jestem bezpieczny
advertisement
“JESTEM BEZPIECZNY” Opracowały: Bogumiła Dobrzyńska Wioletta Marczyńska Mirosława Sadowska Przedszkole Samorządowe nr 46 w Gdyni WSTĘP „Musimy budować świat, w którym żadne dziecko nie będzie pozbawione prawa do życia w pokoju i bezpieczeństwie, prawa do wzrastania w atmosferze wolnej od lęku i niepokoju” Jan Paweł II Współczesna cywilizacja oprócz dobrodziejstw związanych z postępem naukowo – technicznym, czasami brutalnie wkracza w nasze życie. Ostatnie lata wskazują, że nasilają się zagrożenia ze strony dorosłych oraz zwierząt hodowanych przez człowieka – psy. Wiele słyszy się o molestowaniu seksualnym dzieci, uprowadzeniach, pobiciach i wypadkach pogryzienia przez psy często kończące się nawet śmiercią. Nie zawsze możemy towarzyszyć naszym pociechom i czuwać nad ich bezpieczeństwem. Niemożliwością jest wyeliminowanie wszystkich zagrożeń. Dlatego powinno się jak najwcześniej uświadomić dzieciom różne grożące im niebezpieczeństwa, które mogą wystąpić w jego najbliższym otoczeniu i przyzwyczaić je do „pewnych” ograniczeń ich wolności miedzy innymi przez przestrzeganie zakazów i nakazów. Bardzo ważne jest zapoznawanie ich ze sposobami radzenia sobie w sytuacjach trudnych, zagrażających zdrowiu i życiu, wzbudzenie w nich czujności w celu zapobiegania powstawaniu zagrożeń. I Geneza powstania programu Autorki świadome ciągłego wzrostu zagrożeń z jakimi mogą zetknąć się dzieci we współczesnej rzeczywistości, postanowiły opracować program, który pomoże wychowankom rozpoznawać niebezpieczeństwa, przewidywać ich skutki i podejmować odpowiednie do sytuacji działania. Dokonując porównania treści dotyczących zdrowia i bezpieczeństwa dzieci zawartych w wybranych programach wychowania przedszkolnego autorki zaobserwowały, że nie obejmują one w jednakowym stopniu wszystkich aspektów związanych ze zdrowiem i bezpieczeństwem, Niejednokrotnie pomijają lub poświęcają zbyt mało miejsca na treści zdaniem autorek bardzo ważne. Poza tym większość propozycji z zakresu edukacji dla bezpieczeństwa koncentruje się na dzieciach 6-letnich i starszych. Jedna z autorek realizowała w roku szkolnym 2003/2004 program o bezpieczeństwie „Przygody Kuby i Kleksa w drodze do szkoły” przeznaczony dla kas „O”. Dzieci w przeciągu roku poznały wybrane przykłady niebezpiecznych sytuacji, posiadły wiedzę, umiejętności i nawyki pomocne w sytuacjach zagrożenia. Rodzice pozytywnie wypowiadali się na temat programu i jego realizacji, przede wszystkim byli zadowoleni z efektów całorocznej pracy. Nauczycielki dokonując ewaluacji programu, wykazały, że dzieci zdobyły umiejętności uważnego obserwowania i słuchania, zauważania ciągów przyczynowo skutkowych ułatwiających unikanie zagrożeń, radzenia sobie w sytuacjach problemowych. Zwróciły jednak uwagę, że przekazywane dzieci treści są często dla nich zupełnie nowe, zbyt trudne, niezrozumiałe i bardzo obszerne. Wskazane zatem byłoby stopniowe i dostosowane do wieku dzieci młodszych przekazywanie wiedzy i umiejętności z zakresu zdrowia i bezpieczeństwa, które stanowiłyby baze do rozszerzania i wprowadzania nowych treści w grupach starszych. W związku z tym autorki opracowały program dotyczący edukacji dla bezpieczeństwa dla dzieci 4 i 5 letnich pt. ”Jestem bezpieczny”. Chcemy poprzez jego realizację wyposażyć naszych wychowanków w wiedzę, umiejętności i nawyki bezpiecznego postępowania w życiu codziennym. Nasze dzieci będziemy wychowywać na ludzi otwartych na świat, umiejących znaleźć w nim swoje miejsce bez agresji, przemocy i sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu. II Zadania według Podstawy Programowej Wychowania Przedszkolnego i Oddziałów Przedszkolnych w Szkołach Podstawowych 1. Przekazywanie wiedzy o zdrowym stylu życia, ocenianie zachowań służących i zagrażających zdrowiu. 2. Uczenie zasad postępowania warunkujących bezpieczeństwo dziecka. 