Prezentacja-Poznań
advertisement
Rafał Rutkowski Wojciech Sroka Poznań 2016 ICD – 10 ZABURZENIA PREFERENCJI SEKSUALNYCH A. B. C. Osoba odczuwa: Fetyszyzm Transwestytyzm fetyszystyczny Ekshibicjonizm Voyeuryzm Pedofilia Sadomasochizm Złożona parafilia Inne parafilie Parafilia nieokreślona powtarzający się, nasilony popęd; ma wyobrażenia seksualne dotyczące niezwykłych przedmiotów lub działań; realizuje ten popęd zgodnie z jego odczuciem i z tego powodu wyraźnie cierpi; preferencja występuje co najmniej od 6 miesięcy. CO WIEMY NA TEMAT SPRAWCÓW PRZESTĘPSTW SEKSUALNYCH? Sprawcy nadużyć seksualnych względem dzieci: Sprawcy zgwałceń: Zazwyczaj – młodzi mężczyźni; W przeszłości zachowania antyspołeczne; Często stosują przemoc o większym natężeniu niż jest to konieczne do obezwładnienia ofiary; Złożona motywacja – upokarzanie; Deficyty w zakresie empatii względem ofiar; Aktywność seksualna wykorzystywana zaspokajania pozaseksualnych potrzeb; kontrola, Często motywowani gniewem. Różne grupy wiekowe; Częściej stosują uwodzenie, stopniowo zdobywają zaufanie ofiar, rzadziej stosują przemoc; Niska samoocena i poczucie niedostosowania; Częściej występuje obawa przed nawiązywaniem relacji/ bliskich związków z dorosłymi. dominacja, do (Duffy, 2004) SPRAWCY PRZESTĘPSTW SEKSUALNYCH PREFERENCYJNI: SYTUACYJNI: Typ uwodzący; Typ regresywny; Typ introwertywny; Typ moralnie nieróżnicujący; Typ sadystyczny. Typ seksualnie nieróżnicujący; Typ niedostosowany. ZAŁOŻENIA PROPONOWANEGO MODELU ODDZIAŁYWAŃ TERAPEUTYCZNYCH Podmiotowy model rozumienia przyczyn nadużycia (odpowiedzialny sprawca); pozwala na kształtowanie motywacji do podjęcia pracy psychokorekcyjnej; Świadomościowy behawioralny); pozwala na koncentrację na uchwytnych determinantach zachowania należących do świata wewnętrznego jednostki (myśli, emocje, fantazje); wyposaża w konkretne narzędzia / umiejętności samozarządzania; pozwala na zaplanowanie i ograniczenie czasu terapii; Nadużycie seksualne jako specyficzny i powtarzalny wzorzec regulacji napięć (model cyklu dewiacyjnego); pozwala na identyfikację tzw. sygnałów prodromalnych zachowań dewiacyjnych i odpowiednio wczesną interwencję; wyposaża w wiedzę na temat czynników ryzyka powrotności do przestępstwa. model terapii (paradygmat poznawczy, poznawczo- Zubożałe więzi rodzicielskie Zubożałe więzi (relacje interpersonalne) Poczucie bezradności; Wzmaga podatność (wrażliwość) na: Doświadczenia seksualne w okresie dojrzewania Radzenie sobie ze stresem za pomocą seksu Proces warunkowania Predestynacja do nadużyć seksualnych Wpływy odhamowujące Okazja do nadużyć Nadużycie Podejście przyczynowe do przestępczości seksualnej Proces warunkowania (natrenowanie) (Marshall & Marshall, 2000) Usprawiedliwianie nadużyć seksualnych Przekaz społecznokulturowy 1. - Niewydolne środowisko wychowawcze: Lekceważenie problemów dziecka; Brak interwencji; Wypaczony model wsparcia; Brak ochrony (protekcji). 2. Wydarzenia kształtujące (dzieciństwo / adolescencja): Nadużycia: fizyczne, seksualne; Problemy rozwojowe: negatywne środowisko/ więzi społeczne; zawężone spektrum reakcji emocjonalnych; Problemy interpersonalne: wypaczony model rodzicielski; problemy w zakresie przeżywania bliskości. 5. Filtr informacji zwrotnych: Usprawiedliwienia; odrzucanie sprzeczności; wzorzec uzależnieniowej kontroli doznań; wytrenowanie zachowań skutecznych. 