Classic Ketogenic Diet (4:1) Modified Atkins

Rola diety
w leczeniu chorób neurodegeneracyjnych
Zuzanna Setkowicz
Zakład Neuroanatomii
Instytut Zoologii
Uniwersytet Jagielloński
1
Co to jest dieta ?
Zakład Neuroanatomii
Instytut Zoologii
Uniwersytet Jagielloński
2
Dieta
gr. diaita - sposób życia
Słownik PWN: system odżywiania się
polegający na dostosowaniu ilości i rodzaju
pokarmu do potrzeb organizmu
ENERGIA
PRZYJMOWANA
Z POKARMEM
ZRÓWNOWAŻONY
ENERGIA ZUŻYWANA
PODCZAS
AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ
3
Epodręczniki 2016
Dzienne
zapotrzebowanie
kaloryczne
4
Epodręczniki 2016
Racjonalne
odżywianie
białka
tłuszcze
węglowodany
5
Fizjoterapia Olkusz 2016
Głodówki i posty
6
Zamiast głodówki
Russel Wilder 1921
7
Czy korzystna jest rola tłuszczów w diecie?
8
Rola tłuszczów
9
Rola tłuszczów
10
Rola tłuszczów
11
Tłuszcze
najbardziej skoncentrowany
nośnik energii
1 g tłuszczu - 9 kcal (37,6 kJ)
1 g cukrów, węglowodanów - 4 kcal
1 g białka – 4 kcal
12
Dieta ketogeniczna
Classic Ketogenic Diet (4:1)
3%
7%
Medium Chain Triglyceride
20%
10%
90%
70%
tłuszcze
białka
węglowodany
5%
27%
25%
45%
70%
Modified Atkins
28%
Low-Glycemic Index
13
Journal of Lipid Research, 55, 2004
Dieta ketogeniczna
owoce
jagody
jarzyny
orzechy
nasiona
oleiste
mięso
jajka
chleb, cukier, mleko, ryż, kukurydza, fasola, ziemniaki
Synteza
ciał ketonowych
aceton
kwas
acetooctowy
kwas
betahydroksymasłowy
15
Eur J Clin Invest 2016; 46 (3): 285–298
choroba Alzheimera
nowotwory
epilepsja
cukrzyca typu 2
migrena
choroba Parkinsona
16
Epilepsja/padaczka
Przewlekłe schorzenie
ośrodkowego układu nerwowego,
w którym zasadniczym objawem
są nawracające, spontaniczne napady
drgawek
(International League against Epilepsy, ILAE)
Napady padaczkowe - nagłe, stereotypowe epizody w postaci zaburzeń
świadomości, funkcji ruchowych, czuciowych, wegetatywnych lub
emocjonalnych, spowodowane nadmiernymi i hipersynchronicznymi
wyładowaniami grupy neuronów
Stan padaczkowy: napad padaczkowy trwający dłużej niż 5 minut
lub kolejno występujące napady trwające co najmniej 15 minut albo ciągła
aktywność padaczkowa w zapisie EEG przez co najmniej 15 minut
17
Drgawki epileptyczne
• Napady toniczne - silny skurcz mięśni
całego ciała, trwający zwykle od kilku
do kilkunastu sekund
• Napady kloniczne – rytmiczne skurcze
mięśni o dłuższym czasie trwania, które
obejmują głównie mięśnie zginacze
głowy, ramion i tułowia, ale również
nóg – prowadzą ostatecznie do upadku
z możliwością doznania urazu
• Napady toniczno - kloniczne - inaczej
napady duże (tzw. grand mal).
Objawiają się przez utratę
świadomości/przytomności, skurcz
mięśni ciała.
