PLAN NAUCZANIA ETYKI DLA LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO

PLAN NAUCZANIA ETYKI
DLA LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO W KOWARACH
Klasa 1
I. MORALNOŚĆ A ETYKA
ZAGADNIENIE
Il.
godz
ZAKRES WIADOMOŚCI
PRZEWIDYWANE OSIĄGNIECIA
1. Etyka jako dyscyplina
filozoficzna
1.
Wyjaśnienie relacji pomiędzy
etyką i moralnością
Uczeń wyjaśnia relację pomiędzy
moralnością i etyką. Zna podstawowe
pytania etyczne. Odróżnia etykę od innych
dyscyplin filozoficznych.
2. Zdanie a sąd
1
Sądzenie w sensie logicznym
Uczeń zna cechy prawdziwości i
fałszywości sądów.
3. Wartość jako
fundamentalny obiekt
etyki
3
Uczeń zna definicję wartości. Wyjaśnia
Ethos - refleksja etyczna
odsłaniająca człowiekowi wartości, treść pojęcia ethos. Dostrzega wartość
jako źródło decyzji moralnych.
którymi kieruje się w swoim
postępowaniu
4. Dobro jako
podstawowa wartość
moralna
2
Dobro jako motyw i cel ludzkiego
postępowania. Dobro i zło.
Wyjaśnia, na czym polega wybieranie
dobra i czym jest dobro posługując się
fragmentami tekstów źródłowych.
5. Spór o sposób
istnienia wartości
3
Problem relatywności i
absolutności wartości
Wyjaśnia terminy relatywności i
absolutności wartości. Bierze udział w
dyskusji na ten temat posługując się
argumentacją R. Ingardena i ks. J.
Tischnera. Dostrzega hierarchię dóbr jako
obszar ludzkich wyborów.
POMOCE
DYDAKTYCZNE
B
A
K. Ajdukiewicz, Język i
znaczenie
A
W. Tatarkiewicz, Pojęcie
wartosci, , K.
Starczewska, Wartości
podstawowe,
J. Tischner, Etyka
wartości i nadziei
Pltaon, Państwo
Arystoteles, Etyka
Nikomachejska,
K. Wojtyła, Mała etyka
A
B
R. Ingarden, Uwagi o
względności wartości,
H. Elzenberg, Pojęcie
wartosci perfekcyjnej
B
C
B
C
D
B
6. Norma jako podstawa
etyki normatywnej
2
7. Sąd etyczny
2.
Pochodzenie i obowiązywalność
norm moralnych
9. Człowiek z natury
chce być szczęśliwy
1
6
I. L. Pawłowska,
Warunkowe i
bezwarunkowe
obowiązywanie norm
moralnych, K. Wojtyła,
Mała etyka
D. Hume, Badania
dotyczące zasad
moralności
Odróżnia sąd etyczny od
1. Rodzaje sądów etycznych.
2. Elementy dyskursu etycznego. egzystencjalnego. Odróżnia fakty od
II. CZŁOWIEK JAKO PODMIOT DZIAŁAŃ MORALNYCH
8. Poszukiwanie sensu
1
Podstawowe pytania o sens
życia
ludzkiego istnienia
9. Decyzje moralne
Uczeń zna różne poglądy na pochodzenie
norm moralnych. Odróżnia myślenie
religijne od filozoficznego w dyskusji na ten
temat.
Rola sumienia i autorytetu w
podejmowaniu decyzji moralnych
1. Eudajmonizm grecki i
2. Eudajmonizm chrześcijański
3. Hedonizm
4. Utylitaryzm
A
B
W. Tatarkiewicz, O
czterech rodzajach
sądów wartościujących. Wyjaśnia, na czym sądów etycznych ,
J. R. Searle, Jak
polega prawdziwość zdania
wywieść "powinien" z
wartościującego.
"jest".
B
Wyjaśnia sens ludzkiego życia używając
porównań (droga, opowiadanie). Traktuje
bezmyślność jako zagrożenie dla sensu
życia. Podaje przykłady z literatury, w
których bohaterowie dyskutują na ten
temat. Wyjaśnia termin paideia
BC
Uczeń rozumie znaczenie autorytetu i
sumienie w moralności. Przeprowadza
refleksję nad rolą autorytetu w kulturze
współczesnej.
B
E. Fromm, Ucieczka od
wolności,
J. Górnicka, Granice
sumienia
.
Arystoteles, Etyka
Uczeń wyjaśnia pojęcia eudajmonizmu,
hedonizmu i utylitaryzmu. Wyjaśnia różnice nikomachejska, św.
Augustyn, Wyznania,
pomiędzy nimi odwołując się do
Epikur, List do
fragmentów tekstów źródłowych oraz
Menojkeusa, I. S. Mill,
przykładów z literatury lub filmu.
