Pierwsza pomoc przedlekarska w nagłych wypadkach
advertisement
Pierwsza pomoc przedmedyczna w nagłych wypadkach zagrażających życiu. Magdalena Stachel PSSE Szczecin Cele udzielania pierwszej pomocy • Ochrona życia ludzkiego. • Ograniczanie skutków obrażeń lub choroby. • Przygotowanie do dalszego postępowania lekarskiego. Obowiązki pierwszego ratownika • Szybka i spokojna ocena sytuacji i wezwanie specjalistycznej pomocy. • Rozpoznanie, na ile jest możliwe, rodzaju obrażeń i choroby. • Udzielenie szybkiej, właściwej i wystarczającej pomocy, przy zachowaniu rozsądnego, celowego działania. • Pozostanie z poszkodowanym do chwili przejęcia opieki nad nim przez odpowiednią osobę. • Zorganizowanie transportu poszkodowanego do szpitala, do lekarza lub do domu. Ratownik powinien: • Ocenić sytuację - szybko i spokojnie ustalić co się stało; - zlokalizować zagrożenia dla siebie i dla poszkodowanego; - nie narażać się na niebezpieczeństwo. • Zabezpieczyć teren - chronić poszkodowanego przed zagrożeniami; - nie próbować robić zbyt wiele na własną rękę; • Ocenić stan poszkodowanego i udzielić pierwszej pomocy • Wezwać pomoc Kilka cennych rad • • • • • • • • Panuj nad emocjami; Zastanawiaj się nad tym, co robisz; Nie narażaj się na niebezpieczeństwo; Kieruj się rozsądkiem; Nie rób zbyt wiele samodzielnie; Ustal czy nadal istnieją jakieś zagrożenia; Oceń czy mogą ci pomóc świadkowie wypadku; Oceń czy potrzebna ci będzie specjalistyczna pomoc; Podstawy resuscytacji • A- AIRWAY- drożność dróg oddechowych • B- BREATHING- oddychanie • C- CIRCULATION – krążenie Jak ocenić stan ratowanego • Ratownik powinien odpowiedzieć sobie na trzy podstawowe pytania: - czy poszkodowany jest przytomny ? - czy osoba poszkodowana oddycha ? - czy jest wyczuwalne tętno ? Czy osoba poszkodowana jest przytomna ? • Zadaj proste pytania lub wydaj jakieś polecenie, na przykład : „ Co się stało?”, lub „ Otwórz oczy”! Ostrożnie potrząśnij ramionami ofiary. - Poszkodowany w ciężkim stanie może mamrotać, jęczeć i słabo poruszać; - Poszkodowany całkowicie nieprzytomny nie będzie w ogóle reagować. Czy ofiara jest przytomna? Niedrożne drogi oddechowe • Drogi oddechowe ratowanego nieprzytomnego mogą być zwężone lub zablokowane, co utrudnia oddychanie lub nawet je uniemożliwia. • Główną przyczyną jest utrata kontroli nad mięśniami w jamie gardłowej, wskutek czego język zapada się ku tyłowi i blokuje gardło. Uniesienie brody i odchylenie głowy ku tyłowi powoduje podniesienie się języka i otwarcie dróg oddechowych. Niedrożne drogi oddechowe Jak udrożnić drogi oddechowe • Usuń z jamy ustnej wszelkie widoczne przedmioty mogące utrudniać oddychanie. • Przyłożywszy dwa palce pod brodę unieś do góry szczękę ratowanego. Równocześnie drugą rękę połóż na czole i mocno odchyl głowę do tyłu. • Jeśli podejrzewasz obrażenia głowy lub szyi, postępuj bardzo ostrożnie i nie odchylaj głowy ofiary dalej niż jest to niezbędne. Jak udrożnić drogi oddechowe Czy ratowany oddycha? • Przybliż swoją twarz do ust ratowanego i zbadaj oddech za pomocą wzroku, słuchu i czucia: - wzrok - czy dostrzegasz ruchy klatki piersiowej? - słuch - czy słyszysz szmer oddechu? - czucie – czy czujesz na policzku