Planowanie finansowe - Planowanie finansowe - ciastex
advertisement
Planowanie finansowe.doc (348 KB) Pobierz Planowanie finansowe 1. Cele i funkcje planowania finansowego. 2. Zakres planowania finansowego. 3. Narzędzia planowania finansowego. 4. Budżet obrotów gotówkowych. 5. Plan finansowy — przykład. 1. Cele i funkcje planowania finansowego Planowanie jest jedną z funkcji zarządzania przedsiębiorstwem. Polega ono na wyznaczeniu całościowych celów przedsiębiorstwa i wskazanie sposobów (tj. metod i środków) osiągnięcia tych celów. Jest to proces, który „(...) stwarza możliwość wyboru najbardziej satysfakcjonujących decydenta rozwiązań spośród możliwych alternatyw oraz zastosowania przedsięwzięć niezbędnych dla uzyskania zamierzonych celów (...)” (Bień 1998: 130). Na wyjaśnienie zasługuje przymiotnik całościowe jako atrybut celów przedsiębiorstwa, które są wyznaczane w procesie planowania. Co oznacza: „(...) planowanie polega na wyznaczaniu całościowych celów (...)”? Otóż jednostka gospodarcza prowadzi równolegle różne rodzaje działalności. Należą do nich: kupowanie, produkowanie, sprzedawanie i finansowanie. Planowanie w przedsiębiorstwie oznacza planowanie każdego rodzaju działalności w sposób, który umożliwi realizację celów przedsiębiorstwa jako całości. Plan finansowy przedsiębiorstwa wyraża całościowe cele i sposoby działania w środkach finansowych — czyli w pieniądzu. Aby wyrazić całościowe cele i sposoby działania podmiotu plan finansowy: — identyfikuje relacje między różnymi rodzajami działalności poszczególnych komórek organizacyjnych przedsiębiorstwa, — sumuje indywidualne plany tych komórek — plany te wyrażają oczekiwane wyniki działalności w okresie stanowiącym horyzont planu i zawierają odpowiedzi na pytania: „kiedy?” i „ile?” w odniesieniu do takich kategorii jak: przychody ze sprzedaży, wpływy gotówkowe, koszty uzyskania przychodów, wydatki gotówkowe, zysk, nadwyżka/niedobór finansowy, — łączy je w harmonijną całość. W efekcie plan finansowy stanowi pewnego rodzaju zwieńczenie, „sumę” planów operacyjnych: planu produkcji, sprzedaży, kosztów, zakupów itp. Oczywiście, nie należy rozumieć planu jako „sumy” uzyskanej w sposób mechaniczny, gdyż harmonizacja planów cząstkowych wymaga nie tylko ich zgodności, ale również optymalizacji z punktu widzenia wykorzystania zasobów, uzyskanych efektów, a nade wszystko ruchu (tj. wpływów i wydatków) środków pieniężnych i będącej wynikiem tego ruchu nadwyżki lub niedoboru (czyli płynności lub jej braku). W procesie planowania finansowego uwzględniane są trzy (wzajemnie przenikające się) obszary, w których zlokalizowane są cele planowania finansowego: podejmowanie decyzji planistycznych sprzyjających wzrostowi, zachowanie wystarczającej płynności i ograniczenie ryzyka. Cele planowania finansowego obejmują (por. Bień 1998: 130): — dokonanie wyboru najtrafniejszej z nich (z punktu widzenia wzrostu wartości przedsiębiorstwa), umożliwiającej optymalne wykorzystanie zasobów i strukturę kapitałów oraz najkorzystniejsze źródła finansowania, — koordynację finansowych skutków decyzji bieżących i strategicznych, co pozwala na zachowanie płynności finansowej i — w dłuższym okresie — zwiększenie zysków, — określenie rodzaju ryzyka związanego z branymi pod uwagę alternatywami, prawdopodobieństwa ich wystąpienia — te działania umożliwiają podjęcie działań ograniczających lub eliminujących skutki rozpoznanego ryzyka. Cele planowania finansowego mogą być osiągnięte po rozstrzygnięciu wielu problemów. Należą do nich m.in. (por. Bień 1998: 132): — wyznaczanie wielkości i struktury zasobów najkorzystniejszej z punktu widzenia wzrostu wartości przedsiębiorstwa i umożliwiającej prowadzenie działalności