Zagadnienia egzaminacyjne – prawo pracy (kierunek prawo, studia

Zagadnienia egzaminacyjne – prawo pracy (kierunek prawo, studia stacjonarne)
Spośród zagadnień podanych przez Dr Nowika podczas powtórzenia materiału do egzaminu z E.
Wronikowską proszę zwrócić uwagę na zaznaczone na czerwono zagadnienia oraz wskazane w
nawiasie uszczegółowienie zagadnienia czy komentarz. Na końcu wskazane są konieczne
umiejętności.
1. Funkcje prawa pracy
2. Podstawowe zasady prawa pracy ( podział zasad, charakter norm Kodeksu pracy
kształtujących zasady prawa pracy, zasady zbiorowego prawa pracy)
3. Równe traktowanie pracowników (ogólna charakterystyka)
a. Podstawy i zakres równego traktowania
b. Dopuszczalne różnicowanie
c. Odpowiedzialność pracodawcy
4. Źródła prawa pracy
a. Pojęcie i rodzaje źródeł prawa pracy (podział źródeł)
b. Konstytucja RP
c. Kodeks pracy - zakres regulacji, charakter norm (rodzaje norm w Kodeksie pracy)
d. Pragmatyki pracownicze (służbowe) (należy umieć wymienić kilka przykładów
pragmatyk służbowych)
e. Przesłanki stosowania przepisów Kodeksu cywilnego (art. 300 Kp; wskazanie w jakim
zakresie najpowszechniej stosujemy normy kodeksu cywilnego)
f. Charakterystyka autonomicznych źródeł prawa pracy.
g. Układy zbiorowe pracy (patrz też zagadnienie 102)
h. Porozumienie zbiorowe (przykłady porozumień normatywnych)
i. Regulamin pracy (treść – ogólnie i procedura ustalania)
j. Regulamin wynagradzania (treść – ogólnie i procedura ustalania)
k. Statut
l. Umowy międzynarodowe i Prawo unijne (dyrektywy i rozporządzenia unijne jako
źródła prawa pracy)
5. Pojęcie i cechy stosunku pracy
a. Cechy zobowiązaniowe stosunku pracy
b. Cechy odróżniające stosunek pracy od stosunków prawnych na podstawie których
może być świadczona praca
c. Identyfikowanie stosunku pracy (art. 22 § 1 [1] Kp ale także art. 22 § 1 [2] Kp i
wykroczenie)
6. Pracodawca
a. Pracodawca (os. fizyczna i jednostki organizacyjne)
b. Zakład pracy
7. Zmiana pracodawcy – art. 23 [1] Kp (charakter normy, skutki przejścia dla pracownika i
konsekwencje dla pracodawcy czyli podpunkty poniżej)
a. Kontynuacja stosunku pracy
b. Zawiadomienie pracowników
c. Rozwiązanie stosunku pracy przez pracownika
d. Odpowiedzialność pracodawcy
8. Pracownik (zdolność do czynności prawnych – wiek)
9. Zdolność do czynności i działań prawnych w sprawach z zakresu prawa pracy
1
Zagadnienia egzaminacyjne – prawo pracy (kierunek prawo, studia stacjonarne)
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
a. Zdolność pracodawcy
b. Zdolność pracownika
Powstanie stosunku pracy (art. 2 Kp)
a. charakterystyka poszczególnych sposobów nawiązania stosunku pracy.
