Swiat_pasozytow

Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej
Portalu www.szkolnictwo.pl
Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie
w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie
i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania
w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.
ŚWIAT
PASOŻYTÓW
Pasożytem nazywamy organizm
(np. roślinny, zwierzęcy) żyjący
i rozwijający się, czasowo lub stale,
na innym lub w innym organizmie, który
jest jego żywicielem i któremu przynosi
szkodę.
Dziedzina biologii, która zajmuje się
pasożytami to parazytologia.
ŻYWICIEL:
organizm zwierzęcy lub roślinny, na
którym (lub, w którym) bytuje
organizm pasożytniczy należący do
innego gatunku.
ŻYWICIEL
ŻYWICIEL POŚREDNI
ŻYWICIEL OSTATECZNY
żywiciel, u którego
żerują postacie larwalne
nie osiągające
dojrzałości płciowej.
żywiciel w którym
pasożyt osiąga
dojrzałość płciową
i rozmnaża się.
CECHY PASOŻYTÓW:
• pasożyt jest mniejszy od swojego żywiciela i
często w (na) jednym żywicielu żyje ich
dużo;
• żyje kosztem żywego, zwykle jednego,
organizmu; osłabiając go, może
doprowadzić do śmierci;
• pasożyt jest zwykle wyspecjalizowany,
związany z konkretnymi gatunkami
żywicieli.
Pasożytnictwo jest zjawiskiem dość
rozpowszechnionym w przyrodzie i jest
przyczyną wielu chorób występujących
u żywicieli. Do chorób tych zaliczamy
m.in. bakteriozy, choroby wirusowe,
grzybice, choroby zakaźne,
pasożytnicze.
Pasożyty można klasyfikować
na różne sposoby:
• ze względu na miejsce bytowania;
• ze względu na czas pasożytowania;
• ze względu na ilość żywicieli;
Ze względu na miejsce bytowania
pasożyty dzielimy na:
ZEWNĘTRZNE
pasożytują na zewnątrz
organizmu, np.:
• wszy,
• pchły,
• pijawki.
WEWNETRZNE
pasożytują wewnątrz
organizmu, stanowią
bardzo liczną grupę,
np.:
• tasiemce
• glisty
Ze względu na czas pasożytowania
dzielimy je na:
CZASOWE
pasożytują
krótko, aby
pobrać pokarm
np.
kleszcze
wszy
pijawki
OKRESOWE
STAŁE
pasożytują
tylko w
pewnym stadium
rozwoju
np.
larwy gzów
pasożytują
przez
całe życie
np.
tasiemce
owsiki
Ze względu na ilość żywicieli
pasożyty dzielimy na:
JEDNODOMOWE
bytują tylko u jednego
żywiciela, np.:
• owsiki
• glista ludzka
WIELODOMOWE
zmieniają żywicieli,
np. :
• tasiemiec uzbrojony
• motylica wątrobowa
Do pasożytów zaliczamy:
•
•
•
•
•
•
•
niektóre wirusy,
wiele bakterii;
niektóre grzyby;
niektóre rośliny kwiatowe;
niektóre bezkręgowce;
wiele pierwotniaków;
niektóre ryby.
WIRUSY
Są to bezkomórkowe formy życia o
prostej budowie. Namnażają się tylko
w komórkach innych organizmów,
niszcząc je przy tym.
Wywołują wiele chorób np. grypę,
żółtaczkę, ospę wietrzną, różyczkę i
AIDS.
WIRUSY
WIRUS GRYPY
WIRUS HIV
(wywołuje groźną
chorobę AIDS)
BAKTERIE
Są to organizmy, które mają komórki o
prostej budowie, pozbawione jądra
komórkowego. Ich ciałem jest zwykle
pojedyncza komórka.
Bakterie są wszędzie. Niektóre z nich żywią
się kosztem innych żywych organizmów i
wywołują choroby, np. gruźlicę, cholerę, dur
brzuszny.
BAKTERIE
PAŁECZKA SALMONELLI
PRZECINKOWIEC
PRĄTEK GRUŻLICY
GRZYBY
PASOŻYTNICZE
Grzyby to organizmy cudzożywne,
jednokomórkowe lub wielokomórkowe.
Niektóre z nich są pasożytami i pobierają
potrzebny im do życia gotowy pokarm
z żywego organizmu. Atakują przede
wszystkim rośliny a także ludzi i zwierzęta.
GRZYBY
PASOŻYTNICZE
HUBY
Do grzybów
atakujących rośliny
należą np. buławinka
czerwona lub rdza
źdźbłowa atakujące
zboża oraz
huby atakujące
głównie osłabione lub
uszkodzone drzewa.
GRZYBY
PASOŻYTNICZE
BŁAWINKA CZERWONA
RDZA ŻDŻBŁOWA
GRZYBY
PASOŻYTNICZE
Grzyby pasożytnicze wywołują
u ludzi grzybice skóry, paznokci,
włosów a także narządów
wewnętrznych, powodowane
przez drożdże,
kropidlaki i inne.
