Instytucje rynku finansowego
advertisement
INSTYTUCJE RYNKU FINANSOWEGO AGENDA INSTYTUCJE NADZORCZE I REGULACYJNE ORGANIZACJE SAMORZĄDOWE ORGANIZACJE KOMERCYJNE 2 INSTYTUCJE NADZORCZE I REGULACYJNE Instytucje nadzorcze i regulacyjne Komisja Nadzoru Finansowego Giełda Papierów Wartościowych Centralna Tabela Ofert Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych Narodowy Bank Polski Rada Polityki Pieniężnej Bankowy Fundusz Gwarancyjny Krajowa Izba Rozliczeniowa 4 KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO Komisja Nadzoru Finansowego to organ administracji państwowej sprawujący niezależny, zintegrowany nadzór finansowy nad: sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym, rynkiem ubezpieczeniowym, rynkiem emerytalnym, instytucjami pieniądza elektronicznego. Powstała 19 września 2006 r. na mocy ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym Przejęła kompetencje Komisji Papierów Wartościowych i Giełd, Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, a od 1 stycznia 2008 r. także kompetencje Komisji Nadzoru Bankowego. 5 KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO Zadania KNF podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego; podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjności; podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego; udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym, ubezpieczeniowym i emerytalnym 6 KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO Zadania KNF stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego, w szczególności sporów wynikających ze stosunków umownych między podmiotami podlegającymi nadzorowi Komisji a odbiorcami usług świadczonych przez te podmioty; wykonywanie innych zadań określonych ustawami. 7 KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO Cele KNF Celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, zaufania do rynku finansowego, a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku. 8 KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO W skład Komisji wchodzą: Przewodniczący Andrzej Jakubiak powoływany przez Prezesa Rady Ministrów na pięcioletnią kadencję. dwóch zastępców przewodniczącego powoływanych i odwoływanych przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Przewodniczącego. czterech członków (przedstawiciele): Przedstawiciel Ministra Finansów (Minister właściwy ds. instytucji finansowych albo jego przedstawiciel), Przedstawiciel Ministra Pracy i Polityki Społecznej (Minister właściwy ds. zabezpieczenia społecznego albo jego przedstawiciel), Pierwszy wiceprezes Narodowego Banku Polskiego (Prezes Narodowego Banku Polskiego albo delegowany przez niego Wiceprezes Narodowego Banku Polskiego), Przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej ds. finansów publicznych. Komisja może nakładać kary pieniężne w przypadkach określonych w ustawie. Należności z tytułu nakładanych kar pieniężnych stanowią dochód budżetu państwa. 9 KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO KNF udziela zezwoleń i prowadzi rejestr: firm inwestycyjnych (banki prowadzące działalność maklerską, domy maklerskie, zagraniczne firmy inwestycyjne, zagraniczne instytucje kredytowe), agentów firm inwestycyjnych, banków powierniczych, towarzystw i funduszy inwestycyjnych, podmiotów prowadzące obsługę funduszy inwestycyjnych, przedstawicielstw podmiotów zagranicznych, powszechnych towarzystw emerytalnych i otwartych funduszy emerytalnych, pracowniczych towarzystw emerytalnych i pracowniczych funduszy emerytalnych, podmiotów prowadzących rynki regulowane, towarzystw ubezpieczeń. 10 KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO Nadzór bankowy Zgodnie z ustawą Prawo bankowe celem nadzoru jest zapewnienie: bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach bankowych, zgodności działalności banków z przepisami prawa oraz z decyzją o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku. Zgodnie z ustawą o nadzorze nad rynkiem finansowym od 1 stycznia 2008 r., nadzór bankowy jest sprawowany przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF). Utworzenie niezależnego, zintegrowanego nadzoru finansowego to decyzja wymuszona przez zmiany na rynku: rosnące znaczenie międzynarodowych grup finansowych oraz wzajemne przenikanie się produktów finansowych. 