Zawarcie umowy o pracę (zasada autonomii woli stron, swoboda nawiązania stosunku pracy,
oświadczenie woli)
Odgraniczenie umowy o pracę od innych umów o świadczenie usług (patrz także pkt 5c;
wskazanie umów lub stosunków prawnych na podstawie których może być świadczona praca;
pamiętamy o tzw. służbach mundurowych)
Składniki (treść) umowy o pracę ( minimalna treść umowy o pracę)
Zakaz konkurencji
Sposób zawarcia umowy o pracę ( przyjęcie oferty, negocjacje + forma: pisemna, ustna,
dorozumienia; obowiązek potwierdzenia warunków na piśmie)
Forma zawarcia umowy o pracę (vide pkt.15)
Rodzaje umów o pracę
a. Umowa na okres próbny
b. Umowa na czas określony
c. Umowa na zastępstwo Umowa na czas nieokreślony
Powołanie
Wybór
Mianowanie
Spółdzielcza umowa o pracę
(18, 19,20,21 – przedstawienie krótkiej charakterystyki i przykłady, gdzie pozaumowne
stosunki pracy są podstawą zatrudnienia)
Nawiązanie stosunku pracy z cudzoziemcem
Zatrudnienie atypowe
a. Praca tymczasowa
b. Telepraca
Zmiana stosunku pracy (wypowiedzenie zmieniające, porozumienie zmieniające)
Wypowiedzenie zmieniające warunki pracy lub płacy (tu także punkt 30)
(też 27,28)Zmiana umówionej pracy na podstawie jednostronnych czynności (art. 42 § 4 Kp,
patrz też art. 55 – orzeczenie lekarskie, przeniesienie w okresie ciąży)
Przeniesienie pracownika do innej pracy
Powierzenie pracownikowi na okres przejściowy innej pracy
Zdarzenia powodujące ustanie stosunku pracy (wygaśniecie stosunku pracy a rozwiązanie)
Rozwiązanie stosunku pracy w wyniku wypowiedzenia warunków pracy lub płacy
a. Zakres ochrony powszechnej
b. Zasadność wypowiedzenia
c. Konsultacja ze związkami zawodowymi
d. Ochrona szczególna
e. Roszczenia pracownika
Ograniczenia dopuszczalności wypowiadania umów o pracę przez pracodawcę (ochrona
trwałości stosunku pracy)
a. Powszechna ochrona przed wypowiedzeniem
b. Związkowa kontrola wypowiadania umów o pracę
2
Zagadnienia egzaminacyjne – prawo pracy (kierunek prawo, studia stacjonarne)
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
c. Zasadność wypowiedzenia umowy o pracę (kauzalność wypowiedzenia, konieczna
znajomość podstawowych orzeczeń sądowych)
d. (tu także punkt e i f) Szczególna ochrona przed wypowiedzeniem (przykłady !)
e. Ograniczenie dopuszczalności wypowiedzenia ze względu na sytuację osobistą lub
rodzinną pracownika
f. Ograniczenia dopuszczalności wypowiadania (rozwiązywania) umów o pracę ze
względu na pełnione funkcje
Odwołanie do sądu pracy od wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę (sposób
odwołania, termin, przywrócenie terminu)
Roszczenia pracownika w razie bezprawnego wypowiedzenia umowy o pracę przez
pracodawcę (roszczenia przy poszczególnych rodzajach umów !)
Orzeczenie o bezskuteczności wypowiedzenia lub przywróceniu pracownika do pracy
a. Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy
b. Odszkodowanie z tytułu bezprawnego wypowiedzenia
Zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników
a. Przyczyny zwolnień
b. Pojęcie i tryb zwolnienia grupowego
c. Ograniczenie ochrony trwałości stosunku pracy
d. Odprawa
e. Ponowne zatrudnienie
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia (pojęcie, forma, treść; rozróżniamy winę
pracownika, brak winy, RBW przez pracownika)
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę. Przesłanki
dopuszczalności niezwłocznego rozwiązania umowy
a. Przyczyny zawinione przez pracownika
b. Przyczyny niezawinione przez pracownika
c. Związkowa kontrola rozwiązywania umów o pracę bez wypowiedzenia
Roszczenia pracowników w razie niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez
wypowiedzenia
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownik
Rozwiązanie terminowej umowy o pracę
‘ Rozwiązanie stosunku pracy z powołania, wyboru lub mianowania (proszę zwrócić uwagę na
odwołanie; odwołanie równoznaczne z wypowiedzeniem , odwołanie równoznaczne z RBW,
pozbawienie stanowiska)
Wygaśnięcie stosunku pracy (już było)
Roszczenia pracownika w razie naruszenia przez pracodawcę przepisów o wygaśnięciu
stosunku pracy
Obowiązki pracodawcy w związku z ustaniem stosunku pracy
a. Obowiązek udzielenia pracownikowi zwolnienia na poszukiwanie pracy i zwolnienie
od pracy w okresie wypowiedzenia
b. Obowiązek wydania pracownikowi świadectwa pracy
Świadectwo pracy jako dokument (pojęcie, wydanie, treść, sprostowanie świadectwa pracy)
Roszczenia pracownika w razie niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa
pracy
3
Zagadnienia egzaminacyjne – prawo pracy (kierunek prawo, studia stacjonarne)
47. Prawa i obowiązki stron w stosunkach pracy (wiadomości ogólne, przy pracowniku
pamiętamy o art. 100 § 1 KP)
48. Pojęcie czasu pracy oraz podstawowe pojęcia (wymiar czasu pracy, rozkład czasu pracy, okres
rozliczeniowy.