18
Przyczyna:
nieznana
uraz okołoporodowy
uraz późny
zapalenie
malformacja rozwojowa
guz mózgu
zmiany naczyniowe
alkohol
Liczba chorych w Polsce - około 400 000
Padaczka/epilepsja
na świecie 60 milionów
Wskaźnik zachorowalności 50-70/100 000/rok
Około 40% przypadków to padaczka lekooporna
W Polsce każdego roku przybywa
około 20 000-28 000 nowych zachorowań
19
Etosuksymid (np. Petinimid)
Karbamazepina (np. Amizepin, Finlepsin)
nudności, wymioty, biegunka, bóle brzucha,brak łaknienia,
zmniejszenie masy ciała, bóle i zawroty głowy,uczucie
zmęczenia, wrażliwość na światło.
interakcje z innymi lekami, łagodna leukopenia, osteoporoza,
hiponatremia, impotencja, zaburzenia funkcji wątroby,
senność, bóle i zawroty głowy, zespół niewłaściwego
uwalniania wazopresyny, nudności, wymioty, biegunki,
zaparcia, wysypka pokrzywkowa, świąd skóry, nadwrażliwość
na światło.
Fenytoina (np. Phenytoinum WZF)
przerost dziąseł, uwydatnienie („pogrubienie”) rysów
twarzy,hirsutyzm, trądzik, ataksja, osteoporoza,
nadpobudliwość, bezsenność, ataksja, bóle i zawroty
głowy, dolegliwości gastryczne, hiperglikemia, zaburzenia
mowy i widzenia.
Felbamat:
niewydolność wątroby, niedokrwistość aplastyczna,
jadłowstręt,bezsenność.
Fenobarbital (np. Luminalum)
zmęczenie, senność, uspokojenie, depresja i mienność
nastrojów,zaburzenia pracy wątroby, impotencja.
Gabapentyna (np. Gabapentin):
zmęczenie i senność, zaburzenia nastroju, przyrost masy
ciała, bóle i zawroty głowy, parestezje w kończynach,
drżenia drobnofalowe,zapalenie trzustki i wahania glikemii.
Kwas walproinowy (np. Depakine)
przyrost masy ciała, nudności, wymioty, biegunka,
dyspepsja,zaburzenia pracy wątroby, osteoporoza,
wypadanie włosów,spowolnienie, sedacja, depresja,
agresja, niezborność ruchowa, podwójne widzenie,
zaburzenia miesiączkowania
Klobazam (np. Frisium)
wahania nastroju, zmęczenie, senność, zawroty głowy,
zaburzenia oddychania, brak apetytu, suchość w jamie ustnej,
zaparcia, nudności, przy dłuższej terapii – ryzyko uzależnienia.
Lamotrygina (np. Lamotrix, Lamitrin)
bóle i zawroty głowy, nudności i wymioty, senność,
zmęczenie, rozdrażnienie, ale też bezsenność, drżenia,
oczopląs, ataksja, wysypka plamisto-grudkowa (w połączeniu z
kwasem walproinowym), reakcje alergiczne.
Lewetiracetam (np. Keppra)
senność, zmęczenie, drażliwość, depresja i wahania
nastroju, bóle i zawroty głowy, bezsenność, drżenia.
Topiramat (np. Topiramax, Epiramat)
jadłowstręt i spadek masy ciała, zaburzenia pamięci i
koncentracji, depresja i wahania nastroju, alergie.
Okskarbazepina (np. Trileptal)
zmęczenie i senność, podwójne widzenie, wahania nastroju,
bóle i zawroty głowy, hiponatremia, objawy gastryczne,
trądzik, wysypka, łysienie, zaburzenia wątrobowe
20
Po pierwsze nie szkodzić
21
22
PEDIATRICS Vol. 108 No. 4 2001
23
Mechanizm działania diety ketogenicznej w epilepsji
CLINICS 2014;69(10):699-705 24
Mechanizm działania diety ketogenicznej w epilepsji
Eur J Clin Invest 2016; 46 (3): 285–298
25
Mechanizm działania diety ketogenicznej
Mechanizmy działania diety
26
Mechanizm działania diety ketogenicznej
27
Efekty uboczne stosowania diety ketogenicznej
Krótkotrwałe:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
wymioty
zgaga
zaparcia
nudności
kwasica metaboliczna
odwodnienie
niedobory minerałów
kamica nerkowa
apatia
Długoterminowe:
•
•
•
•
•
utrata ciężaru
spowolnienie wzrostu
kamica nerkowa
osteoporoza
osteopenia
28
29
Dieta ketogeniczna
Dr Maria Zubiel,
neurolog dziecięcy z Łodzi,
jako pierwsza zastosowała dietę ketogenną
w Polsce w 2000 roku
Warszawskie Centrum Zdrowia Dziecka
Chorzowskie Centrum Pediatrii i Onkologii
Górnośląskie Centrum Zdrowia Dziecka w Katowicach
30
Choroba Parkinsona:
degeneracja neuronów
istoty czarnej (obniżenie
poziomu dopaminy)
• wzrost napięcia mięśni
• zmniejszenie ruchliwości
(hipokineza)
• drżenie
Polsce jest ok. 60-80 tysięcy chorych,
co roku przybywa około 4-8 tys.