operacyjnej wiodącej do tego celu, — ustalenie zapotrzebowania na środki finansowe niezbędne dla prowadzenia działalności operacyjnej, — określenie zapotrzebowania na środki finansowe, które mogą być pokryte własnymi kapitałami oraz zapotrzebowania na środki, które będą pokryte kapitałami obcymi (czyli pochodzącymi ze źródeł zewnętrznych), — rozważenie różnych możliwych rozwiązań dotyczących pozyskiwania wewnętrznych i zewnętrznych źródeł finansowania (np. emisja akcji zwiększająca kapitał własny, emisja obligacji, zaciągnięcie kredytów bankowych, wynegocjowanie kredytów kupieckich od dostawców i zwiększających kapitały obce tj. zobowiązania), — wybór najkorzystniejszych (spośród dostępnych) źródeł pozyskania kapitałów, — zdefiniowanie takich sposobów postępowania, które zapewnią optymalny wynik finansowy i najkorzystniejsze relacje między przychodami i kosztami finansowymi oraz wpływami i wydatkami środków pieniężnych, — zaplanowanie metod i kontroli realizacji planów. Zarówno literatura ekonomiczna, jak i praktyka gospodarcza dowodzą, że istnieje wiele koncepcji planowania finansowego. Zatem funkcje planowania są zróżnicowane i wynikają z zakresu zastosowania planów finansowych i indywidualnych oczekiwań kadry zarządzającej. Zestaw funkcji planów finansowych przedstawia się następująco (por. Komorowski, 2001: 53–55): — plan finansowy jako prognoza wyników, — plan finansowy jako narzędzie kształtowania wyników finansowych, — plan finansowy jako model ekonomiczny, — plan finansowy jako dyrektywa działania, — plan finansowy jako źródło informacji finansowej. Z planem finansowym w pierwszej funkcji mamy do czynienia, gdy twórcy planu nie oczekują akceptacji i wdrożenia planu, dążą jedynie do tego by przedstawić wizję przyszłego stanu podmiotu, jego możliwości finansowych w przyszłości. Plan finansowy jest narzędziem kształtowania wyników finansowych, gdyż w procesie jego tworzenia planiści oceniają: ryzyko wystąpienia nowych okoliczności, możliwości wykonania zadań, zapotrzebowanie na środki finansowe i możliwości ich zdobycia itp., a następnie tworzą kolejne wersje planu, coraz bliższe założonemu celowi. Plan finansowy może stanowić również całościowy model ekonomiczny funkcjonowania przedsiębiorstwa. Model ten może być wykorzystany w pracach nad alternatywnymi wersjami planu. Kolejna funkcja planu ma ścisły związek z jego dyrektywnością. Plan może być rozumiany jako decyzja, nakaz. Zharmonizowany, spójny wewnętrznie plan jest traktowany jako wielkość wzorcowa umożliwiająca kontrolę działalności w wymiarze przychodów, kosztów, efektów finansowych oraz płynności finansowej. Wykonawcy odpowiadają za realizację planu, co wiąże się z potrzebą właściwego ich motywowania i rozliczania. Plan finansowy stanowi źródło informacji finansowej w powiązaniu z procesami kontrolnymi. Rejestracja przebiegu procesów gospodarczych dostarcza danych o ich efektach finansowych, które są porównywane z wielkościami planowymi, a następnie analizowane. Dostarczają w ten sposób wiedzy o charakterze sprawozdawczym i umożliwiają doskonalenie umiejętności planistycznych i procesów rzeczowych. Należy zwrócić uwagę na różnicę między planowaniem finansowym a prognozowaniem. Prognozowanie jest to przyjmowanie założeń co do spodziewanego rozwoju sytuacji i stanowi bazę planowania finansowego, które, uwzględniając przewidywany tok wydarzeń, określa cele oraz sposoby ich realizacji. Na przykład planowanie obrotów gotówkowych stanowi podstawę działań kontrolnych w zakresie płynności finansowej. Planowanie obrotów powinno być poprzedzone prognozą tych obrotów, tj. wskazaniem przewidywanych wpływów i wydatków gotówkowych oraz — będących ich konsekwencją — nadwyżek i niedoborów