pkt 17 Praktyka VMP czy aby dobra
advertisement
„Dobra praktyka rozważnego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych w medycynie weterynaryjnej” 1. Podstawy opracowania : a) Zawiadomienie Komisji Wytyczne dotyczące rozważnego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych w medycynie weterynaryjnej (2015/C 299/04) b) Konkluzje Rady w sprawie następnych kroków w dziedzinie zwalczania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe w ramach podejścia „Jedno zdrowie”(2016/C 269/05) c) Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 12 maja 2011 r. w sprawie oporności na antybiotyki (2012/C 377 E/17) d) Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 27 października 2011 r. w sprawie zagrożenia zdrowia publicznego w wyniku oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe (2013/C 131 E/14) e) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 429/2016 z dnia 9 marca 2016 r.w sprawie przenośnych chorób zwierząt oraz zmieniające i uchylające niektóre akty w dziedzinie zdrowia zwierząt ("Prawo o zdrowiu zwierząt") f) Terrestrial Animal Health Code (2016)OIE g) Ustawa o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarskoweterynaryjnych (Dz.U.2016.1479 t.j.) h) Ustawa Prawo farmaceutyczne (Dz.U.2016.2142 t.j.) i) Ustawa o zakładach leczniczych dla zwierząt (Dz.U.2017.188 t.j.) 1. Zasady dotyczące rozważnego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych; Stosownie do zapisów art. 17 kodeksu etyki lekarza weterynarii zasady dotyczące rozważnego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych zdeterminowane są poniższymi zapisami: „1. Postępowanie lekarsko - weterynaryjne powinno być poprzedzone, w zależności od potrzeb: • badaniami zwierząt (w tym badaniami laboratoryjnymi), • analizą warunków środowiska hodowlanego, • analizą żywienia zwierząt, • analizą higieny i technologii produkcji zwierzęcej i środków spożywczych, • rozpoznaniem sytuacji epizootycznej. Lekarz weterynarii nie może podejmować leczenia zwierzęcia bez jego zbadania.” Ponadto lekarz weterynarii powinien w miarę możliwości oraz dostępnych środków dążyć każdorazowo do identyfikacji czynnika chorobotwórczego. Jeżeli wyniki badania klinicznego oraz zmiany anatomopatologiczne jednoznacznie wskazują na czynnik etiologiczny, badania dodatkowe , w tym laboratoryjne nie są obowiązkowe. Antybiotykoterapia nie może być stosowna zastępczo w stosunku do niezbędnych wymagań , jakie powinny być zapewnione na poziomie gospodarstwa , w tym wymagań z zakresu dobrostanu , bioasekuracji , higieny utrzymania i użytkowania zwierząt oraz prawidłowego zarządzania. Lekarz weterynarii ordynujący produkty lecznicze weterynaryjne powinien mieć dostęp do wszelkich informacji o schorzeniach występujących w danym stadzie oraz stosowanych uprzednio produktach leczniczych weterynaryjnych o działaniu przeciwbakteryjnym. Definicje Środek przeciwdrobnoustrojowy odnosi się do występującej naturalnie, półsyntetycznej lub syntetycznej substancji, która w stężeniach in vivo ma działanie antybakteryjne (niszczy mikroorganizmy lub hamuje ich rozwój). Środki przeciw robakom i substancje zaklasyfikowane jako środki dezynfekujące lub antyseptyczne wyłączone są z zakresu niniejszej definicji. Ordynowanie (veterinary prescription , dispensation, verschreibung w znaczeniu ärztliche Verschreibung von etw ,) por. tekst z (pl) Rezolucji Parlamentu Europejskiego z dnia 9 października 2008 r. w sprawie białej księgi Komisji "Razem na rzecz zdrowia: strategiczne podejście dla UE na lata 2008-2013" motyw 28 . (…) wytyczne ograniczające przepisywanie antybiotyków do przypadków, w których antybiotyk jest rzeczywiście potrzebny, (en) European Parliament resolution of 9 October 2008 on "Together for Health: A Strategic Approach for the EU 2008-2013" (…)to decrease the prescription of antibiotics to limit it to cases in which the use of an antibiotic is indeed necessary, (de) Entschließung des Europäischen Parlaments vom 9. Oktober 2008 zum Weißbuch: "Gemeinsam für die Gesundheit: ein strategischer Ansatz der EU für 2008–2013" (…) damit die Verschreibung von Antibiotika zurückgeht und sich auf Fälle beschränkt, in denen die Anwendung von Antibiotika tatsächlich erforderlich ist, Ordynowanie oznacza przepisanie produktu leczniczego weterynaryjnego przez lekarza weterynarii dla konkretnego zwierzęcia/grupy zwierząt po uprzednim postawieniu rozpoznania na podstawie przeprowadzonego badania klinicznego. Metafilaktyka – z zastrzeżeniem zawartym w art. 111a ust.2 projektu rozporządzenia (WE) druk 15430/16 w sprawie produktów leczniczych weterynaryjnych w brzmieniu: Antimicrobial veterinary medicinal products shall not be used for prophylaxis or metaphylaxis, unless the risk for infection is very high and the consequences of infection are severe- oznacza jednoczesne podawanie tego samego produktu grupie klinicznie zdrowych (ale prawdopodobnie zarażonych) zwierząt, które miały kontakt z chorymi zwierzętami, w celu uniknięcia rozwoju objawów klinicznych i zapobiegnięcia dalszemu rozprzestrzenianiu się choroby. Występowanie choroby w grupie/stadzie należy ustalić przed podaniem produktu. Zastosowanie metafilaktyki należy zawsze połączyć z leczeniem. Profilaktyka przeciwzakaźna (leczenie prewencyjne) – z zastrzeżeniem zawartym w art. 111a ust.2 projektu rozporządzenia (WE) druk 15430/16 w sprawie produktów leczniczych weterynaryjnych w brzmieniu: Antimicrobial veterinary medicinal products shall not be used for prophylaxis or metaphylaxis, unless the risk for infection is very high and the