Układ oddechowy cz

Wydział Lekarski rok akademicki 2012/2013
Dział V
Fizjologia układu oddechowego i nerek
Ćw. 1. Układ oddechowy cz. I. Mechanika oddychania. 18-19 III 2013
1. Opukiwanie porównawcze i topograficzne płuc – granice dolne płuc i ich ruchomość
oddechowa.
2. Osłuchiwanie płuc – fizjologiczne szmery oddechowe.
Obowiązujący materiał:
Fazy oddychania. Ciśnienia parcjalne oraz prężności tlenu i dwutlenku węgla. Skład powietrza
pęcherzykowego i wydechowego. Kaskada tlenowa. Wymiana gazowa w płucach: dyfuzja O2 i CO2
przez błonę pęcherzykowo-włośniczkową. Mechanika oddychania. Główne i dodatkowe mięśnie
oddechowe. Zmiany wymiarów klatki piersiowej podczas oddychania. Ciąg przyczynowo –
skutkowy prowadzący do zmian objętości płuc.
Zmiany ciśnień w drogach oddechowych, pęcherzykach płucnych i jamie opłucnej w czasie wdechu
i wydechu. Mechanizmy doprowadzające do wentylacji płuc. Opory oddechowe.
Siły retrakcji. Wytwarzanie i znaczenie surfaktantu. Sprężystość objętościowa (elastancja)
a podatność płuc. Pętla podatności płuc – składowe: statyczna i dynamiczna.
Zalecane źródła informacji
„Fizjologia człowieka”. Podręcznik dla studentów medycyny. Red. Stanisław J. Konturek,
Elservier Urban&Partner 2007
„Fizjologia”. WF Ganong, Wyd. I PZWL 2008
wykłady
UWAGA! Ćw. 2 i 3 będą odbywać się systemem rotacyjnym.
Ćw. 2. Układ oddechowy cz. II. Statyczne i dynamiczne wskaźniki wentylacyjne.
pierwsze części grup, czyli od A1 do G1: 21-22 III 2013
drugie części grup, czyli od A2 do G2: 25-26 III 2013
1. Mierzenie objętości i pojemności płuc – spirometria.
2. Określanie sprawności wentylacyjnej: FEV, PEF.
3. Obliczanie minutowej wentylacji pęcherzykowej.
Obowiązujący materiał:
Objętości i pojemności płuc: TLC, VC, RV, IRV, ERV, VT, IC, FRC.
Maksymalna wentylacja dowolna (MVV). Natężona objętość wydechowa sekundowa (FEV1,0)
i wskaźnik odsetkowy natężonego wydechu (FEV1,0%); PEF.
Czynnościowy podział dróg oddechowych. Ochronna rola dróg oddechowych. Anatomiczna
i pęcherzykowa przestrzeń martwa (nieużyteczna) (VD). Regulacja napięcia mięśni gładkich oskrzeli.
Czynniki wpływające na opór dróg oddechowych. Minutowa wentylacja pęcherzykowa i czynniki ją
kształtujące – wpływ zmian objętości dróg oddechowych oraz głębokości i częstotliwości
oddechów. Anatomiczny i fizjologiczny (pęcherzykowy) przeciek żylny. Wpływ ciśnienia
w pęcherzykach płucnych na przepływ krwi przez płuca. Współczynnik wentylacja/przepływ
(perfuzja). Krążenie płucne: charakterystyka, regulacja.
Zalecane źródła informacji
„Fizjologia człowieka”. Podręcznik dla studentów medycyny. Red. Stanisław J. Konturek,
Elservier Urban&Partner 2007
„Fizjologia”. WF Ganong, Wyd. I PZWL 2008
wykłady
1
Wydział Lekarski rok akademicki 2012/2013
Ćw. 3. Układ oddechowy cz. III. Regulacja oddychania.
Adaptacja układu oddechowego do wysiłku fizycznego.
pierwsze części grup, czyli od A1 do G1: 25-26 III 2013
drugie części grup, czyli od A2 do G2: 21-22 III 2013
1. Oznaczanie maksymalnego poboru tlenu przez organizm (pułapu tlenowego) metodą
pośrednią z zastosowaniem nomogramu Astrand-Ryhming.
