Parlament

Parlament
1
Art. 10 Konstytucji RP
(zasada trójpodziału)

władza ustawodawcza –

Sejm i Senat
władza wykonawcza –
Prezydent RP i Rada
Ministrów

władza sądownicza –
sądy i trybunały
2
Geneza
parlamentum (średniowieczna łacina) kolegialny organ obradujący nad sprawami państwa
Anglia:
w Plea Roll z 1236 r. i w Chancery Roll z 1242 r.
Od
1265 r. nazwy “parlament” zaczęto w Anglii używać dla
wspólnych zjazdów feudałów świeckich i duchownych oraz
przedstawicieli rycerstwa i miast
3
4
Struktura parlamentu

Jednoizbowy
Wieloizbiowy (od 2 do 5)

A. Esmain:

„podział ciała prawodawczego na dwie izby

zapobiega uniesieniom i błędom, którym z
taką łatwością ulega zgromadzenie
obradujące”
5


Pomarańczowy – jednoizbowe
Niebieski – dwuizbowe
6
Parlamenty jednoizbowe
• National People's Congress in the
People's Republic of China
• Legislative Yuan of the Republic
of China (Taiwan)
• Croatian Sabor
• National Assembly of People’s
Power of Cuba
• The Folketing of Denmark
• Parlamento Nacional of East Timor
• The Eduskunta of Finland
• The Vouli ton Ellinon of Greece
• The Althing of Iceland
• Knesset of Israel
• National Assembly of Iraq
• The Landtag of Liechtenstein
• The National Assembly of
Mauritius
• New Zealand Parliament
• The Storting of Norway (2009)
• Assembly of the Republic of
Portugal Assemblée Nationale of
Seychelles
• Gukhoe of South Korea
• Parliament of Singapore
• National Congress of Honduras
• Parliament of Sri Lanka
• The Riksdag of Sweden (1971)
• Turkey's Grand National Assembly
• Asamblea Nacional of Venezuela
• Scottish Parliament
• The Parliaments of Spanish
Autonomous Communities
• The Nebraska State Legislature
• Colonial legislatures of
Pennsylvania and Georgia
• All German state parliaments
7

Pekin – 14 marca 2006 r.
wystąpienie premiera Wen Jiabao's
8
Bikameralizm





państwa federalne
państwa unitarne
tradycje arystokratyczne
części składowe państw federalnych
państwa arabskie (reformy)
9
Bikameralizm w państwach
federalnych
•
•
•
•
•
•
•
Argentyna,
Australia,
Belgia,
Brazylia,
Kanada,
Niemcy,
Indie,
•
•
•
•
•
•
•
Malezja,
Pakistan,
Rosja,
Afryka Południowa,
Hiszpania, (prawie)
Szwajcaria,
USA
10
Washington DC Capitol
11
Tradycje arystokratyczne


Wielka Brytania
Japonia (do zakończenia II wojny światowej)
12
Bikameralizm w państwach
unitarnych
•
•
•
•
•
Japonia,
Francja,
Włochy,
Holandia
Filipiny,
• Republika
Czeska,
• Republika
Irlandii,
• Rumunia,
• Polska,
13
części składowe państw
federalnych


W federacjach takich jak USA i
Australia również części składowe
mają parlamenty dwuizbowe
Wyjątki:
Nebraska (USA)
 Queensland (Australia)

14
Państwa arabskie (reformy)

Bahrajn – od 2002 system dwuizbowy
Chamber of Deputies,
 Shura Council

15
Model trzyizbowy

Afryka południowa




House of Assembly — 178 członków,
House of Representatives — 85 członków,
House of Delegates — 45 członków,
Simon Bolivar (Ameryka Południowa)