3. Pomoc w budowaniu pozytywnego obrazu własnego „Ja” i zaspokajaniu poczucia bezpieczeństwa. 4. Tworzenie okazji do wspólnego podejmowania i realizowania różnych zadań, rozwiązywanie problemów. 5. Stwarzanie okazji do dokonywania przez dziecko wyborów i zdawania sobie sprawy z ich konsekwencji. III Cele ogólne 1. Kształtowanie u dzieci bezpiecznych zachowań w czasie zabaw w domu, w przedszkolu, na placu zabaw. 2. Wyposażenie dziecka w wiedzę i umiejętności pozwalające im rozpoznawać niebezpieczeństwa, przewidywać ich skutki w sytuacji zagrożenia. 3. Ćwiczenie pożądanych nawyków i odruchów w sytuacji zagrożenia. 4. Przygotowanie dzieci do samopomocy w sytuacjach problemowych. 5. Poznanie i przestrzeganie przepisów ruchu drogowego. IV Struktura programu i organizacja zajęć Materiał został opracowany i podzielony, uwzględniając następujące obszary zagrożeń w jakich mogą się znaleźć dzieci: 1. 2. 3. 4. 5. Ja w przedszkolu... W drodze do przedszkola i na wycieczce. Uroki i niebezpieczeństwa zimy. Sam w domu. Wypadki i pierwsza pomoc. Zajęcia będą się odbywać raz w tygodniu po 20 minut do momentu zrealizowania bloku tematycznego. Będzie go kończyło spotkanie mające na celu utrwalenie zdobytych wiadomości i umiejętności oraz wręczenie dzieciom odpowiedniej sprawności np. Strażnika ruchu drogowego. Przez rok dzieci zdobywać będą różne sprawności, a na zakończenie programu otrzymają medal „Jestem bezpieczny” i gwizdek. V Sposoby realizacji: - pogadanki pokazy opowiadania quizy historyjki obrazkowe burza mózgu makieta gry planszowe - teatrzyki drama zabawy ruchowe film konkursy plastyczne spacery i wycieczki VI Tematyka, harmonogram, cele ogólne i operacyjne zajęć VI Materiał - treści Temat kompl. "W przedszkolu" Cele ogólne do tematu kompleks. Temat zajęć * Ostrożne i uważne poruszanie się po sali i innych pomieszczeniach przedszkolnych i placu zabaw. * Wdrażanie do przestrzegania ustalonych norm zachowania * Zapoznanie dziecka z pracownikami przedszkola i pełnionymi przez nich funkcjami * Właściwe użytkowanie zabawek oraz różnych materiałów, przyborów i narzędzi * Zapoznanie dzieci z zasadami i przebiegiem konkursu * Współdziała w grupie w celu rozwiązania problemu * Ostrożne zachowanie się w zabawie nie wyrządzanie szkody sobie i innym Moja sala - adaptacja dziecka w nowej sali i grupie rówieśniczej Umiejętności dziecka * swobodnie porusza się w sali * bawi się zabawkami zgodnie z ich przeznaczeniem * wymienia imiona kolegów i opiekunów grupy * tworzy i przestrzega normy zawarte w regulaminie * podejmuje próby samodzielnego rozwiązywania konfliktów, pomaga innym * sygnalizuje niewłaściwe zachowania * prawidłowo posługuje się sztućcami Współgospodarz placówki * orientuje się w rozkładzie i przeznaczeniu poszczególnych pomieszczeń * rozpoznaje pracowników przedszkola * szanuje pracę innych * właściwie korzysta ze schodów uczestniczy w próbnym alarmie * samowolnie nie oddala się z budynku Na placu zabaw * nie oddala się od nauczyciela * korzysta ze sprzętu zgodnie z zasadami bezpieczeństwa * nie niszczy zieleni * nie sypie piaskiem * nie rzuca kamieniami * biega swobodnie bez potrącania * nie spożywa owoców z ogrodu * porządkuje zabawki po skończonej zabawie Bezpieczny przedszkolak W drodze do przedszkola i na wycieczce * Przestrzeganie zasady pierwszego Na przejściu dla pieszych ruchu drogowego * Nabywanie umiejętności poruszania się środkami komunikacji * Wzbudzanie zaufania do policjanta i szacunku do jego pracy * rozumie zasady konkursu * odczuwa radość ze zdobycia sprawności * wykazuje się zdobytą wiedzą i umiejętnościami w codziennych sytuacjach * mobilizuje siebie i innych do zbodywania kolejnych sprawności * recytuje wierszyk * rozróżnia kierunki * demonstruje prawidłowe przejście przez jezdnię * określa kolor światła sygnalizatora i jego znaczenie * przechodzi przez jezdnię tylko z osobą