nowych przypadków
Drżenie jednej ręki –
wczesne stadium31
32
Dieta ketogeniczna w chorobie Parkinsona
ND
ND+6-OHDA
KD
KD+6-OHDA
B R A I N R E S E A R C H 1 2 8 6 ( 2 0 0 933
)25–3
1
Dieta ketogeniczna w chorobie Parkinsona
34
J Neurol 2016; 15(2)
Nowotwory mózgu
WHO opisuje ponad 100 różnych
Nowotworów mózgu
Aż 70% z nich to glejaki wielopostaciowe
o bardzo dużej złośliwości
W Polsce co roku około 1300 zachorowań
Rokowania raczej złe
35
Dieta ketogeniczna w terapii nowotworowej
European Journal of Clinical Investigation36
Vol 46 287
37
Dieta ketogeniczna w terapii nowotworowej
38
Frontiers in Molecular Neuroscience 2016, vol 9
Dieta ketogeniczna w terapii nowotworowej
39
Dieta ketogeniczna w terapii nowotworowej
40
41
INTERNATIONAL JOURNAL OF ONCOLOGY 44: 1843-1852, 2014
Liczba chorych na świecie 15-21 milionów
Liczba zachorowań podwaja się co 5 lat
42
Medisystem 2013
Dieta ketogeniczna w chorobie Alzheimera
sulcus
gyrus
sulcus
gyrus
NORMA
CHOROBA
ALZHEIMERA
63 letni pacjent cierpiący na zaburzenia pamięci od 12 lat
W skali oceny pacjenta MMSE 23 pkt
MRI atrofia formacji hipokampa, jąder migdałowatych lewostronnie
W 2008 start KD, 75 dni później poprawa w ocenie MMSE
Wykonywanie codziennych czynności samodzielnie
Alzheimers Demenrtia 201643
11 (1)
?
44
Komórki mikrogleju
Astrocyty
45
46
47
Rola komórek glejowych w mechanizmie
terapeutycznego działania diety ketogenicznej
48
MRI mózgu szczura na diecie konwencjonalnej
49
MRI mózgu szczura na diecie ketogenicznej
50
Dziękuję za uwagę !
51
52
53
Komórki glejowe:
w obwodowym układzie nerwowym:
- komórki Schwanna
w obwodowym układzie nerwowym:
- oligodendrocyty
- astrocyty (ok. 80% komórek glejowych), - polidendrocyty (synantocyty)
- mikroglej
astrocyty
54
55
Etosuksymid (np. Petinimid)
nudności, wymioty, biegunka, bóle brzucha,
brak łaknienia, zmniejszenie masy ciała,
bóle i zawroty głowy,
uczucie zmęczenia, wrażliwość na światło.
Fenytoina (np. Phenytoinum WZF)
przerost dziąseł, uwydatnienie („pogrubienie”) rysów twarzy,
hirsutyzm, trądzik,
ataksja, osteoporoza,
nadpobudliwość, bezsenność, ataksja,
bóle i zawroty głowy,
dolegliwości gastryczne,
hiperglikemia,
zaburzenia mowy i widzenia.
Felbamat:
niewydolność wątroby,
niedokrwistość aplastyczna,
jadłowstręt,
bezsenność.
Fenobarbital (np. Luminalum)
zmęczenie, senność, uspokojenie,
depresja i zmienność nastrojów,
zaburzenia pracy wątroby,
impotencja.
Gabapentyna (np. Gabapentin):
zmęczenie i senność, zaburzenia nastroju,
przyrost masy ciała,
bóle i zawroty głowy,
parestezje w kończynach,
drżenia drobnofalowe,
zapalenie trzustki i wahania glikemii.