11 KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO Funkcje nadzoru bankowego licencyjna – udzielanie zezwoleń kontrolna – przeprowadzanie stałych i możliwie szybkich analiz sytuacji banków i całego sektora bankowego badanie przestrzegania limitów koncentracji zaangażowań, badanie przestrzegania określonych przez KNF norm dopuszczalnego ryzyka w działalności banków, zarządzania ryzykiem działalności, ocena sytuacji finansowej banków - badanie wypłacalności, jakości aktywów, płynności płatniczej, wyniku finansowego banków, badanie jakości systemu zarządzania bankiem (systemu zarządzania ryzykiem i kontroli wewnętrznej), badanie zgodności udzielanych kredytów, pożyczek pieniężnych, akredytyw, gwarancji bankowych i poręczeń oraz emitowanych bankowych papierów wartościowych z przepisami, badanie zabezpieczenia i terminowości spłaty kredytów i pożyczek pieniężnych. dyscyplinarna – bezpośrednie oddziaływanie na banki, możliwość zastosowania przymusu i określonych w prawie sankcji regulacyjna – wyznaczenie minimalnych standardów bezpieczeństwa w 12 działalności bankowej (tzw. norm ostrożnościowych) KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO Rynek ubezpieczeń czuwa nad całością działań towarzystw ubezpieczeniowych w Polsce chroni prawa i interesy osób ubezpieczonych zapobiega utracie płynności przez towarzystwa i ich braku wypłacalności wydaje zezwolenia na działalność brokera i pośrednika ubezpieczeniowego kontroluje towarzystwa, brokerów i pośredników 13 KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO Rynek emerytalny pełni nadzór nad otwartymi funduszami emerytalnymi oraz wydaje zezwolenia na ich działalność prowadzi rejestrację pracowniczych programów emerytalnych i pełni nadzór nad ich prawną realizacją chroni interesy uczestników otwartych funduszy emerytalnych oraz pracowniczych programów emerytalnych prowadzi działalność informacyjno-edukacyjną 14 GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH powstała 16 kwietnia 1991 roku założona przez Skarb Państwa jako spółka akcyjna kapitał zakładowy GPW wynosi 42 mln zł i jest podzielony na 12.174.400 akcji imiennych o wartości nominalnej 1 złoty każda oraz 29.797.600 akcji zwykłych imiennych serii B o wartości nominalnej 1 złoty, nie dających prawa do dywidendy 15 GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH Celem Giełdy Papierów Wartościowych jest: organizowanie publicznego obrotu papierami wartościowymi (prowadzenie giełdy papierów wartościowych) promowanie obrotu papierami wartościowymi upowszechnianie informacji związanych z obrotem papierami wartościowymi 16 GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH Do podstawowych zadań giełdy można zaliczyć: organizowanie handlu papierami wartościowymi (koncentrację w jednym miejscu i czasie ofert kupujących i sprzedających w celu wyznaczenia kursu i realizacji transakcji) ustalanie kursów papierów wartościowych w oparciu o zlecenia kupujących i sprzedających, stąd też zwany jest on rynkiem kierowanym zleceniami licencjonowanie uczestników handlu ustalanie zasad giełdowych oraz kontrola ich przestrzegania zapewnianie przejrzystości rynku, równego dostępu do informacji i zawierania transakcji 17 GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH Zasady działania Giełdy określają: Ustawa o Obrocie instrumentami finansowymi Statut Giełdy Regulamin Giełdy 18 GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH Akcjonariuszami giełdy mogą być: domy maklerskie Skarb Państwa (w 2007 roku akcje będące w posiadaniu Skarbu Państwa stanowiły 98,81% kapitału zakładowego) banki towarzystwa funduszy inwestycyjnych towarzystwa emerytalne zakłady ubezpieczeń emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu i notowanych na giełdzie 19 GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH Organami Giełdy są: Walne Zgromadzenie Rada Giełdy Zarząd Giełdy 20 GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH Zarząd składa się z 5 osób: prezesa wybranego na okres trzech lat przez Walne Zgromadzenie czterech członków kieruje bieżącą działalnością Giełdy określa zasady wprowadzania papierów wartościowych do obrotu, określa datę rozpoczęcia działania członka giełdy na giełdzie na wniosek członka giełdy, nadzoruje działalność maklerów giełdowych i członków giełdy w zakresie obrotu giełdowego. 