1 Prof. dr hab. Barbara Tuchańska Katedra Epistemologii i Filozofii

1
Prof. dr hab. Barbara Tuchańska
Katedra Epistemologii i Filozofii Nauki UŁ
FILOZOFIA NAUKI
Prowadzący: prof. dr hab. Barbara Tuchańska.
Rodzaj zajęć: seminarium doktorskie.
Poziom i wymiar przedmiotu: monograficzne, 30 godz., semestr zimowy.
Warunki zaliczenia: koniecznymi warunkami zaliczenia są: obecność na zajęciach i
aktywny udział w nich.
Wymagania wstępne: nie ma.
Proponowany termin: poniedziałek 13.00-14.30.
Cel zajęć: zapoznanie słuchaczy z najważniejszymi wątkami neopozytywistycznej
filozofii nauki, czyli koncepcjami dotyczącymi kryteriów oddzielenia nauki od nienauki, teorii naukowych, roli doświadczenia w nauce, wyjaśniania i przewidywania
oraz rozwoju nauki. Prezentacjom tym towarzyszyć będą analizy krytyczne tych
ustaleń.
Literatura podstawowa:
1. Adam Grobler, Metodologia nauk, Kraków, 2006, s. 60-80, 88-9, 103-7, 111-5, 14256, 164-75, 187-90, 196-203
2. T. S. Kuhn, Struktura rewolucji naukowych, Fundacja Aletheia, Warszawa 2001.
Szczegółowy program
1-2. Źródła filozofii nauki: pozytywizm
(a) B. Tuchańska, Rozwój poznania jako proces społeczny. Warszawa: PWN,
1982, ss. 196-234.
3-4. Neopozytywistyczne kryteria demarkacji nauki: nauka – nie-nauka
(a) A. Grobler, Metodologia nauk, Kraków, 2006, s. 60-5.
(b) P. Zeidler, „Czy alchemia była protochemią? Studium metodologicznohistoryczne”, w: Pogranicza nauki. Protonauka - paranauka - pseudonauka,
red. J. Zon, Lublin 2009, s. 151-63.
(c) B. Tuchańska, Kryteria naukowości. Nauka – nienauka, czy raczej my –
inni? „Przegląd Filozoficzny - Nowa Seria”, r. 13, 2004 nr 3 (51), s. 95-110.
5-6. Teorie naukowe
(a) A. Grobler, Metodologia nauk, op. cit., ss. 142-51, 164-7, 187-91.
(b) B. Tuchańska, „Uniwersalność praw nauki a związek dyscyplin
nomologicznych z historycznymi”, [w:] Historyzm i jego obecność w praktyce
naukowej, red. J. Kmita, K. Łastowski. Warszawa: PWN, 1990, s. 57-81.
(c) B. Tuchańska, „Nieuniwersalność praw nauki, historyczność wszystkiego i
specyfika humanistyki”, w: Nowy idiografizm?, red. K. Łukasiewicz,
Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Prace Kulturoznawcze XI, 2010,
s. 15-26.
7. Rola doświadczenia w nauce – eksperyment i pomiar
(a) A. Grobler, Metodologia nauk, op.cit., s. 65-75, 151-6 (64), 168-75.
2
8-9. Wyjaśnianie i przewidywanie
(a) A. Grobler, Metodologia nauk, op. cit., s. 103-7, 111-5.
(b) B. Tuchańska, „Co jest wyjaśniane w nauce? Krytyka Hemplowskiego ujęcia
eksplanandum”, [w:] Współczesna filozofia nauki, red. T. Buksiński. Poznań:
Wydawnictwo Naukowe UAM, 1991, s. 59-79.
(c) B. Tuchańska, Problem wyjaśniania rozważany w perspektywie socjologii.
„Przegląd Socjologiczny”, nr. 37, 1989, s. 11-35.
10. Problem jedności nauki: redukcjonizm - holizm
(a) A. Grobler, Metodologia nauk, op. cit., s. 196-201.
11-12. Rozwój nauki
(a) A. Grobler, Metodologia nauk, op. cit., s. 78-80, 88-9, 201-3.
(b) T. S. Kuhn, Struktura rewolucji naukowych.
(c) B. Tuchańska, Kuhnowskie pojęcie paradygmatu a problem opisania
rozwoju nauki. „Zagadnienia Naukoznawstwa”, t. XXIII nr. 89, 1987, s. 69-84.
(d) B. Tuchańska, „Historyczność nauki ujęta inaczej”, [w:] Ideały nauki i
konflikty wartości. Studia złożone w darze Profesorowi Stefanowi
Amsterdamskiemu, red. E. Chmielecka, J. Jedlicki, A. Rychard. Wydawnictwo
IFiS PAN, Szkoła Nauk Społecznych przy IFiS PAN, Warszawa 2005, s. 51-70.