2. Nerwowa i chemiczna regulacja oddychania – dyskusja.
3. Adaptacja układu oddechowego do wysiłku fizycznego – omawianie i dyskusja.
Obowiązujący materiał:
Zespoły neuronów rdzenia przedłużonego i mostu związane z regulacją oddychania. Chemiczna
regulacja oddychania. Rodzaje i znaczenie receptorów płuc.
Zespół snu z bezdechem. Oddychanie dowolne. Obronne odruchy oddechowe.
Maksymalny pobór tlenu (VO2max, pułap tlenowy). Czynniki determinujące wielkość
maksymalnego poboru tlenu. Sposoby oceny pułapu tlenowego. Tętno tlenowe. Adaptacja układu
oddechowego do wysiłku fizycznego.
Zalecane źródła informacji
„Fizjologia człowieka”. Podręcznik dla studentów medycyny. Red. Stanisław J. Konturek,
Elservier Urban&Partner 2007
„Fizjologia”. WF Ganong, Wyd. I PZWL 2008
wykłady
Ćw. 4. Fizjologia nerek cz. I. 4-5 IV 2013
1. Czynności kłębuszka nerkowego – omawianie i dyskusja
2. Obliczanie współczynników oczyszczania osocza, GFR i Tm.
3. Składowe osadu moczu
Obowiązujący materiał:
Angioarchitektonika nerek. Nefrony korowe i przyrdzeniowe. Aparat przykłębuszkowy.
Filtracja kłębuszkowa (GFR) – czynniki kształtujące, sposoby oznaczania; efektywne ciśnienie
filtracyjne. Autoregulacja przepływu krwi i filtracji w kłębuszku nerkowym.
Wytwarzanie i skład moczu pierwotnego. Pojęcie klirensu nerkowego i zasady jego badania,
wartości klirensu różnych substancji; zastosowanie klirensu do oceny czynności nerek; klirens
osmotyczny. Pojęcie ładunku przesączu (GFRx), przepływu osocza (RPF) i krwi (RBF) przez nerkę.
Frakcja filtracyjna osocza, frakcja nerkowa. Maksymalny transport kanalikowy Tm i jego wyliczanie;
pojęcie progu nerkowego; ładunek dystalny. Równowaga kłębuszkowo – kanalikowa i jej ocena.
Mechanizmy resorpcji i sekrecji kanalikowej; transport kanalikowy sodu i potasu. Układ reninaangiotensyna-aldosteron. Neurogenna, hormonalna i humoralna regulacja czynności nerki. Udział
nerki w regulacji dokrewnej.
Zalecane źródła informacji
„Fizjologia”. WF Ganong, Wyd. I PZWL 2008
„Fizjologia człowieka”. Podręcznik dla studentów medycyny. Red. Stanisław J. Konturek,
Elservier Urban&Partner 2007
Wykłady
2
Wydział Lekarski rok akademicki 2012/2013
Ćw. 5. Fizjologia nerek cz. II. Udział nerek i układu oddechowego w utrzymywaniu równowagi
kwasowo-zasadowej. Zajęcia uzupełniające z działu V. 8-9 IV 2013
1. Udział nerek i układu oddechowego w mechanizmach utrzymujących homeostazę.
2. Ocena równowagi kwasowo-zasadowej na podstawie badania gazometrycznego.
Obowiązujący materiał:
Stężenie jonów wodorowych w płynach ustrojowych. Źródła jonów wodorowych w organizmie.
Równanie Hendersona-Hasselbalcha. Bufory osocza i erytrocytów.
Wchłanianie i wydalanie wodorowęglanów w nerce. Wydalanie jonów wodorowych: w powiązaniu
z reabsorpcją wodorowęglanów, rola buforów fosforanowych i amonowych. Ocena równowagi
kwasowo-zasadowej na podstawie badania gazometrycznego. Rola układu oddechowego i nerek
w utrzymywaniu równowagi kwasowo-zasadowej.
Zalecane źródła informacji
„Fizjologia człowieka”. Podręcznik dla studentów medycyny. Red. Stanisław J. Konturek,
Elservier Urban&Partner 2007
„Fizjologia”. WF Ganong, Wyd. I PZWL 2008
„Podstawy fizjologii lekarskiej”, A. Paradowski, PAM 1986, s 118-127
ZALICZENIE DZIAŁU V.
Fizjologia układu oddechowego i nerek. 17 IV 2013
Na zaliczenie obowiązuje znajomość zagadnień omawianych na ćwiczeniach i wykładach oraz
przedstawionych we wskazanych podręcznikach.