21 GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH Rada Giełdy składa się z 12 przedstawicieli: banków domów maklerskich instytucji finansowych izb gospodarczych Emitentów nadzoruje działalność Giełdy, dopuszcza do obrotu giełdowego papiery wartościowe, decyduje o nadaniu lub cofnięciu statusu członka giełdy. 22 GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. jest najbardziej znaczącą i spektakularną częścią rynku wtórnego Giełda traktowana jest jako miejsce: wyceny kapitału oceny możliwości rozwojowych podmiotów gospodarczych miejsce stanowiące barometr gospodarki 23 BONDSPOT W roku 2009 GPW stała się większościowym udziałowcem MTS CeTO, która 18.09.2009 zmieniła nazwę na BondSpot SA jest spółką akcyjną prowadzącą regulowany rynek pozagiełdowy i mogącą tworzyć platformy elektronicznego obrotu papierami wartościowymi i instrumentami finansowymi na rynku nieregulowanym niepodlegającym nadzorowi KNF Regulowany rynek pozagiełdowy BondSpot jest miejscem debiutu małych spółek, które nie mogą spełnić rygorystycznych warunków dopuszczeniowych na GPW. Spółki, które starają się o wejście na BondSpot, są zobligowane do sporządzenia memorandum informacyjnego, czyli uproszczonego prospektu emisyjnego. Pomimo wieloletnich prób rozwój rynku był i jest bardzo powolny, a wartość obrotów na tym rynku ciągle pozostaje na bardzo niskim poziomie. 24 BONDSPOT Celem działania rynku pozagiełdowego BondSpot jest: organizowanie i prowadzenie publicznego i niepublicznego obrotu papierami wartościowymi oraz prawami majątkowymi opracowywanie zasad i przepisów obowiązujących na regulowanym rynku pozagiełdowym egzekwowanie obowiązujących na nim przepisów i zasad pełnienie nadzoru nad prowadzonym na tym rynku obrotem, gwarantującego odpowiedni poziom i integralność rynku obsługa elektronicznego systemu obrotu udostępnianie informacji o ofertach, notowaniach, transakcjach Rynek Papierów Wartościowych BondSpot obejmuje następujące segmenty: Rynek Instrumentów Dłużnych - notowane są listy zastawne, obligacje komunalne, obligacje korporacyjne, obligacje bankowe oraz obligacje skarbowe, Rynek Akcji, na którym notowane są akcje małych i średnich przedsiębiorstw, Rynek Certyfikatów Inwestycyjnych. 25 NewConnect W sierpniu 2007 r. GPW uruchomiła alternatywny system obrotu NewConnect. Dedykowany młodym przedsiębiorstwom zaliczanych do grupy małych i średnich o krótkiej historii działalności, działającym w branży nowych technologii (np. IT, biotechnologia, alternatywne źródła energii itp.), o wysokim potencjale wzrostu (potencjalnie wysoka dynamika przychodów i zysków), poszukujących dodatkowych środków finansowych na ekspansję. Zmniejszone wymagania formalno-prawne i informacyjne oraz brak konieczności czasochłonnego tworzenia prospektu emisyjnego (jedynie dokument informacyjny) Możliwość przeprowadzenia oferty prywatnej (skierowanej jedynie do 99 inwestorów) 26 KRAJOWY DEPOZYT PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH jest spółką akcyjną, która działa na podstawie: Kodeksu Spółek Handlowych ustawy o obrocie papierami wartościowymi kapitał zakładowy KDPW wynosi 21 mln zł i jest podzielony na 21 tyś akcji imiennych,imiennych i nie dających prawa do dywidendy, o wartości nominalnej 1000 zł każda. Udziałowcami KDPW są w równych częściach: Ministerstwo Skarbu Państwa Narodowy Bank Polski Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie 27 KRAJOWY DEPOZYT PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH KDPW z mocy prawa: wypełnia funkcję depozytu dla wszystkich papierów wartościowych obracanych w kraju w obrocie a także jest izbą rozrachunkową dla obrotu tymi papierami 28 KRAJOWY DEPOZYT PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH Zadania operacyjne KDPW rejestracja emisji papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu publicznego na kontach depozytowych w postaci zdematerializowanej 29 KRAJOWY DEPOZYT PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH Zadania operacyjne KDPW obsługa emitentów oraz wykonywanie praw z papierów wartościowych, np: obsługa wypłaty dywidendy i wypłaty odsetek podział akcji połączenia emisji realizacja prawa poboru subskrypcja akcji nowej emisji wykup papierów dłużnych wystawianie świadectw