3. Utrwalone wzorce reagowania: Krytyczne cechy osobowościowe: Izolacja społeczna; preferowanie zachowań autoerotycznych; fetyszyzm; buntowniczość; agresja; skłonność do kłamstw; poczucie uprawnienia. Mapa poznawcza i zachowania trwałe i powtarzalne: Struktura: marzenia/fantazje z silną komponentą wizualną; koszmary senne; Dialog wewnętrzny: trwałe przekonania odnośnie przyczyny, skutku, prawdopodobieństwa; uogólnienia/generalizacje; Tematy: władza, kontrola, przemoc, zemsta; Pobudzenie kinestetyczne: początkowo spowodowane silnymi doświadczeniami agresji; następnie wzmożone zapotrzebowanie na wysoki poziom stymulacji. 4. Zachowania względem innych/siebie: Dzieciństwo: okrucieństwo względem zwierząt i dzieci; agresywne zabawy o powtarzalnym wzorcu; lekceważenie innych; piromania; kradzieże; wandalizm; Adolescencja/dorosłość: zachowania napastliwe; zgwałcenia; pobicia; uprowadzenia; zabójstwo (bez komponenty seksualnej i z obecną komponentą seksualną). wg: Ressler, Burgess, Douglas (1992) cykl dewiacyjny podniecenie dewiacyjne (fantazje z masturbacją) wyrzuty sumienia lub strach pozornie nieważne decyzje (PND) lub rozmyślny zamiar zapewnienie sobie tajemnicy czynnik wysokiego ryzyka atak omotanie lub użycie siły wybór celu planowanie i fantazje dewiacyjne Salter (2003) OBSZARY TERAPII DOTYCZĄCE BEZPOŚREDNIO PRZESTĘPSTWA Linia życia Samoocena Akceptacja odpowiedzialności: zaprzeczanie/ minimalizacja; zniekształcenia poznawcze; szkody wyrządzone ofiarom; empatia Umiejętności (style) radzenia sobie Związki intymne Fantazje / preferencje Ścieżki prowadzące do przestępstwa Samokontrola / samozarządzanie / dobre życie Sygnały ostrzegawcze: indywidualne i pochodzące od innych Grupa wsparcia: profesjonaliści, osoby bliskie, inni. Wykazują samo-upośledzające praktykowanie zadań; Są mniej skłonni do tego, aby zaangażować się w zmianę; Koszty znalezienia się w sytuacjach, które mogą zagrażać ich wizerunkowi we własnych oczach spostrzegają jako wyższe; zachowania, rzadsze Nie spodziewają się, że zmiana przyniesie im korzyści; Są bardziej skłonni do poddawania się, zaprzestawania starań; Wykazują wyższe prawdopodobieństwo porzucania strategii zapobiegawczych; Wykazują więcej zniekształceń poznawczych; Mają ubogą reprezentację poznawczą samych siebie; Są nadwrażliwi na informacje zwrotne (zwłaszcza negatywne); Doświadczają częstszych i silniejszych wahań (intensywniejsze doznawanie stresu emocjonalnego) nastroju OSOBY O NISKIEJ SAMOOCENIE: Stany emocjonalne związane z niską samooceną: Depresja Lęk (jako cecha) Poczucie beznadziejności Fantazje samobójcze Samoocena jest związana z zachowaniem agresywnym; Zachodzi związek pomiędzy niską samooceną a przestępczością seksualną: deficyty empatii, wąski zakres kompetencji społecznych, deficyty w zakresie intymności, samotność; Niska samoocena może powodować, że jednostka skieruje swoje tendencje agresywne w stronę obiektów spostrzeganych jako słabsze, tj: dzieci, kobiet, osób starszych (sprawcy o niskiej samoocenie mają niższy poziom empatii względem ofiar); Przestępcy seksualni z niską samooceną bywają: bardziej lękowi, bardziej podatni na negatywne nastroje (tzw. ‘ostry’ czynnik ryzyka). SAMOOCENA A PRZESTĘPCZOŚĆ SEKSUALNA: Podniesiona samoocena: Podnosi wiarę we własną zdolność