczepionka A/H1N1 • Działania niepożądane – łagodne i podobne jak przy szczepieniu przeciwko grypie sezonowej A/H1N1 – różnice z grypą sezonową 1. Większość ludzi nie posiada odporności 2. Wirus atakuje dolne drogi oddechowe - pneumonia - ARDS A/H1N1 – populacje wysokiego ryzyka - przewlekłe choroby ukł oddechowego POCHP, astma, obj.bronchospastyczne - choroby serca – niewydolność serca, n krążenia - przewlekła niewydolność nerek, wątroby - upośledzenie funkcji ukł immunologicznego chor autoagresyjne, AIDS, imm/supresja, przeszczepy -kobiety ciężarne - osoby > 65 rż - dzieci < 2 rż i niemowlęta - choroby metaboliczne – cukrzyca, otyłość olbrzymia Leczenie grypy A/H1N1 wg Guidance and Resources For Clinicians (www.cdc.gov/swine flu/index.htm) • A/H1N1 jest wrażliwy na antywirusowy inhibitor Neuraminidazy : Oseltamivir Zanamivir A/H1N1 jest oporny na: amantadyną, rimantadynę Leczenie świńskiej grypy wg Guidance and Resources For Clinicians (www.cdc.gov/swine flu/index.htm) • Tamiflu (oseltamivir) • Leczenie objawowe: - pozostanie w łóżku - higiena kaszlu - odpowiednia podaż płynów - leki p/kaszlowe - leki p/gorączkowe • Ciężki stan: hospitalizacja Ograniczanie szerzenia się zakażenia (maska N95, FFP2) Czy fryzjer powinien się szczepić przeciwko grypie (sezonowej) ? TAK Teraz naprawdę koniec! Dziękuję za uwagę
