opisy do przedmiotów i kultury

Tora
(hebr. ‫– תורה‬
wskazówka,
pouczenie,
wtórnie
prawo) – pięć pierwszych ksiąg Biblii (stąd także Pięcioksiąg),
najważniejszy tekst objawiony judaizmu. Głównym tematem Tory
jest Przymierze pomiędzy Bogiem a narodem Izraela za
pośrednictwem Mojżesza zawarte podczas wędrówki z niewoli
egipskiej do Ziemi Obiecanej. Opis kształtowania się narodu i kultu
za czasów Mojżesza poprzedzony jest znajdującymi się w Księdze
Rodzaju opowieściami o prapoczątkach ludzkości (od Stworzenia
do Potopu i Wieży
Babel)
oraz
pradziejach Izraela (dzieje
Patriarchów: Abrahama, Izaaka oraz Jakuba i jego synów).
Menora
(hebr. ‫)מנורה‬
–
siedmioramienny kandelabr, symbol Izraela umieszczany na
paszportach,
urzędach
państwowych, etc.;
ozdobny
świecznik używany
przez Żydów w Przybytku i Świątyni
Jerozolimskiej;
jeden
z
najstarszych symboli narodu
żydowskiego. Znawcy roślin biblijnych uważają, że inspiracją
dla jej kształtu była roślina szałwia judejska lub dziewanna
synajska. Według tradycji menora symbolizuje krzew
gorejący, który zobaczył Mojżesz na górze Synaj. Jedna
z najstarszych menor w Europie znajduje się w Kołobrzegu.
Talit
(jidysz: Tałes) – prostokątna chusta nakładana
przez Żydów na głowę bądź ramiona podczas modlitwy,
zwykle biała z czarnymi lub granatowymi (kolor pokolenia
Judy) pasami wzdłuż boków i frędzlami zwanymi cicit (cyces)
w rogach chusty. Niekiedy pobożni Żydzi noszą pod ubraniem
także mniejszy, codzienny talit katan.
Do najważniejszych elementów talitu należą cicit, czyli frędzle
– których noszenie nakazuje Żydom Tora w Księdze Liczb
(Bemidbar) 15,37-41. Najważniejszym jest jeden z frędzli
(najdłuższy) w jednym z rogów, na którym wiąże się supełki.
Tałes może też być wyposażony w atarę(koronę) - pas
o długości około 1 m i szerokości od 6 do 12 cm, często
pięknie haftowany.
Olejek nardowy
, nard –olejek
eteryczny otrzymywany z korzenia i łodygi rośliny Nardostachys
jatamansi, rosnącej w Himalajach na wysokości 3000-4000 m
n.p.m. Wytwarzano go przez długotrwałe i powolne gotowanie
rozdrobnionych fragmentów tej rośliny w mieszaninie złożonej
z wody, wina i oleju oliwkowego. Ma bardzo intensywny zapach,
dla
współczesnych
ludzi
jednak
mało
przyjemny.
W czasach biblijnych olejku nardowego używano do namaszczania
głowy znakomitych gości. Ewangelia Jana (12,3-5) opisuje,
jak Maria z Betanii zużyła funt olejku nardowego do namaszczenia
stóp Jezusa. Wywołało to zgorszenie Judasza, olejek nardowy był
bowiem bardzo drogi. Z Ewangelii Mateusza (20,2) dowiadujemy
się, że w czasach Jezusa funt olejku nardowego kosztował tyle, co
wynagrodzenie za rok pracy robotnika rolnego. Używany był także
do namaszczania zmarłych (Ewangelia Jana 12,7).
Mezuza
(hebr. ‫מזוזה‬,
dosł. odrzwia,
futryna
drzwiowa)
–
zwitek pergaminu z
naniesionymi
dwoma
fragmentami Tory (Księga Powtórzonego Prawa 6,4–9 i Księga
Powtórzonego Prawa 11,13–21), umieszczony w pojemniku
wykonanym z drewna, metalu, kości lub szkła, albo w rurce,
i zawieszany na zewnętrznej prawej framudze drzwi,
w judaizmie mający wartość symboliczną, historyczną i religijną.
Zgodnie z tradycją pielęgnowaną w wielu żydowskich domach,
osoba przekraczająca drzwi wejściowe powinna dotknąć mezuzy
dłonią. Praktykowane bywa także składanie pocałunku na tej dłoni,
którą dotknęło się mezuzy lub całowanie palców, którymi dopiero
ma się jej dotknąć. Obowiązek stosowania mezuz jest wywodzony
od słów zawartych w modlitwie Szema Jisrael: I napiszesz je na
odrzwiach domu swojego i na bramach swoich.