środków pieniężnych. Plan finansowy w zakresie obrotów gotówkowych musi określać również działania, które muszą być podjęte po to, aby zachować płynność finansową, tzn. działania zapewniające dopływ gotówki na pokrycie ewentualnych niedoborów i zabezpieczające przed groźbą niewypłacalności lub umożliwiające osiągnięcie korzyści (np. w formie odsetek) z nadwyżek gotówki. Konieczność planowania nie zawsze jest dostrzegana. Wielu przedsiębiorców sądzi, że jest to przejaw zbędnej biurokracji, która utrudnia dynamiczne kierowanie przedsiębiorstwem. Rezygnują z planowania chętnie, co przynosi po pewnym czasie niepożądane skutki w postaci zmniejszenia zysku i zaburzeń płynności. Tymczasem planowanie finansowe (jako składowa planowania w ogóle) stanowi jedną z funkcji zarządzania, bez której byłoby ono niemożliwe. Przede wszystkim trudno sobie wyobrazić kontrolę bez planu. Kontrola obejmuje m.in. pomiar wartości realnych (czyli ewidencję danych, dotyczących przebiegu realizacji planu), porównanie rezultatu pomiaru z wartością wzorcową (czyli planem), analizę odchyleń oraz podjęcie działań korygujących, tj. zmianę celu lub sposobu działania. Plan stanowi punkt odniesienia dla wszystkich analiz. Tak więc rezygnacja z planowania oznacza rezygnację z zarządzania. Planowanie finansowe wymaga dużych wysiłków organizacyjnych, ukształtowania pewnej kultury organizacyjnej, w której członkowie kierownictwa przedsiębiorstwa podporządkują się — wynikającemu z planu — reżimowi podejmowania i realizowania decyzji, wreszcie ponoszenia dodatkowych kosztów. Koszty te są proporcjonalne do wielkości przedsiębiorstwa. Uwzględniać muszą opłacenie eksperckiej wiedzy, niezbędnej w procesie planistycznym. Wiedza ta — na ogół pochodząca z zewnątrz przedsiębiorstwa — obejmuje analizowanie i prognozowanie dotyczące: koniunktury, sytuacji branży, rozwoju technologii, rynku pracy, rynków finansowych, wskaźników makroekonomicznych i innych. Przedsiębiorstwa muszą kupować wiedzę — o ile same jej nie mają — która umożliwi im określenie ryzyka i podjęcie działań minimalizujących jego skutki. Jednak w warunkach dużej zmienności otoczenia i nasilającej się konkurencji rezygnacja z planowania oznacza narażanie się na poważne ryzyko — obniżanie się rentowności i utratę płynności. Na końcu tej drogi jest upadłość i bankructwo. 2. Zakres planowania finansowego Zakres planowania finansowego uwzględnia cztery aspekty: przedmiotowy, podmiotowy, czasowy i przestrzenny. Zakres przedmiotowy dotyczy przedmiotu planowania, odpowiada zakresowi zarządzania finansami i celami finansowymi podmiotu. Zakres przedmiotowy planowania finansowego wynikający z przepisów o sprawozdawczości finansowej bywa określany mianem podstawowego zakresu planowania finansowego (Komorowski, 2001: 67). Zakres planu finansowego obejmuje następujące części składowe: (por. Komorowski, 2001:133–134): — Plan wyników finansowych czyli zysków (tj. nadwyżki przychodów z działalności nad kosztami uzyskania tych przychodów) i strat (tj. nadwyżki kosztów uzyskania przychodów nad przychodami z działalności). — Planowany bilans, czyli zestawienie: • majątku (określenie jego wielkości i struktury, czyli podziału na majątek trwały i obrotowy) potrzebnego do prowadzenia działalności, która umożliwi osiągnięcie planowanych wyników, • kapitałów (również z określeniem wielkości i struktury, czyli podziału na kapitał własny i obcy) zaangażowanych dla sfinansowania posiadanego majątku. — Planowany rachunek przepływów pieniężnych czyli planowanych wpływów i wydatków środków pieniężnych w przekroju trzech rodzajów działalności: operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej. — Budżet obrotów gotówkowych (zwany także