Sztuki walki

1
Przybycień Rafał
Kraków
34
Sztuki walki
„Sztuki walki w programie wychowania fizycznego”
Wstęp
„Reforma systemu edukacji, dotycząca także wychowania fizycznego umożliwia obecnie
nauczycielowi konstruowanie własnego programu autorskiego. Stwarza to okazję do
wzbogacenia treści programowych o takie formy aktywności ruchowej, które są zgodne
z oczekiwaniami i potrzebami uczniów. W tej sytuacji można uprawiać wybraną dyscyplinę
nie tylko w zajęciach pozalekcyjnych (90 min), lecz również w czasie typowej 45 –
minutowej jednostki lekcyjnej. Pojawienie się w programach ciekawych i mało popularnych
form aktywności ruchowej może się spotkać z dużym zainteresowaniem ze strony uczniów”
(Sterkowicz S., Madejski E. 1999). Propozycja odpowiednich zajęć z wychowania fizycznego
może mieć bardzo korzystny wpływ na efektywność nauczania, może też wzbudzać
pozytywny stosunek do podejmowania wysiłku fizycznego.
Jak podaje Grabowski (1999) głównym celem wychowania fizycznego jest wychowanie do
dbałości o ciało oraz kształtowanie postaw prosomatycznych, jako niezbędnego warunku
późniejszego uczestnictwa w kulturze fizycznej.
Przedmiotem postawy, czyli stosunku wobec czegoś, może być tylko to, z czym człowiek
wcześniej się zetknął. Równocześnie, jeżeli kontakt z tym czymś budzi dodatnie skojarzenia,
to wyzwala on skłonności do pozytywnych zachowań wobec niego. Jest to zgodne ze znaną
w psychologii prawidłowością, według której utrwalaniu ulegają
skojarzenia bodźca
z reakcją, gdy towarzyszy im stan przyjemności, zaś osłabieniu te, które kojarzą się
z przykrością (Przetacznikowa M., Włodarski Z. 1983). W tym tkwi, jak się wydaje, cała
tajemnica skutecznego wychowania. Dlatego powinno się proponować takie zajęcia, które
cieszą się największą popularnością wśród dzieci i dostarczają im pozytywnych doznań.
Najlepiej by było, żeby zajęcia takie były atrakcyjne zarówno dla dziewcząt jak i chłopców
oraz miały duży wpływ na rozwój psychofizyczny dziecka i na jego osobowość. Dobrze by
było jeżeli w takich zajęciach mogłoby brać udział wiele osób. Ogranicza się przez to wydatki
związane z zatrudnieniem instruktorów, a mimo to byłyby one dostępne dla licznej grupy
uczniów. Każda gra zespołowa ma ograniczoną ilość graczy i potrzebny jest specjalistyczny
sprzęt (piłki, bramki, kosze, kije, buty). Potrzebne są także odpowiednio duże boiska czy też
sale gimnastyczne. Istnieją jednak takie dyscypliny sportowe, czy też inne zajęcia, do których
potrzebne są jedynie dobre chęci, podstawowy sprzęt występujący w każdej szkole i już
można ćwiczyć. Są to sporty lub sztuki walki.
Celem niniejszej pracy jest ocena zajęć sztuki walki Hapkido i ukazanie ich popularności
wśród dzieci.
Materiał i metoda
2
Ankietę anonimową przeprowadzono wśród (n = 47 uczniów) ćwiczących Hapkido od 2
miesięcy do 2 lat w Społecznej Szkole Podstawowej nr 7 i Społecznym Gimnazjum nr 8
w Krakowie w roku szkolnym 2002/03.Gimnazjum i szkoła podstawowa liczyła wspólnie 117
uczniów. W roku szkolnym 2001/02 w ramach zajęć pozalekcyjnych uruchomiono dwa koła
sportowe:
Gry zespołowe – w trakcie tych zajęć dzieci mogły ćwiczyć i grać w ulubione gry ( piłkę
nożną, siatkówkę, piłkę ręczną, unihoca, koszykówkę)
Hapkido – w trakcie tych zajęć dzieci poznawały wszystkie elementy techniczne zgodnie z
wymaganiami na stopnie obowiązujące w tej sztuce walki (pady, przewroty, kopnięcia,
uderzenia, bloki, ćwiczenia formalne zw. Hyung, ćwiczenia oddechowe) szczegóły
(Sterkowicz S., Madejski E. 1999).
Zajęcia odbywały się raz w tygodniu po 90 min. Prowadzone były przez
mgr. wychowania fizycznego posiadającego 2 letni staż zawodowy i uprawnienia trenerskie
oraz instruktorskie w wyżej wymienionych dyscyplinach sportowych.
