Nie taki diabeł straszny

Ćwiczenie
czyni
mistrza!
Słownictwo
Zbuduj krótkie definicje.
• Synonimia to .........................................
• Antonimia to .........................................
• Polisemia to ..........................................
• Homonimia to .......................................
Podane słowa zastąpcie synonimami
•
•
•
•
•
•
•
wyolbrzymienie –
omówienie –
metonimia –
urzeczowienie –
gradacja –
animizacja –
uosobienie –
Podajcie antonimy pojęć:
• hiperbolizacja –
• personifikacja –
• archaizm –
Jakie środki stylistyczne lub figury retoryczne
objaśniają zacytowane hasła słownikowe?
• konstrukcja składniowa niezgodna z ogólnie przyjętymi
normami poprawności –
• bezpośredni, patetyczny zwrot do osoby, bóstwa,
upersonifikowanej idei lub przedmiotu –
• przypisywanie tworom nieożywionym, zjawiskom natury
i kosmosu, roślinom i zwierzętom oraz pojęciom
abstrakcyjnym cech fizycznych, psychicznych i zachowań
właściwych człowiekowi –
Jakie środki stylistyczne lub figury retoryczne
objaśniają zacytowane hasła słownikowe?
• wprowadzenie w ciągu wypowiedzi elementów
pod jakimś względem analogicznych, realizujących
wspólny schemat, podobnie zbudowanych –
• wyraz lub zwrot używany do zastąpienia określonego
słowa, które z jakichś względów nie może być
bezpośrednio wprowadzone do wypowiedzi; osłabia
silne zabarwienie emocjonalne wyrazu –
Jakie środki stylistyczne lub figury retoryczne
ukrywają się pod pojęciami?
• peryfraza
• paradoks
• zastąpienie nazwy jakiegoś zjawiska
przez bardziej rozbudowane jego
opisanie .
• zaskakujące, efektowne sformułowanie,
zawierające myśl pozornie
nonsensowną, wewnętrznie sprzeczną.
Pierwszym warunkiem nieśmiertelności
jest śmierć.
Jakie środki stylistyczne lub figurę retoryczną
ukrywają się pod pojęciami?
• porównanie • zestawienie dwóch zjawisk, z których
jedno służy określeniu drugiego; ma
dwuczłonową konstrukcję, której
łącznikiem jest spójnik: jak, jakby, niby,
podobnie, niż.
• paralelizm
• wprowadzenie w wypowiedzi
elementów pod jakimś względem
analogicznych, np. o podobnej budowie
zdania, realizujących ten sam temat.
Wskażcie w tekście kolokwializm i epitet.
• Czy blogi zniszczą polską publicystykę?
Nie, bo obok szybkiej, ostrej polemiki jest
miejsce na wyrafinowane debaty, przemyślane
i misternie skonstruowane teksty.
Tak jak telewizja, plazmy i inne cuda nie
zniszczyły kina, tak jak tabloidy nie zniszczyły
gazet poważnych, tak i blogi nie zniszczą
gazet.
Wskażcie w tekście kolokwializm i metaforę.
• Piszę i ciach – mój komentarz tuż pod
nazwiskiem znanego dziennikarza. Każdy może
przeczytać! A czasem dziennikarz mi odpowie.
Cóż może dać większą frajdę zjadaczowi
politycznych informacji, który oczywiście
na każdy temat ma swoje zdanie?
Przecież w Polsce wszyscy znają się na polityce.
• Wskażcie dwa składniowe środki stylistyczne.
• .............................
• .............................
Wskaż antonimy podanych przymiotników
następujących kontekstach:
•
•
•
•
•
•
tęgi człowiek – ............
szczery żal – ...........
próżna beczka – ........
skąpa kobieta – ........
rzadki las – .........
zdrowy chłopiec – .......
tęgi mróz – ..............
szczere spojrzenie – ....
próżna dziewczyna – ....
skąpa porcja – .............
rzadki wyraz – ..............
zdrowy rumieniec – ......
Czy to to samo?
• Lingwistyka i
językoznawstwo.
• Rustykalny i wiejski.
• Rymarstwo i poezja.
• Generacja i pokolenie.
• Samarytański i miłosierny.
• Sankcje i utrudnienia.
• Stagnacja i zastój.
• Germanizacja i
niemczenie.
•
•
•
•
Sukcesja i powodzenie.
Goj i innowierca.