depozytowych, realizacja obligacji zamiennych 30 KRAJOWY DEPOZYT PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH Zadania operacyjne KDPW nadzór nad zgodnością ilości papierów wartościowych znajdujących się w obrocie z wielkością emisji rozliczanie wszystkich transakcji papierami wartościowymi w obrocie publicznym, instrumentami pochodnymi od pap. wartościowych w obrocie publicznym , instrumentami pochodnymi od instrumentów nie będących papierami wartościowymi. W wyniku zawarcia transakcji Krajowy Depozyt dokonuje krajowych i zagranicznych transferów papierów pomiędzy kontami depozytowymi uczestników oraz realizuje przelewy pieniężne pomiędzy rachunkami uczestników w banku rozliczeniowym. gwarantowanie rozliczeń poprzez gromadzenie i zarządzanie funduszami gwarancyjnymi 31 KRAJOWY DEPOZYT PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH Zarządzanie Funduszem Rozliczeniowym tworzonym z wpłat uczestników, a jego celem jest zapewnienie wykonania rozliczeń w przypadku braku na rachunku uczestnika środków pieniężnych niezbędnych do rozliczenia transakcji. Prowadzona jest codzienna aktualizacja wpłat do wyodrębnionych funkcjonalnie części Funduszu Gwarantowania Rozliczeń: Transakcji Giełdowych, Regulowanego rynku pozagiełdowego BondSpot, Giełdowych Transakcji Terminowych. Zarządzanie obowiązkowym Systemem Rekompensat utworzonym w celu gwarantowania środków pieniężnych i papierów wartościowych znajdujących się na rachunkach inwestycyjnych w przypadku upadłości domów maklerskich i banków prowadzących rachunki papierów wartościowych. System funkcjonuje od 1 stycznia 2003 roku, a górna granica środków nim objętych od 1 stycznia 2008 roku wynosi 22.000 Euro. 32 KRAJOWY DEPOZYT PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH bierze udział w upowszechnianiu informacji i prowadzeniu edukacji dotyczącej rynku kapitałowego utrzymuje kontakty z zagranicznymi izbami rozliczeniowymi, stowarzyszeniami międzynarodowymi, przygotowuje, dystrybuuje pisma i publikacje 33 KRAJOWY DEPOZYT PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH swoje zadania KDPW wykonuje współdziałając z uczestnikami Uczestnikami KDPW mogą być wyłącznie: banki, domy maklerskie emitenci papierów wartościowych, które znajdują się w publicznym obrocie fundusze inwestycyjne, towarzystwa funduszy inwestycyjnych , zakłady ubezpieczeń , giełdy papierów wartościowych 34 KRAJOWY DEPOZYT PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH Rachunkom papierów wartościowych prowadzonym przez uczestników systemu depozytowo - rozliczeniowego powinny odpowiadać konta depozytowe albo rachunki papierów wartościowych prowadzone przez KDPW. 35 NARODOWY BANK POLSKI System bankowy w Polsce: Banki: Narodowy Bank Polski Banki komercyjne (w tym specjalistyczne) Banki spółdzielcze Komisja Nadzoru Finansowego Bankowy Fundusz Gwarancyjny Krajowa Izba Rozliczeniowa Związek Banków Polskich 36 NARODOWY BANK POLSKI działa w Polsce od 1945 roku na podstawie: konstytucji RP ustawy o NBP podstawowym celem działalności NBP jest: utrzymanie stabilnego poziomu cen, umacnianie polskiego pieniądza, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP 37 NARODOWY BANK POLSKI Cel NBP jest osiągany poprzez: kształtowanie i realizację polityki pieniężnej tworzenie warunków instytucjonalnych dla zapewnienia niezbędnego poziomu bezpieczeństwa finansowego i stabilności sektora bankowego regulowanie zasad i mechanizmów w celu zapewnienia płynności rozliczeń pieniężnych w gospodarce 38 NARODOWY BANK POLSKI Działalność operacyjna NBP obejmuje: emitowanie znaków pieniężnych (regulacja ilości pieniądza w obiegu) udzielanie kredytów bankom komercyjnym przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych aktywne uczestnictwo w międzybankowym rynku pieniężnym organizowanie obrotu walutami obcymi wykonywanie bankowej obsługi budżetu państwa 39 NARODOWY BANK POLSKI Narodowy Bank Polski posługuje się w realizacji założeń polityki monetarnej instrumentami tj. stopy procentowe banku centralnego Stopa lombardowa NBP (koszt pozyskania pieniądza w NBP) - 6% Stopa depozytowa NBP (oprocentowanie depozytu w NBP) - 3% wyznaczają pasmo wahań stopy procentowej overnight na rynku międzybankowym, Stopa referencyjna NBP - minimalna rentowność 7-dniowych bonów pieniężnych, wpływa napoziom