Utylitaryzm
B
C
BC
C
CD
B
B
CD
10. Człowiek posiada
niezbywalne prawa
4
1. Godność osoby ludzkiej jako
źródło prawa.
2. Prawo naturalne
3. Sprawiedliwość społeczna
11. Człowiek chce być
wolny
3
Wolność jako warunek
podejmowania wolnych decyzji
moralnych
Uczeń stara się wyjaśnić źródło godności
osoby ludzkiej i wynikające z niej
konsekwencje prawne. Wyjaśnia, czym jest
prawo naturalne i jakie jest jego
zastosowanie w umowach społecznych.
Wyjaśnia termin sprawiedliwości społecznej
i podaje przykłady jej przestrzegania i
łamania.
Konstytucja RP,
B
Mounier, Personalizm, J.
J. Roussou, Umowa
społeczna, J. Rawls,
Teoria sprawiedliwości
BC
BD
Uczeń zna religijne i pozareligijne
wyjaśnienia terminu "wolność". Odróżnia
wolność polityczną od wolności w sensie
egzystencjalnym. Samodzielnie formułuje
problemy moralne, jakie powstają z
powodu różnic i podobieństw w
pojmowaniu wolności.
Św. Augustyn, O wolnej AB
woli, Boecjusz, O
pocieszeniu, jakie daje
B
filozofia, Montesquieu, O
duchu praw
D
Klasa 2
I. WSKAZANIA MORALNE W WIELKICH RELIGIACH ŚWIATA
ZAGADNIENIE
Il.
godz
ZAKRES WIADOMOŚCI
PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA
POMOCE
DYDAKTYCZNE
1. Podstawowe zasady
1
argumentacji filozoficznej
Sztuka argumentacji
Uczeń zna podstawowe zasady
wypowiedzi argumentacyjnej
2. Etyka judaizmu
1. Biblia hebrajska jako źródło
Zna Dekalog .
Zna termin Tariag Micwot użyty przez
Majmonidesa do nazwania 613 przykazań,
na które składa się prawo żydowskie.
Rozumie autorytet Abrahama i Mojżesza
Pismo św. Starego
Testamentu
W. Tyloch, Judaizm
Uczeń rozumie znaczenie nauczania
Chrystusa w moralności chrześcijańskiej.
Zna treść Kazania na Górze i przykazanie
miłości Boga i bliźniego. Rozumie autorytet
nauczania papieża. Zna treść sporu M.
Lutra z teologami katolickimi o roli łaski w
usprawiedliwieniu człowieka.
PŚ Nowego
Testamentu, Katechizm
Kościoła Katolickiego
M. Luter, O wolności
chrześcijańskiej,
Uczeń rozumie znaczenie Koranu w życiu
muzułmanina. Zna pięć podstawowych
zasad islamu. Rozumie autorytet
Mahometa. Wyjaśnia znaczenia słowa
szariat, hadisa, sunna, szyizm
Koran
S. Hossein Nasr, Idee i
wartości islamu
2
wiedzy o przymierzu Boga z
człowiekiem i nadaniu mu
A
A
A
A
prawa.
2. Powstanie Talmudu
2. Źródła moralności
chrześcijańskiej
3.
1. Nauczanie Jezusa Chrystusa
jako zbiór norm moralnych.
2. Moralność katolicka
3. Moralność protestancka
3. Źródła norm i wartości 3
etycznych islamu
1. Koran jako źródło wiedzy i
postępowania muzułmanina
2. 2. Szariat jako źródło prawa i
wszystkich norm.
B
A
B
AB
B
A
BC
4. Normy etyczne w
filozofii wschodu
3
Uczeń zna zasady bhakti - jogi . Zna
poglądy hinduizmu nt. duszy i ciała. Zna
ośmiostopniową ścieżkę Buddy. Wyjaśnia
termin ahimsa i rozumie autorytet
Gandhiego.
Bhagawadgita
H. Elzenberg, Ahimsa i
pacyfizm
Uczeń wykorzystuje posiadaną wiedzę do
analizy powiedzenia F. Rabelaisa, że
"nauka bez sumienia jest jedynie ruiną
duszy".
J. H. Kunicki-Goldfinger,
Problemy moralne
poznania naukowego i
zastosowań nauki
CD
1. Cnota jako wartość sama w
sobie.
2. 2.Cnota jako pozostawanie w
stanie równowagi moralnej.
3. 3. Cnota jako postępowanie
zgodnie z naturą.
Uczeń wyjaśnia pojęcie cnoty jako
dzielności etycznej i mądrego poszukiwania
środka pomiędzy zachowaniami skrajnymi.