Peregrynacja i podróż.
Rudymentarny i
podstawowy.
• Perfekcja i doskonałość.
• Globtrotter i podróżnik.
• Edycja i wydanie.
•
FRAZEOLOGIA
Ćwiczenie
czyni
mistrza!
Pamiętacie?
• Wskaż użyty w akapicie 8. związek
frazeologiczny. Wyjaśnij jego znaczenie.
Ak. 8. Chcąc uściślić definicję ludobójstwa, eksperci
genocide studies w imię poprawności politycznej
dzielą włos na czworo. Jedni mówią o etnobójstwie,
politobójstwie, kulturobójstwie, feminobójstwie itd.
Inni do ludobójstwa zaliczają nie tylko
wymordowanie na rozkaz bezbronnych jeńców
wojennych, jak w Katyniu, ale także deportacje
i przymusowe wysiedlenia. [...]
Opinia czy informacja?
„Chcąc uściślić definicję ludobójstwa, eksperci
genocide studies w imię poprawności
politycznej dzielą włos na czworo”.
Uzupełniamy brakujące elementy przysłów.
•
•
•
•
•
•
•
•
...ma wielkie oczy.
...muru nie przebijesz.
...w zęby się nie zagląda.
...i Salomon nie naleje.
...chleb na myśli.
...oka nie wykole.
...nie pchaj się na afisz.
...na pstrym koniu jeździ.
Uzupełniamy brakujące
element***************.
•
•
•
•
•
•
•
•
.Strach..ma wielkie oczy.
..Głową.muru nie przebijesz.
..Koniowi.w zęby się nie zagląda.
..Z pustego.i Salomon nie naleje.
..Głodnemu.chleb na myśli.
..Kruk krukowi.oka nie wykole.
...nie pchaj się na afisz.
...na pstrym koniu jeździ.
Jakie frazeologizmy są pierwowzorami
sloganów reklamowych?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Nie taki kredyt straszny, jak go malują.
Czek to pieniądz.
Stąpaj mocno po... wykładzinach z Nowity.
Trafił kamień na Colgate.
Kapsel wieńczy dzieło.
Miłość od pierwszego dotyku.
Powiedzieliśmy A, teraz mówimy B.
Bliższa ciału... Wólczanka.
Nie tylko suknia zdobi... Palmers. Bielizna Twoich marzeń.
Prędzej Ci kaktus wyrośnie, niż wyskoczy pryszcz!
Jakie frazeologizmy ma na myśli Forrest Gump,
gdy mówi: 888888888888
• A tu nagle rozlega się taki huk, że serce staje mi .
• Pisałem, co mi ślina przyniosła do ust.
• Mama słuchała relacji z meczu w radiu i była tak szczęśliwa, że aż
kskakała z radości.
• Lekcje literatury okazały się twardym orzechem do zgryzienia.
• Nos mi opada na kwintę.
• A tam w dolinie pojawia się nowy zastęp uzbrojonych po zęby
żółtków.
• Leżał i gapił się na mnie grzeczny jak baranek.
• Czasami to aż człowiekowi ręce opadają.
• Powiedziała, że jej życie też nie było usłane różami przez te
ostatnie lata.
Jakie frazeologizmy ma na myśli Forrest Gump,
gdy mówi:
• A tu nagle rozlega się taki huk, że serce staje mi dęba.
• Pisałem, co mi ślina przyniosła do łba.
• Mama słuchała relacji z meczu w radiu i była tak szczęśliwa, że aż
kipiała z radości.
• Lekcje literatury okazały się trudnym orzechem do zgryzienia.
• Serce mi opada na kwintę.
• A tam w dolinie pojawia się nowy zastęp uzbrojonych po pachy
żółtków.
• Leżał i gapił się na mnie grzeczny jak bałwanek.
• Czasami to aż człowiekowi ręce odpadają.
• Powiedziała, że jej życie też nie było utkane różami przez te
ostatnie lata.
„Cichy” frazeologizm z porównaniem
Cicho jak makiem zasiał.
Wszystko tutaj gra?
Pasuje jak wół do karety!
To nieładnie ...
...kopać pod kimś dołki!
Jeśli świat = wszystko,
to
wszystko
...
...jest w twoich rękach!
Jeśli bardzo chętnie, to...
... z pocałowaniem ręki.
Jaka satysfakcja!!!
Znaleźć się na szczycie.
Wspiąć się na szczyt.