sprostania nowym zadaniom; Wzmacnia wysiłki na rzecz zmiany; Wzbudza wiarę, że zmiana będzie dla danej osoby korzystna. W jaki sposób sprawcy mogą próbować ochronić swoją samoocenę? • Nawiązując społeczne oraz romantyczne relacje z osobami o niskiej samoocenie; • Poniżając swoje ofiary; • Skupiając się na przedstawianiu samych siebie w korzystnym świetle; • Porównując własne przestępstwa z przestępstwami innych; • Angażując się w zachowania stanowiące przejaw uprzedzeń; • Unikając sytuacji „ryzykownych” (jak np. terapia grupowa), w których mogą otrzymywać negatywne informacje zwrotne; • Uznając swoje zachowania za „chorobę”; • Spostrzegając samych siebie jako ofiary. stereotypowe lub SAMOOCENA A PRZESTĘPCZOŚĆ SEKSUALNA: Podniesiona samoocena: Podnosi wiarę we własną zdolność sprostania nowym zadaniom; Wzmacnia wysiłki na rzecz zmiany; Wzbudza wiarę, że zmiana będzie dla danej osoby korzystna. KONCEPCJA KOGNITYWNO - BEHAWIORALNA zachowanie seksualne – rezultat uczenia się; nabywanie nawyków; Warunkowanie; wzmocnienia – seksualna reakcja; środowisko – obserwacja (korzystanie z pornografii), uczenie uczestniczące (bycie ofiarą aktów przemocy, również seksualnej), modelowanie; utrwalanie – zachowania masturbacyjne z towarzyszącymi im fantazjami erotycznymi torującymi drogę do ich realizacji w rzeczywistości. przebywanie osoby w środowisku akceptującym nietypowe lub dewiacyjne nawyki seksualne. brak konsekwentnej postawy opiekunów w przypadku demaskacji preferencji nieletniego (bagatelizowanie – demonizowanie bądź też brak reakcji). (Marschall, Laws 1990) CELE ODDZIAŁYWAŃ - wykształcenie / wyuczenie społecznie akceptowanych sposobów radzenia sobie z napięciem, agresją, negatywnymi emocjami u sprawców; - nauczenie się kontroli zachowań i zaspokajania potrzeb w niedestrukcyjny / bardziej konstruktywny sposób; - zmniejszenie prawdopodobieństwa ryzyka powrotu do zachowań niepożądanych. Grupa terapeutyczna selekcja – sprawcy przestępstw z art. 197 – 203 kk popełnionych w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych; liczebność grupy – 8 osób; dwoje prowadzących; miejsce i czas trwania – oddział terapeutyczny Z.K. w Rzeszowie Fazy programu Program Terapii Sprawców Przemocy Seksualnej składa się z trzech różnych faz. Fazy podzielone są na moduły; które zawierają po kilka sesji, czyli spotkań grupowych o charakterze terapeutycznym. Faza Pierwsza - w tej fazie uczestnicy mają za zadanie określenie cech charakterystycznych swoich zachowań przestępczych. Faza Druga Empatia względem ofiar. Faza ma na celu wzbudzenie w uczestnikach poczucie empatii względem ofiar przestępstwa. Faza Trzecia Zapobieganie powrotności. Faza ta zakłada uczenie samozarządzania i poznawczej restrukturalizacji poprzez identyfikację nowych strategii myślowych radzenia sobie z sytuacjami wysokiego ryzyka. STRUKTURA PROGRAMU - - - Faza PIERWSZA – indywidualne zachowania przestępcze kontrakt; przyznanie się do czynu (arkusz przestępstwa); obawy i lęki; indywidualna biografia; praca nad strukturą decyzyjną przestępstwa; bilans kosztów i zysków z popełnionego przestępstwa; cele dążenia vs. cele unikania; problem natychmiastowej gratyfikacji. Łańcuch decyzyjny Sytuacja: konflikt Myśli / autodialog: przypisywanie innym wrogich zamiarów Emocje: złość Zachowanie: przemoc Łańcuch decyzyjny Sytuacja: konflikt Myśli / autodialog: przypisywanie innym próba zrozumienia, wrogich zamiarów wczucia się Emocje: złość stonowane Zachowanie: przemoc SPOKÓJ 5 sfer funkcjonowania Przekonania i postawy Styl życia Zainteresowania i fantazje seksualne Związki i relacje interpersonalne Emocje FANTAZJE SEKSUALNE każde marzenie na jawie, które zawiera elementy erotyczne i jest stymulujące seksualnie (Rokach 2001); wyuczony proces myślowy, pozwalający jednostce na stworzenie pewnego rodzaju obrazu mentalnego składającego się z grupy symboli zespolonych w scenariusz, w którym jednostka ma do odegrania określoną rolę w sekwencji wydarzeń, do pewnego stopnia zorganizowanej i możliwej do udramatyzowania (Carlson, Havelock 1977); procesy wyobrażeniowe, którym towarzyszy wycofanie z natychmiastowych wymagań świata zewnętrznego i zawężenie w koncentracji na wewnętrznym świecie jednostki (Singer 1966); ROLA I TREŚĆ FANTAZJI SEKSUALNYCH mogą być substytutem zachowania lub mogą przygotowywać drogę dla przyszłego zachowania (Beres 1960); mogą wzbudzać, intensyfikować podniecenie seksualne lub być odpowiedzią na istniejący stan podniecenia (Rokach 2001). stanowią wypadkową przeszłych doświadczeń, stylu poznawczego, osobowości i indywidualnego poziomu kreatywności (Briere, Smiljanich i Henschel 1994); w wysokim stopniu zależą od tego co jednostka czyta, widzi, słyszy i bezpośrednio doświadcza (Jones i Barlow 1990); mogą zawierać rekonstrukcje uprzednich doświadczeń seksualnych lub kreacje doświadczeń wyobrażeniowych (Rokach 2001); składają się z behawioralnych, relacyjnych, spostrzeżeniowych demograficznych elementów (Hazelwood i Warren 1995). i MODEL TREŚCI FANTAZJI SEKSUALNYCH SPRAWCÓW WG GEE, DEVILLY I WARD (2004) treść brak Fantazje przestępcze Poziom I ------------------------------------------------------------------------------------------------Fantazje ogólne Poziom II demograficzne niespecyficzne specyficzne behawioralne demograficzne demograficzne relacyjne: ja, wzajemność, inni behawioralne behawioralne sytuacyjne relacyjne: ja, wzajemność, inni relacyjne: ja, wzajemność, inni samopercepcyjne sytuacyjne sytuacyjne samopercepcyjne samopercepcyjne PROFIL TREŚCI FANTAZJI SEKSUALNYCH U SPRAWCÓW MOLESTOWANIA DZIECI (1) Faza przedprzestępcza 50% < sprawców – fantazje seksualne o treści ogólnej; 20% sprawców – niespecyficzne dla przestępstwa fantazje, ograniczone pod względem detali. już od najmłodszych lat, angażowanie się w fantazje, które zawierały specyficzne dla przestępstwa tematy deklarowali sprawcy, z których jeden był tzw. „drapieżcą seksualnym”, podczas gdy drugi spełniał kryteria pedofilii z DSM – IV – TR. PROFIL TREŚCI FANTAZJI SEKSUALNYCH U SPRAWCÓW MOLESTOWANIA DZIECI (2) Wstępny łańcuch przestępstwa ogólne tematy fantazji seksualnych stopniowo zanikają; niespecyficzne dla przestępstwa tematy fantazji ograniczone do wczesnych faz wstępnego cyklu przestępczego coraz częściej pojawiają się tematy specyficzne dla przestępstwa 30% sprawców PROFIL TREŚCI FANTAZJI SEKSUALNYCH U SPRAWCÓW MOLESTOWANIA DZIECI (3) Pierwsze przestępstwo przynosi przerwę zarówno w tematach ogólnych fantazji seksualnych jak i w niespecyficznych dla przestępstwa; fantazje specyficzne dla przestępstwa są jedynymi treściami fantazji, obecnymi w pierwszym przestępstwie przy ograniczonej liczbie szczegółów 