consequences of infection are severe- oznacza podawanie weterynaryjnego produktu leczniczego o działaniu przeciwdrobnoustrojowym zdrowym zwierzętom w celu uchronienia ich przed zakażeniem. Leczenie - Podawanie weterynaryjnego produktu leczniczego o działaniu przeciwdrobnoustrojowym zwierzętom/grupie zwierząt wykazującym objawy kliniczne choroby zakaźnej lub nie wykazujących objawów, w przypadku gdy choroba została rozpoznana w oparciu o wyniki badań laboratoryjnych , w oparciu o uprzednio postawioną diagnozę . Zakres niezbędnych zmian w prawie krajowym celem pełnego wdrożenia „Dobrej praktyki” Krajowa Rada Lekarsko- Weterynaryjna nadal widzi konieczność wprowadzenia zmian prawa mających na celu: Likwidację zakładów leczniczych dla zwierząt prowadzonych przez podmioty utrzymujące zwierzęta gospodarskie lub świadczące usługi dla swoich kontrahentów (np. mleczarnie, mieszalnie pasz, itp.) Likwidację hurtowni leków weterynaryjnych prowadzonych przez podmioty utrzymujące zwierzęta gospodarskie. Wprowadzenie limitów przyjęcia na studia weterynaryjne. Ustanowienie, co najmniej 3-letniego stażu pracy w zakładzie leczniczym dla zwierząt, jako wymóg niezbędny dla kierownika zakładu leczniczego dla zwierząt. Wprowadzenie dodatkowych kategorii dostępności produktów leczniczych weterynaryjnych.? ( dostępność czy stosowanie? Rada powinna rozstrzygnąć o aktualności tego postulatu) Ustanowienie właścicielem zakładu leczniczego dla zwierząt wyłącznie lekarzy weterynarii, jak to ma miejsce w innych zawodach regulowanych takich jak: doradca podatkowy, adwokat, czy notariusz. Obligatoryjną przynależność kierownika zakładu zwierząt do właściwej terytorialnie izby okręgowej. Możliwość kontroli zakładu leczniczego dla zwierząt przez właściwą izbę okręgową przed jego zarejestrowaniem. Automatyczne wykreślenie z CEIDG podmiotów prowadzących działalność w zakresie PKD 75.00. Z, a niezarejestrowanych w rejestrze zakładów leczniczych dla zwierząt prowadzonym przez właściwą okręgową izbę lekarsko-weterynaryjną. Uniemożliwienie świadczenia usług lekarsko-weterynaryjnych w sposób ciągły w znacznej odległości od siedziby zakładu leczniczego dla zwierząt. Objęcie nadzorem obrotu substancjami czynnymi wprowadzanymi jako komponenty do produkcji np. chemii budowlanej (kleje, silikony przeciwgrzybicze itp.). Zaprzestanie handlu weterynaryjnymi. Wprowadzenie obowiązku zapewnienia przez właściciela zwierząt stałej opieki lekarsko-weterynaryjnej nad gospodarstwem produkującym zwierzęta, których tkanki lub produkty wprowadzane są do łańcucha żywieniowego i ustanowienie definicji lekarza weterynarii opiekującego się zwierzętami. Wprowadzenie obowiązku prowadzenia rejestru wizyt lekarza weterynarii w gospodarstwie, (nie w formie luźnych kartek tylko 1 książki z przesznurowanymi stronami). Wprowadzenie obowiązku raportowania zużycia produktów leczniczych przeciwdrobnoustrojowych na poziomie gospodarstwa produkującego zwierzęta, których tkanki lub produkty wprowadzane są do łańcucha żywieniowego. internetowego leczniczego produktami dla leczniczymi Celem zapewnienia powodzenia wdrożenia dobrej praktyki, warunkiem sine qua non jest wprowadzenie proponowanych zmian. 2. Wpływ bioasekuracji , dobrostanu zwierząt, warunków transportu zwierząt, higieny produkcji oraz zarządzania na obniżenie zużycia substancji przeciwbakteryjnych, ocena miejsca utrzymywania zwierząt w powyższym zakresie; Kwestią oczywistą jest , iż następujące środki mogą pomóc zapobiegać chorobom i ograniczyć konieczność stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych w przypadku wszystkich gatunków: — wdrożenie środków w zakresie higieny i środków na rzecz bezpieczeństwa biologicznego (w tym środków mających na celu zapobieganie przedostawaniu się zakażeń), takich jak: stosowanie oddzielnych ubrań i butów do poszczególnych jednostek; ograniczanie dostępu; zamontowanie blisko miejsca pracy urządzeń do mycia i dezynfekcji rąk (z mydłem w płynie, ciepłą i zimną wodą); zapewnianie szybkiego usuwania martwych zwierząt i zapobieganie dostępowi do nich; zastosowanie w każdej jednostce systemu pełne, puste; przestrzeganie ścisłego harmonogramu mycia i dezynfekcji oraz przeprowadzanie regularnych kontroli w zakresie dezynfekcji; - wdrożenie środków w zakresie obowiązku dezynfekcji środków transportu zwierząt przed każdym załadunkiem; -w przypadkach uzasadnionych zapewnienie izolacji zwierząt chorych; - zapewnienie , iż zewnętrzny personel pomocniczy przy załadunku zwierząt, mający kontakt ze zwierzętami stosuje ochronne ubrania wykorzystywane wyłącznie w danym obiekcie oraz przestrzega minimalnych okresów braku kontaktu ze zwierzętami stosując przy tym zasady bioasekuracji. — sporządzenie jednoznacznych protokołów w zakresie zapobiegania chorobom zakaźnym, kontroli zakażeń i higieny oraz udostępnianie ich gospodarstwom rolnym; — udoskonalenie systemów hodowli dzięki zapewnieniu odpowiednich pomieszczeń, wentylacji i warunków środowiskowych dla zwierząt oraz odpowiednich i czystych pomieszczeń do transportu (np. miejsc postoju i pojazdów); — stworzenie zintegrowanych systemów hodowli, które pozwolą na uniknięcie konieczności kupowania i mieszania populacji zwierząt o nieznanym statusie zdrowotnym; — unikanie stresujących sytuacji, które mogą osłabić układ odpornościowy zwierząt i sprawić, że będą one bardziej podatne na zakażenia, np. ograniczenie transportu zwierząt, skrócenie czasu trwania transportu oraz zapewnienie przestrzegania zalecanej gęstości populacji zwierząt (tj. unikanie nadmiernego stłoczenia); — wprowadzanie planów ochrony