Za pomocą programu „Microsoft Excel” obliczono średnią ilość osób uczestniczących
w poszczególnych zajęciach, oraz ogólną liczbę osób biorących udział w zajęciach
sportowych proponowanych przez szkołę.
W roku szkolnym 2002/03 przeprowadzono sondaż „ Jakie przedmioty najbardziej Cię
interesują”? i zajęcia z Gier zespołowych zastąpiono sztuką walki Hapkido. Na koniec roku
szkolnego przeprowadzono ankietę „Jak oceniasz zajęcia Hapkido”?. Ankieta została
przeprowadzona wśród dzieci w wieku od 8 do 14 lat.
Wyniki ankiety
Analiza odpowiedzi udzielonych przez uczniów w sondażu „ Jakie przedmioty najbardziej
Cię interesują”? przyniosła zaskakujące wyniki:
Okazało się bowiem, iż bogata oferta zajęć pozalekcyjnych oferowanych przez szkołę jest
dość wyczerpująca i prawie w pełni pokrywa się z zainteresowaniami uczniów. Okazało się
też, iż wprowadzenie zajęć sztuki walki Hapkido okazało się trafnym wyborem, co
potwierdził sondaż, którego wyniki wykazały, że 90% ankietowanych wskazało na te właśnie
zajęcia, jako najciekawsze.
Osoby uczestniczące w zajęciach Hapkido stanowiły 66,7% wszystkich osób biorących udział
w zajęciach sportowych. W roku szkolnym 2002/03 zwiększyła się liczba osób ćwiczących
Hapkido z (28,2%) do (40,17%) w porównaniu z rokiem ubiegłym.
(60%) ankietowanych uprawiało wcześniej inną sztukę walki (np. Aikido, Karate, Judo,
Jujitsu) a (63%) uprawiało i uprawia dyscypliny sportowe (np. Tenis, Koszykówkę,
Siatkówkę, Pływanie i inne).
Wszyscy ankietowani pozytywnie ocenili zajęcia Hapkido w tym (76,7%) oceniło zajęcia
jako bardzo atrakcyjne.
Podobne były motywy uprawiania tej sztuki walki
Motywy uczęszczania na zajęcia Hapkido
Tylko jedna osoba chciała, aby w zamian za te zajęcia utworzono inne.
(30%) ankietowanych chciało zmienić czas trwania rozgrzewki oraz zwiększyć ilość zajęć do
3 razy w tygodniu.
3
Wszyscy ocenili pozytywnie pracę instruktora - 80% ankietowanych oceniło ją na bardzo
dobry.
Większość, bo (60%) ćwiczących uważała, że chodząc na te zajęcia jest bardziej sprawna
fizycznie od osób uczestniczących tylko w zajęciach wychowania fizycznego.
Najwięcej ankietowanych (86,6%) zauważyła, że odkąd uczęszcza na zajęcia, wykonuje
ćwiczenia, których wcześniej nie potrafiła, jest bardziej sprawna fizycznie (66,6%) oraz
bardziej pewna siebie (46,6%).
Wpływ uczęszczania na zajęcia Hapkido według ankietowanych
O Hapkido z rodzicami rozmawia 93% ankietowanych.
Najwięcej przyjemności sprawiają ćwiczącym wszystkie ćwiczenia (46,6%), kopnięcia
i uderzenia (30%) najmniej cieszą formalne, pady i przewroty (20%).
Aż (76,6%) uczniów uważa, że tego typu zajęcia powinny być w każdej szkole, a (20%) nie
miało zdania na ten temat.
Za swój największy sukces najwięcej osób uważa: zdanie egzaminu na kolejny stopień, udział
w pokazach i I Festiwalu Sztuk Walki w Krakowie, udoskonalenie ciała i ducha, wytrwanie
przez ten okres na treningach, przezwyciężenie strachu przed napaścią.
Podsumowanie
Z sondażu ankietowego przeprowadzonego wśród uczniów uprawiających Hapkido od 2
miesiecy do 2 lat wynika, że wszyscy pozytywnie oceniają zajęcia sztuki walki Hapkido, co
potwierdziło badania (Sterkowicz S., Madejski E. 1999). Nieznaczne różnice występowały
natomiast w wyborze ulubionych ćwiczeń, co może być wynikiem innego poglądu instruktora
na daną grupę środków treningowych oraz wykorzystaniu ich w trakcie jednostki lekcyjnej.