oddech? Czy ratowany oddycha? Czy jest tętno? • Praca serca powoduje powstanie tętna na tętnicach szyjnych; to najważniejsze tętnice zaopatrujące w krew głowę. Tętnice szyjne leżą po obu stronach krtani, między jabłkiem Adama a dużym mięśniem szyjnym ( mostkowoobojczykowo- sutkowym), biegnącym zza ucha ukośnie do szczytu mostka. Jak należy badać tętno • Odchyliwszy ku tyłowi głowę ratowanego przyłóż dwa palce opuszkami do jabłka Adama. Przesuń je następnie do wgłębienia między jabłkiem Adama a mięśniem szyjnym i spróbuj wyczuć tętno na tętnicy szyjnej. • Tętno badaj przez 5-10 sekund, aby mieć pewność, że je wyczuwasz. Jak należy badać tętno Pozycja boczna ustalona • Poszkodowanego nieprzytomnego powinno się ułożyć w pozycji bocznej ustalonej, czyli bezpiecznej. Zapobiega ona blokowaniu gardła przez język i umożliwia wypływanie płynów z ust, ponieważ głowa jest nieco niżej niż reszta ciała, co zmniejsza ryzyko zadławienia się zawartością żołądka. Głowa, szyja i plecy leżą w jednej linii, podczas gdy zgięte kończyny podpierają ciało i utrzymują je w wygodnym i stabilnym położeniu. Zanim ułożysz ratowanego na boku, jeśli ma okulary, zdejmij mu je i wyjmij większe przedmioty z kieszeni. Zasady Resuscytacji • 30 uciśnięć mostka ( na głębokość 4 do 5 cm) • Udrażniamy drogi oddechowe, • Podajemy dwa oddechy • Wykonujemy 3 takie akcje i sprawdzamy czy wracają czynności życiowe. Zasady resuscytacji • - Małe dzieci – przy 2 ratownikach 15 uciśnięć mostka ( 1 ręką) 2 oddechy Noworodki i niemowlęta 3 uciśnięcia (2 palcami) 1 oddech Sztuczne oddychanie • Wydychane powietrze z płuc zawiera jeszcze 16% tlenu, można więc je stosować do „oddychania” i wdmuchiwać do płuc ratowanego. Sztuczne oddychanie metodą ustausta. 1. 2. 3. 4. 5. Ratowanego należy ułożyć płasko na plecach. Najpierw usuń wszystko z jamy ustnej poszkodowanego, co może ci przeszkadzać. Udrożnij drogi oddechowe odchylając głowę ku tyłowi i unosząc brodę do góry. Zaciśnij nos poszkodowanego, ściskając go palcem wskazującym i kciukiem. Weź głęboki oddech i przyłóż swoje wargi wokół ust ratowanego. Wdmuchuj powietrze do ust ratowanego dopóki nie zobaczysz, że jego klatka piersiowa się unosi. Pełny wdech powinien ci zająć ok. 2 sekund. Odejmij swoje usta by pozwolić ratowanemu na swobodny wydech. Powtarzaj dalej te same czynności. Przywracanie krążenia • Brak tętna oznacza, że przestało bić serce. Musisz zastąpić jego pracę wykonując zewnętrzny masaż serca, który spowoduje, że krew popłynie do mózgu. Musi to być krew utlenowana, dlatego przy masażu serca niezbędne jest sztuczne oddychanie. Na czym polega masaż serca Masaż serca 1. 2. 3. 4. Poszkodowany leży płasko na wznak na twardym podłożu. Klęknij obok niej i przyłóż palec wskazujący i środkowy do jednego z najniższych żeber. Przesuń palce do góry do tego miejsca, gdzie łuki żeber zbiegają się w mostku. Połóż jedną rękę na grzbiecie drugiej, splatając palce. Mocno schylając się nad ratowanym i mając wyprostowane w łokciach ręce naciśnij na mostek, obniżając go o ok. 4-5 cm, a następnie zwolnij ucisk nie zabierając rąk. Powtarzaj te czynności starając się utrzymać rytm ok. 80 ucisków mostka na minutę. Omdlenie • Omdlenie