zdrowia dla poszczególnych stad w celu stałej stopniowej poprawy zdrowia stada oraz unikanie programów działań w zakresie zdrowia, w ramach których zwierzęta rutynowo poddawane są działaniu środków przeciwdrobnoustrojowych w celach profilaktycznych; — wdrażanie programów mających na celu zwalczanie określonych chorób zwierząt (zarówno wirusowych, jak i bakteryjnych) za pomocą szczepień; — stosowanie potwierdzonych naukowo, skutecznych i bezpiecznych alternatyw dla środków przeciwdrobnoustrojowych; — stosowanie jedynie bezpiecznej paszy i wody o wysokiej jakości; W powyższym zakresie lekarz weterynarii opiekujący się zwierzętami w następstwie wizyty w gospodarstwie winien w dziale Zabiegi lecznicze lub profilaktyczne, zalecenia lekarskie oraz uwagi w książce leczenia zawrzeć zalecenia dla prowadzącego gospodarstwo, mające na celu poprawę warunków utrzymania zwierząt w gospodarstwie. W wypadku braku reakcji ze strony podmiotu utrzymującego zwierzęta lub w wypadku powtarzających się przypadków wydanych zaleceń informację o nieprawidłowościach należy przekazać do powiatowego lekarza weterynarii celem wdrożenia postępowania administracyjnego. 3. Rola lekarza opiekującego się stadem w zakresie działań na rzecz poprawy warunków utrzymania zwierząt, wymiana informacji z właściwym organem; Zawiadomienie Komisji Wytyczne dotyczące rozważnego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych w medycynie weterynaryjnej (2015/C 299/04)w punkcie 3.4.1. wskazuje , iż lekarz weterynariiprzepisująca środek przeciwdrobnoustrojowy powinna być lekarzem weterynarii znającym historię stada lub zwierzęcia poddawanego leczeniu Należy zapewnić, aby lekarz weterynariiprzepisująca leki mogła podjąć decyzję o leczeniu w sposób niezależny w celu uniknięcia konfliktu interesów. Lekarz weterynariiprzepisująca leki powinna mieć taką pozycję lub taki status w stosunku do rolnika , które zapewniają podejmowanie przez nią niezależnych decyzji opartych przede wszystkim na wiedzy fachowej. Powyższe, przy uwzględnieniu art. 25 ust.1 rozporządzenia (WE) nr 429/2016 w brzmieniu Podmioty zapewniają, aby w zakładach, za które odpowiadają, przeprowadzane były kontrole stanu zdrowia zwierząt przez lekarza weterynarii, uprawnia do postawienia tezy, iż na poziomie każdego gospodarstwa niezbędnym jest ustanowienie lekarza weterynarii , pod którego opieką weterynaryjną znajdują się zwierzęta przebywające w danym gospodarstwie. O walorze cykliczności kontroli stanu zdrowia zwierząt w każdym stadzie świadczy ostatni akapit ustępu 1 art. 25 omawianego rozporządzenia w brzmieniu: Takie kontrole stanu zdrowia zwierząt odbywają się z częstotliwością proporcjonalną do ryzyka stwarzanego przez dany zakład. Kontrole stanu zdrowia zwierząt, przeprowadzane są w celu zapobiegania chorobom, w szczególności poprzez: a) udzielenie danemu podmiotowi porad w zakresie bioasekuracji oraz innych kwestii dotyczących zdrowia zwierząt, stosownie do rodzaju zakładu oraz gatunków i kategorii zwierząt utrzymywanych w zakładzie; b) wykrywanie objawów, które wskazują na występowanie chorób umieszczonych w wykazie lub nowo występujących chorób oraz informowanie o nich. W ocenie Krajowego Zjazdu Lekarzy Weterynarii instytucja lekarza weterynarii opiekującego się zwierzętami w gospodarstwie ma doniosłą rolę w poprawie warunków bytowych zwierząt poprzez regularne kontrole stanu zdrowia zwierząt i wyniki kontroli będą użytecznym narzędziem dla organów weterynaryjnych, o czym świadczy art. 26 ust.3 rozporządzenia (WE) Nr 429/2016 w brzmieniu : Właściwy organ, o ile to możliwe i stosowne, wykorzystuje wyniki nadzoru sprawowanego przez podmioty oraz informacje uzyskane za pośrednictwem kontroli stanu zdrowia zwierząt. 4. Kwestie, które należy rozważyć przed zastosowaniem środków przeciwdrobnoustrojowych, tryb przeprowadzania badań wrażliwości drobnoustrojów na substancje przeciwbakteryjne; Główna odpowiedzialność za rozważne stosowanie środków przeciwdrobnoustrojowych spoczywa na lekarzu weterynarii ordynującym i stosującym środki przeciwdrobnoustrojowe. W przypadku, gdy konieczne jest zastosowanie środków przeciwdrobnoustrojowych w celu ochrony zdrowia i dobrostanu zwierząt, lekarz weterynarii powinien przestrzegać następujące zasady: • ordynowanie środków przeciwdrobnoustrojowych musi być uzasadnione rozpoznaniem klinicznym, zgodnie z obecnym stanem wiedzy naukowej • Gdy jest to możliwe, należy przeprowadzić oznaczanie wrażliwości na środki przeciwdrobnoustrojowe w celu określenia rodzaju środka przeciwdrobnoustrojowego • należy regularnie przeprowadzać ocenę konieczności stosowania leczenia środkami przeciwdrobnoustrojowymi w celu uniknięcia niepotrzebnego stosowania leków • należy minimalizować okołooperacyjne stosowanie środków przeciwdrobnoustrojowych, przestrzegając zasad aseptyki • w miarę możliwości należy przedkładać alternatywne strategie zwalczania chorób, co do których udowodniono, że są równie skuteczne i bezpieczne (np. szczepionki), nad leczenie środkami przeciwdrobnoustrojowymi; • metafilaktyczne stosowanie środków przeciwdrobnoustrojowych musi spełniać kryteria definicji zawartej w słowniku i powinno być ograniczone jedynie do wyjątkowych sytuacji, gdy ryzyko zakażenia jest bardzo wysokie, a konsekwencje zaniechania leczenia mogą być poważne. Lekarz weterynarii powinien uzasadnić i udokumentować ordynowanie weterynaryjnych produktów leczniczych w oparciu o wyniki przeprowadzonego badania klinicznego, badań dodatkowych oraz informacji dotyczących rozwoju choroby w stadzie. Metafilaktyczne stosowanie środków