Zna poglądy św. Tomasza z Akwinu na rolę
rozumu w poznawaniu prawa naturalnego
Ksenofont,
Wspomnienie o
Sokratesie
Św. Tomasz Z Akwinu,
Suma filozoficzna
BC
1. Etyka minimalistyczna T.
Hobbesa.
2. Umowa społeczna w
poglądach J.J. Rousseau.
3. Teoria sprawiedliwości J.
Rawlsa
Uczeń zna krytykę maksymalizmu
etycznego, dokonana przez Hobbesa i
rozumie jego argumenty. Porównuje
umowę społeczną Rousseau i Rawlsa z
poglądami Arystotelesa na życie wspólnoty.
T. Hobbes, Lewiatan
J.J.Rousseau, Umowa
społeczna
J. Rawls, Teoria
sprawiedliwości,
Arystoteles, Polityka
A
1. Bhagawadgita jako
najważniejszy tekst religijny
hinduizmu
A
A
C
2. Etyka buddyjska
3. Gandyzm
5. Religia i nauka jako
źródła norm moralnych
II. TEORIE ETYCZNE
6. Etyka cnoty
7. Etyka umowy
społecznej
2
Wpływ rozwoju nauki i techniki na
obowiązywanie norm moralnych.
3
4
A
BC
8. Utylitaryzm
9. Formalizm
2
2
Zasada użyteczności.
Etyka deontologiczna.
Zna argumentację utylitarystów i potrafi
wyjaśnić, dlaczego nazywamy ich także
konsekwencjonalistami. Wyjaśnia, na czym
polega przewaga jakości nad ilością
szczęścia według S. Milla. Porównuje
wartość moralną czynu skutecznego z
czynem dobrym. Porównuje utylitaryzm z
hedonizmem i egoizmem.
A
BC
B
B
Uczeń wyjaśnia pojęcie etyki
deontologicznej. Zna powody, dla których
Kant odrzuca konsekwencje czynu jako
normę moralności. Odróżnia imperatyw
kategoryczny od hipotetycznego. Wyjaśnia
znaczenie terminu "preskryptywizm".
I. Kant, Uzasadnienie
metafizyki moralności.
C
A
B
10. Etyka miłości
bliźniego
1
Siła moralnego przykładu i
wartość szacunku dla każdego
człowieka.
Uczeń rozumie, dlaczego chrześcijanie
uważają, że wybaczanie jest lepszym
działaniem moralnym od przemocy.
H. Sienkiewicz, Quo
vadis?
B
11. Etyka feministyczna
2
1. Prawa kobiet
2. Etyka troski
Uczeń zna historię sytuacji prawnej kobiety
w różnych epokach i ocenia jej
konsekwencje moralne na wybranych
przykładach. Dostrzega rolę troski o innych
w rozumieniu relacji międzyludzkich.
R. P. Tong, Myśl
feministyczna.
Wprowadzenie
A
B
Klasa 3
I. ELEMENTY DYSKURSU ETYCZNEGO
ZAGADNIENIE
1. Postawa krytyczna w
dyskusji
Il.
godz
2
II. POSTAWY MORALNE
1. Ekologia
1
1
ZAKRES WIADOMOSCI
PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA
POMOCE
DYDAKTYCZNE
1. Elementy retoryki i erystyki w
dyskusji na temat teorii etycznych
Uczeń zna podstawowe zasady
argumentacji w dyskusji i stosuje ją w
dyskursie etycznym.
K. Szymanek, Sztuka
argumentacji, słownik
terminologiczny
A
D
1. Zanieczyszczenie środowiska
J. Hołówka, Etyka w
Uczeń analizuje postawy etyczne wobec
działaniu,
skutków zanieczyszczenia środowiska
odpadami przemysłowymi. Próbuje znaleźć artykuły, zdjęcia, filmy
dobre rozwiązanie składowania odpadów z
elektrowni atomowych. Ocenia naszą
odpowiedzialność wobec następnych
pokoleń
C
2. Przeludnienie świata
Uczeń analizuje postawy moralne ludzi w
różnych kulturach i stara się znaleźć
argumenty stanowiące podstawę wspólnej
dyskusji na temat przeludnienia
BC
CD
1
1
2. Medycyna
3. Tresowanie zwierząt
4. Hodowla zwierząt
5. Bojkot naturalnych futer
Uczeń analizuje postawy moralne wobec
wyczerpującego treningu zwierząt
przeznaczonych do zdobywania nagród w
zawodach sportowych lub występujących w
cyrkach. Ocenia konsekwencje moralne i
ekonomiczne etyki wegetariańskiej
Uczeń ocenia postępowanie moralne osób,
które niszczą farbami w aerozolu futra
wykonane ze skór zabijanych zwierząt.