kasowym), czyli przedstawienie przewidywanych wpływów i wydatków gotówkowych w odpowiednich przedziałach czasowych. — Zestaw wskaźników umożliwiających ocenę przewidywanej sytuacji finansowej przedsiębiorstwa ze szczególnym uwzględnieniem płynności finansowej i przyszłych zysków. Zakres podmiotowy planowania finansowego dotyczy podmiotów zarządzania, tj. kadry zarządzającej i wszystkich komórek organizacyjnych uczestniczących w procesie planowania finansowego. Zakres przedmiotowy planowania finansowego musi uwzględniać kompetencje wszystkich komórek organizacyjnych podmiotu gospodarującego. Szczególne istotne są zadania wykonywane w pionie dyrektora finansowego. Plany finansowe sporządzane są w związku z decyzjami inwestycyjnymi, kredytowymi, kapitałowymi czy restrukturyzacyjnymi (por. Komorowski, 2001: 72). Horyzont planistyczny wydłuża się w miarę przesuwania się w górę struktury organizacyjnej — na niższych szczeblach zarządzania tworzone są krótkookresowe plany operatywne, które muszą być zharmonizowane z całościowym, długookresowym planem finansowym sporządzanym na najwyższych szczeblach zarządzania podmiotem. System planowania finansowego jest powiązany ze strukturą decyzyjną jednostki gospodarującej i koresponduje z kompetencjami decyzyjnymi na poszczególnych szczeblach zarządzania. Kolejnym, istotnym wymiarem planowania finansowego jest czynnik czasu. Znaczenie tego aspektu wynika z kilku przesłanek. Należą do nich m.in. (por. Komorowski, 2001: 78–79): — związek okresu planowania z użytecznością planu — im dłuższy horyzont planowania (tj. długość odcinka czasu od rozpoczęcia do zakończenia planowanego działania), tym plan jest mniej pewny, — trudność w definiowaniu założeń i szacowaniu parametrów planistycznych, która wzrasta wraz z wydłużaniem horyzontu planowania, — związek horyzontu planowania z wymogami cyklów finansowania — horyzont ten nie może być krótszy od cyklu finansowania, musi obejmować przynajmniej okres ponoszenia nakładów i osiągania zysków z zainwestowanego kapitału. Przyjmując czynnik czasu jako kryterium podziału, plany finansowe można podzielić na wieloletnie, roczne i krótkookresowe. Plany wieloletnie (długookresowe) mają na celu przede wszystkim wzrost wartości podmiotu i dotyczą najważniejszych obszarów funkcjonowania i rozwoju, m.in. kształtowania struktury kapitałów, alokacji zasobów, finansowania prac rozwojowych. Zadaniem planów rocznych jest dostosowanie bieżących wyników przedsiębiorstwa do wymogów planu wieloletniego. Przyjmują one formę planowanych sprawozdań finansowych. Plany krótkookresowe, tj. plany o horyzoncie krótszym niż jeden rok, umożliwiają utrzymanie bieżącej płynności, określając pożądane wyniki bieżącej działalności gospodarczej oraz strukturę i wielkość wpływów oraz wydatków środków pieniężnych. Przestrzenny zakres planowania to sposób łączenia planów poszczególnych jednostek organizacyjnych podmiotu gospodarującego. Można wówczas wyodrębnić plany wydziałowe, plany pionów, zakładów i przedsiębiorstw. Układ przestrzenny planów finansowych umożliwia również wyodrębnienie części obejmujących np. rynki geograficzne, grupy kontrahentów, sieci dystrybucji (Komorowski, 2001: 84). 