krótkoterminowych rynkowych stóp procentowych – 4,5% Stopa redyskonta weksli - 4,75% stopa rezerw obowiązkowych - stabilizuje bieżące warunki płynnościowe w sektorze bankowym, podwyższenie stopy umożliwia regulację zbyt dużej podaży pieniądza i zmniejszenie presji inflacyjnej, miernik kwoty (od wkładów złotowych płatnych na żądanie, wkładów złotowych - terminowych, wkładów w walutach obcych płatnych na żądanie i od wkładów terminowych w walutach obcych itp. – 3,5%) jaką banki komercyjne są zobowiązane wpłacić do banku centralnego w celu 40 zabezpieczenia wypłacalności. NARODOWY BANK POLSKI operacje otwartego rynku to podstawowy instrument umożliwiający utrzymywanie krótkoterminowych rynkowych stóp procentowych na poziomie spójnym z realizacją ustalonego przez RPP celu inflacyjnego. Narodowy Bank Polski oddziałuje na warunki płynnościowe w sektorze bankowym, aby stawka POLONIA (średnia ważona stawka operacji przeprowadzonych na rynku pieniężnym o terminie O/N) kształtowała się w pobliżu stopy referencyjnej NBP. Operacje podstawowe przeprowadzane regularnie (7-dniowym terminem zapadalności). Na przetargach obowiązuje rentowność na poziomie stopy referencyjnej NBP W okresach utrzymywania się nadpłynności, NBP emituje bony pieniężne. W okresach niedoboru płynności, NBP zasila sektor bankowy za pomocą transakcji repo. Ich zabezpieczenie stanowią papiery wartościowe akceptowane przez NBP. 41 NARODOWY BANK POLSKI Operacje dostrajające ograniczają wpływ zmian w warunkach płynnościowych w sektorze bankowym na wysokość krótkoterminowych rynkowych stóp procentowych. Obejmują one operacje absorbujące (emisję bonów pieniężnych NBP, transakcje reverse repo) oraz zasilające (przedterminowy wykup bonów pieniężnych NBP, transakcje repo – SBB – sell, buy it back – NBP zobowiązuje się do odkupienia bonów skarbowych po określonej cenie i w określonym terminie) kurs walutowy - Rada Polityki Pieniężnej może zadecydować, że dążenie do stabilizowania inflacji wymaga dokonania interwencji na rynku walutowym. W przypadku przystąpienia Polski do ERM II, interwencje na rynku walutowym mogą być wykorzystywane do stabilizowania kursu złotego w celu spełnienia kryterium stabilności kursu walutowego. 42 NARODOWY BANK POLSKI Struktura NBP: Prezes NBP Rada Polityki Pieniężnej (RPP) Zarząd NBP 43 NARODOWY BANK POLSKI Prezes NBP powoływany przez Sejm na wniosek prezydenta kadencja trwa 6 lat kadencja wygasa w razie śmierci lub rezygnacji Prezesa NBP można odwołać tylko w szczególnych przypadkach, np. długotrwała choroba, wyrok sądu za przestępstwo, orzeczenie Trybunału Stanu o zakazie zajmowania kierowniczych stanowisk jest przełożonym wszystkich pracowników NBP, przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej, Zarządowi NBP, reprezentuje NBP na zewnątrz. reprezentuje interesy RP w międzynarodowych instytucjach bankowych i instytucjach finansowych. 44 NARODOWY BANK POLSKI Rada Polityki Pieniężnej RPP składa się z 10 członków: 3 powoływanych przez Prezydenta RP 3 wybiera Sejm 3 powoływanych przez Senat dziesiątym członkiem i przewodniczącym RPP jest prezes Narodowego Banku Polskiego Członkowie Rady Polityki Pieniężnej powoływani są na 6 lat. 45 NARODOWY BANK POLSKI Rada Polityki Pieniężnej Zadania RPP: ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przekłada je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej na 5 miesięcy przed zakończeniem roku budżetowego dokonuje oceny działalności Zarządu NBP w zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej i uchwala zasady rachunkowości NBP, przedłożone przez Prezesa NBP. 46 NARODOWY BANK POLSKI Rada Polityki Pieniężnej RPP posługuje się narzędziami: ustala wysokość stóp procentowych NBP ustala zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banków określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP ustala zasady operacji otwartego rynku 47 NARODOWY BANK POLSKI Zarząd NBP kieruje bieżącą działalnością NBP w jego skład wchodzą: Prezes NBP jako przewodniczący od 6 do 8 członków zarządu (w tym 2 wiceprezesów NBP) 48 NARODOWY BANK POLSKI Zarząd NBP Zarząd NBP wykonuje zadania, które nie są w kompetencji innych organów NBP, tj: ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych ocena funkcjonowania całego systemu bankowego ustalanie prowizji i opłat