Przedstawia argumenty osób
skrzywdzonych i autorów protestu
1
6. Kara śmierci
Uczeń potrafi przedstawić argumenty
zwolenników i przeciwników kary śmierci
poszukując ich zasadności
1
7. Eutanazja
Uczeń ocenia moralne postępowanie
lekarza, który zgadza się pomóc
nieuleczalnie choremu pacjentowi na
pomoc w popełnieniu przez niego
samobójstwa
1
8. Tajemnica lekarska
Uczeń przedstawia argumenty do dyskusji,
czy lekarz może zdradzić osobie
nieuleczalnie chorej stan jego zdrowia, lub
czy może zmusić chorego na AIDS do
powiedzenia o tym jego rodzinie wbrew
jego woli.
J. Hołówka, Etyka w
działaniu,
artykuły,
zdjęcia,
filmy
C
BC
CD
1
9. Klonowanie ludzi
Uczeń wydaje sąd o tym, jak daleko
medycyna może posunąć się w
doskonaleniu techniki klonowania (tkanka,
wybrane narządy czy cały organizm?)
Ocenia klonowanie z punktu widzenia
zagrożenia i nadziei zdrowia i wolności
człowieka
J. Hołówka, Etyka w
działaniu,
artykuły,
zdjęcia,
filmy
CD
CD
1
3. Obyczajowość
10. Handel organami
Uczeń stara się uzasadnić, czy powinno
być zabronione sprzedawanie własnych
organów w celu uzyskania korzyści
majątkowej
1
11. Dbanie o własne zdrowie
Uczeń stara się wyjaśnić, co dokładnie
oznacza brak dbania o własne zdrowie i
jakie są tego konsekwencje moralne
1
12. Pornografia
Uczeń stara się wyjaśnić, co to jest
pornografia i czy jest ona postępowaniem
niemoralnym
2
13. Prostytucja
Uczeń stara się wyjaśnić, kiedy prostytucja
jest postępowaniem niemoralnym. Tak
samo, jak w dyskusji na temat pornografii
stara się polemizować z argumentacją
uzasadniająca motywy jej zwolenników. W
dyskusji wyjaśnia stanowiska wszystkich
form pornografii i prostytucji, także
dziecięcej
1
14. Homoseksualizm
Uczeń zna poglądy na homoseksualizm w
kulturze starożytnej Grecji i
chrześcijaństwie. Wykorzystuje wiedzę do
polemiki ze współczesnymi zwolennikami i
przeciwnikami homoseksualnych związków
małżeńskich
CD
4. Społeczeństwo
1
15. Przerywanie ciąży
Uczeń zna argumenty zwolenników i
przeciwników aborcji. Dyskutuje z nimi
starając się wykazać ich słabe i mocne
strony.
1
16. Tatuaże i umieszczanie
kolczyków w różnych częściach
ciała
Uczeń stara się podjąć decyzję, czy
eksponowanie ozdób na ciele i wbitych w
ciało jest moralnie obojętne w każdej
sytuacji
2
17. Sprawiedliwość społeczna
Uczeń stara się obowiązki moralne
jednostki wobec państwa. Bierze pod
uwagę obyczaje, zdolności, zamożność,
światopogląd i stan zdrowia obywateli.
Stara się stosować zasady solidarności
społecznej na przykładzie własnego miasta
lub dzielnicy
2
18. Sprawiedliwość ekonomiczna
Stosując wiedzę o systemach etycznych
uczeń ocenia takie zachowania jak chęć
zysku, eliminacja konkurencji, podział
zysku, prywatna własność środków
produkcji. Stara się ocenić moralnie zalety i
wady gospodarek kapitalistycznych i
niekapitalistycznych
2
19. Sprawiedliwość polityczna
Stosując wiedze o współczesnych
doktrynach politycznych przedstawia
argumenty etyczne za i przeciwko
demokracji. Ocenia wartość moralną
nieposłuszeństwa obywatelskiego.
Wyjaśnia, co to jest demokratyczny sposób
życia
J. Hołówka, Etyka w
działaniu,
artykuły,
zdjęcia,
filmy
AB
CD
5. Praca
3
20. Tolerancja
Uczeń zna przyczyny nietolerancji religijnej, J. Hołówka, Etyka w
działaniu,
rasowej i światopoglądowej. Dyskutuje z
rasizmem i nietolerancją religijną oceniając artykuły, zdjęcia, filmy
konkretne przykłady wydarzeń na świecie i
w kraju
2
21. Etyka zawodowa
Uczeń zna wartość pracy. Wyjaśnia, co to
znaczy "etos zawodowy". Na przykładzie
wybranego przez siebie zawodu układa
jego kodeks etyczny.
A
CD