Zapalenie płuc

Zapalenie płuc u osób starszych
Maria Korzonek
Wydział Nauk o Zdrowiu PUM
Starzenie się układu
oddechowego
• Zmniejszenie ruchomości klatki piersiowej
• Spadek sprężystości miąższu płucnego
• Upośledzenie mechanizmów obronnych
dróg oddechowych
• Zmniejszenie rezerwy czynnościowej
organizmu i spadek sprawności
mechanizmów wyrównawczych
• U osób w podeszłym wieku łatwiej, niż u
osób młodszych w przebiegu zapalenia płuc
dochodzi do rozwoju ostrej
niewydolności oddechowej
Wiek jako czynnik ryzyka
rozwoju zapalenia płuc
• Spadek odporności komórkowej związanej
z
czynnością
granulocytów
obojętnochłonnych ( p/bakteryjnej)
• Wielochorobowość ( cukrzyca, choroby
nerek, wątroby, niedożywienie, POCHP,
choroby nowotworowe zwłaszcza rak
płuca)
• Palenie tytoniu, zanieczyszczenie powietrza
Zapadalność na zapalenie płuc
• Rocznie zapada w Europie 25 mln osób, a
koszty leczenia wynoszą 10 mld Euro
• W zależności od obszaru Europy od 3-40
przypadków na 1000 osób rocznie i wzrasta
wraz z wiekiem populacji
• W grupie > 85r.ż. zapadalność 94/1000
mieszkańców (5- letnie badania w Holandii)
Śmiertelność w zapaleniu płuc
• Ryzyko zgonu osób > 75r.ż jest 6-krotnie
wyższe niż u młodszych (badania fińskie)
• W Portugalii umiera aż 25% > 75 r. ż.
podczas gdy u osób < 50 r. ż. jedynie 4,5%
• W Wlk. Brytanii umiera prawie połowa
chorych > 85 r. ż. tj. 8-krotnie więcej niż
osób < 65 r. ż.
Śmiertelność w zapaleniu płuc
• Zwiększone ryzyko zgonu utrzymuje się
przez kilka lat po przebytym zapaleniu
płuc, a w ciągu roku po hospitalizacji z
powodu zapalenia płuc umiera więcej
chorych niż w ostrej fazie choroby - wynik
przestrojenia immunologicznego organizmu
Podział
• Okoliczności zakażenia:
– Pozaszpitalne CAP community-acquired pneumonia
– Szpitalne HAP hospital- acquired pneumonia w tym
związane z wentylacja mechaniczną
– Związane z pobytem w domu opieki NHAP nursing
home-acquired pneumonia
– Zachłystowe zapalenie płuc AP aspiration pneumonia u
osób z zaburzeniami połykania, w domach opieki,
kolonizacja jamy ustnej patogennymi bakteriami
Pozaszpitalne zapalenie płuc
Etiologia
• Streptococcus pneumoniae ( ok. 70%)
• Haemophilus influenzae
• Mycoplasma pneumoniae
• Patogeneza: mikroaspiracje treści z górnych dróg
oddechowych, zachłyśnięcie, wziewnie (droga
kropelkowa);
• Czynniki sprzyjające: wiek, palenie tytoniu, niewydolność
serca, POChP, cukrzyca, leczenie GKS, próchnica, alc,
narkotyki.
Objawy kliniczne
• Gorączka (>38oC);
• Dreszcze, poty;
• Bóle w klatce piersiowej o charakterze
opłucnowym;
• Kaszel;
• Odkrztuszanie plwociny (ropnej);
• Duszność;
• Przyspieszenie oddechu.
Badanie przedmiotowe
• Stłumienie odgłosu opukowego;
• Rzężenia drobnobańkowe;
• Wzmożone drżenie głosowe nad obszarem
nacieku zapalnego;
• Szmer oskrzelowy;
• Płyn w opłucnej  stłumienie odgłosu
opukowego, zniesienie drżenia głosowego,
osłabienie szmerów oddechowych
Objawy kliniczne u osób
starszych
• Postępujące osłabienie ( pacjent doznaje
upadku, z dnia na dzień staje się leżący,
niesamodzielny, występuje nietrzymanie
moczu)
• Gwałtowne pogorszenie stanu ogólnego
( nagle pogorszenie sprawności fizycznej i
codziennego funkcjonowania)
Objawy kliniczne u osób
starszych
• Zaburzenia świadomości ( zaburzenia
uwagi i myślenia, majaczenia z urojeniami i
pobudzeniem ruchowym, czy też senność i
spadek aktywności wynikające ze
zmniejszonej rezerwy OUN)
• Tachypnoe > 25 oddechów / min – czasem
jedyny charakterystyczny objaw zap. płuc
Objawy kliniczne u osób
starszych
• Kaszel – może nie występować - brak siły
mięśni oddechowych
• Duszność – może nie występować –
odczuwanie duszności jest zmniejszone u
osób starszych
• Gorączka – często przebieg bezgorączkowy
• Ból opłucnowy – może nie odczuwać –
zaburzenia funkcji poznawczych
Objawy kliniczne u osób
starszych
• Tachycardia – może nie występować –
osłabienie funkcji ukł. autonomicznego
• Zmiany osłuchowe mogą być trudne do
stwierdzenia brak głębokiego wdechu,
utrwalone zmiany wcześniejsze np. zrosty
Ocena ciężkości zapalenia płuc
skala CRB - 65
Symbol
• Świadomość ( confusion) C
• Częstość oddychania
• ( respiratory rate) R
• Ciśnienie tętnicze
• ( blood pressure) B
• 65 ( age)
Objaw
• Zaburzona 1 punkt
• . 30/min
1 punkt
• < 90/60mmHg 1 punkt
• > 65 lat
1 punkt
• Punktacja od 0-4punktów –
czy chory hospitalizowany,
czy OIOM, czy w domu
Badania pomocnicze
• Lab: OB.,  CRP, leukocytoza z przewagą
granulocytów obojętnochłonnych (etiologia
bakteryjna);wydolność nerek, wątroby, jonogram
• Ocena utlenowania krwi: hipoksemia;
• RTG klatki piersiowej: zacienienia miąższowe o
różnej lokalizacji i rozległości;
– lity naciek zajmujący segment lub płat + bronchogram
powietrzny  pneumokokowe zapalenie płuc;
– zmiany wieloogniskowe + ropnie + odma 
gronkowcowe zapalenie płuc
Badania pomocnicze
• Badania mikrobiologiczne: plwocina, krew,
wydzielina oskrzeli, popłuczyny oskrzelowopęcherzykowe, płyn opłucnowy; badania
serologiczne;
• Bronchoskopia.