przeciwdrobnoustrojowych nie powinno nigdy zastępować dobrych praktyk w zakresie zarządzania stadem. • należy unikać rutynowej profilaktyki. Profilaktyka powinna być zastrzeżona do konkretnych przypadków, gdzie ryzyko zakażenia jest bardzo wysokie i konsekwencje jej zaniechania mogą być poważne. Lekarz weterynarii powinien uzasadnić i udokumentować jej wybór. • W miarę możliwości należy unikać podawania leku całemu stadu. • Chore zwierzęta należy odizolować (w miarę możliwości) i poddać indywidualnemu leczeniu (np. stosując produkty iniekcyjne) • przy podejmowaniu decyzji dotyczącej leczenia środkami przeciwdrobnoustrojowymi należy uwzględnić wszystkie informacje dotyczące zwierząt, przyczyny i charakteru zakażenia oraz zakresu dostępnych produktów zawierających środki przeciwdrobnoustrojowe; • w pierwszej kolejności zawsze należy wybierać środek przeciwdrobnoustrojowy o wąskim spektrum działania, chyba że wykonane wcześniej oznaczenie wrażliwości – w odpowiednich przypadkach poparte stosownymi danymi epizootycznymi – wskazuje, że środek taki byłby nieskuteczny. • Należy unikać stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych o szerokim spektrum działania i jednoczesnego stosowania kilku środków przeciwdrobnoustrojowych (z wyjątkiem połączeń ustalonych, które należą do dopuszczonych do obrotu weterynaryjnych produktów leczniczych) • jeżeli zwierzę lub grupa zwierząt cierpi z powodu nawracającej infekcji lub nawracających infekcji wymagających leczenia środkami przeciwdrobnoustrojowymi, należy dążyć do wyeliminowania szczepu mikroorganizmów, ustalając przyczyny nawrotu zakażenia oraz zmieniając warunki produkcji, hodowli zwierząt lub zarządzania • w przypadku braku odpowiedniego produktu leczniczego dla danego gatunku dla danej jednostki chorobowej lekarz weterynarii ma prawo zastosować leczenie zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 27 listopada 2008 r. w sprawie sposobu postępowania przy stosowaniu produktów leczniczych, w sytuacji gdy brak jest odpowiedniego produktu leczniczego weterynaryjnego dopuszczonego do obrotu dla danego gatunku zwierząt (Dz.U. 2008 nr 217 poz. 1388), zwanego dalej Kaskadą. Tryb przeprowadzania badań wrażliwości drobnoustrojów na substancje przeciwbakteryjne Rekomendacji terapeutycznych 5. Szczegółowe kwestie, które należy rozważyć przed zastosowaniem środków przeciwdrobnoustrojowych o krytycznym znaczeniu CIA’s; Wiele środków przeciwdrobnoustrojowych stosowanych u zwierząt stosuje się również u ludzi. Niektóre z tych środków przeciwdrobnoustrojowych mają krytyczne znaczenie dla zapobiegania zagrażającym życiu zakażeniom u ludzi lub dla leczenia tych zakażeń. Należy zwrócić szczególną uwagę na zapewnienie ciągłej skuteczności takich środków przeciwdrobnoustrojowych i na ograniczenie rozwoju ich oporności. W przypadku, gdy konieczne jest zastosowanie środków przeciwdrobnoustrojowych zidentyfikowanych jako CIA’s w celu ochrony zdrowia i dobrostanu zwierząt, lekarz weterynarii powinien przestrzegać DODATKOWO do w/w następujących zasad: • gdy lekarz weterynarii na podstawie przeprowadzonego testu oznaczania wrażliwości na środki przeciwdrobnoustrojowe i dostępnych danych epizootycznych ocenił, że nie są dostępne żadne skuteczne środki przeciwdrobnoustrojowe, które nie mają krytycznego znaczenia dla leczenia ludzi, lekarz weterynarii może zastosować środki przeciwdrobnoustrojowe o znaczeniu krytycznym • należy ograniczyć stosowanie środków przeciwdrobnoustrojowych o krytycznym znaczeniu wyłącznie do przypadków, gdy nie jest dostępne żadne alternatywne rozwiązanie. Lista substancji krytycznych dla ludzi – aktualna lista Cefalosporyny III, IV generacji przy podaniu ogólnoustrojowym Fluorochinolony Kolistyna 6. Podawanie zwierzętom środków przeciwdrobnoustrojowych drogą pokarmową w paszy i wodzie pitnej; Leczenie środkami przeciwdrobnoustrojowymi podawanymi drogą pokarmową stosuje się w postaci paszy leczniczej lub poprzez dodanie środka przeciwdrobnoustrojowego do wody pitnej lub paszy w gospodarstwie rolnym (np. „top dressing”). Pasze lecznicze należy stosować zgodnie z aktualnie obowiązującym prawem paszowym. W przypadku leczenia grupowego należy uwzględnić następujące kwestie: • podawanie środków przeciwdrobnoustrojowych grupom zwierząt w paszy lub wodzie pitnej powinno odbywać się wyłącznie w przypadkach, gdy istnieją dowody na występowanie choroby lub zakażenia spowodowanego drobnoustrojami; leczenia takiego nie należy stosować jako leczenia profilaktycznego. • Środki przeciwdrobnoustrojowe należy podawać w paszy lub wodzie pitnej wyłącznie zwierzętom, które wymagają takiego leczenia, i należy dostosować systemy nośnikowe dla leku do planowanego leczenia; • należy regularnie monitorować i dokumentować ilości środków przeciwdrobnoustrojowych podawanych w paszy lub wodzie, w szczególności w przypadku systemów intensywnej produkcji żywności • należy zapewnić aby każde zwierzę otrzymało odpowiednią dawkę leczniczą produktu. • Lekarz weterynarii powinien zwrócić uwagę czy zapewnione są odpowiednie warunki przechowywania paszy leczniczej oraz czystość urządzeń podających wodę i pasze. Wszelkie stwierdzone nieprawidłowości należy odnotować w dokumentacji leczenia. 