14 - Republika WWW

Zagadnienie 14 - Bezrobocie
Przyczyny:
Istnieje wiele powodów, dla których osoby chcące pracować i zdolne do pracy nie znajdują
zajęcia odpowiadającego ich aspiracjom i wymaganiom finansowym:
(1)
Między zakończeniem pracy w poprzednim miejscu pracy, a jej podjęciem w
nowym mija pewien czas. Ten typ bezrobocia określa się mianem bezrobocia
frykcyjnego i jest ono zazwyczaj niskie a także nie ma większego wpływu na
gospodarkę.
(2)
Osoby poprzednio pracujące mogły stracić pracę ze względu na
przekształcenia gospodarcze, zmiany technologiczne czy upadek całych gałęzi
przemysłu (bezrobocie strukturalne). W Polsce na początku lat 90. XX wieku była to
bardzo duża grupa, co spowodowane było między innymi nadmiernym
zatrudnieniem w okresie gospodarki planowanej a także restrukturyzacją
przemysłu. Do tej grupy bezrobotnych należą m.in. górnicy, hutnicy, stoczniowcy,
pracownicy PGR-ów. Duża liczba bezrobotnych, bez odpowiednich kwalifikacji, na
niewielkim obszarze powoduje, że gospodarka regionu (często osłabiona upadkiem
firm, w których bezrobotni poprzednio pracowali) nie może stworzyć wystarczająco
szybko miejsc pracy i wchłonąć bezrobotnych. Bezrobocie takie utrzymuje się przez
wiele lat na wysokim poziomie.
(3)
Osoby które zakończyły edukację, ale nie mają jeszcze doświadczenia
zawodowego nie są poszukiwaną grupą zawodową (z wyjątkiem niektórych
specjalności). Wymagają one długiego szkolenia i nabywania doświadczenia, będąc
przez ten czas mało produktywnymi. Z tego powodu absolwenci często nie mogą
znaleźć pracy nawet, jeśli istnieje popyt na pracowników w danej branży.
(4)
Miejsca pracy mogą znajdować się gdzie indziej, niż poszukujący pracy
pracownicy. Ze względu na niewielką mobilność ludności (np. niechęć do
przeprowadzki do miasta i trudności takiej przeprowadzki) oraz wysokie koszty
dojazdu osobom takim trudno znaleźć zatrudnienie.
(5)
Osoby potrafiące wytworzyć wartość dodaną na poziomie X, a których koszt
zatrudnienia (płaca minimalna, podatki, składki na ubezpieczenia społeczne, koszty
przeszkoleń i inne) są większe od X nie znajdą zatrudnienia. Obniżenie podatków
lub płacy minimalnej może spowodować zwiększenie zatrudnienia w tej grupie, jest
jednak politycznie kontrowersyjne.
(6)
Pracodawcy mogą obawiać się zatrudniania osób, pomimo że aktualnie
potrzebują siły roboczej, ze względu na trudność ich zwolnienia kiedy popyt będzie
mniejszy. Sytuację tę rozwiązać mogą w pewnym stopniu inne formy zatrudniania,
takie jak umowy na czas określony, umowy o dzieło, czy zlecenia.
Czynniki wpływające na zjawisko bezrobocia:
Na rozmiar zjawiska bezrobocia wpływ mają czynniki społeczne, ponieważ jest to zjawisko
wytworzone w społeczeństwie. Rozmiar bezrobocia zależy od systemu gospodarczego i
aktualnie prowadzonej polityki krajowego rynku pracy. Związane jest zwykle z poziomem
nowych inwestycji i trwałym zatrudnianiem pracowników w nowo powstałych i
nowoczesnych zakładach pracy sektora publicznego lub prywatnego.
Istnieją problemy z zebraniem rzetelnych danych gdyż:
(1)
Osoby pracujące nielegalnie mogą rejestrować się jako bezrobotne celem
osiągnięcia korzyści z systemu pomocy społecznej.
(2)
Osoby zdolne do pracy, którym niesłusznie przyznano zasiłki z tytułu
niezdolności do pracy nie pracują choć są zdolne do pracy, nie znajdują się jednak
w statystykach bezrobocia. Według niektórych szacunków jest to w Polsce bardzo
powszechne zjawisko. [Lewe renty z ZUSu]
(3)
W gospodarce centralnie planowanej, a rzadziej w rynkowej, zatrudnienie
jest niewspółmiernie duże do potrzeb firmy. Jest to tzw. bezrobocie ukryte. Osoby te
można byłoby zwolnić nie powodując większych strat w gospodarce, nie figurują
one jednak w statystykach bezrobocia.