stosowanych przez NBP określanie zasad gospodarowania funduszami NBP organizacja i podział zadań NBP 49 NARODOWY BANK POLSKI Niezależność NBP w 5 płaszczyznach: wytaczanie i realizacja celów polityki pieniężnej dbałość o stabilność systemu bankowego (nadzór sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego) realacje z innymi segmentami polityki gospodarczej (niezależność wobec władzy ustawodawczej i wykonawczej, współpraca z równorzędnymi partnerami – np.rządem) tryb powoływania i odwoływania władz banku (tendencja do stabilizowania władz banku) gospodarka finansowa (niezależność finansowa) 50 KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO System bezpieczeństwa sektora bankowego stanowią: Komisja Nadzoru Finansowego Nadzór właścicielski Bankowy Fundusz Gwarancyjny Niezależni biegli rewidenci (tzw. audytorzy – badający m.in. Sprawozdania finansowe banków) Inne instytucje i organizacje, np: Urząd Antymonopolowy Związek Banków Polskich Krajowa Izba Rozliczeniowa Agencje ratingowe 51 BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY działa na podstawie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym z 1994 roku Cele BFG: ochrona wkładów pieniężnych na rachunkach bankowych osób fizycznych i prawnych udzielanie pomocy finansowej bankom, które utraciły lub znalazły się w obliczu utraty wypłacalności wspieranie procesów łączenia się banków zagrożonych z silnymi jednostkami bankowymi, gromadzenie informacji oraz bieżąca i okresowa analiza rozwoju sytuacji finansowej banków ukierunkowana na podejmowanie inicjatyw oraz działań zapobiegających pogłębianiu się występujących zagrożeń. 52 BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY Finansowanie działalności BFG jest oparte na środkach wnoszonych przez: banki komercyjne (tzw. fundusz ochrony środków gwarantowanych) Bank Centralny (tzw. fundusz pomocowy) 53 BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY Interwencje BFG Pomoc finansowa dla banków: gdy istnieje zagrożenie wypłacalności banku zwrotna pomoc finansowa na warunkach lepszych niż rynkowe tylko na usunięcie stanu zagrożenia wypłacalności 54 BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY Interwencje BFG Wypłata gwarantowanych depozytów: następuje po ogłoszeniu przez sąd upadłości banku KNF, w przypadku gdy aktywa banku nie wystarczają na zaspokojenie jego zobowiązań, podejmuje decyzję o zawieszeniu działalności banku. Jeżeli KNF nie podejmie decyzji o przejęciu zawieszonego banku przez inny bank, to występuje do właściwego sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości zawieszonego banku. Sąd powinien rozpatrzyć wniosek o ogłoszenie upadłości banku w ciągu miesiąca od jego otrzymania wypłata gwarancji następuje do określonych kwot dla wkładów do 1000 EURO zwrot w 100% dla wkładów od 1000 do 22500 EURO zwrot w 90% Sejm przyjął 23.10.08 nowelizację ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym - dla wkładów do 50000 EURO zwrot w 100%. Aby nowelizacja stała się obowiązującym prawem musi zostać podpisana przez prezydenta RP (który w ciągu 21 dni zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw RP). 55 BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY aktywa funduszu lokowane są w: skarbowe papiery wartościowe bony NBP aktywa funduszu nie mogą być przedmiotem zastawu, nie mogą podlegać egzekucji gdy zajdzie konieczność następuje upłynnienie części papierów wartościowych 56 KRAJOWA IZBA ROZLICZENIOWA Przedmiot działalności: wymiana zleceń płatniczych między bankami rejestracja wzajemnych wierzytelności wynikających ze zleceń prowadzenie kurierskiej poczty bankowej prowadzenie usług w zakresie zabezpieczenia wymiany zleceń 57 KRAJOWA IZBA ROZLICZENIOWA wszyscy członkowie KIR są zobowiązani do zapłaty zobowiązań wzajemnych uczestnikami rozrachunków za pomocą KIR mogą być banki, które posiadają w NBP rachunki bieżące bank przyjmowany do KIR musi charakteryzować się dobrą sytuacją finansową i płynnością 58 INSTYTUCJE SAMORZĄDOWE Instytucje samorządowe Związek Maklerów i Doradców Związek Banków Polskich Izba Domów Maklerskich Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych 60 ZWIĄZEK MAKLERÓW I DORADCÓW promuje wiedzę o rynku kapitałowym kształtuje zwyczaje obrotu papierami wartościowymi i zasady etyki zawodowej maklerów