7. Lekarz weterynarii ordynujący leki; Jeżeli konieczne jest przepisanie środka przeciwdrobnoustrojowego, lekarz weterynarii ordynujący produkty lecznicze dla zwierząt , wykonując na miejscu badanie kliniczne, powinien upewnić się, że stwierdzone objawy wskazują na zakażenie bakteryjne. Lekarz weterynarii, ordynujący leki, powinien w miarę możliwości pobrać stosowne próbki, na podstawie których może określić patogen i określić jego wrażliwość na środki przeciwdrobnoustrojowe. W poważnych przypadkach, gdy należy niezwłocznie rozpocząć leczenie, aby uniknąć cierpienia zwierząt lub aby ograniczyć rozprzestrzenianie się zakażenia, nadal zaleca się pobranie próbek. Jeżeli próbki pobierze się bezpośrednio przed rozpoczęciem leczenia, można przeprowadzić oznaczanie wrażliwości w trakcie leczenia. Wyniki można wykorzystać do potwierdzenia wyboru środka przeciwdrobnoustrojowego oraz w celu dostarczenia informacji na użytek dalszych działań z zakresu epizootiologii. Przy bieżącym stosowaniu leczenia, regularne wykonywanie posiewów i oznaczanie wrażliwości pozwoli na monitorowanie tendencji w zakresie wrażliwości na środki przeciwdrobnoustrojowe i w razie potrzeby na zmianę leczenia. Lekarz weterynarii ordynujący leki powinien kierować się krajowymi lub regionalnymi rekomendacjami dotyczącymi przepisywania i podawania środków przeciwdrobnoustrojowych. Szczególną uwagę należy zwrócić na: — aktualne przewodniki terapeutyczne przygotowywane przez krajowe organy weterynaryjne lub samorząd lekarzy weterynarii , aby pomóc lekarzom weterynarii w dobraniu odpowiedniego środka przeciwdrobnoustrojowego i ustaleniu stosownego schematu dawkowania i stosownej drogi podania; — zalecenia dotyczące często występujących zakażeń opracowane w oparciu o praktykę, w których uwzględnia się regionalne i lokalne tendencje w zakresie wrażliwości na środki przeciwdrobnoustrojowe. W przypadku braku danych dotyczących wrażliwości, zalecenia takie mogą pomóc lekarzom weterynarii w podejmowaniu optymalnych decyzji w sprawie przepisywania leków. Publikowanie i udostępnianie w odpowiednim czasie aktualnych danych pochodzących z krajowego nadzoru ułatwia opracowywanie lokalnych wytycznych. Lekarz weterynarii ordynujący leki powinien zapewnić wybór najodpowiedniejszego środka przeciwdrobnoustrojowego w oparciu o najdokładniejsze i najbardziej aktualne informacje dotyczące farmakodynamiki i farmakokinetyki oraz o dokładne i aktualne informacje dotyczące funkcjonowania poszczególnych klas środków przeciwdrobnoustrojowych. Lekarz weterynarii ordynujący leki zawsze powinien rozważyć zastosowanie jednej substancji zamiast połączeń środków przeciwdrobnoustrojowych oraz zapewnić, aby w przypadku przepisania połączenia środków przeciwdrobnoustrojowych wszystkie substancje wchodzące w jego skład działały czynnie na docelowy patogen lub docelowe patogeny. Lekarz weterynarii ordynujący leki odpowiada za dostarczenie poprawnych informacji osobie podającej środek przeciwdrobnoustrojowy. W pierwszej kolejności powinny się one opierać na informacjach zawartych w informacji o produkcie (w charakterystyce produktu leczniczego , ulotce, na etykiecie) dotyczących dawkowania, wskazań, okresów karencji i ostrzeżeń dotyczących rozważnego stosowania. Lekarze weterynarii powinni niezwłocznie zgłaszać organom brak skuteczności produktu zawierającego środek przeciwdrobnoustrojowy lub jego ograniczoną skuteczność. Zgłoszeń takich należy dokonywać w ramach istniejącego systemu nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii (patrz punkt 21). Mając na uwadze ryzyko związane z opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe, lekarz weterynarii ordynujący leki powinien zawsze starannie rozważyć zastosowanie alternatywnych – w tym długoterminowych – rozwiązań, które mogłyby zapobiec nawrotom choroby. Lekarz weterynarii ordynujący leki w KSIĄŻCE LECZENIA ZWIERZĄT GOSPODARSKICH ORAZ ZWIERZĄT, Z KTÓRYCH POZYSKANE TKANKI LUB PRODUKTY SĄ PRZEZNACZONE DO SPOŻYCIA PRZEZ LUDZI/EWIDENCJA LECZENIA ZWIERZĄT, w rubryce Zabiegi lecznicze lub profilaktyczne, zalecenia lekarskie oraz uwagi dokonuje wpisu o użytym weterynaryjnym produkcie leczniczym o działaniu przeciwbakteryjnym z podaniem ilości w przeliczeniu na 1 kg biomasy. 8. Wpływ warunków przechowywania produktów leczniczych weterynaryjnych na skuteczność terapii; Na każdym etapie dystrybucji , przechowywania, transportu oraz używania lekarz weterynarii odpowiedzialny za produkt leczniczy weterynaryjny winien stosować się do aktualnych wskazań podmiotu odpowiedzialnego w zakresie warunków przechowywania. W wypadku uzyskania informacji o nieprzestrzeganiu na jakimkolwiek etapie zaleceń podmiotu odpowiedzialnego, odnoszących się do warunków przechowywania produktu leczniczego weterynaryjnego , lekarz weterynarii powinien odstąpić od zastosowania danego leku. 9. Lekarz weterynarii podająca środek przeciwdrobnoustrojowy przy uwzględnieniu kryterium stosowania; Osobą ordynującą środki przeciwdrobnoustrojowe jest lekarz weterynarii znający historię stada lub zwierzęcia poddawanego leczeniu. Główna odpowiedzialność za rozważne stosowanie środków przeciwdrobnoustrojowych spoczywa na lekarzu weterynarii ordynującemu i podającemu środki przeciwdrobnoustrojowe Jeżeli konieczne jest zastosowanie środka przeciwdrobnoustrojowego, lekarz weterynarii wykonując badanie kliniczne, powinien upewnić się, że objawy wskazują na zakażenie bakteryjne. W miarę możliwości lekarz weterynarii powinien pobrać stosowne próbki, na podstawie których możliwe będzie określenie patogenu i zmierzenie jego wrażliwości na środki przeciwdrobnoustrojowe. Pobranie próbek zaleca się także w przypadkach, gdy w celu uniknięcia cierpienia zwierząt lub ograniczenia rozprzestrzenianie się zakażenia niezbędne jest niezwłoczne rozpoczęcie leczenia. Jeżeli próbki pobierze się bezpośrednio przed rozpoczęciem leczenia, można przeprowadzić oznaczanie wrażliwości