50% < sprawców dominacja kategorii behawioralnej stadium następujące po przestępstwie bywa na ogół pozbawione fantazji seksualnych. PROFIL TREŚCI FANTAZJI SEKSUALNYCH U SPRAWCÓW MOLESTOWANIA DZIECI (4) Cykl nawrotów ponownie pojawiają się zarówno ogólne fantazje seksualne jak i tematy specyficzne dla przestępstwa; ogólne fantazje seksualne powracają na poziomie podobnym do tego z fazy przedprzestępczej; 75% sprawców w czasie nawrotów przestępstw rozwija specyficzne dla przestępstwa tematy fantazji następuje jakościowa eskalacja fantazji seksualnych i zmiana w behawioralnej zawartości w kierunku bardziej praktycznych zachowań, włączaniu bardziej dziwacznych lub przemocowych doświadczeń w fantazjach skoncentrowanych na przestępstwie podczas nawrotów, fantazje uzyskują szczegóły, intensywność i szerszy zakres podobnie jak we wstępnym okresie postprzestępczym, stadium następujące po nawrocie bywa na ogół pozbawione fantazji seksualnych. PROFIL TREŚCI FANTAZJI SEKSUALNYCH U SPRAWCÓW MOLESTOWANIA DZIECI (5) Faza postprzestępcza zaprzestanie zachowań przestępczych, przestępstwo zostało wykryte lub sprawca podejmuje świadomą decyzję aby powstrzymać się od dalszych przestępstw; 80% sprawców przyznaje się do jakiejś formy fantazji seksualnych podczas tej fazy; powracają zarówno ogólne tematy fantazji seksualnych jak i specyficzne dla przestępstwa ze względu na ogólne ograniczenie potencjalnych możliwości rozładowania seksualnego sprawców (spowodowane pozbawieniem wolności lub problemami w związku, które wywodzą się z zachowań przestępczych); wysoki odsetek sprawców aktywnie usiłuje powstrzymać specyficzne dla przestępstwa tematy fantazji – sprawca ocenia takie fantazje jako związane z okresami przestępczej działalności i dlatego chce ich unikać, lub takie fantazje przypominają mu o wynikających z zachowań przestępczych negatywnych konsekwencjach (dla siebie, ofiar lub obu stron). ZMIANY W TREŚCI FANTAZJI SEKSUALNYCH W PRZEBIEGU CYKLU PRZESTĘPCZEGO Faza przedprzestępcza Cykl nawrotów Wstępny łańcuch przestępstwa Pierwsze przestępstwo Faza postprzestępcza wg Gee, Devilly i Ward (2004) CELE DĄŻENIA VS. CELE UNIKANIA Cel 1. 2. 3. 4. 5. dążenia: Konkretny Osiągalny Stopniowalny Mierzalny Satysfakcjonujący STRUKTURA PROGRAMU - - Faza DRUGA – trening empatii względem ofiary doświadczenie własnej podatności na zranienia; uzyskanie świadomości cierpienia ofiary; list „od ofiary”. EMPATIA zdolność do postawienia siebie na miejscu drugiej osoby i odbierania w podobny sposób zachodzących wydarzeń oraz odczuwania podobnych emocji (np. radości i smutku) (cyt. za: Aronson, Wilson i Akert, 1997); jedna z licznych i mających podstawowe znaczenie umiejętności społecznych (Argyle ,1999) ; reakcja afektywna odpowiadająca bardziej odczuciom cudzym niż własnym (Hoffman, 2006), lub też: proces poznawczy odnoszący się do zdolności przyjmowania odmiennej aniżeli własna perspektywy (Davis, 1999), determinującej dyskomfort obserwatora w obliczu cierpienia innych osób. Etap procesu przestępczego Funkcja zniekształcenia poznawczego Kategoria nadrzędna 1. Przypadkowe okoliczności… 2. … ujęte w kontekście 3. Zastosowane strategie 4. Konsekwencje 1. Przypadkowe okoliczności… 2. … ujęte w kontekście 3. Zastosowane strategie 4. Konsekwencje Próby lansowania mniejszej odpowiedzialności (akceptuje