dorosłą * wskazuje znak i przejście dla pieszych i sygnalizacja świetlna * nie przebiega przez jezdnię Znaki drogowe Wizyta Policjanta * korzysta ze ścieżek rowerowych * wymienia i wskazuje wybrane znaki drogowe (droga dla rowerów, stop, skrzyżowanie, inne niebezpieczeństwo * zaznajamia się z pracą policjanta * podaje numer na policję * zadaje pytania * rozpoznaje sygnał alarmowy * rozumie konieczność podróżowania w foteliku Na skrzyżowaniu - makieta * wykonuje elementy do makiety * buduje makietę zgodnie z zasadami poznanego ruchu drogowego * zgodnie współpracuje * opowiada o makiecie dorosłym * czuje dumę z własnoręcznie wykonanej pracy Film * utrwala zdobyte wiadomości * wymienia prawidłowe zachowania na drodze * cieszy się ze zdobycia sprawności Wycieczka po osiedlu * prawidłowo wsiada i wysiada z trolejbusu * zachowuje odpowiednią odległość od jezdni * chodzi prawą stroną chodnika * prawidłowo przechodzi przez jezdnię * sygnalizuje ręką przejście przez jezdnię * wymienia spotkane znaki drogowe * porusza się w zwartej kolumnie * wskazuje swoje miejsce zamieszkania * próbuje zapamiętać swój adres III Uroki i niebezpieczeństwa zimy * Rozumienie konieczności zażywania świeżego powietrza w zależności od warunków atmosferycznych * Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa podczas zabaw na śniegu i lodzie Hartuj się * codziennie korzysta ze świeżego powietrza * ubiera się stosownie do pogody * rozgrzewa części ciała szczególnie narażone na przemaraznięcie * przebiera się w przypadku zamoczenia odzieży Sporty zimowe * rozumie konieczność odśnieżania i posypywania piaskiem ścieżek * zjeżdza na sankach w bezpiecznych miejscach * rzuca śnieżkami do tarczy * nie ślizga się na zamarzniętych zbiornikach wodnych * wymienia skutki spożywania sopli lodowych i śniegu Dbam o zdrowie gdy jestem * sygnalizuje nauczycielce złe samopoczucie chory * zasłania nos i usta podczas kichania i kaszlu * prawidłowo wyciera nos * rozumie, że lekarstwa można zażywać tylko pod kontrolą dorosłych * rozumie konieczność pozstawania w domu w razie choroby. Zawody sportowe * Stosuje poznane zasady podczas zabawy * godzi się z przegraną * gratuluje innym wygranej * cieszy się z uzyskania odznaki IV sam w domu * Zapoznanie ze skutkami niewłaściwego Obcy puka do drzwi korzystania ze sprzętu domowego * Rozumienie niebezpieczeństw grożących z zabawy ogniem * Rozumienie znaczenia niebezpiecznej Bawię się bezpiecznie * rozumie i wymienia kto to jest nieznajomy * nie otwiera drzwi i okien * nie rozmawia z obcym pukającym do drzwi * sam nie włącza sprzętu elektrycznego i ofiarnej pracy strażaka * nie bawi się pradem i zapałkami * podaje numer straży pożarnej * samodzielnie dzwoni * wymienia sytuacje grożace poparzeniem * nie bawi się ostrymi przedmiotami * umie właściwie zareagować gdy zauważy niebezpieczeństwo pożaru * alarmuje innych o zauważonym niebezpieczeństwie (krzyczy, telefonuje) V Wypadki i pierwsza * Zaznajomienie z pojęciem "wypadek' i Oj jak boli! pomoc "pierwsza pomoc" * Rozumienie konieczności bezwzględnego powiadomienia dorosłego * powiadamia osobę dorosłą o wypadku swoim lub czyimś * samodzielnie nie używa żadnych lekarstw Sam na podwórka Rozumienie niebezpieczeństw jakie grożą dzieciom ze strony nieznajomego Ja i nieznajomy(dwa zajęcia) * nie oddala się od domu * wyróżnia kto to jest nieznajomy i podaje przykłady osób nieznajomych * nie bawi się znalezionymi rzeczami * odmawia poczęstunku od nieznajomego * unika rozmów z nieznajomym * powiadamia dorosłych * nie pozwala dotykać się obcemu * nie bierze do ręki przedmiotów rozpoznanych jako niebezpieczne * nie wsiada do obcego samochodu Ja i zwierzęta Rozumienie konieczności unikania kontaktów z bezpańskimi i cudzymi psami * Budzenie szacunku i troski o los zwierząt Znalazłem pieska.... * nie dotyka przypadkowo spotkanych zwierząt * powiadamia dorosłych o