PODEJŚCIE NASTAWIONE NA OSOBĘ (CLIENT
advertisement
PODEJŚCIE NASTAWIONE NA OSOBĘ (PERSON-CENTERED APPROACH) Piotr Obacz zajęcia z cyklu „Psychologia humanistyczna”, 26.11.2015. 1) ZDEFINIOWANIE PODEJŚCIA NASTAWIONEGO NA OSOBĘ I WSKAZANIE JEGO GŁÓWNYCH CECH. CARL ROGERS. Carl Ransom Rogers (1902-1987) – amerykański psycholog i psychoterapeuta, jeden z głównych twórców i przedstawicieli psychologii humanistycznej; Twórca podejścia nastawionego na osobę oraz towarzyszącej mu tzw. terapii zorientowanej na osobę/ na klienta. Autor m.in.: Terapia nastawiona na klienta. Grupy spotkaniowe. Źródło: http://chatafrik.com/articles/item/536-carl-rogers-men-ofideas.html?tmpl=component&print=1 O stawaniu się osobą. Sposób bycia. 1) ZDEFINIOWANIE PODEJŚCIA NASTAWIONEGO NA OSOBĘ I WSKAZANIE JEGO GŁÓWNYCH CECH. CARL ROGERS. PODEJŚCIE CZY TERAPIA?, czyli jak traktować PCA? Podejście jest czymś ogólniejszym, a zatem może ono nadawać określony charakter terapii / relacji terapeutycznej między terapeutą a klientem. Rogers preferował mówienie przede wszystkim o podejściu nastawionym na osobę. Dlaczego podejście jest „nastawione na osobę”? Ponieważ to osoba klienta i jej doświadczenie jest najważniejsze w relacji terapeutycznej. Ponieważ terapeuta jest skupiony na danym człowieku i jego świecie – nie przyjmuje żadnych wyjściowych założeń na temat swojego rozmówcy. 1) ZDEFINIOWANIE PODEJŚCIA NASTAWIONEGO NA OSOBĘ I WSKAZANIE JEGO GŁÓWNYCH CECH. CARL ROGERS. „Jednostka dysponuje olbrzymimi zasobami umożliwiającymi jej zrozumienie samej siebie, zmianę sposobu pojmowania siebie, zmianę jej podstawowych postaw oraz zachowania kontrolowanego przez nią samą” (SB, 129) człowiek świadomy siebie człowiek jest zdolny do brania odpowiedzialności za siebie człowiek zdolny do zmieniania siebie w kierunku, w jakim tego chce 1) ZDEFINIOWANIE PODEJŚCIA NASTAWIONEGO NA OSOBĘ I WSKAZANIE JEGO GŁÓWNYCH CECH. CARL ROGERS. „Zasoby te można wykorzystać, jeśli stworzy się odpowiedni klimat wspomagającego nastawienia psychologicznego” (SB, 129) podstawą terapii, u podłoża której znajduje się podejście zorientowane na osobę jest partnerska pomoc w świadomej zmianie Podejście nastawione na osobę określa warunki, jakie należy stworzyć, aby jednostka mogła tej zmiany dokonać: 1) szczerość i autentyczność (+ kongruencja, czyli spójność myśli, słów i czynów), 2) bezwarunkowy szacunek 3) empatyczne zrozumienie 1) ZDEFINIOWANIE PODEJŚCIA NASTAWIONEGO NA OSOBĘ I WSKAZANIE JEGO GŁÓWNYCH CECH. CARL ROGERS. Podejście nastawione na osobę opiera się na: 1) szczerość i autentyczność (kongruencja, spójność myśli, słów i czynów), 2) bezwarunkowy szacunek 3) empatyczne zrozumienie to ma sprzyjać: - zrozumieniu i akceptacji siebie, - rozwojowi w kierunku, jakim chce osoba, - zwiększaniu zdolności do wybierania własnych zachowań, - umacnianiu wolności bycia i stawania się, BOWIEM: Człowiek przejawia naturalną tendencję do samorozwoju I do porządkowania swego życia. ŹRÓDŁA Otto Rank (1884-1939) – austriacki psychoanalityk; krytyka „od wewnątrz” psychoanalitycznego nastawienia do człowieka: „Techniki” LECZENIA Patologizowanie ludzkiego doświadczenia Traktowanie doświadczenia w kategoriach przyczynowo-skutkowych ŹRÓDŁA Rogers będąc pod wpływem koncepcji i argumentów Ranka, prezentuje w 1938 artykuł „Newer Concepts in Psychotherapy”, co potem rozwija w publikacji Counceling and Psychotherapy: Newer Concepts in Practice (1942) 1. Celem terapii nie jest rozwiązywanie problemu [leczenie], lecz wspieranie jednostki w jej rozwoju 2. Większy nacisk należy kłaść na aspekt