Ekonomiczne skutki bezrobocia:
Zgodnie z prawem Okuna, okresy, w których poziom bezrobocia jest wysoki, to okresy, w
których faktyczny poziom PNB spada poniżej jego poziomu potencjalnego. A zatem
wysokiemu poziomowi bezrobocia towarzyszy wysoki poziom produktu, którego
wytworzenia zaniechano – zupełnie tak samo jak gdyby tę właśnie ilość
zmarnotrawionych, nie wytworzonych samochodów, środków żywności i budynków po
prostu utopiono w odmętach oceanu. Jak wielkie jest marnotrawstwo wynikające z
wysokiego bezrobocia? Straty ponoszone w okresach wysokiego bezrobocia to
największe udokumentowane marnotrawstwo we współczesnej gospodarce. Są one
wielokrotnie większe od szacowanych strat wynikających z nieefektywności (zbędnych
strat) w następstwie monopolu czy też marnotrawstwa wywołanego stosowaniem ceł i
kontyngentów w wymianie zagranicznej.
Szacuje się, że na każdy procent, o jaki faktyczna stopa bezrobocia przewyższa naturalną
stopę bezrobocia, realny PKB jest niższy o 3% od PKB potencjalnego przy pełnym
wykorzystaniu zdolności produkcyjnych
Pozytywne skutki bezrobocia:
(1)
korzystny wpływ na konkurencyjność na rynku pracy, stymulacja wzrostu
poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych wśród osób poszukujących pracy,
(2)
wzrost motywacji do kształcenia, do zwiększania nakładów na inwestycje w
kapitał ludzki, co prowadzi do przyspieszenia procesów długofalowego wzrostu
gospodarczego kraju,
(3)
możliwość realokacji zasobów ludzkich przy głębokich przemianach
strukturalnych gospodarki z zawodów nieopłacalnych i nieefektywnych do zawodów
nowoczesnych i efektywnych,
(4)
walka z inflacją, wyższy poziom bezrobocia oznacza bowiem osłabienie
pozycji pracowników i związków zawodowych w przetargach płacowych z
pracodawcami, co z kolei prowadzi do zmniejszenia presji na wzrost płac. Wzrost
bezrobocia osłabia także dynamikę popytu na towary, która odgrywa rolę w
kształtowaniu inflacji,
(5)
wzrost motywacji pracowników do bardziej efektywnej i solidnej pracy oraz
ograniczenie nadmiernej fluktuacji kadr, przez co dochodzi do racjonalizacji
zatrudnienia i poprawy efektywności gospodarowania'
(6)
zainteresowanie elastycznymi formami pracy w tym wolontariatem jako
elementem Indywidualnego Planu Działania osoby bezrobotnej zawieranym z
doradcą zawodowym.
Miernikiem bezrobocia jest stopa bezrobocia, czyli iloraz bezrobotnych przez aktywnych
zawodowo w danej kategorii ludności. Aktywni zawodowo definiowani są przez Główny
Urząd Statystyczny jako osoby pracujące, plus osoby poszukujące pracy, plus bezrobotni,
plus niepełnosprawni (z możliwością zatrudnienia w niektórych zawodach). Natomiast do
aktywnych zawodowo cywili nie wlicza się pracowników: wojska, policji oraz służb ochrony
państwa.
A tak nawiasem mówiąc osoba bezrobotna to osoba, która:
 ukończyła 18 rok życia (pełnoletnia),
 nie ukończyła 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn,
 aktualnie nie uczy się na żadnym szczeblu kształcenia lub nie jest skierowana na
szkolenie przez PUP,
 jest zameldowana lub pozostaje w naszym kraju legalnie lub jej pobyt może zostać
zalegalizowany (azyl polityczny, karta stałego lub czasowego pobytu, obywatele
UE).
Rodzaje bezrobocia:
1. bezrobocie krótkookresowe – bezrobocie średniookresowe – bezrobocie
długookresowe – bezrobocie chroniczne
2. bezrobocie jawne – bezrobocie ukryte
3. bezrobocie strukturalne – bezrobocie technologiczne
4. bezrobocie cykliczne – bezrobocie sezonowe
5. bezrobocie klasyczne – bezrobocie neoklasyczne
6. bezrobocie frykcyjne [przerwa pomiędzy jedną posadą a drugą] – bezrobocie z
wyboru
Instrumenty aktywizacji zawodowej: [tj. niektóre sposoby walki z bezrobocią]
1. prace społecznie użyteczne
2. staż
3. szkolenia
4. prace interwencyjne
5. przygotowanie zawodowe dorosłych
6. finansowanie badań lekarskich lub psychologicznych
7. zwrot kosztów przejazdu
8. zwrot kosztów zakwaterowania
9. studia podyplomowe
10.
jednorazowe przyznanie środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej
11.
przyznanie środków na założenie spółdzielni socjalnej
12.
skierowanie do uczestnictwa w zajęciach centrum integracji społecznej
Bezrobocie w Polsce:
...i tyle na ten temat.
Prawo Okuna (ang. Okun's law) - makroekonomiczne prawo, głoszące iż wraz ze
wzrostem bezrobocia przymusowego spada PKB (PNB). Prawo zostało nazwane na cześć
jego odkrywcy, Arthura Okuna.
[Zagadnienie 14-te w całości sponsorowane przez Wikipedię.]