w trakcie leczenia. Wyniki można wykorzystać do potwierdzenia wyboru środka przeciwdrobnoustrojowego oraz w celu dostarczenia informacji na użytek dalszych działań z zakresu epidemiologii. Przy bieżącym stosowaniu leczenia, regularne wykonywanie posiewów i oznaczanie wrażliwości pozwoli na monitorowanie tendencji w zakresie wrażliwości na środki przeciwdrobnoustrojowe i w razie potrzeby na zmianę leczenia. Lekarz weterynarii ordynując środki przeciwdrobnoustrojowe kieruje się przewodnikami terapeutycznymi dla poszczególnych jednostek chorobowych (dostępnych na www……..) Lekarz weterynarii ordynujący leki zawsze powinna rozważyć zastosowanie jednej substancji zamiast połączeń środków przeciwdrobnoustrojowych oraz zapewnić, aby w przypadku zastosowania połączenia środków przeciwdrobnoustrojowych wszystkie substancje wchodzące w jego skład działały czynnie na docelowy patogen lub docelowe patogeny. Mając na uwadze ryzyko związane z opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe, lekarz weterynarii ordynujący leki powinien zawsze starannie rozważyć zastosowanie alternatywnych – w tym długoterminowych – rozwiązań, które mogłyby zapobiec nawrotom choroby (np. szczepionki, dodatki do paszy, bioasekuracja, modernizacje gospodarstw, zarządzenie zdrowiem stada i inne). Lekarz weterynarii ordynujący leki dokonuje wyboru najodpowiedniejszego środka przeciwdrobnoustrojowego w oparciu o najdokładniejsze i najbardziej aktualne informacje dotyczące farmakodynamiki i farmakokinetyki oraz o dokładne i aktualne informacje dotyczące funkcjonowania poszczególnych klas środków przeciwdrobnoustrojowych. W wyjątkowych i uzasadnionych przypadkach lekarz weterynarii w oparciu o ogólnodostępne dane naukowe (farmakodynamika, farmakokinetyka, MIC) może zmodyfikować dawkowanie i długość leczenia danym środkiem przeciwdrobnoustrojowym pod warunkiem zapewnienia odpowiedniego okresu karencji bezpiecznego dla konsumenta. W przypadku ordynowania leków z kategorią do stosowania „pod nadzorem lekarza” lub „przez właściciela/opiekuna zwierzęcia” lekarz weterynarii ordynujący leki odpowiedzialny jest za przekazanie informacji co do odpowiedniego postępowania (przechowywania, podawania, utylizacji, wskazań, okresów karencji i ostrzeżeń, przeciwwskazań) 10. Postępowanie z odpadami weterynaryjnymi; Odpady weterynaryjne ze względów epizootycznych powinny być gromadzone, przechowywane i magazynowane w miejscu ich wytworzenia w sposób uniemożliwiający dostęp do nich osób nieupoważnionych oraz zwierząt . Tryb postępowania z nimi określa ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach. 11. Zakres nadzoru samorządu lekarzy weterynarii nad stosowaniem VMP, udostępnianie algorytmów leczenia; W zakresie nadzoru sprawowanego przez samorząd lekarzy weterynarii nad stosowaniem produktów leczniczych weterynaryjnych kluczowym dla sprawy jest działanie instytucji rzecznika odpowiedzialności zawodowej, działającego przy okręgowej izbie lekarsko-weterynaryjnej. Każdorazowo organ rozpoznaje informacje o nieprawidłowościach. 12. Rekomendacje dla VMP dla poszczególnych gatunków zwierząt przy uwzględnieniu czynnika etiologicznego ; Lekarz weterynarii powinien stosować się do aktualnie obowiązujących przewodników terapeutycznych po gatunkach, dla poszczególnych jednostek chorobowych przy uwzględnieniu zróżnicowanej regionalnie wrażliwości drobnoustrojów . Przewodniki te dostępne są na www…… 13. Szkolenia dla lekarzy weterynarii; Na poziomie Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej prowadzone są szkolenia w zakresie Dobrej praktyki rozważnego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych w medycynie weterynaryjnej dla trenerów z poszczególnych okręgowych izb lekarsko-weterynaryjnych . Trenerzy na zasadzie szkoleń kaskadowych organizują szkolenia dla członków poszczególnych okręgowych izb. Szkolenia organizowane są cyklicznie, w miarę potrzeb, jednakże nie rzadziej niż raz do roku. 14. Szkolenia dla posiadaczy zwierząt organizowane przez Izbę Lekarsko-Weterynaryjną; Kierując się postulatem, zawartym w Zawiadomieniu Komisji Wytyczne dotyczące rozważnego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych w medycynie weterynaryjnej (2015/C 299/04), iż zapewnianie środków zachęty dla rolników mających na celu skłonienie ich do przyjęcia skutecznych środków profilaktycznych, poprawy norm w zakresie zdrowia i dobrostanu zwierząt oraz monitorowania patogenów i ich wrażliwości na poziomie stada, jest zadaniem lekarzy weterynarii. Stosownie do art. 12 ust. 1 lit. c)rozporządzenia (WE) Nr 429/2016 w brzmieniu : lekarze weterynarii c) biorą aktywny udział w: (i) upowszechnianiu wiedzy na temat zdrowia zwierząt oraz na temat zależności między zdrowiem zwierząt, dobrostanem zwierząt i zdrowiem ludzi; (ii) zapobieganiu chorobom; (iii) wczesnym wykrywaniu chorób i szybkim reagowaniu na nie; (iv) upowszechnianiu wiedzy na temat oporności na leczenie, w tym oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, i jej implikacjach; Ostatecznym celem tych działań jest zapewnienie opartego na dowodach stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych w poszczególnych stadach, zgodnie z zasadami rozważnego stosowania. Samorząd lekarzy weterynarii organizuje w zakresie merytorycznym, szkolenie dla rolników, przy uwzględnieniu zapewnienia finansowania przedsięwzięcia przez ODR oraz Izby Rolnicze. Szkolenia organizuje się na terenie działania każdej okręgowej izby lekarsko-weterynaryjnej cyklicznie, w miarę potrzeb, jednakże nie rzadziej niż raz do roku. 15. Szkolenia dla organizacji rolniczych organizowane przez Izbę Lekarsko-Weterynaryjną; Jak w pkt 15. 