emocjonalny, na przeżycia jednostki, a nie tylko na kwestie rozumowe (racjonalne tłumaczenia) 3. Należy skupiać się na „tu i teraz” – obecną sytuację jednostki, a nie szukać czegoś w jej przeszłości 4. Odpowiednia relacja terapeuta-osoba może przyczyniać się do rozwoju tej osoby CHARAKTERYSTYKA PODEJŚCIA NASTAWIONEGO NA OSOBĘ Podejście nastawione na osobę jest określonym SPOSOBEM BYCIA, TYPEM RELACJI, który tworzy klimat sprzyjający zmianie. Jest to raczej pewna FILOZOFIA SPOTKANIA, aniżeli technika czy metoda. Celem (lub sztuką) terapii opartej na podejściu zorientowanym na osobę jest stworzenie warunków sprzyjających indywidualnej zmianie (rozumienie i akceptacja swoich doświadczeń, otwartość na relacje z innymi ludźmi itp.) ROGERS O PCA I PCT - HTTPS://WWW.YOUTUBE.COM/WATCH?V=O0NERQZUDZW CHARAKTERYSTYKA PODEJŚCIA NASTAWIONEGO NA OSOBĘ Specyficzne cechy relacji, będącej rezultatem podejścia nastawionego na osobę: AUTENTYCZNOŚĆ BEZWARUNKOWA AKCEPTACJA EMPATYCZNE ZROZUMIENIE AUTENTYCZNOŚĆ Inaczej zgodność z samym sobą, spójność myśli i działań (tzw. kongruencja), nie skrywanie się za maskami, spontaniczne i świadome działanie Autentyczność polega na unikaniu fałszu, nie skrywaniu się za maską, byciu „prawdziwym”, ujawnianiu swych odczuć chodzi o to, aby nie wypierać się własnych uczuć BEZWARUNKOWA AKCEPTACJA Akceptuję cię takim, jakim jesteś. Ufam ci. Podchodzę do ciebie bez wcześniejszych założeń i ocen Poznaję dzięki tobie twój świat takim, jakim mi go przedstawiasz Osoba, która czuje się akceptowana i zaakceptuje samą siebie jest zdolna do samorealizacji. EMPATYCZNE ZROZUMIENIE Terapeuta niczym towarzysz w podróży danej osoby w głąb samej siebie. aktywne, wrażliwe, empatyczne i wolne słuchanie pozwala ZROZUMIEĆ osobę poczucie zrozumienia pozwala dostrzec sens własnego doświadczenia, a w konsekwencji możliwości zmiany Sprzyjanie skupieniu się na własnych doświadczeniach, przeżyciach, emocjach danej osoby. Wczucie się w stany drugiego człowieka i próba zrozumienia świata tej osoby w jej własnych kategoriach. Porozumienie nie tylko na poziomie intelektualnym, lecz również EMOCJONALNYM. CHARAKTERYSTYKA PODEJŚCIA NASTAWIONEGO NA OSOBĘ Co to daje? „Zdolność wrażliwego słuchania, głębokie zadowolenie z bycia słuchanym, zdolność do bycia bardziej autentycznym, która z kolei przynosi większość autentyczność innych, oraz rodząca się w wyniku tego większa wolność dawania i przyjmowania miłości – oto, zgodnie z moimi doświadczeniami, elementy sprawiające, że komunikacja międzyludzka wzbogaca nas i rozwija” (Rogers, SB, 41) ROGERS O SŁUCHANIU, EMPATII, ZROZUMIENIU HTTPS://WWW.YOUTUBE.COM/WATCH?V=IMI7UY83Z-U PROCES TERAPII ZORIENTOWANEJ NA OSOBĘ - PRZYKŁAD PROCESU OTWARTEGO (NA PODSTAWIE DOŚWIADCZEŃ ZAWODOWYCH ROGERSA) ETAP 1 Osoba postrzega siebie i otoczenie przez pryzmat pewnego schematu, nie uświadamia sobie własnych przeżyć, grzęźnie w troskach. ETAP 2 Osoba dostrzega problemy, ale umiejscawia je poza sobą, traktuje je wyłącznie jako zewnętrzne. Tak samo postrzega własne uczucia – jako coś poza nią lub coś, co należy do przeszłości. Myślenie wciąż jest „sztywne”. ETAP 3 Osoba doświadcza atmosfery bezwarunkowej akceptacji i dlatego staje się bardziej rozluźniona. Pogłębia się autorefleksja, jednak nadal osoba uprzedmiatawia siebie, swoje uczucia, myśli, dystansuje się od swego wnętrza. Zaczyna jednak uznawać, że wyjście poza schematy jest możliwe. Źróło: Natalia Sikora, Carl Rogers – terapia nastawiona na klienta PROCES TERAPII ZORIENTOWANEJ NA OSOBĘ - PRZYKŁAD PROCESU OTWARTEGO (NA PODSTAWIE DOŚWIADCZEŃ ZAWODOWYCH ROGERSA) ETAP 4 Uczucia są uznawane za bliższe, choć ich przeżywanie wywołuje w osobie pewien lęk. Spowodowane jest to „pękaniem” schematów, które dotąd wpływały na życie jednostki – uznaje się je jednak za możliwe do zakwestionowania. Osoba coraz bardziej świadomie poznaje siebie. ETAP 5 Osoba czuje się bezpieczniej w relacji terapeutycznej, uczucia wyraża znacznie swobodniej. Pragnie być autentyczną, jest świadoma swych uczuć, kontakt z samym sobą nie jest odrzucany. Źróło: Natalia Sikora, Carl Rogers – terapia nastawiona na klienta PROCES TERAPII ZORIENTOWANEJ NA OSOBĘ - PRZYKŁAD PROCESU OTWARTEGO (NA PODSTAWIE DOŚWIADCZEŃ ZAWODOWYCH ROGERSA) ETAP 6 Uczucia są przeżywane w pełni, co bywa szokiem dla osoby. Zyskuje ona poczucie podmiotowości, schematy upadają, pojawia się możliwość podjęcia ryzyka bycia sobą. ETAP 7 Etap będący początkiem drogi do dalszego rozwoju. Początek aktywnego kontaktu jednostki z samą sobą, swoimi przeżyciami. Osoba nie chce być skrępowana schematami, chce się rozwijać i być sobą. Źróło: Natalia Sikora, Carl Rogers – terapia nastawiona na klienta PROCES TERAPII ZORIENTOWANEJ NA OSOBĘ Etap 7 NIE JEST celem samym w sobie, celem ostatecznym, ale krokiem ku dalszemu samorozwojowi. Terapia zorientowana na osobę NIE JEST więc schematem, metodą, techniką leczenia, ale drogą ku poznaniu siebie, akceptacji siebie. Ma początek, ale nie ma wyraźnego końca, który przesądzałby o „wyleczeniu” czy „rozwiązaniu problemu” danej osoby. OPISANE ETAPY NIE SĄ SZTYWNYM SCHEMATEM POSTĘPOWANIA TERAPEUTYCZNEGO, NIE SĄ MODELEM TERAPII, LECZ STANOWIĄ ZAOBSERWOWANĄ ŚCIEŻKĘ ZMIAN U OSÓB, KTÓRE SKORZYSTAŁY Z WARUNKÓW, JAKIE ZAISTNIAŁY DZIĘKI PODEJŚCIU NASTAWIONEMU NA OSOBĘ. PODSUMOWANIE - ROGERS „Jeśli mogę stworzyć relację, która z mojej strony charakteryzuje się: autentycznością i „przejrzystością”, w której pozostaję w zgodzie z moimi prawdziwymi uczuciami; ciepłą akceptacją i docenieniem drugiego człowieka jako odrębnej jednostki; zdolnością wrażliwego postrzegania jego świata i jego samego tak, jak on postrzega swój świat i siebie, to w takiej relacji ów człowiek zrozumie i doświadczy tych aspektów siebie, które uprzednio wypierał; stanie się bardziej zintegrowany i zdolniejszy do efektywnego działania; stanie się bardziej podobny do osoby, którą pragnie być; będzie lepiej kierował sobą i będzie pewniejszy siebie; stanie się w większym stopniu osobą – kimś niepowtarzalnym; będzie odnosił się do innych z większym zrozumieniem i akceptacją; będzie sobie lepiej radził z problemami życiowymi.” PODSUMOWANIE „Celem terapii Rogeriańskiej jest umożliwienie człowiekowi (…) bycia gotowym do zmiany, płynnie przechodzącym różnorakie doświadczenia, integrującym je w osobowości celem osiągnięcia jak najwyższej autentyczności, czyli wierności własnemu Ja. Człowiek pozostaje bytem w procesie stawania się, a proces ten nigdy się nie kończy. Warunkiem sine qua non możliwości tego procesu jest wolność” (Jastrzębski). PODSUMOWANIE: PRZYKŁAD RELACJI TERAPEUTYCZNEJ ZORIENTOWANEJ NA OSOBĘ HTTPS://WWW.YOUTUBE.COM/WATCH?V=EW 8CAR1V48M KRYTYKA Podejście nastawione na osobę: - jest sentymentalne - emocjonalne - nieracjonalne - nie opiera się na „twardych”, racjonalnych metodach naukowych - jest tubą środowisk liberalnych - poprzez nie klient uprawia psychiczny strip-tease - ukierunkowuje się człowieka na wartości, których może nie cenić (autonomia, wolność, elastyczność i in.) - doktrynersko faworyzuje określone sposoby życia (życie wolne, autentyczne, oparte na wyborach itd.) - upraszcza ludzkie doświadczenie