Obarczanie winą czynników odpowiedzialność używając zwrotów wzbudzających wątpliwości u ofiary) zewnętrznych Ukryta strategia zaradcza (naiwność odnosząca się do konsekwencji dla ofiary) Rola rodziców w procesie nadużycia (zaufanie rodziców ułatwiło dokonanie nadużycia) Zniekształcenia myślowe ułatwiające zaangażowanie ofiary (poczuł, że ofierze „podobało się” nadużycie) Usprawiedliwienie poprzez przyczyny społeczne (winą za kolejne nadużycia obarcza brak nadzoru i wsparcia) Lansuje siebie jako ofiarę (eksponuje siebie jako ofiarę w odniesieniu do „własnej izolacji”) W jawny sposób przywraca relację (w serdeczny/zażyły sposób rozpoczyna Wtórna rewiktymizacja list do ofiary i jej rodziny) Bagatelizowanie zachowania (umniejsza znaczenie przestępstwa spekulując na temat krzywdy) Umacnianie kontroli (poznawcze) (subtelnie „odczytuje” obecne myśli i pragnienia ofiary) Umacnianie kontroli (emocjonalne) („zapewnia” ofierze własne wsparcie) Umacnianie kontroli (interpersonalne) (w czuły sposób obiecuje reintegrację rodziny) Wyraźna rewiktymizacja (otwarcie dehumanizuje ofiarę) 1. 2. Przypadkowe okoliczności… … ujęte w kontekście 3. Zastosowane strategie 4. Konsekwencje Nie utożsamia się ze sprawcą (status społeczny umożliwił nadużycie) ‘Ja’ jako nie-sprawca Zastrzega sobie nadrzędne znaczenie (egoistycznie przytacza bieżące zadowolenie z obecnego stylu życia) Wtórna ekspozycja zmiany (obecny status pacjenta wzbudza odpowiedzialność) Wyraźna ekspozycja zmiany (zachowanie kontroluje teraz poprzez wyczulenie na ofiarę) KRYTERIA OCENY POZIOMU EMPATII W ‘APOLOGY LETTERS’ (WEBSTER, 2002) Kontrola (poznawcza i/lub emocjonalna i/lub interpersonalna): próba intelektualnego kontrolowania ofiary poprzez sugestie co do sposobu postrzegania, rozumienia rzeczywistości; aspekt interpersonalny może przybierać postać wywierania wpływu przez sprawcę co do tego, w jaki sposób ofiara powinna zachowywać się w relacji z nim; często mniej lub bardziej otwarcie podpowiada ofierze konkretne uczucia lub zachowania wobec siebie. „Ja” jako ofiara (sprawcy nadużyć względem dzieci): sprawca usiłuje zasugerować ofierze żal dla samego siebie; celem nadrzędnym jest sprawienie by ofiara dostrzegła, że sprawca „również cierpi”. Postawa egocentryczna/„ważny jestem ja” (sprawcy nadużyć względem dorosłych): odnosi się do zastosowania przez sprawcę sformułowań, które sugerują, że to on jest najważniejszy. Zaprzeczenie krzywdzie/konsekwencjom: odnosi się do skłonności sprawcy do używania sformułowań, które sugerują ofierze, że „wszystko jest w porządku”; można to także traktować jako próbę przywrócenia dawnych „relacji”. Stosunek do zmiany zachowania: pacjenci mogą często mówić o zmianie, ale w sposób pozostawiający wiele wątpliwości co do ich własnego zaangażowania w proces terapii. Zintelektualizowana rewiktymizacja lub postawa rewiktymizująca: odnosi się do jawnego i niejawnego stosowania sformułowań rewiktymizujących ofiarę. Minimalizacja: pacjenci często otwarcie lub subtelnie przyjmują stanowisko kwestionujące ich własne zachowanie oraz jego znaczenie. Odpowiedzialność: odnosi się do poczucia odpowiedzialności sprawcy za popełnione przestępstwo. STRUKTURA PROGRAMU - - - Faza TRZECIA – zapobieganie nawrotom określenie alternatywnej do przestępczej struktury decyzyjnej; określenie indywidualnych