3. Narzędzia planowania finansowego W procesie planowania finansowego stosowane są następujące metody (por. Komorowski, 2001: 165–167): — bilansowa, — nakładów i wyników, — kolejnych przybliżeń, — porównawcza, — scenariuszy, — prób i błędów. Metoda bilansowa polega na równoważeniu powiązanych ze sobą zdarzeń gospodarczych. Jej celem jest zapewnienie wewnętrznej zgodności planów poprzez bilansowanie przewidywanych dodatnich i ujemnych skutków finansowych prowadzonej działalności, np. planowanie kosztów działalności i przepływów pieniężnych, bilansowanie zadań produkcyjnych z posiadanymi aktywami produkcyjnymi i obrotowymi oraz możliwościami ich finansowania, sporządzanie bilansu przedsiębiorstwa. Wykorzystanie metody nakładów i wyników umożliwia kalkulację zysków i strat poprzez zestawienie poniesionych kosztów i wyników działalności z perspektywy przyczynowo-skutkowej. Metoda kolejnych przybliżeń polega na określaniu wartości poszczególnych pozycji planistycznych poprzez ich kalkulowanie w sposób „od ogółu do szczegółu”. Oznacza to, że na wstępnym etapie opracowywania planu lub w sytuacji, gdy brakuje informacji planistycznej lub jest niewystarczająco szczegółowa — przyjmuje się wartość pozycji planistycznych z pewnym marginesem błędu, który jest niwelowany w kolejnych przybliżeniach, w miarę zdobywania wiedzy i uszczegółowiania założeń planistycznych. Do porównania planowanych wyników działalności przedsiębiorstwa z wynikami osiąganymi przez konkurentów lub firmy wiodące w branży stosowana jest metoda porównawcza. Analizowana jest sytuacja ekonomiczno-finansowa innych podmiotów po to, by ocenić własną pozycję na tle otoczenia, uwzględnić nowe aspekty wewnętrznych procesów zachodzących we własnej firmie oraz rozpoznać szanse i zagrożenia, które pojawiają się w otoczeniu przedsiębiorstwa. Metoda scenariuszy (zwana również wariantową) stosowana jest w przypadku planowania długookresowego, gdy odległa przyszłość nie pozwala na przyjęcie założeń planistycznych dotyczących sytuacji zewnętrznej (np. na okres ożywienia gospodarczego, kryzysu i depresji), gdy sytuacja wewnętrzna firmy wymaga daleko idących zmian (np. restrukturyzacji lub podejmowania przedsięwzięć rozwojowych) oraz w sytuacji, kiedy rozpoczyna ona dopiero swoją działalność. Tworzone są wówczas różne scenariusze, które następnie są analizowane pod kątem szans i zagrożeń ich realizacji oraz prawdopodobieństwa wystąpienia określonych zjawisk w otoczeniu przedsiębiorstwa i w jego wnętrzu. Ocenianie i eliminacja różnych wariantów planu w celu wyboru scenariusza optymalnego to istota metody prób i błędów. Wyłączane zostają te warianty planu, które stwarzać mogą problemy w trakcie realizacji, są sprzeczne i nieekonomiczne. Metoda ta ma charakter uzupełniający w stosunku do metody scenariuszy. Należy także wspomnieć o planowaniu kroczącym, stosowanym w planowaniu krótkookresowym. Jest to sposób uwzględniania w planie finansowym zmienności otoczenia firmy i uwarunkowań wewnętrznych poprzez przesuwanie horyzontu czasowego w miarę upływu czasu. Charakter kroczący planu oznacza, że po upływie każdego miesiąca powinien być on uzupełniony o następny miesiąc (np. budżet obrotów gotówkowych na 6 miesięcy: styczeń–czerwiec powinien być z końcem stycznia uzupełniony o lipiec i w efekcie znowu obejmować sześć miesięcy, tj. luty–lipiec). Wymienione metody nie wykluczają się wzajemnie — uzupełniają się. Każda z nich wymaga zastosowania odpowiednich czynności rachunkowokalkulacyjnych. Umożliwiają one określenie wartościowe i ilościowe poszczególnych pozycji planu. Do osiągnięcia tego celu w procesie planowania finansowego wykorzystywane są następujące metody (por. Komorowski, 2001: 168): — ... Plik z chomika: ciastex Inne pliki z tego folderu: Planowanie finansowe.doc (348 KB) tabela_001.png (36 KB) tabela_002.png (13 KB) tabela_003.png (47 KB) tabela_004.png (29 KB) Inne foldery tego chomika: Analiza finansowa Dźwignie w finansach przedsiębiorstw Finanse przedsiębiorstwa Sprawozdawczość finansowa przedsiębiorstwa Szczegółowa zawartość sprawozdań finansowych Zgłoś jeśli naruszono regulamin Strona główna Aktualności Kontakt Dział Pomocy Opinie Regulamin serwisu Polityka prywatności Copyright © 2012 Chomikuj.pl
