Krzywizny kręgosłupa
advertisement
Stasiak Jacek, Wierzbicka Aniela Gorzów Wlkp. 6 Krzywizny kręgosłupa Kształtowanie się fizjologicznych krzywizn kręgosłupa dzieci 8 -letnich uprawiających pływanie na tle rówieśników niepływających Celem badań było określenie wpływu wzmożonej aktywności ruchowej w warunkach odciążenia (trening pływacki) na kształt przednio-tylnych krzywizn kręgosłupa i porównanie wyników z grupą niepływającą. Badaniom poddano dzieci w wieku 8 lat. Łącznie przebadano 51 osób. Dokonano oceny morfologicznej i fizjologicznych krzywizn kręgosłupa. W ocenie tej posłużono się metodą sferosomatograficzną Iwanowskiego, przy pomocy której uzyskuje się zapis graficzny krzywej przestrzennej będącej zbiorem punktów odpowiadających wierzchołkom wyrostków kolczastych kręgosłupa. Wstęp Kręgosłup za swymi charakterystycznymi krzywiznami stanowi główną oś mechaniczną tułowia. Pełniona przezeń funkcja sprawia, że jest najważniejszym czynnikiem warunkującym prawidłową postawę ciała. Ze względu na funkcję podporową, porównywany jest do piramidy, rozpiętej pomiędzy głową a obręczą biodrową. W warunkach prawidłowych, w płaszczyźnie czołowej, piramida jest linią prostą, w płaszczyźnie strzałkowej natomiast tworzy naprzemienne łukowate wygięcia. Taka budowa dobrze spełnia funkcję amortyzacyjną oraz ochronną rdzenia kręgowego, wobec ciągłych i zmiennych nacisków obciążających kręgosłup w pozycji pionowej. Śledząc rozwój fizyczny dzieci stwierdzono, że każde rozwija się inaczej. Ciągłym zmianom ulegają także fizjologiczne krzywizny kręgosłupa, a okres ich stabilizacji jest polemiczny wśród autorów. Zmiany w budowie kręgosłupa mogą dokonywać się pod wpływem długotrwałych, jednokierunkowych bodźców ruchowych, z jakimi spotykamy się w treningu sportowym. Mogą też być następstwem niedostatecznego rozwoju gorsetu więzadłowo-mięśniowego kręgosłupa. Poziome położenie ciała i specyficzne środowisko (np. podczas pływania) mogą powodować odciążenie kręgosłupa, a tym samym wpływać na zmniejszenie napięć mięśniowych. Celem badań było określenie wpływu wzmożonej aktywności ruchowej w warunkach obciążenia występującego podczas treningu pływackiego na kształt przednio-tylnych krzywizn kręgosłupa i porównanie wyników z grupą niepływającą. Materiał i metoda Badaniom poddano 51 dzieci w wieku 8 lat, w tym 28 uprawiających pływanie drugi rok. Zajęcia odbywały się 3 razy w tygodniu; średnie tygodniowe obciążenie treningowe wynosiło około 2-3 tysiące m. Do oceny morfologicznej badanych posłużyły pomiary masy i wysokości ciała. W ocenie fizjologicznych krzywizn kręgosłupa posłużono się metodą sferosomatogragiczną Iwanowskiego przy pomocy której uzyskuje się zapis krzywej przestrzennej będącej zbiorem punktów odpowiadających wierzchołkom wyrostków kolczystych kręgosłupa. otrzymanym wykresie odpowiadający, krzywiźnie przedniotylnej wyznaczono: Na 1. kąt - kąt nachylenia odcinka piersiowego górnego, 2. kąt - kąt nachylenia odcinka piersiowo-lędźwiowego, 3. kąt - kąt nachylenia odcinka lędźwiowo-krzyżowego, 4. Wc - wysokość całkowita kręgosłupa (C7 - L5), 5. Wk - wysokość punktu sekstremalnego kifozy (Ek - L5), 6. Wl - wysokość punktu ekstremalnego lordozy (El - L5). Przy opracowaniu materiału zastosowano podstawowe metody statystyczne. Uzyskane wyniki przedstawiono w formie tabel. Analiza materiału Tab. 1. Wyniki pomiarów wysokości i masy ciała dzieci uprawiających pływanie na tle rówieśników niepływających. Grupa pływająca to niepływająca wysokość ciała (cm) __________________ x S V 132,5 5,82 4,39 2,181 128,7 6,35 4,93 Masa ciała (kg) __________________ x S V 28,3 3,96 13,98 0,232 28,0 5,94 21,21 Z badań wynika, że średnia wysokość ciała u dzieci trenujących pływanie jest większa o 3,8 cm aniżeli u nietrenujących. Różnica pomiędzy średnimi artymetycznymi jest statystycznie istotna na poziomie P 0,05. Analizując wyniki dotyczące masy ciała należy stwierdzić, że różnica występująca pomiędzy badanymi