Zdobywać szczyty.
Dobrze jest...
Ale niedobrze, gdy...
...mieć czyste ręce.
...ręka rękę myje.
Można ją wywołać...
Ale lepiej tego nie robić!
burza
w szklance
wody
Wolałbyś myśleć
o niebieskich
migdałach niż...
...być niebieskim ptakiem.
Lepsze takie zamiast kamiennego!
Gołębie serce!
Jeśli czarny = biały, to jest to...
...biały kruk!
Pali się, gdy mamy...
...gorące uczucia!
Ten to się puszy! Dlaczego?
Bo jest dumny jak paw!
Stanisław Barańczak Pan tu nie stał
Pan tu nie stał, zwracam panu uwagę,
że nigdy nie stał pan za nami
murem, na stanowisku naszym też
pan nie stał, już nie mówiąc, że na naszym czele
nie stał pan nigdy, pan tu nie stał, panie,
nas na to nie stać, żeby pan tu stał
obiema nogami na naszej ziemi, ona stoi
przed panem otworem, a pan co,
stoi pan sobie na uboczu
wspólnego grobu, panie tam jest koniec,
nie stój pan w miejscu, nie stawiaj się pan, stawaj
pan w pąsach na szarym końcu, w końcu
znajdzie się jakieś miejsce i dla pana
Wskaż wyraz, który nie tworzy
poprawnego związku z podanym słowem.
1. ryba - 1) bez głowy, 2) morska, 3) ciepłokrwista, 4) wigilijna
2. cofać się - 1) samochodem, 2) do tyłu, 3) rozważnie, 4) odruchowo
3.
4.
5.
6.
zgubić - 1) koło, 2) trop, 3) szansę, 4) broń
złowić - 1) rybę, 2) na haczyk, 3) bezskutecznie, 4) podstępnie
rozstrzygać - 1) ugodę, 2) sprawę, 3) roszczenie, 4) spór
wynalazek - 1) techniczny, 2) archeologiczny, 3) epokowy,
4) interesujący
Wskaż zdania z błędem frazeologicznym.
Podaj poprawne formy.
1. Liczni idą przez życie, rozpychając się rękami.
2. Filmy dla dzieci nie powinny mieć waloru straszenia.
3. Liczne przypadki świadczą o konieczności dokonania zmiany
przepisów.
4. Z tą uwagą wyskoczył jak Antek z konopi.
5. Wszystkie wysiłki zmierzały do tego, by projekt poprawić
na lepszy.
6. To przedsięwzięcie przyniosło bajońskie profity.
7. Alina jest utalentowaną artystką i gra pierwsze znaczenie
w naszym zespole.
8. Dla wielu zdymisjonowanych polityków przygotowano
miękkie lądowanie w innych urzędach.
Dziesięć przykazań frazeologicznych ;-)
1. Nie pozwól jeździć sobie po głowie.
2. Bądź szpakami karmiony.
3. Nie stawiaj na niepewnego konia.
4. Ogłoś wszem wobec, że nie jesteś w ciemię bity.
5. Życz ludziom wszystkiego najlepszego.
6. Miej cichych adoratorów.
7. Nie reaguj na achy i ochy.
8. Nie bierz co popadnie.
9. Nie pracuj do późna w noc.
10. Nie wychodź na durnia.
Naruszenia poprawności
frazeologicznej
1. Naruszanie stałości związku frazeologicznego, np. ogarnęła go ciemna
rozpacz, zamiast: ogarnęła go ..............................
2. Zmiana postaci gramatycznej jednego ze składników frazeologizmu, np.
Bazgrze jak kurka pazurem, zamiast: Bazgrze jak .................
3. Niepotrzebne rozbudowanie związku frazeologicznego, np.
Przemokłem do przysłowiowej suchej nitki, zamiast: Przemokłem............;
Przeczytałem książkę, jak to się mówi, od deski
do deski, zamiast: Przeczytałem książkę.............................
4. Krzyżowanie składników dwóch frazeologizmów, np. odniósł porażkę
(PONIÓSŁ ..............., ale ODNIÓSŁ ..................)
5. Używanie związku frazeologicznego niezgodnie z jego znaczeniem, np.
Nie będę się spieszył, bo wówczas tylko czeka
na mnie musztarda po obiedzie.
Chciałaby dusza do raju, ale...
...grzechy nie pozwalają!
Repetitio mater studiorum est!