Chamber of Tribunes
Senate,
Censors
16
Polska

Sejm RP
Senat RP

Zgromadzenie Narodowe

(art. 114 Konstytucji RP)
17
Zgromadzenia Narodowe




Czy ZN jest odrębnym organem ?
zostało wymienione i nazwane przez
konstytucję,
dysponuje własnymi kompetencjami,
może przyjąć własny regulamin ZN
18
Zgromadzenie Narodowe - kompetencje
przyjmuje przysięgę od nowo wybranego prezydenta (art.
130 Konstytucji RP)
uznaje trwałą niezdolność prezydenta do sprawowania
urzędu ze względu na stan zdrowia (art. 131 ust. 2 p. 4)
●
●
stawia prezydenta w stan oskarżenia
●
wysłuchuje orędzia prezydenta
●
uchwala własny regulamin
19
Kadencja parlamentu


Kadencja (łac. cadentia - upadek)
określony przez prawo okres pełnienia
danej funkcji (urzędu) przez urzędnika
lub organ pochodzący z wyboru.
Określona w konstytucji kadencja
Sejmu i Senatu trwa 4 lata.
20

Długość kadencji


– od 3 miesięcy do 12 lat (historycznie)
Obecnie: 4 -5 lat
21
Skrócenie kadencji Sejmu
na mocy własnej uchwały podjętej
większością, co najmniej 2/3 głosów
ustawowej liczby posłów,
● Przez Prezydenta RP:
● obligatoryjnie w wypadku nie powołania
rządu przez Sejm w ramach tzw. trzeciej
procedury
● fakultatywnie w wypadku nie przedłożenia
do podpisu ustawy budżetowej w terminie
4 miesięcy od skierowania do Sejmu
●
22
Przedłużenie kadencji
Przedłużenie kadencji obu izb byłoby możliwe
wyłącznie w drodze zmiany konstytucji
●
Jedynym wyjątkiem jest przedłużenie kadencji obu izb
w czasie trwania stanu nadzwyczajnego do 90 dni po
jego zakończeniu.
●
23
Sejm składa się z 460 posłów, wybieranych w
wyborach powszechnych, równych,
bezpośrednich, proporcjonalnych, w
głosowaniu tajnym.
24
Funkcje Sejmu





Funkcje Sejmu możemy podzielić na:
ustrojodawczą,
ustawodawczą,
kreacyjną,
kontrolną.
25
Funkcja ustrojodawcza


Funkcja ustrojodawcza polega na
określaniu zasad ustroju politycznego
i społeczno-gospodarczego.
Realizując swój udział w wykonywaniu
tej funkcji Sejm uczestniczyć może w
procedurze nowelizacji konstytucji
26
Funkcja ustawodawcza


Funkcja ustawodawcza jest najważniejszą
kompetencją organu
przedstawicielskiego, jakim jest Sejm.
Polega na stanowieniu prawa
27
Funkcja kontrolna


Funkcja ta polega na kontroli sprawowanej przez
Sejm nad działalności innych organów
państwowych (w szczególności Rady Ministrów).
Kontrola taka może być wykonywana:




przez Sejm działający in pleno,
przez komisje sejmowe,
przez parlamentarzystów działających indywidualnie.
Sejm, w realizacji funkcji kontrolnej dysponuje
również wyspecjalizowanym organem, jaki jest
Najwyższa Izba Kontroli.
28
Funkcja kreacyjna

Kompetencje kreacyjne polegają na
powoływaniu przez Sejm innych organów
państwowych. Kompetencje te możemy
podzielić na:



wykonywane samodzielnie przez Sejm (np.
powołanie składu trybunału Konstytucyjnego),
wykonywane przez Sejm z uczestnictwem Senatu
(np. powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich,
wykonywane przez Sejm na wniosek innych
organów (np. powoływanie na wniosek
prezydenta Prezesa Narodowego Banku
Polskiego).
29
Działalność Sejmu wkraczająca w sferę
zarezerwowaną dla organów innych władz






- art. 89 – 90 Konstytucji RP
- art. 116 Konstytucji RP
- art. 171 ust. 3 Konstytucji RP
- art. 230 ust. 1 Konstytucji RP
- art. 231 Konstytucji RP
- art. 232 zd. 2 Konstytucji RP
30
Dziękuję
i do zobaczenia
31