Atypowe zapalenie płuc
• Spowodowane przez:
– Chlamydia pneumoniae
– Mycoplasma pneumoniae
– Legionella pneumophila
Leczenie
• Antybiotykoterapia (amoksycylina,
makrolidy, cefalosporyny, fluorochinolony),
• Mukolityki,
• Paracetamol,
• Płyny.
Powikłania
• Wysięk w jamie opłucnej
• Ropniak opłucnej
• Ropień płuca
Zapalenie płuc u osób w stanie
immunosupresji
•
•
•
•
•
Tbc
Grzyby (aspergillus, candida)
Pneumocystis carinii
Prątki niegruźlicze
Wirusy
Szpitalne zapalenie płuc
• Zapalenie płuc, które wystąiło po 48 h od
przyjęcia do szpitala u chorego
niezaintubowanego w chwili przyjęcia;
• Etiologia:
– pierwsze 4 dni hospitalizacji- te same bakterie, które
wywołują PZP;
– od 5 dnia- szczepy wielolekooporne- tlenowe pałeczki
Gram-ujemne: Pseudomonas aeruginosa, Escherichia
coli, Klebsiella pneumoniae, Acinetobacter, Legionella
pneumophila, S. Aureus.
Leczenie
• Hospitalizowani > 5 dni – leczenie skojarzone;
– P. aeruginosa: cefalosporyny (cefepim, ceftazydym),
karbapenemy (imipenem, meropenem), -laktamy z
inhibitorem -laktamazy – piperacylina + tazobaktam +
fluorochinolon;
– L. Pneumophila: makrolid;
– MRSA: wankomycyna, linezolid.
Antybiotykoterapia
• Pneumokokowe zapalenie płuc: z wyboru: penicylina lub
amoksycylina, alternatywnie: cefalosporyny II i III
generacji, makrolidy, klindamycyna, fluorochinolony (nie
ciprofloksacyna);
• Haemophilus influenzae: z wyboru: amoksycylina,
ampicylina, alternatywnie: cefalosporyny;
• Mycoplasma pneumoniae: makrolidy, tetracykliny,
fluorochinolony;
• Chlamydia pneumophila:makrolidy, tetracykliny,
fluorochinolony;
• Legionella pneumophila: makrolidy, tetracykliny,
fluorochinolony, ew. + ryfampicyna;
Antybiotykoterapia
• Gronkowcowe zapalenie płuc: półsyntetyczne penicyliny
p-gronkowcowe (kloksacylina), cefalosporyny II i III
generacji, aminopenicyliny + inhibitory beta-laktamaz;
• Beztlenowe zapalenie płuc: penicylina G, amoksycylina +
klawulanian, klindamycyna;
• Klebsiella pneumoniae: amoksycylina + inhibitor betalaktamaz, karbapenem, aminoglikozyd;
• Pseudomonas aeruginosa: piperacylina + aminoglikozyd
(alternatywnie: karbapenem, monobaktam lub
cyprofloksacyna z aminoglikozydem);
Rehabilitacja chorych na
zapalenie pluc
• Ćwiczenia grup mięśniowych kończyn
górnych i dolnych
• Ćwiczenia oddechowe
• Pionizacja ( uwaga na objawy hipotonii
ortostatycznej)
• Trening czynności samoobsługowych
Prewencja zapalenia płuc
• Szczepionka przeciwgrypowa
• Szczepionka p/pneumokokom jednorazowo
( obecnie dostępna 23 –walentna)
• Trwają badania nad szczepionką
pneumokokową 10 i 14 –walentną o
większej immunogennosci
• Edukacja antynikotynowa
Leczenie zapalenia płuc u osób
starszych
• Kluczem do sukcesu jest całościowa ocena
pacjenta i dobra współpraca
interdyscyplinarna między lekarzem,
pielęgniarką, dietetykiem, fizjoterapeutą
Dziękuje za uwagę