STRESZCZENIE Wstęp Hipotensja należy do najczęstszych

STRESZCZENIE
Wstęp
Hipotensja należy do najczęstszych powikłań okresu pooperacyjnego. Ponieważ
utrzymywanie się hipotensji niekorzystnie wpływa na czynność narządów i sprzyja
występowaniu wtórnych powikłań, panuje zgoda co do tego, że jest ona stanem
wymagającym szybkiego leczenia. W przypadku nieskuteczności płynoterapii, w leczeniu
hipotensji pooperacyjnej stosuje się leki wazopresyjne. W przeciwieństwie do okresu
znieczulenia, który był przedmiotem wielu badań, niewiele wiadomo na temat czynników
ryzyka wystąpienia hipotensji w okresie pooperacyjnym. Szczególne znaczenie w
powstawaniu tego powikłania mogą odgrywać leki przeciwnadciśnieniowe stosowane przez
chorych, zwłaszcza jeśli weźmie się pod uwagę powszechne występowania nadciśnienia w
populacji. Ponieważ nie ma ustandaryzowanej definicji hipotensji pooperacyjnej, na potrzeby
niniejszego badania przyjęto, że istotna hipotensja to taka, która wymaga zastosowania
leków wazopresyjnych.
Materiał i metody
Retrospektywnie przeanalizowano dokumentację medyczną 500 kolejnych chorych
operowanych w Centrum Onkologii, krakowskim Oddziale Instytutu Onkologii im. Marii
Skłodowskiej-Curie (lata 2011 – 2012). Wszyscy chorzy byli poddawani dużym, brzusznym
zabiegom onkologicznym. Z analizy wyłączono 39 chorych, z powodu nagłego charakteru
zabiegu, ciężkich schorzeń towarzyszących lub też stosowania więcej niż jednego leku
przeciwnadciśnieniowego o tym samym mechanizmie działania. Przeprowadzono jedno- i
wieloczynnikową analizę regresji logistycznej, w celu ustalenia predyktorów niezależnie
związanych z wystąpieniem po operacji istotnego spadku ciśnienia tętniczego. Oprócz leków
przeciwnadciśnieniowych analizowano szerokie spektrum potencjalnych predyktorów.
Oceniono również przy pomocy testu ANOVA zmiany stężeń elektrolitów, kreatyniny i
hemoglobiny w okresie okołooperacyjnym. Analizowano występowanie istotnych powikłań
w okresie pooperacyjnym i ich związek ze stosowaniem leków wazopresyjnych.
Wyniki
Pooperacyjna hipotensja wymagająca zastosowania leków wazopresyjnych wystąpiła u 59
(12,8%) chorych. Stworzono dwa modele predykcyjne: obejmujący tylko zmienne związane z
chorym (A) oraz obejmujący również zmienne związane z okresem zabiegu i pooperacyjnym.
W modelu A istotnymi predyktorami były: rosnący wiek (OR = 1,06 na każdy rok), gorszy
wyjściowy szacunkowy klirens kreatyniny (OR = 0,977 na mL/min) oraz przewlekłe
stosowanie β-blokerów (OR = 2,835). Dołączenie do analizy zmiennych charakteryzujących
okres zabiegu i pooperacyjny (model B) ujawniło dwa dodatkowe predyktory istotne
statystycznie: najniższe stężenie hemoglobiny po operacji (OR = 0,747 na mg/dL) oraz
większa podaż H2O w dobie zabiegu (OR = 1,687 na każdy L H2O). Model B cechował się tylko
nieznacznie lepszymi właściwościami predykcyjnymi w porównaniu do modelu A.
Konieczność stosowania leków wazopresyjnych korelowała z wydłużeniem pobytu w szpitalu
(10,8 ± 7,2 vs 8,2 ± 5,9 dnia; p = 0,0036) i występowaniem ostrej niewydolności nerek (OR =
3,42; p = 0,000007).
W całej badanej populacji 91 chorych spełniło kryteria rozpoznania ostrej niewydolności
nerek KDIGO (19,7%). Stwierdzono w okresie pooperacyjnym występowanie w badanej
populacji tendencji do hiponatremii, hipokalemii i hipochloremii.
Wnioski
1. Hipotensja po dużych operacjach brzusznych jest zjawiskiem wieloprzyczynowym.
2. Istotnymi czynnikami wpływającymi na jej wystąpienie są: rosnący wiek, przewlekłe
stosowanie β-blokerów, gorsza wyjściowa czynność nerek, niskie stężenie hemoglobiny w
okresie pooperacyjnym oraz większa całkowita podaż płynów w dobie zabiegu.
3. Spośród tych czynników dominujące znaczenie mają predyktory charakteryzujące chorego
przed zabiegiem. Konieczność stosowania leków wazopresyjnych koreluje z wydłużeniem
pobytu w szpitalu i zwiększonym ryzykiem wystąpienia ostrej pooperacyjnej niewydolności
nerek.