i doradców chroni interesy członków związku i podnosi ich kwalifikacje sprawuje nadzór nad wykonywaniem przez członków zawodu prowadzi działalność integracyjną 61 ZWIĄZEK BANKÓW POLSKICH Samorządowa organizacja powołana do życia w 1991 r. Dobrowolne członkowstwo obejmuje banki działające na obszarze RP utworzone i działające na podstawie prawa polskiego. reprezentuje i chroni wspólne interesy członków w zakresie uregulowań prawnych dotyczących ustawodawstwa bankowego deleguje przedstawicieli do współpracy z instytucjami doradczoopiniodawczymi, komisjami Sejmu i Senatu, NBP, rządem i ministerstwami w zakresie funkcjonowania przepisów prawa polskiego systemu bankowego, organizuje wymianę informacji pomiędzy bankami, prowadzi postępowanie pojednawcze i polubowne dla banków, zajmuje się promocją sektora bankowego i jego usług, wspiera standaryzację produktów i usług bankowych, upowszechnia wiedzę na temat bankowości, upowszechnia zasady dobrej praktyki bankowej, popiera kształcenie zawodowe i koordynuje programy szkoleniowe dla kadry bankowej. 62 IZBA DOMÓW MAKLERSKICH reprezentuje podmioty prowadzące przedsiębiorstwa maklerskie w Polsce stwarza korzystne warunki rozwoju przedsiębiorstw maklerskich zapewnia wpływ biurom i domom maklerskim na kształtowanie rynku kapitałowego chroni uczestników obrotu papierami wartościowymi poprzez stosowanie zasad dobrej praktyki przedsiębiorstw maklerskich współpracuje z administracją państwową i instytucjami rynku kapitałowego w opracowywaniu i doskonaleniu regulacji dotyczących rynku kapitałowego 63 IZBA DOMÓW MAKLERSKICH współpracuje przy opiniowaniu projektów aktów prawnych, których przedmiotem są regulacje dotyczące publicznego obrotu papierami wartościowymi upowszechnia wiedzę o rynku kapitałowym prowadzi działalność edukacyjno-szkoleniową kształtuje modelu podmiotu maklerskiego na wzór banku inwestycyjnego 64 STOWARZYSZENIE EMITENTÓW GIEŁDOWYCH Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych powstało w 1993 roku i obecnie zrzesza ponad połowę spółek giełdowych. Celem stowarzyszenia jest: konsolidacja środowiska emitentów i reprezentowanie jego interesów (służy wiedzą i doradztwem w zakresie regulacji rynku giełdowego oraz praw i powinności uczestniczących w nim spółek), aktywne uczestniczenie w procesach legislacyjnych, działalność szkoleniowa (szerzenie i wymiany wiedzy umożliwiającej rozwój rynku kapitałowego i nowoczesnej gospodarki rynkowej w Polsce). 65 IZBA GOSPODARCZA TOWARZYSTW EMERYTALNYCH Powstała w 1999 roku. Jej celem działalności jest: ugruntowanie zaufania społecznego do nowego systemu emerytur reprezentowanie wspólnych interesów towarzystw emerytalnych wobec organów państwowych i opinii publicznej. Izba uczestniczy w pracach zespołów konsultacyjnych na temat tworzonych projektów prawnych i praktycznych rozwiązań dotyczących systemu emerytalnego. Przygotowuje i publikuje materiały informacyjne o charakterze edukacyjno-promocyjnym, a także współpracuje z przedstawicielami mediów. 66 IZBA ZARZĄDZAJĄCYCH FUNDUSZAMI I AKTYWAMI (IZFA) Zrzesza na zasadzie dobrowolności towarzystwa funduszy inwestycyjnych działające na polskim rynku i pracowników towarzystw. Głównymi celami działania Izby Zarządzających Funduszami i Aktywami są: reprezentowania interesów funduszy inwestycyjnych oraz jego uczestników wobec instytucji regulujących rynek finansowy wspieranie rozwoju towarzystw funduszy inwestycyjnych w Polsce upowszechnianie wiedzy o funduszach inwestycyjnych, rozwijanie i doskonalenie zasad etyki zawodowej specjalistów związanych z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi. 67 IZBA ZARZĄDZAJĄCYCH FUNDUSZAMI I AKTYWAMI (IZFA) Cele postawione przed Izbą realizowane są w szczególności poprzez: przygotowywanie analiz i ekspertyz dotyczących projektów legislacyjnych i innych zamierzeń regulacyjnych, ważnych dla towarzystw funduszy inwestycyjnych i współpracujących z nimi instytucji rynku kapitałowego, udział w pracach instytucji opiniodawczo-doradczych w sprawach dotyczących funduszy inwestycyjnych i rynku kapitałowego, organizowanie spotkań i konferencji poświęconych aktualnym problemom związanym z działalnością funduszy inwestycyjnych, gromadzenie i upowszechnianie informacji dotyczących sytuacji na rynku funduszy inwestycyjnych, rozwijanie i doskonalenie zasad etyki zawodowej specjalistów, inwestorów i osób zawodowo związanych z rynkiem instrumentów inwestycyjnych w Polsce, wspieranie procesu rozwoju rynku kapitałowego, aktywności gospodarczej i transformacji polskiego prawa finansowego, zbieranie i rozpowszechnianie informacji o członkach Izby i ich działalności w Polsce i poza jej granicami. 