1 września 1939 r. o godz. 6 i 11 niemieckie samoloty Dornier Do 17 F,
należące do 14. Pułku Lotnictwa Rozpoznawczego Luftwaffe (trzy
eskadry po 10 maszyn) zbombardowały krośnieńskie lotnisko. Bomby
spadły także na Zakłady Gumowe Wudeta. Trzeci nalot miał miejsce
6 września. W wyniku bombardowań zginęło kilkanaście osób.
Mieszkańców miasta ogarnęła panika i zaczęli masowo opuszczać
miasto kierując się w stronę Lwowa.
Dnia 8 września do Krosna wdarł się zmotoryzowany oddział
Niemców z I Dywizji Górskiej gen. Kublera. Po krótkiej walce
miasto zostało zajęte. Zaczęła się okupacja hitlerowska.
Przez cały okres okupacji Niemcy stosowali srogi terror wobec krośnian:
•
grudzień 1939 r. – rozstrzelanie przez Niemców na skarpie
franciszkańskiej lotników polskich wziętych do niewoli.
•
lipiec 1940 r. – aresztowania krośnieńskich nauczycieli i wywiezienie
ich do więzienia w Jaśle i do obozów koncentracyjnych.
•
1942–1943 – w parku na Zawodziu hitlerowcy rozstrzelali około
11 osób z Krosna i z terenu brzozowskiego (np. 23.01.1943 r.
rozstrzelano tu 8 osób)
Krosno przed wojną zamieszkiwało Krosno ok. 2,5 tysiąca Żydów. Pierwsza
selekcja wśród żydowskiej ludności Krosna odbyła się 10 sierpnia 1942 roku.
Część ludzi wywieziono m.in. do obozu w Bełżcu (około 1000 osób) Na
cmentarzu izraelickim w Krośnie rozstrzelano 120 Żydów. Tego samego dnia
utworzono krośnieńskie getto, które obejmowało tylko jedną ulicę w mieście
- ulicę Franciszkańską, gdzie stłoczono około 600 osób.
4 grudnia 1942 roku hitlerowcy rozpoczęli likwidację getta. Jesienią 1943 r.
większość pozostałych jeszcze przy życiu krośnieńskich Żydów została
wywieziona do obozu zagłady w Bełżcu i obozu karnego w Szebniach, skąd
po 4 miesiącach pobytu wszyscy znaleźli się w KL Auschwitz-Birkenau.
Cmentarz żydowski w Krośnie
Bezwzględnej polityce okupanta już od pierwszych dni wojny zaczęto się
przeciwstawiać, tworząc organizacje konspiracyjne. Już jesienią 1939 roku
powstała Młoda Polska pod przywództwem Zenona Soboty, która
przyłączyła się do Tajnej Organizacji Wojskowej, a następnie do Związku
Walki Zbrojnej. Początki najsilniejszej i najaktywniejszej organizacji
wojskowej, jaką był ZWZ, a potem Armia Krajowa, sięgają końca roku 1939.
Pierwszym komendantem i organizatorem ZWZ w krośnieńskim był
por. rez. Józef Cząstka ps. "Kotwicz".
Pomnik AK w Krośnie
przy ul. Niepodległości
26 sierpnia 1944 Niemcy wydali zarządzenie ewakuacji miasta
i o wysadzaniu budynków w Krośnie oraz ochrona grodu przez
Pluton Lamparta Kompanii Bekasa
30 sierpnia 1944 – rozbrojenie oddziału hitlerowskiego przywożącego
ładunki wybuchowe przy byłym starostwie i następnej grupy zakładającej je
przy kinie, oraz wrzucenie bomb do Lubatówki
2 września 1944 – rozbrojenie grupki hitlerowców, na lotnisku.
11 września 1944 – po kilkudniowych walkach, odbicie miasta przez wojska
sowieckie 241. Dywizji Piechoty (atakującej od Głowienki lotniska) i 140.
Dywizji 38. AR Frontu Białoruskiego od Korczyny, przy wsparciu 12.
Brygadą Pancerną (z 4 Korpusu Pancernego Gwardii), które wkroczyły do
Krosna.
W wyniku walk, wiele budynków zostało zniszczonych i zginęło
około 70 mieszkańców w mieście oraz w okolicy.
W wyniku II wojny światowej Krosno poniosło ogromne straty.
Wyjątkowo duże były ofiary w ludziach. Wielu mieszkańców miast
i powiatu zginęło w obozach koncentracyjnych, w czasie
pojedynczych łapanek, masowych egzekucji, a także w walce zbrojnej.
Okupanci zniszczyli większość zakładów przemysłowych.
Zdewastowano i wywieziono urządzenia produkcyjne z Huty Szkła,
Zakładów Przemysłu Lnianego. Jeszcze w początkach 1939 r.
zdemontowano fabrykę "Wudeta", której już nie uruchomiono po
roku 1944.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_Krosna#I
I_wojna_.C5.9Bwiatowa – domena publiczna
https://www.facebook.com/pages/StareKrosno/486362418073155 - domena publiczna
http://www.krosno24.pl/miasto.php?podstr=his
toria/tekst - domena publiczna
http://www.krosnocity.pl/index.php?option=co
m_k2&view=item&id=155 – domena publiczna
http://www.napoleon.nazwa.pl/gimnazjum/inf
opage.php?id=309 – domena publiczna
Przygotowała:
Aleksandra Kubiniec