jest krótką utratą przytomności spowodowaną przejściowym niedotlenieniem komórek mózgu. Powrót chorego do stanu prawidłowego jest szybki i całkowity. Omdlenie może być reakcją na ból, strach, przeżycia emocjonalne, wyczerpanie lub głód. Najczęściej jednak zdarza się w przedłużonych stanach braku aktywności fizycznej, zwłaszcza w czasie upałów. Krew gromadzi się wówczas w dolnych częściach ciała, co zmniejsza jej dopływ do mózgu. Omdlenie – postępowanie 1.Ułóż chorego na twardym podłożu z uniesionymi nogami do góry. 2. Upewnij się, że ma dostęp świeżego powietrza; jeśli to konieczne otwórz okno. 3. Opatrz zranienia powstałe w wyniku upadku. 4.Postaraj się ustalić przyczyny utraty przytomności. Duży napad padaczki postępowanie 1. Na siłę nie ograniczaj skurczów i drgawek. 2. Chroń głowę poszkodowanego przed dodatkowym urazem, poluzuj ubranie wokół szyi. 3. Zabezpiecz język chorego, jeśli jest to możliwe. 4.Wezwij pomoc. 5.Kiedy drgawki ustaną, połóż poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej. Udar mózgu • Jest to stan organizmu, w którym dopływ krwi do pewnych obszarów mózgu jest nagle i poważnie zakłócony. Przyczyną może być skrzep krwi zamykający światło tętnicy lub przerwanie tętnicy. • Udar przeważnie występuje w wieku starszym i u pacjentów którzy cierpią na nadciśnienie lub inne choroby układy krążenia. Skutek udaru zależy od tego, w jakim stopniu i który obszar mózgu został nim dotknięty. Silne udary mogą być śmiertelne, lecz wielu ludzi odzyskuje zdrowie po przebyciu łagodniejszych udarów mózgu. Udar mózgu- objawy • • • • • • • • Nagły, silny ból głowy; Nudności, wymioty; Zaburzenia równowagi, zawroty głowy; Zaburzenia psychiczne, podobne do upojenia alkoholem; Ogniskowe objawy neurologiczne ( paraliż jednej strony ciała, cieknięcie śliny z ust, upośledzenie mowy, brak kontroli nad pęcherzem, zaburzenia ruchów); Zaburzenia mowy (mowa bełkotliwa) Nagłe zaburzenie widzenia ( często dotyczące jednego oka); Nierówność źrenic; Udar mózgu- postępowanie • Wezwij karetkę pogotowia ratunkowego, lub zorganizuj natychmiastowe przewiezienie chorego do szpitala. • Utrzymuj drożność dróg oddechowych. • Nie zostawiaj poszkodowanego samego. • Nie podawaj poszkodowanemu niczego doustnie. Drgawki u małych dzieci • Małe dzieci podobnie jak i dorośli mogą cierpieć na ataki padaczki; częściej jednak występują drgawki wywołane gwałtownym skokiem temperatury ciała, gorączką, która towarzyszy zakażeniom, chorobom gardła lub ucha. Drgawki u małych dziecirozpoznanie • Wyraźne objawy gorączki : rozpalona skóra i prawdopodobne pocenie się; • Gwałtowne kurcze mięśni z zaciskaniem pięści i wygięciem pleców; • Kurcze twarzy połączone z mruganiem, zezowaniem, unieruchomieniem gałek ocznych lub ze wzrokiem skierowanym ku górze; • Zatrzymywanie oddechu z przekrwieniem twarzy i szyi; • Ślinotok z ust; Drgawki u małych dziecipostępowanie • Chroń dziecko przed dodatkowym zranieniem; • Ochłodzić ciało dziecka ( zdjąć ubranie, letnia kąpiel)- nie przeziębić dziecka; • Wezwać karetkę pogotowia ratunkowego • Utrzymywać drożne drogi oddechowe układając dziecko w pozycji bocznej ustalonej, o ile to możliwe; • Uspokoić rodziców; Hipoglikemia – niedobór cukru we krwi • Funkcjonowanie mózgu jest gwałtownie zakłócone, gdy stężenie cukru we krwi spadnie poniżej wartości prawidłowych. Hipoglikemia może wystąpić u chorych na cukrzycę, po libacji alkoholowej, podczas napadu padaczki, po dużym wysiłku fizycznym; Objawy niedocukrzenia u chorych na cukrzycę • • • • • Osłabienie, omdlewanie, uczucie głodu; Drżenie mięśni, drżenie kończyn; Bladość skóry, poty, kołatanie serca; Wzrost ciśnienia tętniczego krwi; Mogą pojawić się : drgawki, zaburzenia mowy, senność, agresywne zachowanie, zaburzenia świadomości. Hipoglikemia – postępowanie • Podnieść stężenie cukru we krwi chorego tak szybko jak to możliwe. Podaj coś słodkiego do zjedzenia: cukier, czekoladę, słodką herbatę lub sok, jeśli ratowany jest przytomny. W przypadku hipoglikemii poprawa stanu nastąpi bardzo szybko, jeśli to hiperglikemia – nie zaszkodzisz. • Jeśli ratowany jest nieprzytomny, ale ma wyczuwalne tętno i oddycha, ułóż go na boku. Nie podawaj niczego doustnie. • Sprawdzaj tętno i oddech. Jeśli nastąpi zatrzymanie krążenia i oddychania rozpocznij reanimację. Objawy przecukrzenia u chorych na cukrzycę • Pragnienie, skóra sucha, zaczerwieniona; • Głęboki, ciężki i przyśpieszony oddech; • Wyczuwalny zapach acetonu z ust chorego; • Szybkie tętno, wymioty; • Częste oddawanie moczu; Hiperglikemia - postępowanie • Jeśli chory jest przytomny i rozpoznaje hiperglikemię pomóż mu przygotować insulinę. Podaj mu niesłodzone napoje. • Wezwij pogotowie ratunkowe. • Przy przedłużającym się wysokim stężeniu cukru we krwi chory może stracić przytomność, a stan śpiączki może utrzymywać się przez kilka dni. Chory wymaga natychmiastowej pomocy szpitalnej. Wstrząs • Wstrząs jest to groźny dla życia stan spowodowany zmniejszeniem przepływu krwi. Przyczyną wstrząsu może być zakłócenie pracy serca lub reakcja na ciężkie uraz ( np. masywny krwotok zewnętrzny lub wewnętrzny, uraz głowy, kręgosłupa), operacje, oparzenia, zakażenia, zatrucia. Wstrząs może wystąpić również po przegrzaniu, obniżeniu poziomu cukru w krwi, lub u osób uczulonych po ukąszeniu. Łatwiej jest zapobiegać wstrząsowi, niż go leczyć. Wstrząs – objawy • • • • • • • Osłabienie, niepokój, zawroty głowy; Zimna, blada i spocona skóra; Przyśpieszone i nieregularne tętno; Przyśpieszony i płytki oddech; Nudności, wymioty; Wzmożone pragnienie; Zaburzenia świadomości; Wstrząs- postępowanie • Postaraj się rozpoznać przyczynę wstrząsu; • Jeśli potrafisz usuń przyczynę wstrząsu np. zatamuj krwawienie; • Wezwij pogotowie ratunkowe; • Nie pozostawiaj rannego samego; • Nie podawaj niczego doustnie; • Jeśli dojdzie do zatrzymania krążenia i oddychania rozpocznij akcję reanimacyjną; Wstrząs uczuleniowy • Uczulenie, czyli alergia, jest to swoista reakcja organizmu na związki chemiczne znajdujące się w m.in. w powietrzu i w pokarmach. Człowiek może być uczulony na niektóre składniki pokarmowe, na leki, kosmetyki, proszki do prania, a także jad wstrzyknięty w wyniku użądlenia lub ukąszenia. Wstrząs uczuleniowy • Reakcja na związki chemiczne może być bardzo różna – od niewielkiego swędzenia skóry i wysypki, aż po wystąpienie wstrząsu uczuleniowego (anafilaktycznego). Wstrząs