49. Przerwy w pracy i okresy odpoczynku (dobowy i tygodniowy). Pamiętamy o pojęciu doby i
tygodnia.
50. Systemy czasu pracy (krótka charakterystyka każdego z nich)
51. Ustalanie rozkładu czasu pracy.
52. Ewidencja czasu pracy Normy przeciętnie 5 dniowy tydzień pracy, przeciętnie 40 godzinny
tydzień pracy ( umiemy ustalać dni wolne z tytułu 5 –cio dniowego tygodnia pracy)
53. Praca w godzinach nadliczbowych - przesłanki
54. Ograniczenie pracy w godzinach nadliczbowych (limity: roczny, tygodniowy, dobowy;
ograniczenie pracy wobec niektórych pracowników)
55. Rekompensowanie pracy w godzinach nadliczbowych (wynagrodzenie i czas wolny lub
wynagrodzenie)
56. Praca w nocy, w niedziele i święta
57. Czas pracy pracowników zarządzających
58. Urlopy pracownicze. Pojęcie i rodzaje Urlop wypoczynkowy, urlop na żądanie, urlop
uzupełniający.
59. Urlop wypoczynkowy. Nabycie prawa do urlopu. Wymiar urlopu
60. Urlop proporcjonalny (art. 155 [1] i art. 155 [2]
61. Zasady udzielania i korzystania z urlopów
62. Charakter prawny planu urlopów
a. Zmiana terminu (przesunięcie, odwołanie, zmiana terminu)
b. Urlop w okresie wypowiedzenia
c. Podział urlopu na części
d. Odwołanie z urlopu
63. Wynagrodzenie za czas urlopu i ekwiwalent za niewykorzystany urlop
64. Przedawnienie roszczenia urlopowego
65. Urlop bezpłatny (krótka charakterystyka)
66. Zwolnienia od pracy (urlopy okolicznościowe)
67. Ustalenie i zmiana warunków wynagrodzenia za pracę
68. Systemy kształtowania wynagrodzenia zasadniczego.
69. Składniki wynagrodzenia za pracę (odróżniamy składniki za wykonaną pracę oraz składnik w
związku z wykonywana pracą)
70. Ograniczenia swobody dysponowania prawem do wynagrodzenia za pracę.
71. Ograniczenia dopuszczalności tzw. potrąceń z wynagrodzenia za pracę
72. Termin, miejsce i forma wypłaty wynagrodzenia
73. Sankcje z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązku zapłaty
wynagrodzenia za pracę
74. Wynagrodzenie gwarantowane (wyjątek od zasady że wynagrodzenie przysługuje za prace
wykonaną –np. wynagrodzenie chorobowe)
75. Premia, nagroda, prowizja jako świadczenia dodatkowe.
76. Inne świadczenia związane z pracą
a. Świadczenia kompensacyjne
4
Zagadnienia egzaminacyjne – prawo pracy (kierunek prawo, studia stacjonarne)
77.
78.
79.
80.
81.
82.
83.
b. Odprawy
c. Wypłaty z zysku
Ochrona roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy
Odpowiedzialność porządkowa
Odpowiedzialność materialna (dochodzenie odszkodowania przez pracodawcę)
Odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi
81 i 82 w ramach punktu 79 i 80
Odpowiedzialność za szkodę kilku pracowników
Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną osobie trzeciej (pracownicza odpowiedzialność
regresowa)
Art. 177 Kp – ochrona trwałości stosunku pracy w czasie ciąży i urlopu macierzyńskiego.