Kwas walproinowy (np. Depakine, Orfiril)
przyrost masy ciała,
nudności, wymioty, biegunka, dyspepsja,
zaburzenia pracy wątroby,
Karbamazepina (np. Amizepin, Finlepsin,Tegretol)
interakcje z innymi lekami,
łagodna leukopenia, osteoporoza, hiponatremia,
impotencja,
zaburzenia funkcji wątroby,
senność, bóle i zawroty głowy,
zespół niewłaściwego uwalniania wazopresyny,
nudności, wymioty, biegunki, zaparcia,
wysypka pokrzywkowa, świąd skóry, nadwrażliwość na światło.
Klobazam (np. Frisium)
wahania nastroju, zmęczenie, senność,
zawroty głowy,
zaburzenia oddychania,
brak apetytu,
suchość w jamie ustnej, zaparcia, nudności,
przy dłuższej terapii – ryzyko uzależnienia.
Lamotrygina (np. Lamotrix, Lamitrin)
bóle i zawroty głowy,
nudności i wymioty,
senność, zmęczenie, rozdrażnienie, ale też bezsenność,
drżenia, oczopląs, ataksja,
wysypka plamisto-grudkowa (w połączeniu z kwasem walproinowym),
reakcje alergiczne.
Lewetiracetam (np. Keppra)
senność, zmęczenie, drażliwość,
depresja i wahania nastroju,
bóle i zawroty głowy,
bezsenność, drżenia.
Topiramat (np. Topiramax, Epiramat, Etopro)
jadłowstręt i spadek masy ciała,
zaburzenia pamięci i koncentracji,
depresja i wahania nastroju,
alergie.
Okskarbazepina (np. Trileptal)
zmęczenie i senność, podwójne widzenie, wahania nastroju,
bóle i zawroty głowy,
hiponatremia,
objawy gastryczne,
trądzik, wysypka, łysienie,
56
572014
Journal of Lipid Research Volume 55,
Journal of Lipid Research Volume
58 55, 2014
Rola tłuszczów w układzie nerwowym
Modulac
ja
metaboli
zmu
Modyfikacja
Średniołańcuchowe
astrocyt
kwasy
ów tłuszowe (MCFA) gradientu
elektrochemi
cznego
mitochondrió
w
Neuropro
Stabilność
synaps
Rola tuszczy w
diecie:
tekcja
Nurogen
eza
Utrzymanie
stabilności
błon
komórkowych
Synaptog
eneza
Wzrost
neurytów
Wielonienasyco
ne kwasy
tłuszczowe
PUFA
Neurozap
alenie
Różnicowanie
neuronów
Stymulacja
sympatycz
nego
układu
nerwoweg
o
Regulacja
apetytu
Działanie
przeciwzapalne
Modulacja uczenia się
i zapamiętywania
Krótkołańcuchow
e
Kwasy
tłuszczowe
(SCFA)
Wpływ na
choroby
neurodegen
eracyjne
59
The international Journal of Biochem &Cell Biol 84(2017)40-45
Rola tłuszczy w układzie
nerwowym
Rola tuszczy w diecie:
60
61
Rola diety w leczeniu chorób neurodegeneracyjnych
62
Rola tłuszczów
modulacja
metabolizmu
astrocytów
modyfikacja
gradientu
elektrochemicznego
mitochondriów
średniołańcuchowe
kwasy tłuszczowe
(MCFA)
wpływ
na stabilność
synaps
efekty
neuroprotekcyjne
63
Rola tłuszczów
pobudzenie
układu
współczulnego
modulacja
pamięci
i uczenia się
krótkołańcuchowe
wpływ
kwasy
na procesy
centralna rola
tłuszczowe
neurodegeneracyjne
w regulacji
(SCFA)
apetytu
efekty
przeciwzapalne
64
Rola tłuszczów
neurogeneza
utrzymanie
płynności
błon
wzrost
neurytów
wielonienasycone
kwasy tłuszczowe
synaptogeneza
procesy zapalne
w układzie
nerwowym
różnicowanie
komórek
nerwowych
65