Objawy uzależnienia

Najkrótsze wyrazy "tak" i "nie" wymagają najdłuższego zastanowienia.
Pitagoras
Uzależnienie to nabyta silna potrzeba wykonywania jakiejś czynności lub
zażywania jakiejś substancji. W praktyce określenie to ma kilka znaczeń.
W języku potocznym słowo „uzależnienie” kojarzy się głównie z osobami, które
nadużywają narkotyków (narkomania), leków (lekomania), alkoholu (alkoholizm), czy
papierosów. W szerszym kontekście może odnosić się do wielu innych zachowań, np. gier
hazardowych, oglądania telewizji lub internetu. Są to uzależnienia często mniej znane i
opisane, nie zawsze nawet określane w oficjalnych klasyfikacjach chorób jako zaburzenie.
Dlatego współczesna psychologia traktuje pojęcie uzależnienia szeroko i zakłada, że
obejmuje ono także (...) inne wypadki, kiedy ludzie czują się zmuszeni angażować się w
ryzykowne, „wymykające się spod kontroli” zachowania (...)
Substancje uzależniające
Grupa substancji, których nadużywanie prowadzi do uzależnienia fizjologicznego jest
niewielka. Najważniejsze z nich to (w przypadku dwóch pierwszych substancji, w
nawiasie nazwa choroby polegającej na uzależnieniu od danej substancji):






nikotyna (nikotynizm),
alkohol etylowy (alkoholizm),
opiaty (heroina, morfina i inne),
barbiturany (pochodne kwasu barbiturowego) stosowane jako leki nasenne,
niektóre steroidy,
benzodiazepiny (grupa leków psychotropowych).
Objawy uzależnienia
Główne objawy uzależnienia, występujące przy prawie każdym jego typie to:








Zachowanie szybko staje się nawykowe.
Jest częste, regularne i stereotypowe.
Zabiera znaczną część czasu.
Jest przyczyną problemów zdrowotnych, finansowych, zawodowych, małżeńskich i
innych.
Ma charakter kompulsywny.
Trudno go zaprzestać trwale i całkowicie.
Związane jest z powracającym wewnętrznym przymusem do niego.
Zespół abstynencyjny po odstawieniu substancji lub zaprzestaniu kontaktu z daną
sytuacją.
Nałóg wpływa destrukcyjnie nie tylko na zdrowie osoby uzależnionej, ale również na
zachowania społeczne. Z uzależnienia mogą wynikać kłopoty w pracy, rozpad związku
małżeńskiego lub innej struktury o charakterze rodzinnym, zanik więzi rodzic–dziecko
czy dziecko–dziecko.
Uzależnienia są również często przyczyną zachowań o charakterze kryminogennym, np.
z powodu nadużycia alkoholu popełniono w Polsce na sto takich zanotowanych
przypadków 77 zabójstw, 58 umyślnych podpaleń, 79 pobić i zranień i aż 82
przestępstwa o podłożu seksualnym.
Walka z uzależnieniem
Walka z uzależnieniem zależy w głównej mierze od woli osoby uzależnionej. Jako że
wola uzależnionego jest naruszona, osłabiona, pojawia się problem „błędnego koła”.
Dlatego niezmiernie rzadko zdarzają się „samowyleczenia” w przypadku
zaawansowanych faz uzależnienia. Charakterystyczne jest podejmowanie przez
uzależnionego decyzji (np. o rezygnacji z zażywania) i niemożność realizacji tej decyzji.
Towarzyszy temu rozrastający się system psychologicznych mechanizmów obronnych.
W Polsce i na świecie coraz większą popularnością cieszą się metody oparte na
wspólnotach dwunastokrokowych, t.j. Anonimowi Alkoholicy (AA), Anonimowi
Narkomani (NA), Anonimowi Nikotyniści, Anonimowi Uzależnieni od Seksu i Miłości
(SLAA), Anonimowi Żarłocy (AŻ)
Uzależnienie społeczne (socjologiczne), wiąże się z zażywaniem środków
toksycznych pod wpływem panującej mody lub w grupie ludzi podobnych do siebie (np.
hippisów), w kręgach młodzieży z tzw. subkultur. Istotą zjawiska jest bardzo silne
uzależnienie od grupy, co pociąga za sobą bezwzględne respektowanie panujących w
niej zasad i obyczajów. Ponadto osoba uzależniona, w miarę pogłębiania się choroby,
rezygnuje z ważnych dla siebie wcześniej aktywności, wypada z ról społecznych (utrata
pracy, usunięcie ze szkoły, konflikty w rodzinie i/lub z prawem, zanik zainteresowań,
zawężenie kontaktów do grupy narkomańskiej). Następuje coraz większa marginalizacja
i najczęściej również kryminalizacja środowiska, w którym obraca się uzależniony.
Najbardziej rozpowszechnionym nałogiem jest alkoholizm. Choroba alkoholowa
polega na utracie kontroli nad ilością spożywanego alkoholu. Picie dużych ilości
napojów wysokoprocentowych przez alkoholika jest spowodowane przymusem o
charakterze psychicznym i somatycznym. Mechanizm powstawania uzależnienia nie jest
do końca wyjaśniony, ale ma bezpośredni związek z nadużywaniem alkoholu. Niestety,
nie ma skutecznej recepty na alkoholizm. Często po wieloletniej abstynencji wszelki
kontakt z trunkami wysokoprocentowymi może skutkować nawrotem problemu.
Alkoholizm jest chorobą, podobnie jak cukrzyca, gruźlica czy nowotwór. Koncepcję
alkoholizmu jako choroby wprowadził amerykański fizjolog – Elvin Morton Jellinek.
Dopiero w 1956 roku Amerykańskie Stowarzyszenie Medyczne uznało oficjalnie
alkoholizm za jednostkę chorobową. Wcześniej nadużywanie alkoholu traktowano jako
zaburzenie moralne. Według Jellinka, na chorobowy charakter alkoholizmu składa się
utrata kontroli nad piciem, rozwój objawów i fakt, iż pacjent pozostawiony bez pomocy
medycznej może przedwcześnie umrzeć.
O uzależnieniu fizjologicznym od alkoholu można mówić, jeżeli stwierdzi się:




zespół abstynencyjny wskutek przerwania picia lub zmniejszenia ilości spożywanego
alkoholu, na który składają się takie objawy, jak: grube drżenie mięśniowe, halucynoza
alkoholowa, abstynencyjne napady drgawkowe i delirium tremens, czyli majaczenie
alkoholowe;
wzrost tolerancji na efekty alkoholu, np. brak widocznych oznak zatrucia przy obecności
alkoholu we krwi na poziomie 150 mg/dl albo spożycie 0,75 l wódki (lub odpowiednika
tej ilości alkoholu w postaci wina lub piwa) przez więcej niż jeden dzień, przez osobę o
wadze około 80 kg;
epizody alkoholowych zaburzeń pamięci;
zmiany organiczne, np. alkoholowe zapalenie wątroby, alkoholowe zwyrodnienie
mózgowe, marskość wątroby Laennecca, zwyrodnienie tłuszczowe, zapalenie trzustki,
alkoholowa miopatia, polineuropatia obwodowa, syndrom Wernickego-Korsakowa.
Uzależnienie od papierosów
Przeciętny palacz nie zdaje sobie sprawy, że w skład dymu papierosowego wchodzi kilka
tysięcy związków chemicznych, które zagrażają zdrowiu, np.:












nikotyna – podstawowy składnik, insektycyd kontaktowy, silna trucizna,
substancje smoliste,
aceton – rozpuszczalnik, składnik farb i lakierów,
tlenek węgla – czad, występujący w spalinach,
chlorek winylu – wykorzystywany w przemyśle tworzyw sztucznych,
cyjanowodór – kwas pruski używany do ludobójstwa w komorach gazowych,
arsen – trucizna, składnik chemicznych środków bojowych,
polon – pierwiastek promieniotwórczy,
kadm – silnie trujący metal strategiczny,
amoniak – stosowany w chłodnictwie, składnik nawozów mineralnych,
naftalen – środek owadobójczy,
fenol – kwas karbolowy, składnik środków żrących.
Skutki zdrowotne palenia papierosów
Przewlekłe przyjmowanie nikotyny prowadzi do zaburzeń głównie w układzie
krążeniowo-naczyniowym, natomiast wdychanie substancji smolistych i gazów (np. CO,
CO2) do rozwoju chorób nowotworowych. Nikotyna powoduje przede wszystkim
uzależnienie fizyczne, mniej psychiczne oraz wzrost tolerancji na przyjmowane dawki.
Czas działania nikotyny po przeniknięciu do OUN (ośrodkowego układu nerwowego)
utrzymuje się około 30 minut, co warunkuje częstość palenia papierosów przez osoby
uzależnione. Natychmiastowe pozytywne doznania, jak: uspokojenie, ulga, jasność
umysłu, wzrost koncentracji uwagi, poprawa nastroju oraz wydolności psychicznej i
fizycznej zachęcają do dalszego palenia.
Osoby niepalące, ale przebywające w środowisku dymu nikotynowego, to bierni
palacze. Są oni narażeni na działanie tlenku węgla. Cierpią na bóle głowy, podrażnienie
spojówek, błony śluzowej jamy nosowo-gardłowej oraz obarczeni są większym
ryzykiem rozwoju chorób nowotworowych. Po wypaleniu pierwszego papierosa mogą
przez krótki czas utrzymywać się pewne nieprzyjemne doznania, np.: ból głowy,
nudności, wymioty, luźny stolec, podrażnienie gardła i krtani, przyspieszenie akcji serca
i oddychania, pocenie się, osłabienie widzenia.
Zagrożenia związane z nałogowym paleniem
Uzależnienie od nikotyny i wieloletnie palenie tytoniu może powodować choroby ze
strony układu oddechowego, krwionośnego i pokarmowego. Co grozi nałogowemu
palaczowi?