uczuleniowy jest bardzo silną reakcja organizmu, do której dochodzi w ciągu kilku sekund lub minut od wstrzyknięcia leku lub użądlenia albo ukąszenia. Wstrząs uczuleniowy- objawy • Niepokój; • Rozległa, czerwona, plamista wysypka na skórze; • Obrzęk twarzy, powiek, języka, szyi, kończyn; • Nudności, wymioty, bóle brzucha; • Uczucie ucisku w klatce piersiowej; • Duszność, przyśpieszony, świszczący oddech; • Przyśpieszone tętno; • Utrata przytomności; Wstrząs uczuleniowy- postępowanie • Wezwij pogotowie ratunkowe lub jak najszybciej odwieźć ratowanego do szpitala; • Ustal i usuń przyczynę alergii; • Nie podawaj niczego doustnie, jeśli poszkodowany ma trudności w oddychaniu; • Nie podkładaj niczego pod głowę, może to spowodować zwężenie lub zamknięcie dróg oddechowych; • Staraj się uspokoić ratowanego, niepokój nasila reakcję uczuleniową; • Jeśli przyczyną uczulenia jest użądlenie, usuń żądło; • Dowiedz się od ratowanego, czy ma spray przeciw astmie, lub tabletki przeciwuczuleniowe. Jeśli ma, podaj mu je; • Nie licz na to, że podanie leku przeciwuczuleniowego natychmiast zahamuje reakcję alergiczną; • Jeśli dojdzie do zatrzymania krążenia i oddychania rozpocznij akcję reanimacyjną; Użądlenie • Jeśli ratowany jest alergikiem, lub osoba zdrowa została użądlona w szyję, język, podniebienie, krtań lub wewnętrzną powierzchnie policzków, wezwij pogotowie ratunkowe; • Jeśli osoba poszkodowana jest alergikiem i ma przy sobie odpowiednie leki podaj mu je; • Nie wolno lekceważyć użądlenia, jeśli ratowany jest alergikiem, oraz w razie użądleń mnogich; • Wyciągnij żądło szczypczykami lub pęsetą. Staraj się nie uciskać żądła. • Zdezynfekuj ranę. Załóż opatrunek. Zdejmij z reki ratowanego biżuterię, zanim narastający obrzęk uniemożliwi to. • Jeśli dojdzie do zatrzymania krążenia i oddychania rozpocznij reanimację. Ukąszenie • Objawy: ból w miejscu ukąszenia, obrzęk, zaczerwienienie, krwawienie, nudności, wymioty, zaburzenia w oddychaniu, utrata przytomności; • Nie wolno wysysać jadu ustami, stosować zimnych okładów, podawać bez porozumienia z lekarzem, leków przeciwbólowych; • Należy wezwać lekarza do ratowanego lub wezwać pogotowie ratunkowe; • Postaraj się dowiedzieć, co ukąsiło poszkodowanego; • Zdejmij, jeśli ukąszenie dotyczy ręki, biżuterię, zanim obrzęk uniemożliwi to; • Zdezynfekuj miejsce ukąszenia, załóż opatrunek; • W przypadku zatrzymania krążenia i oddychania rozpocznij reanimację; Oparzenie • Objawy: zaczerwienie skóry, ból, obrzęk, pęcherze, wstrząs, utrata przytomności; • Ochłodź oparzoną część ciała czystą wodą przez 10-20 minut; • Nie wolno podawać niczego doustnie przy oparzeniach wewnętrznych i rozległych oparzeniach zewnętrznych; • Nie wolno smarować oparzonej skóry maściami, kremami lub tłuszczami spożywczymi. • Nie wolno przekłuwać pęcherzy; Oparzenia • Należy wezwać pogotowie ratunkowe, jeśli oparzenie jest rozległe, ratowany ma zaburzenia oddychania i traci przytomność; • Zdejmij odzież, starając się nie urazić oparzonej części ciała. Zdejmij biżuterię, zanim narastający obrzęk uniemożliwi to; • Po ochłodzeniu zabezpiecz oparzone miejsce opatrunkiem, aby nie dopuścić do zakażenia; Odmrożenie • W