znalezieniu zwierzęcia * nie znęca się nad zwierzątkami * myje ręce po kontakcie ze zwierzęciem Na wakacjach * Zapoznanie z pozycjami obronnymi atak psa Uwaga zły pies! * demonstruje pozycje obronne stosowane w przypadku ataku psa * nie prowokuje swoim zachowaniem zwierząt nie drażni * nie przebywa w pobliżu nieznanych psów * Zapoznania z zasadami wypoczynku w różnych środowiskach przyrodniczych (na wodę,w lesie, w mieście, na wsi) * Dbanie o swoje zdrowie w zależności od zmieniających się warunków atmosferycznych Nad wodą i w lesie * nie wchodzi sam do wody * nie oddala się od rodziców * nie rzuca kamieniami do wody * nie wchodzi na drzewo * nie je nieznanych owoców lasu VII Ewaluacja Przed przystąpieniem do wdrażania programu z zakresu bezpieczeństwa autorki przeprowadziły wiele rozmów i wywiadów, konsultowały się z innymi nauczycielami i rodzicami. Ich opinie i wskazówki zostały uwzględnione przy opracowaniu ostatecznej wersji programu „Jestem bezpieczny”. Po otrzymaniu pozytywnej opinii Rady Pedagogicznej i Rady Rodziców oraz wyrażeniu zgody na realizację programu autorki we wrześniu przeprowadziły ankietę dla dzieci. Jej celem było zorientowanie się jaką wiedzę dotyczącą treści zawartych w programie autorskim posiadają dzieci z grupy, w której będzie realizowany program. Ta sama ankieta zostanie przeprowadzona w czerwcu 2005 roku w celu pomiaru osiągnięć dzieci. Dokonamy porównania wyników ankiet (wrzesień 2004 i czerwiec 2005), ich analizy co pomoże nam w ewaluacji programu. Autorki będą dokonywać badań w toku realizacji programu (obserwacje, wywiady, testy niedokończonych zdań, quizy, analizy prac plastyczno- technicznych, ankiety, hospitacje diagnozujące i koleżeńskie), by sprawdzić wiedzę i kompetencje dzieci osiągnięte w wyniku realizacji poszczególnych treści. Opinie rodziców o programie będą zbierane w trakcie całego roku szkolnego i poprzez ankietę na zakończenie programu. Autorki są przekonane, że zgromadzone dane pozwolą odpowiedzieć na pytania czy i w jakim stopniu cele określone przez program zostały osiągnięte i jakie czynniki sprzyjają, a jakie utrudniają realizację programu a w ostateczności jakie czynności należy wykonać dla jego udoskonalenia? Ankieta dla rodziców Przez cały rok szkolny nasze przedszkole pracuje nad poprawną stroną bezpieczeństwa dzieci. Zwracamy się z prośbą do rodziców o udzielenie anonimowych odpowiedzi na pytania zawarte w ankiecie. 1. Czy uważa pan/pani, że ich dziecko czuje się bezpieczne: na terenie przedszkola? TAK NIE 2. Czy rozmawia Pan/Pani ze swoim dzieckiem nt. jego zachowania się: a) w przedszkolu? TAK NIE b) w czasie przechodzenia przez jezdnię TAK NIE c) w czasie zabaw domu TAK NIE d) podczas wyjazdów i dłuższych spacerów TAK NIE 3. Czy Pani/Pana dziecko było zaczepiane przez inne dzieci: a) na terenie przedszkola? TAK NIE b) poza przedszkolem? TAK NIE 4. Czy i w jaki sposób próbowali państwo współpracować z nauczycielem w zakresie bezpieczeństwa dzieci? ................................................................................................................................................ 5. Co zdaniem państwa stanowi główne zagrożenie bezpieczeństwa dzieci? a) w przedszkolu? ................................................................................................................................. b) poza nim? ................................................................................................................................. Ankieta dla dzieci 4 letnich realizujących program autorski dotyczący bezpieczeństwa 1. Podaj swoje imię i nazwisko IX 2004 .................................................................................................................. VI 2005 .................................................................................................................. 