strategii minimalizacji ryzyka powrotności; opracowanie „planu awaryjnego” (indywidualnego systemu wsparcia). Czynniki należące do kontekstu sytuacyjnego: Wsparcie ze strony pozostałego terapeutycznego) personelu; Akceptacja przez innych skazanych; (nie Czynniki związane z terapeutą oraz relacją terapeutyczną: Właściwości terapeuty; Styl prowadzenia terapii; Relacja terapeuta – pacjent; Zakres i częstość angażowania się w społeczne oraz sprawiające przyjemność formy aktywności; Umiejętności typu akademickiego umiejętności zawodowe; Pozytywne stwierdzenia o sobie. oraz PODNOSZENIE SAMOOCENY Rozróżniaj między przestępcą jako osobą a jego zachowaniem; Wzmacniaj strony; mocne Wzmacniaj wysiłek; Przypominaj pacjentom o poczynionych przez nich postępach; Dostosuj stopień trudności zadań do poziomu samooceny pacjenta. Wypisz od 6 do 8 pozytywów o sobie, w co najmniej czterech, spośród poniższych kategorii: Praca Sport / czas wolny Relacje towarzyskie /przyjaciele Relacje intymne Wiedza Właściwości osobiste Wygląd Spośród trzech nie wybranych: z jakich cech mógłbyś być dumny? PRZYKŁAD ĆWICZENIA W GRUPIE W jaki sposób sprawcy mogą próbować ochronić swoją samoocenę? Stosując zniekształcenia poznawcze. Tego, w co wierzę nauczyłem się słuchając jak o tym mówię. WSKAŹNIKI RECYDYWY U SPRAWCÓW PRZESTĘPSTW SEKSUALNYCH (LECZONYCH W PODEJŚCIU POZNAWCZO – BEHAWIORALNYM I NIEPODDAWANYCH LECZENIU W WARUNKACH STACJONARNYCH) 45 40 35 30 25 20 leczeni nieleczeni 15 10 5 0 nieleczeni Pithers (1989) leczeni Hanson (1993) Marques (1994) Grossman, Martis, Fichtner (1999) WSKAŹNIKI RECYDYWY U SPRAWCÓW PRZESTĘPSTW SEKSUALNYCH (LECZONYCH W PODEJŚCIU POZNAWCZO – BEHAWIORALNYM I NIEPODDAWANYCH LECZENIU W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH) 60 50 40 30 leczeni nieleczeni 20 10 nieleczeni 0 Abel (1988) leczeni Marshall & Barbaree (1988) Marshall (1991) TRUDNOŚCI W NAWIĄZANIU RELACJI TERAPEUTYCZNEJ Brak dobrowolności Posiadanie dysfunkcjonalnych przekonań o terapii Pacjenci – niezbyt szczerzy, zamknięci (przynajmniej na początku terapii) Uwikłanie w działalność przestępczą – konflikt zaufania wobec terapeuty Spostrzeganie terapeutów jako część „systemu” (nie jako sprzymierzeńców) Pacjentom trudno uwierzyć, że terapeuci rzeczywiście interesują się ich problemami Brak zaufania – postrzeganie terapeutów jako znacznie różniących się pod względem demograficznym, światopoglądowym Terapeuci mogą mieć negatywne przekonania o pacjentach (Beck, Wright, Newman, Liese, 2007) RELACJA TERAPEUTYCZNA Nie jest dziełem przypadku – powinna być aktywnie tworzona; Prowadzenie terapii wymaga obserwacji zmian zachodzących w interakcjach między terapeutą a pacjentem; Zbudowanie relacji terapeutycznej – niełatwe ale możliwe. BUDOWANIE RELACJI Początek leczenia – pierwsze interakcje; zbudowanie relacji terapeutycznej i wprowadzanie pacjenta w poznawcze modele leczenia; Podstawowe zadania terapeuty: słuchanie, parafrazowanie wypowiedzi, demonstrowanie autentyczności i pozytywnego stosunku do pacjenta; Nie osądzanie – komunikowanie w taki sam sposób jak z innymi pacjentami. BUDOWANIE ZAUFANIA Prowadzenie terapii w regularnych odstępach czasowych; Punktualność; Unikanie sądów wartościujących dotyczących pacjenta, jego rodziny, płci, pochodzenia społecznego; Terapeuta modelujący prawidłowy styl życia.
