Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie” Dopłaty bezpośrednie a Zasada Wzajemnej Zgodności w gospodarstwach rolnych województwa dolnośląskiego Ochrona środowiska – rolnicze wykorzystanie osadów ściekowych Szkolenie współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach działania „Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 przeprowadzone w ramach operacji szkoleniowej – umowa nr 00001-6900 FA1900040/09. Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1 ROLNICZE WYKORZYSTANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH PRAWO: • Dyrektywa Rady 86/278/EWG z 12 czerwca 1986 r. w sprawie ochrony środowiska, w szczególności gleby, w przypadku stosowania osadów ściekowych w rolnictwie; • Ustawa o odpadach z 27 kwietnia 2001 r.; • Rozporządzenie Ministra Środowiska z 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych. 2 ROLNICZE WYKORZYSTANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH Komunalne osady ściekowe to pochodzący z oczyszczalni ścieków osad z komór fermentacyjnych oraz innych instalacji służących do oczyszczania ścieków komunalnych. 3 ROLNICZE WYKORZYSTANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH Komunalne osady ściekowe można stosować: • w rolnictwie; • do rekultywacji terenów przeznaczonych na cele rolne; • do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu; • do uprawy roślin nie przeznaczonych do spożycia i do produkcji pasz. 4 ROLNICZE WYKORZYSTANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH Przygotowanie osadów ściekowych do zastosowania: • poddanie osadów ściekowych obróbce biologicznej, chemicznej i termicznej; • poddanie osadów ściekowych badaniom pod kątem zawartości metali ciężkich oraz spełnienia norm sanitarnych. Obowiązek ten spoczywa na wytwórcy osadu. 5 ROLNICZE WYKORZYSTANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH Wytwórca osadu w momencie przekazywania osadu rolnikowi (tzw. posiadaczowi) wypełnia kartę przekazania odpadu, którą rolnik potwierdza swoim podpisem. Na karcie widnieje również adres wytwórcy z jego podpisem. 6 ROLNICZE WYKORZYSTANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH Zastosowanie osadów ściekowych. Dawkę osadu ściekowego do zastosowania na danym gruncie ustala się oddzielnie dla zbadanej objętości osadu. Pod uwagę należy wówczas wziąć: • rodzaj gruntu , na którym ma być zastosowany osad; • sposób użytkowania osadu; • zapotrzebowanie roślin na fosfor i azot; • jakość komunalnego osadu ściekowego. 7 ROLNICZE WYKORZYSTANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH Stosując osady ściekowe należy przestrzegać dopuszczalnych norm dotyczących ilości metali ciężkich, wprowadzanych do gleby wraz z osadem w ciągu roku. 8 ROLNICZE WYKORZYSTANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH Zawartość metali ciężkich w warstwie gleby (0-25 cm) przeznaczonej na cele rolnicze Metale Wartość dopuszczalna ilość metali ciężkich w mg/kg suchej masy gruntu nie większa niż Rodzaj gleby lekkie średnie ciężkie Kadm 1 2 3 Miedź 25 50 75 Nikiel 20 35 50 Ołów 40 60 80 Cynk 80 120 180 Rtęć 0,8 1,2 1,5 Chrom 50 75 100 9 ROLNICZE WYKORZYSTANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH Zawartość metali ciężkich w warstwie gleby (0-25 cm) przeznaczonej na cele nierolnicze oraz do uprawy roślin przeznaczonych na cele energetyczne i produkcji kompostu Metale Rodzaj gleby Kadm Miedź Nikiel Ołów Cynk Rtęć Chrom Wartość dopuszczalna ilość metali ciężkich w mg/kg suchej masy gruntu nie większa niż lekkie 3 50 30 50 150 1 100 średnie 4 75 45 75 220 1,5 150 ciężkie 5 100 60 100 300 2 200 10 ROLNICZE WYKORZYSTANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH Stosowanie osadów ściekowych: Zakazuje się stosowania komunalnych osadów ściekowych: • na gruntach, na których rosną rośliny sadownicze i warzywa, z wyjątkiem drzew owocowych; • na gruntach przeznaczonych pod uprawę roślin jagodowych i warzyw, których części jadalne bezpośrednio stykają się z ziemią i są spożywane w stanie surowym – w ciągu 10 miesięcy poprzedzających zbiory i w czasie zbiorów; 11 ROLNICZE WYKORZYSTANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH • na łąkach i pastwiskach; • na terenach zalewowych, czasowo podtopionych i bagiennych; • na terenach czasowo zamarzniętych i pokrytych śniegiem; • na obszarach ochronnych zbiorników wód podziemnych; 12 ROLNICZE WYKORZYSTANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH • na gruntach o dużej przepuszczalności, tj. piaskach luźnych i słabo-gliniastych oraz piaskach gliniastych lekkich, jeżeli poziom