grupami jest statystycznie nieistotna. Współczynniki zmienności (V) wskazują na mniejsze międzyosobnicze zróżnicowanie somatyczne w grupie pływającej, aniżeli wśród dzieci niepływających. Dzieci uprawiające sport pływacki są wyższe od rówieśników niepływających przy jednocześnie zbliżonej masie ciała. Dalsza analiza dotyczy charakterystyki szczegółowej kręgosłupa. Rys. 1. Sposób wyznaczania kątów i wysokości poszczególnych odcinków kręgosłupa Tab. 2. Wyniki pomiarów liniowych rówieśników niepływających. Grupa Symbol pływająca x s to niepływająca x s kręgosłupa dzieci uprawiających pływanie na tle WC 39,79 2,24 2,635 38,26 1,72 WK 25,82 2,16 1,361 25,0 2,02 WL 9,18 2.09 2,045 8,13 1,33 Wysokość całkowita kręgosłupa (Wc) mierzona od C7 do L5 wynosi 30,03% wysokości ciała w grupie pływającej i 29,7 % wśród rówieśników niepływających. Różnica średnich jest statystycznie istotna przy P 0,05. Wysokość punktu ekstermalnego kifozy piersiowej mierzona od Ek do L5 w stosunku do wysokości całkowitej kręgosłupa jest podobna w obu badanych grupach i wynosi 64,89% wśród pływaków i 65,34% u dzieci niepływających. Różnica średnich jest statystycznie nieistotna. Wysokość punktu ekstremalnego lordozy 1ędźwiowej, mierzona od El do L5 w stosunku do wysokości całkowitej kręgosłupa wynosi 23,07% w grupie uprawiających sport pływacki, a 21,25% wśród rówieśników niepływających. Różnica średnich jest statystycznie istotna przy P 0,05. Porównując wysokość mierzonych odcinków kręgosłupa należy stwierdzić, że wysokość całkowita kręgosłupa jak również wysokość punktu ekstremalnego lordozy lędźwiowej u dzieci pływających są umiejscowione wyżej aniżeli u niepływających. Jedynie ekstremum kifozy piersiowej znajduje się wyżej u dzieci niepływających Tab. 3. Wyniki pomiarów kątowych kręgosłupa dzieci uprawiających pływanie na tle rówieśników niepływających. Grupa Symbol Kat alfa Kat beta Kat gamma pływajuąca x 13.32 6,93 12,36 s 2,28 2,08 3,83 t0 1,777 0,268 0,435 niepływająca x 14,91 7,13 11,87 s 3,38 3,11 4,04 Średnie wartości kątów ,, , są zbieżne w obu badanych grupach co potwierdza różnica średnich, która jest statystycznie nieistotna. Największą różnicę średnich stwierdza się przy kącie alfa, co świadczy o dużej labilności tego odcinka kręgosłupa. Zarówno u dzieci trenujących pływanie jak i niepływających występuje nieznaczne przodopochylenie tułowia. Analizując odchylenie standardowe (tab. 3) należy sądzić, że kształty przednio-tylnych krzywizn kręgosłupa w indywidualnych przypadkach wyraźnie różnicują się między sobą. W odniesieniu do grup zauważa się dużą zbieżność wyników. Rekapitulując wyniki badań porównawczych można zauważyć, że trening pływacki korzystanie wpływa na rozwój fizyczny dzieci, co manifestuje się w wysokości ciała. Zróżnicowanie badanych grup występuje wyraźnie w takich cechach jak wysokość ciała, czy wysokość całkowita kręgosłupa, gdzie stwierdza się różnice statystycznie istotne przy P 0,05. Uzyskane informacje ukazują pewną sekwencję zmienności badanych cech, lecz nie upoważniają do formułowania wniosków ostatecznych. Porównywane grupy dzieci pływających i niepływających podlegające procesom akceleracji, skłaniają do refleksji o potrzebie dalszych badań w tej dziedzinie. Wnioski 1. W budowie morfologicznej stwierdza się istotne różnice pomiędzy średnimi arytmetycznymi w zakresie wysokości ciała ł różnice nieistotne w odniesieniu do masy ciała. 2. Wartości średnie fizjologicznych krzywizn kręgosłupa nie różnią się istotnie pomiędzy dziećmi uprawiającymi pływanie a niepływającymi. 3. Badane parametry określone odchyleniem standardowym wykazują większą koncentrację materiału u dzieci pływających w stosunku do nieuprawiających pływania. 4, Badanie wpływu wzmożonej aktywności ruchowej na rozwijające się organizmy dzieci i młodzieży powinny być kontynuowane, są one bowiem źródłem wiedzy o prawach rządzących tym rozwojem, pozwalają formułować wnioski dla praktyki pedagogicznej.
