Neisseria meningitidis

Inwazyjna choroba
meningokokowa
Materiały prezentacyjne dzięki uprzejmości firmy Novartis
Choroba meningokokowa jest rzadką, ale jednocześnie
jedną z najbardziej groźnych chorób zakaźnych człowieka,
wywoływaną przez bakterie Neisseria meningitidis
• Otoczkowa Gram-ujemna dwoinka
• Patogen występujący u ludzi
• Częste bezobjawowe nosicielstwo
– ~1%–35%
– <1% nosicieli ma objawy
• Transmisja patogenu
– Kontakt z wydzieliną z dróg
N. meningitidis w płynie mózgowo-rdzeniowym
oddechowych
– Kontakt bezpośredni
Strzałka wskazuje komórki bakterii.5
– Okres wylęgania: 2–10 dni
2
Serogrupy meningokoków
• Jest 13 serogrup bakterii Neisseria meningitidis
• A, B, C, W - 135 i Y to serogrupy, które wywołują większość zakażeń
• Polisacharydy otoczki bakterii są podstawą do budowy większości
szczepionek przeciwko Neisseria meningitidis
I
H
A
B
C
K
E-29
L
Z
W-135
X
Y
M
5 najważniejszych serogrup powodujących 90 % zakażeń
3
Zróżnicowane występowanie serogrup bakterii
Neisseria meningitidis na świecie
ROSJA10
EUROPA5
KANADA1
14%
59%
23%
13%
USA2
71%
40%
25%
TURCJA6
JAPONIA11
26%
31%
20%
48%
43%
18%
30%
ARABIA
SAUDYJSKA7
21%
57%
TAIWAN12
36%
KOLUMBIA3
BRAZYLIA3
29%
35%
17%
38%
21%
29%
71%
78%
ARGENTYNA4
PAS
AFRYKAŃSKI8
50%
AUSTRALIA13
11%
78%
10%
43%
48%
A
B
C
W135
X
Y
48%
47%
AFRYKA POŁUDNIOWA9
NOWA
ZELANDIA14
27%
57%
Serotypy niezidentyfikowane, dla każdego pojedyńczego Państwa
4
Szczepienie przeciwko serogrupom A, C, W-135, Y
zapewnia ochronę w kraju oraz podczas wyjazdów
zagranicznych
Zmienność i nieprzewidywalność rozprzestrzeniania się meningokoka
wpływają na potrzebę stosowania szerokiej profilaktyki
B C
A C
B C Y
A
B C Y
W-135
W-135
A B C Y
W-135
B C
5
Zmienność i nieprzewidywalność bakterii
Neisseria meningitidis
Epidemiologia meningokoka jest zmienna, dynamiczna i nieprzewidywalna
Nieprzewidywalna
epidemiologia
Dystrybucja serogrup
może się zmienić
w krótkim okresie czasu
Globalne podróże1
Modyfikacje genetyczne2
Globalne podróże zwiększają ryzyko
„sprowadzenia” do kraju
uprzednio mniej rozpowszechnionych
serogrup
Genetyczne modyfikacje
N. meningitidis
mogą prowadzić do zmian
w epidemiologii
6
Sekwencje zdarzeń prowadzących do choroby
meningokokowej
Nie Narażona
Osoba
nie będąca
nosicielem
Narażona
Nie Skolonizowana
Skolonizowana
Nosiciel
Choroba



Bakteremia
Posocznica
Zapalenie opon mózgowordzeniowych
7
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
i posocznica: wiek i rodzaj patogenu
Noworodki
(<3 miesiące)
 Streptococcus B
 Escherichia coli & inne
Gram-ujemne pałeczki
jelitowe
 Listeria monocytogenes
Niemowlęta i małe dzieci
(3 m-ce–5 lat)
 Haemophilus influenzae
typ b
 Streptococcus
pneumoniae
 Neisseria meningitidis
Starsze dzieci i dorośli
(>5 lat)
 S. pneumoniae
 N. meningitidis
8
Czynniki ryzyka i grupy zagrożone
ryzykiem
Niedojrzały system
odpornościowy1
Osłabiony system
odpornościowy2,3
Podrażnienie jamy Czynniki
nosowo-gardłowej3 społeczne3,4
 Niemowlęta
 Niedobór
składników
układu
odpornościowego
 Asplenia
 HIV/AIDS
 Palenie
papierosów
 Infekcja dróg
oddechowych
 Bliski kontakt
z zakażonymi
 Zatłoczenie
W większości przypadków, choroba meningokokowa występuje u osób
uprzednio zdrowych, bez zidentyfikowanego czynnika ryzyka
9
Inwazyjna choroba meningokokowa rozwija się szybko
i może spowodować śmierć w ciągu 24 godzin,
często atakując ludzi, którzy byli ogólnie zdrowi
• Nawet z odpowiednim leczeniem i intensywną opieką,
odsetek przypadków śmiertelnych jest wysoki
• U 11%–19% osób, które pozostały przy życiu
występują poważne powikłania
• Osoby które pozostały przy życiu, mogą mieć osłabione funkcje motoryczne,
zdolności poznawcze i zachowanie
• Koszty leczenia są znaczące
10
Rozwój inwazyjnej choroby meningokokowej
w czasie
4–8 godzin