Nowotwory płuc, krtani, nowotwory jamy ustnej;
Zapalenie oskrzeli i zapalenie płuc;
Rozedma, astma;
Przewlekła obturacyjna choroba płuc;
Choroba wieńcowa, zawał serca, miażdżyca;
Choroba naczyń obwodowych – głównie kończyn (choroba Bürgera);
Choroby naczyniowe mózgu, udar mózgu;
Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy;
Rak pęcherza moczowego, rak szyjki macicy, rak prącia, rak trzustki, rak żołądka, rak
warg, rak gardła, rak przełyku;
Mniejsza potencja seksualna, zaburzenia erekcji, impotencja i niepłodność;
Częste infekcje górnych dróg oddechowych (grypa, przeziębienia);
Insulinooporność (cukrzyca typu 2);
Zaćma (katarakta), zwyrodnienia plamki żółtej oka;
Zmiany w obrębie krążków międzykręgowych o typie dyskopatii.
Nowotwory złośliwe płuc są wynikiem palenia tytoniu u 83-94% mężczyzn i 57-80%
kobiet. Część badaczy łączy występowanie nowotworów pęcherza moczowego, trzustki i
nerek z toksycznym działaniem dymu tytoniowego. Przy paleniu cygar i fajki wzrasta
niebezpieczeństwo raka wargi. Inhalowana nikotyna i tlenek węgla zaburzają stosunek
lipoprotein we krwi (podwyższają stężenie LDL, obniżają HDL), zwiększają ryzyko
agregacji płytek krwi i obkurczają naczynia tętnicze.
Palenie
tytoniu
zmienia
metabolizm
m.in.
leków
przeciwdepresyjnych
trójpierścieniowych i ma niekorzystny wpływ na przebieg ciąży oraz rozwój płodu.
Nikotyna utrudnia zapłodnienie, zwiększa ryzyko poronienia, obumarcia płodu i zgonu
dziecka w okresie okołoporodowym. Dzieci matek palących mają mniejszą masę
urodzeniową i występuje u nich większe prawdopodobieństwo zespołu nagłej śmierci
łóżeczkowej. Ponadto papierosy skracają życie, przyspieszają proces starzenia,
powodują, że skóra staje się szara i mniej elastyczna, paznokcie i włosy bardziej łamliwe,
oddech nieświeży, a zapach ubrań nieatrakcyjny.
Pamiętaj, że papierosy niszczą zdrowie i skracają życie. Nigdy nie jest za późno, by
przestać palić. Uwolnij się od nikotynizmu! Palenie jest już niemodne i czyni z
człowieka niewolnika nałogu, ograniczając jego autonomię i niezależność.
Uzależnienie od narkotyków
Szczególnie niebezpieczny czas, w którym człowiek jest podatny na różnego rodzaju
uzależnienia, to adolescencja. Okres dojrzewania wiąże się z eksperymentowaniem w
zakresie rzeczywistości i własnego ciała, co czasem prowadzi do destrukcji własnej
osoby. Do najczęściej wymienianych przyczyn narkomanii zalicza się:






chęć spróbowania i poznania czegoś, co jest niedozwolone i zakazane,
chęć odurzenia się dla chwilowej przyjemności,
nudę, brak pomysłów na ciekawe spędzenie wolnego czasu,
presję środowiska rówieśniczego, potrzebę akceptacji i zaimponowania innym,
pragnienie ucieczki od problemów zewnętrznych (np. rodzinnych) i wewnętrznych
(emocjonalnych, np. nieśmiałości, niskiej samooceny),
modelowanie zachowań osób starszych (naśladowanie kolegów, rodziców-narkomanów
itp.).
Nastolatki zwykle nie zdają sobie sprawy z konsekwencji zażywania narkotyków,
ulegając namowom dealerów, którzy liczą jedynie na korzyści finansowe. Często
narkotyki traktuje się jako sposób na trudności życiowe, tymczasem środki
odurzające nie rozwiązują żadnych problemów, dając jedynie wrażenie błahości i
nieistotności spraw. Prowadzi to do schematu błędnego koła – narkotyki
zaczynają pogłębiać już istniejące problemy i generować zupełnie nowe trudności.
Źródło
https://portal.abczdrowie.pl/uzaleznienie-od-papierosow
https://portal.abczdrowie.pl/uzaleznienie-od-srodkow-odurzajacych
http://pl.wikipedia.org/wiki/Uzale%C5%BCnienie
https://portal.abczdrowie.pl/uzaleznienie-od-alkoholu