Charakterystyka krążenia płucnego. Minutowa wentylacja pęcherzykowa jako podstawowy cel
I fazy oddychania.
Znaczenie diagnostyczne pomiarów pojemności życiowej płuc i jej składowych, wentylacji
minutowej płuc, natężonej objętości wydechowej sekundowej, maksymalnego przepływu
wydechowego i badań gazometrycznych. Badanie fizykalne płuc.
Rola dróg oddechowych i zmiany ich objętości w różnych sytuacjach.
Warunki wymiany gazów w płucach i tkankach. Czynniki wpływające na wymianę gazów
w płucach. Hemodynamika krążenia płucnego – warunki przepływu krwi w różnych partiach płuc.
Udział przepony i mięśni międzyżebrowych w zmianach objętości klatki piersiowej. Ciąg
przyczynowo – skutkowy prowadzący do zmian objętości płuc. Anatomiczny i fizjologiczny
(pęcherzykowy) przeciek żylny. Wpływ ciśnienia w pęcherzykach płucnych na przepływ krwi przez
płuca. Współczynnik wentylacja/przepływ (perfuzja). Anatomiczna i pęcherzykowa przestrzeń
martwa (nieużyteczna) (VD).
Różne sposoby podziału całkowitej pojemności płuc (TLC). Wpływ zmian objętości dróg
oddechowych oraz głębokości i częstotliwości oddechów na minutową wentylację pęcherzykową
i pracę oddechową. Opory oddechowe. Czynniki wpływające na opór dróg oddechowych (AWR);
regulacja napięcia mięśni gładkich oskrzeli Rola surfaktantu w kształtowaniu podatności płuc.
Określenie pracy oddechowej na podstawie pętli podatności płuc. Przyczyny wydechu, wydech
czynny – analiza na podstawie pętli podatności płuc.
Kompleks oddechowy pnia mózgu: składowe i powiązania między nimi, ośrodkowy generator
wzorca oddechowego, podstawy automatycznej czynności. Specyficzne i niespecyficzne pola
recepcyjne ośrodka oddechowego. Sterowanie oddychaniem na poziomie rdzenia kręgowego oraz
przez wyższe ośrodki nerwowe. Wytwarzanie rytmu oddechowego. Rola nerwów błędnych
w regulacji oddychania. Chemiczna regulacja oddychania. Rodzaje i znaczenie receptorów płuc.
Czynność oddechowa podczas snu (zespół snu z bezdechem), dowolna kontrola oddychania.
Nieoddechowe funkcje układu oddechowego.
3
Wydział Lekarski rok akademicki 2012/2013
Maksymalny pobór tlenu (VO2max, pułap tlenowy). Czynniki determinujące wielkość
maksymalnego poboru tlenu. Sposoby oceny pułapu tlenowego. Tętno tlenowe. Adaptacja układu
oddechowego do wysiłku fizycznego
Funkcje nerek. Specyficzne właściwości układu krążenia krwi w nerce, znaczenie naczyń
krwionośnych w procesach filtracji, reabsorpcji i sekrecji. Nefrony korowe i przyrdzeniowe.
Aparat przykłębuszkowy. Filtracja kłębuszkowa (GFR) – czynniki kształtujące, sposoby oznaczania;
efektywne ciśnienie filtracyjne. Autoregulacja przepływu krwi i filtracji w kłębuszku nerkowym.
Diagnostyczne znaczenie badania klirensowego. Procesy zachodzące w kanalikach nerkowych:
warunki i mechanizmy transportu kanalikowego, charakterystyka płynu kanalikowego w różnych
odcinkach nefronu. Porównawcza analiza czynności kanalika bliższego, pętli nefronu, kanalika
dalszego i zbiorczego. Mechanizmy zagęszczania i rozcieńczania moczu; rola wzmacniacza
przeciwprądowego i naczyń prostych. Skład i właściwości moczu ostatecznego, mechanizmy
oddawania moczu.
Neurogenna, hormonalna i humoralna regulacja czynności nerki. Udział nerki w regulacji
dokrewnej.
Rola nerek i układu oddechowego w utrzymywaniu równowagi kwasowo – zasadowej organizmu.
Homeostaza jonów wodorowych, bufory organizmu. Ocena równowagi kwasowo-zasadowej.
Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej.
4