następstwie odmrożenia, np. nosa, ucha, stopy, dłoni, dochodzi do częściowego, a nawet całkowitego ograniczenia przepływu krwi w odmrożonej części ciała. Gwałtowne, powierzchowne i nadmierne ogrzanie odmrożonej skóry może spowodować powstanie oparzeń i nasilenie zmian martwiczych. Oziębione tkanki są podatne na urazy mechaniczne. Odmrożenie • Objawy: zaczerwienienie skóry, ból, pęcherze, twarda, przemarznięta skóra, martwica skóry i mięśni; • Ustal, czy odmrożenie jest powierzchowne, głębokie, czy też doszło już do martwicy tkanek ( tkanka taka ma czarny kolor). • Przenieś ratowanego do ciepłego pomieszczenia. Zdejmij uciskające części ubrania oraz biżuterię ( mogą ograniczyć przepływ krwi); • Zanurz odmrożone kończyny ratowanego w letniej wodzie o temperaturze ciała zdrowego człowieka. Na inne odmrożone części ciała nakładaj ciepłe -nie gorące okłady. Na uszkodzoną skórę nałóż opatrunek • Nie wolno przekłuwać pęcherzy powstałych po odmrożeniu, nie wolno stosować masażu do rozgrzewania odmrożonych części ciała. Złamanie kończyn • Objawy: ból, obrzęk, krwawienie, zmiana zabarwienia skóry, zmiana kształtu, trudności w poruszaniu, widoczne w ranie odłamy kostne; • Ustal, która część ciała została złamana, czy jest to złamanie otwarte (jeśli złamana kość przebija skórę), czy zamknięte, pojedyncze czy mnogie. • Nie wolno poruszać złamaną kończyną, przemieszczać ratowanego bez unieruchomienia złamanej części ciała, samodzielnie nastawiać złamanej kończyny, nie wolno podawać niczego doustnie; Złamanie kończyn • Należy zdjąć ze złamanej części ciała biżuterię oraz, jeśli to konieczne ubranie. Odzież najlepiej rozciąć; • Unieruchomić dwa sąsiednie stawy; • Jeśli pojawiło się krwawienie, załóż opatrunek; • Sprawdź czy oprócz złamania poszkodowany doznał innych urazów, czy oddycha i pracuje serce. Krwotok- objawy • Krwawienie z rany w wyniku przerwania ciągłości skóry; • Pojawienie się krwi w wymiocinach; • Wystąpienie krwi w moczu; • Oddawanie czarnego, smolistego stolca oraz pojawienie się krwi w trakcie wypróżniania; • Bladość śluzówek; • Przyśpieszone, słabo wyczuwalne tętno; • Osłabienie; • Zaburzenia świadomości; • Utrata przytomności; Krwotok- nie wolno • Myć rozległych ran; • Usuwać z ran ciał obcych; • Używać wąskich opasek uciskowych (np. sznurka); • Ruszać poszkodowanego, jeżeli podejrzewa się uraz kręgosłupa lub złamanie kończyn; • Zakładać opatrunku zbyt mocno- ma on tamować krew, nie zaś hamować jej dopływ do zranionej kończyny. Tętno poniżej opatrunku powinno być wyczuwalne. Krwotok- postępowanie • Włóż sterylne rękawiczki gumowe, kontakt z krwią może być niebezpieczny; • Jeśli rana jest niewielka, zdezynfekuj wodą utlenioną; • Staraj się zachować czystość, gdyż otwarta rana jest podatna na zakażenie; • Spróbuj opanować krwawienie przez założenie jałowego opatrunku uciskowego; • Jeżeli opatrunek przesiąka, dołóż kolejną warstwę i silniej uciśnij; • Jeżeli krwotok nie jest spowodowany złamaniem, unieś krwawiącą kończynę powyżej poziomu serca. • Należy wezwać pogotowie ratunkowe w przypadku masywnego krwawienia lub podejrzenia krwotoku wewnętrznego; • Należy zabrać z ratowanym dokumenty z wpisem grupy krwi ratowanego.