16. Zwiększanie świadomości społecznej; W interesie społecznym jest podjęcie działań na rzecz zwiększenia świadomości społecznej związanej ze wzrastającą antybiotykoodpornością drobnoustrojów jako konsekwencją nieautoryzowanego używania antybiotyków w chowie i hodowli zwierząt . Formami zwiększenia świadomości społecznej są : a) Udzielanie informacji przez lekarza weterynarii opiekującego się zwierzętami w gospodarstwie w trakcie cyklicznych kontroli stanu zdrowia zwierząt, b) Cykliczne szkolenia dla posiadaczy zwierząt oraz organizacji rolniczych organizowane przez Samorząd Lekarzy Weterynarii, c) Uruchomienie internetowej platformy promującej właściwy poziom bioasekuracji , poprawy warunków dobrostanu , higieny oraz zarządzania w gospodarstwie jako czynników ograniczających zużycie antybiotyków d) Współpraca Izby Lekarsko-Weterynaryjnej z producentami żywności i organizacjami konsumenckimi na rzecz promocji właściwych postaw w zakresie ilości zużywanych antybiotyków na poziomie gospodarstwa, promocja gospodarstw i produktów pochodzenia zwierzęcego pochodzących od zwierząt z gospodarstw aktywnie zaangażowanych w zmniejszenie zużycia antybiotyków. 17. Egzekwowanie zasad i sankcje ; a) Weryfikacja podczas kontroli stanu zdrowia zwierząt w gospodarstwie, stosownie do art. 25 rozporządzanie(WE) Nr 429/2016 r. , prawidłowości i kompletności danych wprowadzanych do dokumentacji leczenia, w szczególności adnotacji o okresach karencji na tkanki jadalne oraz ich przestrzegania przez posiadaczy zwierząt. b) Gospodarstwa gromadzą dane o ilości substancji przeciwbakteryjnych zużytych w gospodarstwie w przeliczeniu na 1kg biomasy i przekazują te dane do 31 marca i do 31 października każdego roku wojewódzkiemu lekarzowi weterynarii. c) Kategoryzacja gospodarstw pod względem zużycia substancji przeciwbakteryjnych w przeliczeniu na 1 kg biomasy. Kategoryzację prowadzi okręgowa izba w odniesieniu do terenu swojego działania w oparciu o dane udostępniane przez wojewódzkich lekarzy weterynarii. d) Sankcje nakładane są przez odpowiednie organy stosownie do zapisów prawa korporacyjnego oraz prawa materialnego. 18. Zapobieganie chorobom i ograniczanie konieczności stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych; a) W wypadku dostępności na rynku produktów leczniczych weterynaryjnych o działaniu immunoprofilaktycznym rekomendowane są szczepienia oraz immunostymulacja ; b) Okresowa weryfikacja skuteczności dezynfekcji w gospodarstwie; c) Cykliczne prowadzenie badań środowiskowych ukierunkowanych na wykrycie oraz określenie wrażliwości na substancje przeciwbakteryjne patogenów występujących w środowisku na terenie gospodarstwa. d) Pobieranie próbek tkanek oraz wydzielin i wydalin zwierzęcych celem identyfikacji patogenów, wobec których nie jest zasadnym zastosowanie produktów leczniczych weterynaryjnych o działaniu bakteriobójczym (np. wirusów, grzybów, alg etc.) 19. Nadzór i monitorowanie, tryb zgłaszania działań niepożądanych , weryfikacja MIC’ów, gromadzenie danych ; Monitorowanie bezpieczeństwa produktów leczniczych weterynaryjnych opiera się na zbieraniu informacji o reakcjach niepożądanych związanych ze stosowaniem leków weterynaryjnych u zwierząt. Głównym celem monitorowania bezpieczeństwa jest wychwycenie nieznanych zagrożeń związanych ze stosowaniem leku. Działaniem niepożądanym produktu leczniczego weterynaryjnego jest każde niekorzystne i niezamierzone działanie produktu leczniczego weterynaryjnego występujące podczas stosowania dawek zalecanych u zwierząt w celach profilaktycznych, diagnostycznych, leczniczych oraz dla przywrócenia, poprawienia lub modyfikacji funkcji fizjologicznych. Każde wystąpienie lub podejrzenie wystąpienia reakcji niepożądanej powinno być zgłoszone do Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Zgłoszeń takich należy dokonywać w ramach istniejącego systemu nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii CO NALEŻY ZGŁASZAĆ: Szczególnie ważne jest zgłaszanie ciężkich działań niepożądanych. Należą do nich: • reakcje niepożądane, które powodują zagrożenie życia zwierząt lub których następstwem jest śmierć; • reakcje niepożądane, które powodują długotrwałą chorobę lub trwały uszczerbek na zdrowiu; • reakcje niepożądane, których nie wymieniono w ulotce informacyjnej (tzw. niespodziewane reakcje niepożądane); • reakcje niepożądane u ludzi, które pojawiły się na skutek użycia leku weterynaryjnego (lub kontaktu z lekiem/leczonym zwierzęciem). Należy także zgłaszać: • przypadki wystąpienia reakcji niepożądanych, które wystąpiły na skutek użycia leku weterynaryjnego niezgodnie z jego przeznaczeniem (niezgodnie ze wskazaniami w ulotce, przedawkowanie, niewłaściwe użycie); • przypadki/podejrzenia braku lub obniżonej skuteczności leku przy zastosowaniu zalecanej dawki • przypadki stwierdzenia, że wyznaczony okres karencji jest niewystarczający; • przypadki zagrożeń dla środowiska spowodowanych lekiem weterynaryjnym; • reakcje niepożądane obserwowane często lub takie, których częstotliwość w widoczny sposób wzrasta. FORMULARZE DO ZGŁASZANIA ZAOBSERWOWANYCH REAKCJI DOSTĘPNE SĄ na stronie internetowej Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych www.urpl.gov.pl oraz jako załącznik do Dobrej Praktyki 20. Tryb wymiany informacji o nieautoryzowanych przypadkach użycia VMP, Autoryzowanym użyciem przeciwdrobnoustrojowego produktu leczniczego weterynaryjnego jest łącznie: • użycie produktu leczniczego weterynaryjnego posiadającego pozwolenie na