wód gruntowych znajduje się na głębokości mniejszej niż 1,5 m poniżej powierzchni gruntu; • w pasie gruntu o szerokości 50 m bezpośrednio przylegającego do brzegów jezior i cieków; 13 ROLNICZE WYKORZYSTANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH • na terenach położonych w odległości mniejszej niż 100 m od ujęcia wody, domu mieszkalnego lub zakładu produkcji żywności; • na wewnętrznych terenach ochrony pośredniej stref ochronnych ujęć wody; • na gruntach rolnych o spadku przekraczającym 10%, • na glebach o pH nie mniejszym niż 5,6; 14 ROLNICZE WYKORZYSTANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH oraz zgodnie z ustawą o odpadach: • na obszarach parków narodowych i rezerwatów przyrody; • na terenach objętych pozostałymi formami ochrony przyrody nie wymienionymi powyżej, jeżeli osady ściekowe zostały wytworzone poza tymi terenami; 15 ROLNICZE WYKORZYSTANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH • podczas wegetacji roślin przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi; • na gruntach wykorzystywanych do upraw pod osłonami. 16 ROLNICZE WYKORZYSTANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH Stosowanie osadów ściekowych: Rolnik, na którego gruntach stosowane są osady ściekowe, powinien: • posiadać kopię wyników badań stosowanych osadów ściekowych, • posiadać kopię wyników badań gleby na zawartość metali ciężkich, pH, fosforu, • stosować osady w dawkach określonych przez ich wytwórcę, zgodnie z przepisami rozporządzenia, • przestrzegać zakazów wymienionych powyżej. 17 ROLNICZE WYKORZYSTANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH Należy pamiętać, że osady ściekowe muszą być wymieszane z gruntem zaraz po ich przetransportowaniu, nie mogą być magazynowane w miejscu zastosowania. 18 LISTA SPRAWDZAJĄCA Lista sprawdzająca w zakresie wykorzystania osadów ściekowych Lp. Wymogi zgodności 1. Przestrzega się zalecanych dawek komunalnych osadów ściekowych określonych w dokumencie przekazanym przez wytwórcę komunalnych osadów ściekowych. 2. Przestrzega się zakazu stosowania komunalnych osadów ściekowych na gruntach, na których rosną rośliny sadownicze i warzywa (z wyjątkiem drzew owocowych ). 3. Przestrzega się obowiązku przeprowadzenia analizy gleby na zawartość fosforu przyswajalnego, zawartość metali ciężkich oraz pH gleby każdorazowo przed zastosowaniem osadów ściekowych. TAK NIE NIE UWAGI DOTYCZY 19 LISTA SPRAWDZAJĄCA 4. Przestrzega się zasady stosowania komunalnych osadów ściekowych, jeżeli zawartość metali ciężki w wierzchniej warstwie gruntu (0-), na którym komunalne osady ściekowe mają być stosowane, nie przekracza dozwolonych ilości. 5. Przestrzega się zakazu stosowania komunalnych osadów ściekowych na terenach przeznaczonych do uprawy roślin jagodowych i warzyw, które pozostają w bezpośrednim kontakcie z glebą i są spożywane w stanie surowym, przez okres 10 miesięcy poprzedzających zbiór tych roślin i podczas samego zbioru. 6. Przestrzega się zakazu stosowania komunalnych osadów ściekowych na łąkach i pastwiskach. 7. Przestrzega się zakazu stosowania komunalnych osadów ściekowych na: - terenach zalewowych, czasowo podtopionych i bagiennych, - na terenach czasowo zamarzniętych, - na gruntach o dużej przepuszczalności, stanowiących w szczególności piaski luźne i słabo gliniaste oraz piaski gliniaste lekkie, jeżeli poziom wód gruntowych znajduje się na głębokości mniejszej niż 1,5m poniżej powierzchni gruntu, - na obszarach ochronnych zbiorników wód podziemnych, - w pasie gruntu o szerokości bezpośrednio przylegającego do brzegów jezior i cieków, - na terenach położonych w odległości mniejszej niż od ujęcia wody, domu mieszkalnego lub zakładu produkcji żywności, - na wewnętrznych terenach ochrony wody pośredniej stref ochronnych ujęć wody. 20 LISTA SPRAWDZAJĄCA 8. Przestrzega się zakazu stosowania komunalnych osadów ściekowych na gruntach rolnych o spadku przekraczającym 10%. 9. Przestrzega się wymogu stosowania komunalnych osadów, jeżeli odczyn pH gleby na terenach użytkowanych rolniczo jest nie mniejszy niż 5,6. Przestrzega się wymogu 5 letniego przechowywania dokumentów dotyczących analizy osadów ściekowych i gleb. 10. Opis stwierdzonych niezgodności: 21 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie” Dziękuję za uwagę Szkolenie współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach działania „Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 przeprowadzone w ramach operacji szkoleniowej – umowa nr 00001-6900 FA1900040/09. Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi 20