006_SVD_informacje o..
advertisement
SVD-PLAN wersja 1.1 2008 3. Choroba pęcherzykowa świń – informacje ogólne Choroba pęcherzykowa świń – ch.p.ś. (łac., ang. Morbus Vesicularis Suum, Swine Vesicular Disease SVD) – wybitnie zakaźna i zaraźliwa choroba wirusowa, występująca w warunkach naturalnych u świń domowych różnych ras, niezależnie od wagi, wieku, płci i u dzików. Charakteryzuje się obecnością pęcherzy na kończynach oraz w mniejszym stopniu na błonach śluzowych jamy gębowej. Choroba pęcherzykowa świń na postawie objawów klinicznych i histologicznych jest Zarazek nie do odróżnienia od pryszczycy (FMD). cechuje szczególna odporność na działanie czynników środowiskowych i powszechnie stosowanych chemicznych środków dezynfekujących – ma to istotne znaczenie w epizootiologii choroby jej zapobieganiu i zwalczaniu. Cecha ta przyczyniła się do szybkiego rozprzestrzenienia choroby w latach 70-tych i 80-tych ubiegłego stulecia w wielu krajach Europy. Kraj, w którym choroba wystąpi narażony jest na ogromne straty finansowe, spowodowane kosztami bezpośrednimi jej zwalczania, np. ubojem zwierząt, rekompensatami dla hodowców, ograniczeniem i zmniejszeniem produkcji, ale przede wszystkim kosztami pośrednimi związanymi z utratą na długi czas zagranicznych rynków zbytu dla zwierząt i produktów zwierzęcego pochodzenia. Ich ograniczenie uzależnione jest od wprowadzenia szybkich i skutecznych metod kontroli i zwalczania choroby. Skuteczne zniszczenie wirusa po epizootii wymaga podjęcia intensywnych i zakrojonych na szeroką skalę działań zapobiegawczych. W Polsce ostatnie ognisko choroby pęcherzykowej świń stwierdzono w 1972 roku. Jest wysoce prawdopodobne, że w przypadku wprowadzenia zarazka na obszar Polski, epizootia szerzyłaby się bardzo gwałtownie. Przykładem tego może być szerzenie się choroby pęcherzykowej świń w roku 1999 w krajach Europy Zachodniej, gdzie występująca w Holandii choroba została przewieziona do Portugalii. Polska posiada długie granice z krajami UE i innymi państwami, wprowadzenie wirusa na terytorium naszego kraju lub państw sąsiadujących stanowi bardzo poważne, wzajemne zagrożenie epizootyczne. Plan zwalczania choroby pęcherzykowej świń jest kluczowym dokumentem, na podstawie którego możliwa jest ocena stopnia przygotowania Polski do jej zwalczania w przypadku wybuchu. Podstawę prawną do opracowania planu stanowi ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 roku o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o inspekcji weterynaryjnej - tekst jednolity z 1999 roku Dz. U. Nr 66 poz. 752 Wersja elektroniczna 1.0 27 SVD-PLAN wersja 1.1 2008 z późniejszymi zmianami. Zakres odpowiedzialności oraz podejmowane działania inspekcji weterynaryjnej opisane w planie gotowości opierają się na aktualnie obowiązujących krajowych i międzynarodowych aktach prawnych. 3.1. Choroba i jej przyczyny Choroba pęcherzykowa świń (Swine Vesicular Disease – SVD) jest wysoce zakaźną wirusową chorobą wszystkich zwierząt racicowych. Jest ona taktowana przez OIE za najważniejszą zwierzęcą chorobę epidemiczną. Mimo, że nie jest ona śmiertelna u zwierząt dorosłych, to powoduje jednak poważne straty w produkcji. Wybuch tej choroby w Polsce miałby ogromny wpływ na gospodarkę. 3.2. Atakowane gatunki Choroba występuje wyłącznie u świń. Szczepy wirusa SVD różnią się pod względem zjadliwości a choroba może mieć postać podkliniczną, łagodną lub ostrą, ta ostatnia jest zazwyczaj spostrzegana tylko wtedy, kiedy trzoda chlewna jest utrzymywana na ścieralnych posadzkach w warunkach wilgotnych. W przeciwieństwie do pryszczycy, bydło i świnki morskie są niewrażliwe. U ludzi nie notowano przypadków zachorowań jedynie u pracowników laboratoryjnych prowadzących doświadczenia z wirusem na zwierzętach występowały objawy jak: złe samopoczucie, bóle reumatyczne i aseptyczne zapalenie opon mózgowych i mózgu. 3.3. Obszar występowania Chorobę pęcherzykową świń po raz pierwszy stwierdzono w październiku 1966 roku w Lombardii we Włoszech. W 1971 roku liczne ogniska choroby wystąpiły w Hongkongu. Pod koniec 1972 roku ponownie we Włoszech, i równocześnie w Wielkiej Brytanii, Austrii i Polsce. W latach 1973-1983 choroba występowała w Niemczech, Francji, Szwajcarii, Belgii, Holandii, na Malcie oraz w Japonii. Po kilkuletniej przerwie - ponownie w 1992 roku w Europie: w Holandii, Belgii i Włoszech, a rok później w Hiszpanii. W 1995 roku stwierdzono chorobę w Holandii i w Portugalii. Na przełomie lat 1997/1998 na Tajwanie a w grudniu 1998 roku we Włoszech. Według danych OIE w kolejnych latach ogniska ch.p.