2. Podaj swój adres IX 2004 .................................................................................................................. VI 2005 .................................................................................................................. 3. Podaj numer telefonu: IX 2004-10-18 Domowy Mamy Taty kogoś bliskiego Straży pożarnej Policji ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... VI 2005 ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... 4. Jak powinieneś się zachowywać w przedszkolu, by nie zrobić krzywdy sobie i innym? IX 2004-10-18 ................................................ ................................................ ................................................ ................................................ ................................................ ................................................ ................................................ ............................................... ................................................ VI 2005 ................................................ ................................................ ................................................ ................................................ ................................................ ................................................ ................................................ ................................................ ................................................ 5. Co możesz robić w domu, gdy jesteś sam, by nie przydarzyło Ci się nic złego? IX 2004 b) c) d) e) f) g) h) i) bawić się zabawkami używać nożyczki, noże oglądać telewizję rysować bawić się odkurzaczem, mikserem używać gazu wyglądać przez okno otwierać drzwi, gdy ktoś puka VI 2005 ..................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... 6. Jesteś sam w domu, komu otworzysz drzwi? IX 2004 VI 2005 a) b) c) d) e) f) g) h) i) j) mamie, tacie cioci, wujkowi listonoszowi sąsiadce policjantowi bratu, siostrze babci, dziadkowi ładnej, miłej pani strażakowi księdzu ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... 7. Czy wolno Ci samemu przechodzić przez jezdnię? IX 2004 ...................................... VI 2005 ...................................... 8. Co trzeba zrobić, aby bezpiecznie przejść na drugą stronę po „zebrze”? IX 2004-10-18 Wie .......... Nie wie .......... VI 2005 Wie.......... Nie wie.......... 9. Co oznaczają kolory sygnalizatora? Zielony Żółty Czerwony IX 2004 VI 2005 ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... ...................................... VIII Literatura 1.Państwowa Straż Pożarna, Polska Rada Resuscytacji, przewodnik metodyczny do programu „Podaruj Dzieciom Słońce 2003” 2.Trenerzy Polskiego Stowarzyszenia Pedagogów i Animatorów KLANZA, program „Przygody Kuby i Kleksa w drodze do szkoły”, Harcerskie Biuro Wydawnicze HORYZONTY, Warszawa 2003. 3.A.Przybył, K.Dziąg, Program Edukacji Przedszkolnej „Ja i mój świat”, „WITEX” s.c. Przedsiębiorstwo Wydawniczo – Handlowe, Warszawa 2001 3.H.Czerniawska, Program wychowania przedszkolnego dla dzieci 3-6 letnich”, Oficyna Wydawnicza GRAF- Punkt, Warszawa 2001 4.A.Bojakowska, A.Fiedorowicz, Program wychowania przedszkolnego „Razem z dzieckiem”, Nasza Księgarnia, Warszawa 2000 5.R.Folejewska, Program wychowania przedszkolnego „ Rośnij z DIDASKO”, Wydawnictwo DIDASKO, Warszawa 2001 6.C.Cyrański, M.Kwaśniewska, Program Wychowania Przedszkolnego „Moje przedszkole”, MAC S.A., Kielce 2001 7.M.Rościszewska- Wożniak, Program Zintegrowanej Edukacji Przedszkolnej dla dzieci sześcioletnich „ Ekoludek dla sześciolatka”, ŻAK Wydawnictwo Edukacyjne Zofii Dobkowskiej, Warszawa 2003 8.A.Lada-Grodzicka, ABC... Program wychowania przedszkolnego XXI wieku, WSiP SA, Warszawa 2000 9.M.Bogdanowicz, Program Wychowania Przedszkolnego dla klas O „Dobry Start- Wielka Podróż”, Wydawnictwo HARMONIA, Gdańsk 2004