68 STOWARZYSZENIE INWESTORÓW INDYWIDUALNYCH Powstało w 1999 roku w celu: obrony interesów indywidualnych inwestorów popularyzacji wiedzy na temat rynku kapitałowego 69 STOWARZYSZENIE INWESTORÓW INDYWIDUALNYCH Swoje cele organizacja osiąga poprzez: - udział reprezentantów drobnych akcjonariuszy w Walnych Zgromadzeniach Akcjonariuszy wszystkich spółek giełdowych - organizowanie dni otwartych w spółkach - chęć stworzenia klubów inwestorskich 70 ORGANIZACJE KOMERCYJNE Organizacje komercyjne Banki komercyjne Domy maklerskie Zakłady ubezpieczeń Fundusze inwestycyjne Fundusze emerytalne 72 BANKI KOMERCYJNE Banki komercyjne - klasyczne instytucje finansowe prowadzące głównie działalność depozytową i udzielania kredytów są pośrednikami i inwestorami na rynku finansowym 73 BANKI INWESTYCYJNE Banki inwestycyjne - instytucje finansowe, które zajmują się bankowością inwestycyjną. Bankowość inwestycyjna obejmuje wiele usług finansowych, do których można zaliczyć przede wszystkim: przeprowadzanie i gwarantowanie emisji na rynku pierwotnym, działalność dealerską na rynku wtórnym 74 BANKI INWESTYCYJNE konstruowanie i oferowanie nowych instrumentów finansowych, przede wszystkim instrumentów pochodnych, zarządzanie inwestycjami w instrumenty finansowe na zlecenie klientów Niektóre banki komercyjne mogą prowadzić działalność w zakresie bankowości inwestycyjnej, są to tzw. banki uniwersalne. Często bankowość inwestycyjną prowadzą również domy maklerskie. 75 TOWARZYSTWA UBEZPIECZENIOWE Towarzystwa ubezpieczeniowe (zakłady ubezpieczeń): Towarzystwa ubezpieczeń na życie Towarzystwa ubezpieczeń nieżyciowych (np. majątkowych). - aktywni uczestnicy rynku finansowego - zazwyczaj występują w charakterze inwestorów 76 TOWARZYSTWA UBEZPIECZENIOWE działalność ubezpieczeniową mogą prowadzić tylko zakłady ubezpieczeń mające formę: spółki akcyjnej towarzystw ubezpieczeń wzajemnych wymogiem jest posiadanie zezwolenia Ministra Finansów i obowiązek oddzielenia firm prowadzących ubezpieczenia majątkowe od tych zajmujących się ubezpieczeniami na życie 77 FUNDUSZE EMERYTALNE Fundusze emerytalne - powstają w wyniku przeznaczania przez pracodawców regularnych składek na poczet przyszłych emerytur pracowników Środki funduszów emerytalnych są inwestowane 78 FUNDUSZE INWESTYCYJNE Fundusze inwestycyjne - powstają przez gromadzenie środków pieniężnych uczestników tych funduszy. Otrzymany w ten sposób portfel jest następnie inwestowany. Uczestnik funduszu uzyskuje korzyści: efekt skali, gdyż fundusz może nabywać instrumenty o dużej wartości nominalnej (takie jak bony skarbowej, na które nie stać pojedynczego drobnego inwestora) profesjonalne zarządzanie inwestycjami, gdyż fundusz zatrudnia zarządzających portfelem, którzy są specjalistami w tej dziedzinie 79 FUNDUSZE INWESTYCYJNE Mogą lokować środki pieniężne zebrane publicznie lub niepublicznie, w papiery wartościowe i inne prawa majątkowe określone w ustawie o funduszach inwestycyjnych. • Fundusz prowadzi swoją działalność przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego. 80 FUNDUSZE INWESTYCYJNE Otwarte fundusze inwestycyjne. Mają zmienną liczbę uczestników i zmienną wielkość zaangażowanego kapitału. Udziały takiego funduszu (zwane jednostkami uczestnictwa) są w dowolnym momencie kupowane przez inwestora i w dowolnym momencie umarzane przez fundusz. Zmienia się wartość jednostki uczestnictwa, określona jako wartość aktywów netto podzielona przez liczbę jednostek. 81 FUNDUSZE INWESTYCYJNE Zamknięte fundusze inwestycyjne. Ich celem jest inwestowanie na rynku finansowym. Liczba udziałów w funduszu jest stała (chyba że fundusz wyemituje dodatkowe udziały. 82 FUNDUSZE INWESTYCYJNE Celami inwestycyjnymi funduszu są wyłącznie: ochrona realnej wartości aktywów funduszu osiąganie przychodów z lokat netto funduszu wzrost wartości aktywów funduszu w wyniku wzrostu wartości lokat, jednakże fundusz nie gwarantuje osiągnięcia tych celów. 83