ś sporadycznie. notowane były we Włoszech, w tym również ostatnie ogniska w czerwcu 2002 roku w Lombardii. Wersja elektroniczna 1.0 28 SVD-PLAN wersja 1.1 2008 Choroba nigdy nie występowała na kontynencie amerykańskim oraz w Australii i Nowej Zelandii. 3.4. Podstawowe objawy Okres inkubacji SVD wynosi od 2 do 7 dni po czym może nastąpić przejściowa gorączka. Pęcherze rozwijają się wówczas na koronkach racic, typowo w miejscu połączenia z piętką. Dużo rzadziej pęcherze mogą także pojawić się na pysku, na wargach, języku i gruczołach sutkowych. Można także zauważyć płytkie nadżerki w miejscach nacisku takich jak kolana i stawy skokowe. Po rozerwaniu się pęcherzy, nadżerki goją się szybko, w nieskomplikowanych przypadkach przeważnie całkowicie w ciągu 2-3 tygodni, przy jedynym dowodzie przebytej infekcji w postaci ciemnej poziomej linii na kopycie tam gdzie wzrost został czasowo zatrzymany. Ostrość objawów klinicznych różni się w zależności od wieku świni, szczepu wirusa oraz warunków chowu świń. Młodsze osobniki są zazwyczaj ostrzej dotknięte przez chorobę. Choroba spowodowana przez łagodne szczepy wirusa może przejść niezauważona. Informuje się także o objawach nerwowych, ale są to rzadkie przypadki. 3.5. Rozprzestrzenianie się Wirus jest stabilny w szerokim zakresie temperatur otoczenia, jego przeżywalność jest znacznie dłuższa w niskich temperaturach, dlatego warunki zimowe sprzyjają szerzeniu choroby. Choroba pęcherzykowa świń jest jedną z najbardziej zakaźnych chorób tego gatunku. Zainfekowane zwierzęta wydalają wirusa w płynach pochodzących z pękających pęcherzy, w wydychanym powietrzu, w ślinie, mleku, nasieniu, odchodach i moczu. Wirus obecny jest w płynie pęcherzowym począwszy od 1-szego dnia po zakażeniu (podczas okresu inkubacji) i przez kilka następnych dni. Po około14 dniach obserwuje się spadek jego miana w większości tkanek, lub całkowitą nieobecność, ale w niektórych wydalinach, np. w kale może on być wykrywany nawet po 3 miesiącach. W Europie Zachodniej wiele wybuchów choroby pęcherzykowej świń SVD wiąże się z żywieniem odpadami kuchennymi, co stanowi poważny czynnik przenoszenia wirusa. Choroba szerzy się szybko między świniami poprzez kontakt bezpośredni. Przemieszczanie się zakażonych świń z podklinicznymi lub łagodnymi objawami stanowi istotny czynnik wtórnego szerzenia się choroby podczas jej wystąpienia. Nie ma dowodów na przenoszenie się choroby w układzie pionowym (z lochy na prosięta). Istnieją pewne doświadczalne dowody na utrzymywanie się zakażenia u Wersja elektroniczna 1.0 29 SVD-PLAN wersja 1.1 2008 niektórych świń przez około 3 miesiące, ale fakt przenoszenia się z tych zwierząt nie stanowi trwałego stwierdzenia doświadczalnego. Czy istnieje rzeczywisty nośnik zakażenia w warunkach naturalnych (polowych) pozostaje zagadnieniem otwartym. 3.6. Wrażliwość wirusa Zarazek wykazuje termooporność i jest stabilny w szerokim zakresie pH od 2,5 do 12,5. Inaktywują go temperatura powyżej 75 C oraz środki dezynfekcyjne o pH poniżej 2,5 i powyżej 12,5. W zależności od temperatury oraz pory roku wirus zjadliwy jest przez 2 do 5 miesięcy. Wirusa nie niszczą procesy technologiczne stosowane podczas obróbki mięsa: solenie, peklowanie, wędzenie. W zakwaszonych, solonych i wędzonych kiełbasach salami oraz pepperoni wykrywalny był po 400 dniach. W przetworzonych osłonkach jelitowych przeżywał co najmniej 780 dni. 3.7. Strategia kontrolowania choroby Strategia polega na szybkiej likwidacji choroby w celu odzyskania statusu kraju wolnego od choroby ze względu na wymianę handlową trzody chlewnej i produktów pochodzących od niej. Zostanie to osiągnięte przez likwidację źródła infekcji, ścisłą kwarantannę i kontrolę przemieszczania się zwierząt, odkażanie urządzeń, produktów i przedmiotów w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się wirusa, tropienie i prowadzenie przeglądów w celu zidentyfikowania zwierząt zarażonych i będących w kontakcie ze zwierzętami chorymi, tworzenie stref w celu oddzielenia obszarów zakażonych i wolnych od choroby. Wersja elektroniczna 1.0 30