84. Odpowiedzialność za wykroczenia i przestępstwa przeciwko prawom pracownika
a. Odpowiedzialność za wykroczenia
b. Odpowiedzialność za przestępstwa
c. Postępowanie w sprawach o wykroczenia i przestępstwa przeciwko prawom
pracownika
85. Ochrona pracy
86. Obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony pracy
87. Obowiązki i prawa pracowników w zakresie ochrony pracy
88. Uprawnienia związane z rodzicielstwem
a. Prace wzbronione kobietom
b. Ochrona pracy kobiet w związku z macierzyństwem
c. Ochrona zdrowia kobiety w ciąży
89. Urlop macierzyński i rodzicielski
90. Urlop wychowawczy
91. Uprawnienia z tytułu opieki nad dziećmi
92. Zatrudnianie młodocianych
a. Umowy w celu przygotowania zawodowego
b. Zatrudnianie młodocianych przy wykonywaniu lekkich prac
93. Praca dzieci
94. Rozpatrywanie sporów ze stosunku pracy
95. Komisje pojednawcze, postępowanie pojednawcze
96. Ustrój sądów pracy
97. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy
98. Mediacja, sąd polubowny, wykonywanie orzeczeń i ugód
99. Przedawnienie (przedawnienie świadczeń ze stosunku pracy; moment wymagalności) i
terminy zawite
100. Związki zawodowe (zasada w Kp; realizacja zasady, udział związków zawodowych w sprawach
indywidualnych i zbiorowych; udział opiniodawczy i stanowczy związku zawodowego)
a. Swoboda zrzeszania się w związki zawodowe (wolność związkowa)
b. Zakres podmiotowy wolności związkowej
c. Swoboda tworzenia i wyboru związków zawodowych
d. Zakaz dyskryminacji
e. Negatywna wolność związkowa
5
Zagadnienia egzaminacyjne – prawo pracy (kierunek prawo, studia stacjonarne)
f. Samorządność i niezależność związku
g. Granice wolności związkowej
h. Gwarancje materialne
i. Zakres podmiotowy wolności związkowej
j. Tworzenie i rozwiązywanie związku zawodowego
k. Przedmiot działalności związkowej
l. Uprawnienia związków zawodowych
m. Reprezentatywność związków zawodowych
n. Uprawnienia i ochrona działaczy związkowych
101. Organizacje pracodawców
a. Swoboda zrzeszania się pracodawców
b. Zadania organizacji pracodawców
c. Tworzenie organizacji pracodawców
d. Uprawnienia organizacji pracodawców
102. Rokowania i układy zbiorowe pracy
a. Zakres stosowania układów
b. Przedmiot układu (co można regulować, ogólne zasady)
c. Strony układu
d. Zawarcie, rejestracja i rozwiązanie układu
e. Układ a umowa o pracę (uprawnienia korzystniejsze i mniej korzystne od treści
umowy)
103. Strony sporu zbiorowego
104. Rozwiązywanie sporu zbiorowego
105. Prawo do strajku
106. Rady pracowników
Na egzamin trzeba umieć:
- obliczyć upływ okresu wypowiedzenia,
- ustalić (obliczyć) termin nawiązania i rozwiązania stosunku pracy (np. umowa zawarta na rok,
miesiąc)
- obliczyć termin odwołania do sądu pracy,
- napisać proste porozumienie stron stosunku pracy,
- określić procedurę wypowiedzenia umowy o pracę,
- obliczyć wymiar czasu pracy,
- ustalić dobę pracowniczą oraz dopuszczalną godzinę ponownego rozpoczęcia wykonywania pracy
(tu musi być tylko 11 godzin odpoczynku)
- ustalić dni wolne z tytułu 5 –cio dniowego tygodnia pracy (liczba dni kalendarzowych w okresie
rozliczeniowym minus liczba dni roboczych (8h) minus liczba niedziel i świąt )
- wskazywać zasady ustalania rozkładu czasu pracy
6
Zagadnienia egzaminacyjne – prawo pracy (kierunek prawo, studia stacjonarne)
- ustalić datę nabycia urlopu wypoczynkowego (przy pierwszej pracy i w latach następnych)
- obliczyć urlop proporcjonalnie na podstawie art. 155 [1] Kp i art. 155 [2] Kp
- rozróżnić proporcjonalne obniżenie urlopu z art. 155 [2] § 2 Kp od proporcjonalnego ustalenia
urlopu z art. 155 [2] § 1Kp
7