Grzybica paznokcia
ROŚLINY
PASOŻYTNICZE
Istnieje też pewna grupa roślin, które same nie
przeprowadzają fotosyntezy i wykorzystują substancje
pokarmowe wytworzone przez zaatakowanego żywiciela,
np.:
Kania pospolita –
pasożyt
wielu
roślin uprawnych
Łuskiewnik różowy
- pasożytuje na
korzeniach drzew
ROŚLINY
PASOŻYTNICZE
Jemioła
jest półpasożytem zapuszczającym
rozgałęzione ssawki pod korę drzewa -gospodarza. Jest
rośliną zieloną - zatem sama potrafi syntetyzować
potrzebne do życia substancje za pomocą światła
słonecznego. Od drzewa - gospodarza potrzebuje jedynie
wody z solami mineralnymi.
PIERWOTNIAKI PASOŻYTNICZE
Pierwotniaki zalicza się do Protistów –
prostych organizmów jądrowych, nie
pasujących do innych królestw.
Wiele pierwotniaków pasożytuje na innych
organizmach i wywołuje choroby.
PIERWOTNIAKI PASOŻYTNICZE
Zarodziec malarii
przenoszony jest przez
komara widliszka,
pasożytuje
w czerwonych krwinkach
krwi
Świdrowiec gambijski
jest przenoszony
przez muchy tse-tse i
wywołuje u ludzi
ciężką chorobę –
śpiączkę afrykańską.
PŁAZIŃCE PASOŻYTNICZE
Wspólną cechą tych zwierząt
bezkręgowych jest spłaszczone
ciało. Część z nich jest pasożytami
np. tasiemce i przywry.
PŁAZIŃCE PASOŻYTNICZE
Motylica wątrobowa
• należy do przywr.
• Jest groźnym pasożytem
ssaków m.in. bydła.
Czasami można ją spotkać
u człowieka.
• ssak jest żywicielem
ostatecznym motylicy, a
żywicielem pośrednim 
ślimak – błotniarka
stawowa.
• osiąga długość ok. 2 cm.
PŁAZIŃCE PASOŻYTNICZE
Tasiemiec bąblowcowy –
pasożyt psów; człowiek
może się nim zarazić przez
kontakt z sierścią psa lub
jego odchodami
TASIEMIEC
Powszechnie występuje
tasiemiec uzbrojony i
nieuzbrojony.
Ich żywicielem ostatecznym jest
człowiek, natomiast pośrednim świnia (u tasiemca uzbrojonego)
lub bydło (u tasiemca
nieuzbrojonego)
NICIENIE PASOŻYTNICZE
Nicienie to zwierzęta bezkręgowe,
których ciało jest obłe w przekroju. Wiele
z nich jest pasożytami roślin, zwierząt i
ludzi. Pasożyty człowieka to np. owsiki,
glista ludzka, włosień spiralny.
NICIENIE PASOŻYTNICZE
Glista
człowiek może się nią
zarazić jedząc nie myte
owoce lub warzywa
Włosień spiralny
człowiek może się nim
zarazić jedząc zakażone
mięso wieprzowe
PIERŚCIENICE PASOŻYTNICZE
Należą do nich znane nam powszechnie
pijawki.
pijawka lekarska
pijawki rybie
STAWONOGI PASOŻYTNICZE
Wśród tak licznej i różnorodnej
grupy bezkręgowców
spotykamy także
wiele pasożytów.
STAWONOGI PASOŻYTNICZE
Pasożytnicze pajęczaki:
Świerzbowiec
Kleszcze - mogą
przenosić
choroby np.
kleszczowe zapalenie
mózgu, boreliozę.
wywołujący u ludzi
uciążliwą chorobę - świerzb
Pasożytnicze owady:
WSZY
PCHŁY
KOMARY
PRZYSTOSOWANIA DO
PASOŻYTNICTWA
1. Spłaszczone ciało i różne narządy czepne
(haczyki, przyssawki) np. u tasiemców –utrudnia
to wydalenie pasożyta z organizmu żywiciela
2. Zanik narządów ruchu i innych narządów
wewnętrznych np. przewodu
pokarmowego u tasiemca.
3. Zwielokrotnienie narządów rozrodczych i
ogromna produktywność.
PRZYSTOSOWANIA DO
PASOŻYTNICTWA c.d.:
4.
Zanik narządów zmysłów.
5. Zdolność do produkcji enzymów rozpuszczających tkanki
żywiciela i ułatwiających wnikanie do jego narządów lub
czepianie się.
6. Gruby oskórek chroniący przed działaniem enzymów
żywiciela.
7. Zdolność do oddychania beztlenowego.
8. Ciągłe przemieszczanie się utrudniające zlokalizowanie
pasożyta przez układ odpornościowy gospodarza
Pasożyty to organizmy, które żywią się kosztem
innych żywych organizmów.
Spotykamy je wśród zwierząt, roślin, grzybów,
pierwotniaków, bakterii i wirusów.
Wykształciły wiele przystosowań, które umożliwiają
im przeżycie w ciele (lub na ciele) gospodarza.
Pasożyty wywołują wiele groźnych chorób. Jeśli
jednak będziemy przestrzegać podstawowych zasad
higieny i spożywać pokarmy świeże i z pewnych
źródeł to unikniemy spotkania z pasożytami.
LITERATURA:
1.,, Biologia XXI,, dla gimnazjum pod red.
Andrzeja Jerzmowskiego;
2. Biologia,, Krystyna Stępińska , wyd. GREG
3.Encyklopedia multimedialna
4. Wikipedia
5. ,, Szkolny przewodnik Biologia,, B.
Żarnowska wyd. ParkEdukacja