Drażliwość
Brak apetytu
Gorączka
Mdłości
Ból gardła
Ostry nieżyt nosa
Ból głowy
15–~24 godziny
12–15 godzin






Zimne dłonie i stopy
Ból nogi
Nietypowy kolor skóry
Wysypka krwotoczna
Objawy oponowe
Światłowstręt





Dezorientacja
Przeczulica
Zaburzenia świadomości
Wstrząs septyczny
Możliwa śmierć
Wczesne objawy mogą nie być charakterystyczne i przypominać objawy grypy
11
Rozwój inwazyjnej choroby meningokokowej
vs reaktywacja pamięci immunologicznej
Bakterie dostają się do organizmu
Inkubacja 3–4 dni (przeciętnie)
Wrodzona odporność i krążące przeciwciała
Podstawowe źródło ochrony
Początek choroby
Pamięć immunologiczna
Reaktywacja może trwać
>5 dni—zbyt długo,
aby zatrzymać rozwój
bakterii
12
Objawy choroby meningokokowej
i powikłania
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
Bakteria w płynie mózgowo-rdzeniowym
prowadzi do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych
powodującego1:
 Ból Głowy
 Gorączkę
 Objawy oponowe
 Mdłości i wymioty
 Światłowstręt
I mogącego prowadzić do:
 Trwałego uszkodzenia neurologicznego
 Rozwijającego się niedorozwoju
 Trwałej utraty słuchu
 Padaczki
 Śmierci
Posocznica
Bakteria we krwi prowadzi do wzrostu
przepuszczalności naczyń krwionośnych
i zapalenia powodującego:
 Wysypkę krwotoczną
 Gorączkę
 Osłabienie
I mogącego prowadzić do:
 Wstrząsu/ Szoku septycznego
 Zapaści sercowo-naczyniowej
 Niewydolności narządów (włączając nerki)
 Wylewów do nadnerczy
 Zapalenia mięśnia sercowego
 Ropni
 Śmierci
Leczenie choroby meningokokowej jest trudne z powodu szybkiego postępu choroby
oraz nieprzewidywalności rokowania2
13
Dwa szczyty zachorowań
na inwazyjną chorobę meningokokową
Wielka Brytania, Kwiecień 1998–Marzec 1999
Liczba
przypadków
inwazyjnej
choroby
meningokokowej
Drugi szczyt obserwowany
u nastolatków
Wiek (lata)
14
Szczepionki
polisacharydowe
vs skoniugowane
Szczepionki polisacharydowe mają kilka ograniczeń
Ograniczenia szczepionek polisacharydowych
Brak/słaba skuteczność u dzieci < 2(5) lat
Brak efektu wtórnej odpowiedzi immunologicznej (brak efektu booster)
Brak pamięci immunologicznej
Brak wpływu na nosicielstwo
Brak efektu odporności populacyjnej
Przeciwciała o niskiej wartości funkcjonalnej
Suboptymalna skuteczność u dorosłych
Mniejsza odpowiedź immunologiczna przy kolejnych dawkach
16
Szczepionki skoniugowane mają kilka przewag
nad szczepionkami polisacharydowymi
Dlaczego stosować szczepionki skoniugowane?
Stymulują odpowiedź T-zależną
Stymulują produkcję przeciwciał u niemowląt i dzieci < 2 lat
Powtórne dawki wywołują efekt wtórnej odpowiedzi immunologicznej
(efekt booster)
Przeciwciała o wysokiej wartości funkcjonalnej
Pamięć immunologiczna
Wpływ na nosicielstwo (redukcja)
Efekt odporności populacyjnej ( tzw. Herd immunity)
PL1210057765
1.Harrison LH. Clin Microbiol Rev. 2006;19:142-164.
17