Na tak wysoką ocenę może mieć wpływ również postawa instruktora (także wysoko
oceniona), jego sposób prowadzenia zajęć, motywacji do ćwiczeń, zaciekawienie daną sztuka
lub sportem walki. ”Wydaje się, że przyczyny tego zjawiska trzeba poszukiwać w sposobie
organizacji pracy instruktorów oraz w motywacji do ćwiczeń niż w odmianie stylowej sztuki
walki”- (Sterkowicz S., Madejski E. 1999).
Potwierdzono także duży wpływ uprawiania Hapkido na zwiększenie samodzielności
i poczucia obowiązku, o czym świadczy zdolność do rezygnacji z innych przyjemności,
spotęgowanie uczucia radości w związku z ćwiczeniami Hapkido oraz zintensyfikowanie
interakcji z członkami rodziny poprzez rozmowę o treningach.
Wyniki ankiety potwierdziły także wyniki badań (Sterkowicz 1998) dotyczące motywów
uprawiania tej sztuki walki. Głównymi motywami uprawiania Hapkido były: zdrowie,
opanowanie samoobrony oraz chęć przynależności.
Dużą wagę przywiązywano do osiągnięcia sukcesu zewnętrznego, co w tym przypadku
wiązało się ze zdobyciem kolejnego stopnia zaawansowania lub możliwością
zaprezentowania się na pokazie.
Zakończenie
Młodzież wciąż poszukuje możliwości zaspokojenia swoich naturalnych dążeń do
rywalizacji, określenia się, a nawet dominacji, stąd wielka popularność wschodnich sztuk
walki. Niosą one w sobie wartości istotne dla współczesnego człowieka, ale tylko wtedy, gdy
4
na treningu przestrzegana jest dyscyplina i panują właściwe relacje między członkami
ćwiczącej grupy a instruktorem (tzw. etykieta Dojo).
Już głębokie ukłony rozpoczynające i kończące ćwiczenia wyrażają szacunek dla drugiego
człowieka, co w dzisiejszych czasach agresji i znieczulicy jest rzeczą niezmiernie ważną
w procesie nauczania na wszystkich szczeblach edukacji. Osoby uprawiające sztuki walki
uczą się od początku grzeczności i ćwiczeń relaksowo-koncentrujących wzorowanych na Zen.
Ci, którym to nie odpowiada, szybko tracą motywację do treningu (Sterkowicz. 1998).
To co najbardziej wyróżnia sporty i sztuki walki od innych środków kultury fizycznej to
ćwiczenia komplementarne odziaływujące na biologiczną, psychiczną i etyczną stronę
osobowości (Kalina R.M, Jagiełło W. 2000).
Najważniejszymi walorami dydaktycznymi i adaptacyjnymi stosowania w edukacji fizycznej,
zwłaszcza dzieci i młodzieży sportów i ćwiczeń walki wręcz jest:
 Uczenie się współdziałania a zarazem wiary we własne możliwości;
 Uczenie się odpowiedzialności za innych i za własne czyny oraz niesienie pomocy
w przypadku omdleń, urazów, a także w chwilach zwątpienia i psychicznych załamań.
 Uodparnianie na stres związany z wysiłkiem i rozwiązywaniem zadań ruchowych
o różnym stopniu trudności i różnie rozłożonych w czasie;
 Przezwyciężanie własnych słabości, lęków, kompleksów, próżności i skłonności do
agresji;
 Doskonalenie
możliwości ruchowych i mechanizmów adaptacyjnych ustroju
odpowiedzialnych za energetyczną stronę jego funkcjonowania.
Powyższe argumenty przemawiają za tym, że wprowadzanie do szkół ćwiczeń opartych na
wschodnich stylach walki, może się spotkać z bardzo dużym zainteresowaniem wśród dzieci
i młodzieży. Zaciekawienie kulturą orientu i etykietami tam obowiązującymi może mieć
korzystny wpływ na
rozwój emocjonalny wychowanków, a systematyczne ćwiczenia
zaszczepiają „bakcyla” do kultury fizycznej.
Piśmiennictwo
Grabowski H.1999, Teoria fizycznej edukacji WSiP Warszawa, s 60-63
Kalina R.M., JagiełłoW. 2000, Zabawowe formy walki w wychowaniu fizycznym i treningu
sportowym AWF Warszawa s.8-22
Przetacznikowa M., Włodarski Z., 1983, Psychologia wychowawcza cz. II, PWN, Warszawa
s.310 - 665
Sterkowicz S. 1998, Jujitsu – wybrane aspekty sztuki walki obronnej – AWF Kraków s. 19,
s. 24 -25
Sterkowicz S., Madejski E. 1999, ABC Hapkido Kasper – Kraków, s 89 – 92,
s 95, s 96-98, s 167 –170,