dopuszczenie zgodnie z ustawą Prawo Farmaceutyczne lub użycie produktu leczniczego zgodnie z KASKADĄ • użycie produktu leczniczego weterynaryjnego po postawieniu rozpoznania na podstawie przeprowadzonego badania klinicznego i/lub badań dodatkowych. Autoryzowane użycie leku przez właściciela/hodowcę wymaga posiadania przez niego dokumentacji sporządzonej przez lekarza weterynarii potwierdzającego ordynację danego produktu. Lekarz weterynarii w każdym przypadku stwierdzenia podejrzenia nieautoryzowanego użycia produktu leczniczego weterynaryjnego powinien jest zgłosić ten fakt do powiatowego lekarza weterynarii/ Zespołu Nadzoru Farmaceutycznego przy odpowiednim Wojewódzkim Inspektoracie Weterynarii. O przypadkach stwierdzenia pozostałości substancji przeciwdrobnoustrojowych w tkankach zwierzęcych bądź wodzie pitnej z danego gospodarstwa organy weterynaryjne powiadamiają lekarza weterynarii sprawującego opiekę nad zwierzętami w danym gospodarstwie. W wypadku , gdy organy Inspekcji Weterynaryjnej uprawdopodobnią udział lekarza weterynarii w nieautoryzowanym użyciu produktu leczniczego weterynaryjnego, powiadamiają o tym fakcie właściwego terytorialnie okręgowego rzecznika odpowiedzialności zawodowej. 21. Utworzenie platformy wymiany informacji o AMR; Uruchomienie strony/podstrony internetowej dla lekarzy weterynarii z uwzględnieniem dywersyfikacji terytorialnej gromadzonych i udostępnianych danych. Utworzenie platformy wymiany informacji o AMR; Uruchomienie strony/podstrony internetowej dla lekarzy weterynarii zawierającej poradniki terapeutyczne oraz rekomendacje dla VMP z uwzględnieniem dywersyfikacji terytorialnej gromadzonych i udostępnianych danych. 1. Platforma AMR VET PL – jako ośrodka wymiany informacji zostaje powołana pod egidą Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej jako organizacji wskazanej w Kodeksie Zwierząt Lądowych OIE, odpowiedzialnej za nadzór nad rzetelnym wykonywaniem zawodu lekarza weterynarii, zrzeszając w swym gronie przedstawicieli PIWetPIB Puławy, Wydziałów Medycyny Weterynaryjnej, Polprowetu, przedstawicieli PTNW, przedstawicieli związków oraz stowarzyszeń lekarzy weterynarii, Głównego Lekarza Weterynarii oraz przedstawicieli Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. 2. Zadaniem Platformy jest koordynacja i doradztwo w zakresie realizacji zadań nałożonych na samorząd lekarzy weterynarii, wymiana i udostępnianie aktualnej wiedzy z zakresu medycyny weterynaryjnej, opracowywanie i udostępnianie rekomendacji dla produktów leczniczych weterynaryjnych, opracowywanie i udostępnianie podręczników terapeutycznych, gromadzenie i udostępnianie danych jakościowych i ilościowych o używanych produktach leczniczych weterynaryjnych o działaniu przeciwbakteryjnym, udostępnianie informacji o działaniach niepożądanych. 3. Platforma AMR VET PL organizuje i koordynuje program określania wrażliwości drobnoustrojów na działanie VMP o działaniu przeciwbakteryjnym, weryfikacji MIC dla VMP o działaniu przeciwbakteryjnym. W ramach programu tworzy się sieć referencyjnych zakładów leczniczych dla zwierząt oraz laboratoriów weterynaryjnych, zajmujących się gromadzeniem próbek do badań, dystrybucją pobranego materiału oraz przeprowadzaniem badań wrażliwości drobnoustrojów na działanie VMP o działaniu przeciwbakteryjnym. 4. Platforma AMR VET PL prowadzi stronę internetową , z zastrzeżeniem limitowanego dostępu do danych, umieszczanych na podstronie, które mają znaczenie wyłącznie dla lekarzy weterynarii. 5. Platforma AMR VET PL działa w ramach fundacji, będącej organizacją pożytku publicznego. 6. Platforma AMR VET PL kategoryzuje gospodarstwa, w przypadku, gdy zwierzęta lub środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego pochodzące z tych gospodarstw są wprowadzane na rynek. Platforma promuje gospodarstwa zakwalifikowane do grupy o najmniejszym zużyciu produktów leczniczych weterynaryjnych w przeliczeniu na 1 kg biomasy. 22. Pełne wdrożenie na wydziałach medycyny weterynaryjnej „Kompetencji dnia pierwszego” OIE OIE wskazuje , iż kluczową sprawą dla powodzenia realizacji programu AMR w ramach perspektywy „Jedno zdrowie” jest właściwe przygotowanie merytoryczne lekarzy weterynarii . W związku z powyższym opracowane zostały rekomendacje dla kompetencji dnia pierwszego, odnoszące się do umiejętności i wiedzy, jakimi powinien dysponować lekarz weterynarii po ukończeniu studiów na wydziale medycyny weterynaryjnej. W interesie publicznym jest zatem , aby polskie uczelnie, prowadzące studia na wydziałach medycyny weterynaryjnej dołożyły wszelkich starań , aby zagwarantować, iż ich absolwenci w stopniu właściwym dysponowali wiedzą z katalogu opracowanego przez OIE. W tym celu zasadnym jest , aby Krajowa Izba Lekarsko-Weterynaryjna w drodze pomocy oraz w sytuacjach koniecznych weryfikacji nadzorowała spełnienie tego waloru 23. Dokumentacja związana; a) Formularz zgłoszenia działania niepożądanego b) Protokół kontroli stanu zdrowia zwierząt zgodnie z art. 25 rozporządzenia (WE) Nr 429/2016 c) Protokół pobrania prób do badań mikrobiologicznych (posiew, antybiogram) d) KSIĄŻKA LECZENIA ZWIERZĄT GOSPODARSKICH ORAZ ZWIERZĄT, Z KTÓRYCH POZYSKANE TKANKI LUB PRODUKTY SĄ PRZEZNACZONE DO SPOŻYCIA PRZEZ LUDZI/EWIDENCJA LECZENIA ZWIERZĄT z adnotacją o ilości użytego produktu leczniczego weterynaryjnego w przeliczeniu na 1 kg biomasy w kolumnie ostatniej o nazwie „Zabiegi lecznicze lub profilaktyczne, zalecenia lekarskie oraz uwagi” 24. Źródła finansowania programu. – do dyskusji na posiedzeniu Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej
