Region wodny Środkowej Odry - Regionalny Zarząd Gospodarki
advertisement
P A Ń S T W O W Y I N S T Y T U T G E O L O G I C ZN Y Państwowa SłuŜba Hydrogeologiczna 00-975 Warszawa, ul. Rakowiecka 4 WYDZIELENIE REJONÓW WODNO-GOSPODARCZYCH DLA POTRZEB ZINTEGROWANEGO ZARZĄDZANIA ZASOBAMI WÓD PODZIEMNYCH I POWIERZCHNIOWYCH KRAJU Region wodny Środkowej Odry Obszar działalności RZGW we Wrocławiu Podział na rejony wodno-gospodarcze Opracowano na zamówienie Ministra Środowiska Sfinansowano ze środków wypłacanych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Warszawa 2007 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu Uwarunkowania geomorfologiczno-hydrologiczne W podziale fizyczno – geograficznym Polski przedmiotowy Region obejmuje obszary NiŜu Środkowoeuropejskiego i Masywu Czeskiego w ramach Sudetów z przedpolem. Idąc od północy w ramach NiŜu obejmuje on: część Pojezierzy Południowobałtyckich (314-316) w obrębie Pojezierza Lubuskiego (315.4) i Leszczyńskiego (315.8) oraz Pradolinę Warciańsko – Odrzańską (315.6), Wyniesienia Zielonogórskie (315.7); fragment Nizin Sasko- ŁuŜyckich (317) w obrębie ObniŜenia DolnołuŜyckiego (317.2) i Niziny Śląsko – ŁuŜyckiej (317.7); zachodnią część Nizin Środkowopolskich (318) w ramach Niziny Południowowielkopolskiej (318.1), ObniŜenia Milicko – Głogowskiego (318.3), Wału Trzebnickiego(318.4) i Niziny Śląskiej (318.5). Część SW Regionu stanowią Sudety z Przedgórzem Sudeckim (332) w ramach Przedgórza Sudeckiego (332.1), Pogórza Zachodniosudeckiego (332.2), Sudety Zachodnie(332.3), Sudety Środkowe (332.4-5), Sudety Wschodnie (332.6). Są to więc krainy róŜniące się genezą powstawania, morfologią, budową geologiczną, warunkami klimatycznymi. Pojezierza Południowobałtyckie obejmują tereny ukształtowane w okresie ostatniego zlodowacenia, zaś Niziny Środkowopolskie w okresie zlodowaceń środkowopolskich (Odry, Warty), w części zlodowaceń południowopolskich przemodelowanych w okresie zlodowacenia wisły i holocenu. Są to tereny równinne dość płaskie w obrębie równin sandrowych, morenowych i pradolin lokalnie urozmaicone pagórkami moren czołowych, kemów i ozów oraz w części najmłodszej licznymi obniŜeniami rynien lodowcowych o zróŜnicowaniu morfologicznym rzadko przekraczającym względną wysokość 100 m. Przylegające od południa do Niziny Śląskiej Pogórze Sudeckie to obszar o wysokościach względnych od 200 do 500 m z pojedynczymi górami wyspowymi typu ŚlęŜa (712 m n.p.m.), rejonu Strzegomia, Strzelina i inne. Sudety stanowią pasmo górskie o szerokości ok. 50 km rozciągnięte na długości 300 km i obejmujące szereg pasm jak Karkonosze, Góry Izerskie, Rudawy Janowickie, Góry Kamienne, Krucze, Sowie, Bardzkie, Stołowe, Bystrzyckie, Orlickie i Złote z najwyŜszym szczytem ŚnieŜka (1602 m n.p.m.) i najniŜszym w rejonie Zgorzelca (211 m n.p.m) Klimat wyŜszych partii Sudetów jest wilgotny i chłodny z wysokim opadem dochodzącym do 1200-1400 mm przy średniej temperaturze 2-6°C. W dolinach i na przedgórzach opady gwałtownie maleją do 600 mm przy wzroście temperatury do 8°C. Maksyma opadowe przypadają na czerwiec – lipiec zaś minima na styczeń – luty. Pokrywa śniegowa zalega od 140 do 210 dni. 1 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu Większość regionu na N i NE od Sudetów znajduje się w rejonie klimatycznym śląsko – wielkopolskim, gdzie średnia temperatura roczna powietrza mieści się w przedziale 6,8 – 9,0°C. Opady atmosferyczne średnio w roku mieszczą się w przedziale 540 – 730 mm i są najwyŜsze w półroczu letnim (maj-lipiec), kiedy jest największe parowanie terenowe, a które sięga średnio w roku 420 mm. Okres wegetacyjny trwa tu 210 – 220 dni. Pod względem hydrograficznym prawie cały obszar Regionu połoŜony jest w dorzeczu Odry z wyjątkiem małych fragmentów zlewni cząstkowych w Sudetach z dorzecza Łaby - rzek: Metuja, Ścinawka i Izera. Sieć rzeczna uwarunkowana jest w Sudetach tektoniką i litologią obszaru, na pozostałym obszarze o pokrywie kenozoicznej wiąŜe się genetycznie ze zlodowaceniami środkowopolskimi, a w części północnej z ostatnim zlodowaceniem, gdzie występują równieŜ jeziora polodowcowe. Rzeki odwadniające Pogórze Sudeckie i Sudety stanowią lewe dopływy Odry, z których największe to: Nysa ŁuŜycka, Bóbr, Kwisa, Nysa Kłodzka, Bystrzyca, Oława i ŚlęŜa z dopływami. Obszary Nizin Środkowopolskich i Pojezierza odwadniają głównie prawe dopływy Odry jak: Obrzyca, Barycz, Widawa, Stobrawa i Mała Panew. Zlewnie głównych rzek Regionu, ich przepływy i odpływy niskie oraz średnie sumy opadów w zlewniach zestawiono w tab. 1. Rzeki sudeckie charakteryzuje reŜim deszczowo – roztopowy o szybkich i wysokich wezbraniach. Tab. 1 Charakterystyka bilansowa rzek w regionie Odry Środkowej (wg Dubicki i inni 2002 r.) Rzeka Barycz Barycz Biała Głuchołaska Biała Lądecka Biała Lądecka Bóbr Bóbr Bóbr Bóbr Bóbr Bóbr Bóbr Bystrzyca Bystrzyca Bystrzyca Bystrzyca Bystrzyca Dusz. Czarny Potok Czerna Wielka Czerwona Woda Wodowskaz Odolanów Osetno Głuchołazy Lądek Zdrój śelazno Bukówka Wojanów Jelenia Góra Pilchowice Kamienna Góra Dąbrowa Bolesł. śagań Jugowice Jarnołtów Bystrzyca Kłodzka Krasków Szalejów Mirsk śagań Zgorzelec Ujazd F km2 163,00 4579,0 283,00 166,00 305,00 58,50 535,00 1049,0 1209,0 190,00 1910,0 4254,0 123,00 1710,0 64,00 683,00 175,00 55,90 896,00 128,00 Pśr mm 606 584 737 918 865 911 911 837 979 911 1003 956 813 714 763 714 918 1029 698 668 SNQ m3/s 0,93 16,10 4,93 3,81 5,05 0,91 5,78 14,10 14,80 2,65 19,80 36,60 1,53 8,86 1,01 4,25 2,22 1,32 4,39 0,78 Hg l/s km2 5,71 3,52 17,42 22,95 16,56 15,56 10,80 13,44 12,24 13,95 10,37 8,60 12,44 5,18 15,78 6,22 12,69 23,61 4,90 6,14 Infiltracja mm 52,2 56,4 500,4 581,4 492,2 151,0 182,2 292,2 289,1 189,2 249,2 226,5 197,4 120,3 236,6 130,7 218,1 197,5 88,7 76,4 2 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu Rzeka Jedlica Kaczawa Kaczawa Kaczawa Kaczawa Kamienica Kamienna Kamienna Kamienna Kwisa Łomnica Mała Panew Mała Panew Nysa Kłodzka Nysa Kłodzka Nysa Kłodzka Nysa Kłodzka Nysa Kłodzka Nysa Kłodzka Nysa Kłodzka Nysa ŁuŜycka Nysa ŁuŜycka Nysa ŁuŜycka Nysa ŁuŜycka Nysa ŁuŜycka Nysa Szalona Nysa Szalona Oława Orla Piława Skora Skroda Stobrawa Strzegomka Szprotawa Ścinawka Ścinawka ŚlęŜa ŚlęŜa Widawa Widawa Widawa Wilczy Potok Witka Odra Odra Wodowskaz Kowary Świerzawa Rzymówka Dunino Piątnica Barcinek Jakuszyce Piechowice Jelenia Góra Nowogrodziec Łomnica Krupski Młyn Staniszcze Wielkie Międzylesie Bystrzyca Kłodzka Kłodzko Bardo Nysa Kopice Skorogoszcz Sieniawka Zgorzelec Przewóz Porajów Gubin Jawor Winnica Oława Korzeńsko Mościska Chojnów Przewoźnik Wapienniki ŁaŜany Szprotawa Tłumaczów Gorzuchów Białobrzezie Wrocław- śerniki Michalice Zbytowa W-w -Sołtysowice Wilkanów OstróŜno Ścinawa Połęcko F km2 13,30 134,00 314,00 774,00 1807,0 97,20 5,80 99,20 255,00 736,00 118,00 655,00 1107,0 49,70 260,00 1084,0 1744,0 3276,0 3759,0 4514,0 687,00 1609,0 2046,0 375,00 3974,0 298,00 398,00 957,00 1127,0 291,00 264,00 219,00 1031,0 356,00 863,00 256,00 511,00 181,00 963,00 509,00 721,00 1640,0 35,10 268,0 29583,8 47152,0 Pśr mm 869 759 724 708 677 1367 1192 1367 1236 801 801 716 695 923 843 876 823 783 783 768 613 668 670 613 652 658 693 631 558 696 629 676 663 590 558 645 685 567 569 575 580 609 802 713 SNQ m3/s 0,37 1,13 2,83 4,19 Hg l/s km2 27,82 8,43 9,01 5,41 1,32 0,25 3,15 4,95 7,33 2,52 4,40 7,51 0,64 4,29 13,10 18,50 30,00 32,40 36,40 9,05 16,40 20,40 6,24 30,90 1,75 1,93 4,03 4,41 1,68 1,44 1,11 5,43 2,52 3,29 2,30 4,33 0,54 3,02 2,15 3,30 6,93 0,75 4,36 69,7 109 13,58 43,10 31,75 19,41 9,96 21,36 6,70 6,78 12,88 16,50 12,08 10,60 9,16 8,62 8,06 13,17 10,19 9,97 16,64 7,78 5,87 4,85 4,21 3,91 5,77 5,45 5,09 5,27 7,08 3,81 8,98 8,47 2,98 3,14 4,22 4,58 4,23 21,37 16,27 2,36 2,31 Infiltracja mm 426,9 122,4 135,6 94,9 85,5 178,5 870,1 569,1 385,9 229,3 441,0 117,5 131,3 133,3 281,4 308,1 264,6 231,7 225,5 197,1 240,6 212,1 201,3 334,7 167,0 73,0 56,3 87,3 35,0 112,7 80,0 43,2 78,6 122,3 59,6 145,4 175,3 52,3 63,5 42,1 58,6 64,4 422,3 317,8 3 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu Ogólna charakterystyka hydrogeologiczna regionu Region Środkowej Odry pod względem geologiczno – strukturalnym jest bardzo zróŜnicowany. W jego granicach znajdują się jednostki geo- i hydrostrukturalne o zasadniczo róŜnych warunkach geologicznych i zarazem występowania wód podziemnych. Idąc z południowego - zachodu ku północnemu – wschodowi wyróŜnić tu moŜna następujące główne ogniwa strukturalne jak poniŜej: Masyw sudecki z charakterystyczną mozaikową budową geologiczną wyraŜającą się występowaniem szeregu prekambryjsko – paleozoicznych cokołów krystalicznych (rejony: izersko – karkonoski, północno kaczawski, sowigórski, bystrzycko – orlicki, śnieŜnicko – złotostocki i jesionicki) oraz dwóch niecek śródgórskich zewnętrznej i wewnętrznej, zbudowanych ze skał osadowych wieku od karbonu po kredę. W nadkładzie wymienionych utworów, głównie w części zachodniej i wschodniej masywu występują pokrywy osadów neogenu i czwartorzędu o zmiennej miąŜszości. Przedgórze sudeckie, przylegające od północy do wyŜej wspomnianego masywu sudeckiego zbudowane ze skał proterozoiku oraz osadowych i magmowych paleozoiku. Monoklina przedsudecka oddalona od bloku przedsudeckiego uskokami środkowej Odry zbudowana z łagodnie zapadających ku północy utworów permu i triasu, nadbudowanych juŜ po za regionem osadami jury i kredy. Monoklina Śląsko – Krakowska w części SE regionu zbudowana z utworów triasu i jury, łączących się strukturalnie z osadami monokliny przedsudeckiej. Na opisane powyŜej proterozoiczne i paleozoiczno – mezozoiczne struktury w obrębie przedgórza sudeckiego i monokliny nakładają się utwory kenozoiku. Osady trzeciorzędu naleŜą do dwóch basenów sedymentacyjnych: południowego – związanego ze strefą zapadliska przedkarpackiego (rejon Kędzierzyna) i północnego – nizinnego. Osady trzeciorzędu występują praktycznie ciągłą pokrywą z wyjątkiem centralnej, środkowej części masywu Sudetów. Osady czwartorzędu stanowią najwyŜsze ogniwo kenozoiku. Pod względem stratygraficznym osady czwartorzędu zaliczane są do trzech okresów glacjalnych południowo i środkowopolskich oraz bałtyckiego wisły i holocenu. Ze względu na budowę geologiczną oraz piętrowe występowanie osadów wodonośnych na większości obszaru wody podziemne tworzą wielopoziomowy zbiornik o charakterze porowym, szczelinowym i szczelinowo – porowym. 4 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu Rys. 1 Przekrój geologiczny na linii Świdnica – Leszno (Dąbrowski, 1977) 5 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu Z uwagi na wiek wodonośców wyróŜnić tu moŜna następujące piętra wodonośne: czwartorzędowe, neogeńsko - paleogeńskie, kredowe, triasowe, paleozoiczne w obrębie skał osadowych oraz proterozoiczno – paleozoiczne w skałach krystaliniku (rys. 1 i 2). Czwartorzędowe piętro wodonośne Czwartorzędowe piętro wodonośne występuje na terenie całego regionu i związane jest z seriami piasków i Ŝwirów współczesnych i kopalnych dolin, pradolin, osadów fluwioglacjalnych powierzchniowych i kopalnych (w poziomach miedzyglinowych), a takŜe z piaszczysto – Ŝwirowymi osadami glacjalnymi. W rejonie masywu Sudetów czwartorzędowe poziomy wodonośne związane są z kopalnymi dolinami, rumoszem skalnym zgromadzonym w dnach dolin rzecznych oraz płatami pokryw piaszczystych na zboczach wzgórz i na wysoczyznach. Na pozostałym obszarze regionu piętro to reprezentowane jest przez poziom wód gruntowych w zróŜnicowanych strukturach dolin rzecznych i sandrów oraz jednym lub dwoma poziomami wgłębnymi międzymorenowymi. Główne uŜytkowe czwartorzędowe poziomy wodonośne związane są z dolinami rzek, w tym pradoliny Odry oraz dolinami kopalnymi z interglacjału mazowieckiego i utworami piaszczysto – Ŝwirowymi rozdzielającymi poziomy glin środkowopolskich i południowopolskich. MiąŜszość czwartorzędowych zbiorników jest zmienna najczęściej nie przekracza 30 m, lokalnie zaś moŜe osiągnąć 50 – 150 m w strukturach rynnowych i dolinnych. Warstwy wodonośne tych poziomów wykształcone są najczęściej jako piaski róŜnoziarniste o współczynniku filtracji 0,3 - 2,0 m/h lub piaski ze Ŝwirem i Ŝwiry o współczynnikach 0,7 - 10,0 m/h. Zasilanie poziomów z opadów lub przesiąkania zaleŜy do charakteru struktury i głębokości izolacji od powierzchni terenu i waha się od 3 do 20 m3/h km2, a najczęściej od 7 do 2 m3/h km2. Z analizy map hydrogeologicznych wynika Ŝe uŜytkowe poziomy wodonośne piętra czwartorzędowego występują na około 60% powierzchni regionu. Największy udział ma ono w zlewniach: Obrzycy – około 90%, Przyodrzu i Widawce -80%, natomiast praktycznie brak go w zlewni Łaby i części środkowych Sudetów. Główne zbiorniki wód podziemnych piętra czwartorzędowego zostały wyróŜnione w pradolinach Warszawsko – Berlińskiej, Baryczy, Odry, dolinach kopalnych Bobru, wielkopolskiej doliny kopalnej, Małej Panwi, w strukturach międzymorenowych i sandrowych w rejonie prawych i północnych zlewni Odry. 6 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu Rys. 2 Przekrój hydrogeologiczny (Belcarz-Rolewska, 1989-zmieniony) 7 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu Paleogeńsko–neogeńskie piętro wodonośne To piętro wodonośne związane jest głównie z utworami piaszczystymi, lokalnie Ŝwirami i piaskowcami eocenu, oligocenu i miocenu tworzącymi dwa poziomy oligoceński i mioceński. W Sudetach uŜytkowy poziom mioceński występuje fragmentarycznie, jedynie w zachodniej części w obniŜeniu Ŝytawsko – węglinieckim. MiąŜszość warstw wodonośnych zbiorników piaszczystych dochodzi do 60 -80 m, a ich współczynniki filtracji wahają się od 0,1 do 0,6 m/h. W skali regionu uŜytkowy poziom mioceński występuje na 55% obszaru. Największe uŜytkowe znaczenie ma ono w niecce wrocławskiej, zbiorniku wielkopolsko - lubuskim, a takŜe w rejonie Paczkowa – Niemodlina. Warstwy wodonośne często występują pod nadkładem iłów górnego miocenu i pliocenu oraz kompleksem utworów czwartorzędowych w strefie głębokości od 20 do 150 m, tworząc zbiorniki wód naporowych. Poziom oligoceński nie jest ujmowany do eksploatacji, gdyŜ w części północnej regionu prowadzi wody zasolone. Zasilanie opisywanego piętra zaleŜne jest od lokalnych bądź regionalnych warunków krąŜenia wód, zachodzi przede wszystkim z przesączania się wody z nadległych czwartorzędowych poziomów (moduł zasilania wg badań modelowych jest zmienny w granicach od kilku do 25 m3/d km2). Kredowe piętro wodonośne Kredowe piętro wodonośne o znaczeniu uŜytkowym występuje w trzech rejonach: w nieckach śródsudeckich – zewnętrznej i wewnętrznej oraz rejonie Opola, gdzie stanowi poziomy uŜytkowe. Wodonoścem są przed wszystkim spękane warstwy piaskowców cenomanu i margle turonu na zmiennych głębokościach od kilku do około 400m. W poziomie wodonośnym cenomanu rejonu Opola został wyodrębniony GZWP nr 336 – Niecka Opolska. Wody tego piętra są ujmowane na ujęciach Nowej Rudy, Polanicy, Bystrzycy, Lwówka, Bolesławca oraz Opola. Triasowe piętro wodonośne Piętro wodonośne triasu występuje w nieckach Śródgórskich Sudetów oraz na monoklinie przedsudeckiej i śląsko – krakowskiej. W nieckach śródgórskich triasowe warstwy wodonośne stanowią serie piaskowców o zmiennej miąŜszości od kilki do ponad 100 m. Parametry hydrogeologiczne kompleksu wodonośnego zróŜnicowane są w zaleŜności od zaangaŜowania tektonicznego. Zasilanie poziomu wodonośnego następuje w róŜny sposób: w wyniku bezpośredniej infiltracji opadów atmosferycznych na wychodniach, przesączania się wody z poziomów nadległych oraz dopływu podziemnego z warstw wodonośnych głębszych z tzw. systemów dalekiego krąŜenia. W rejonie płytkiego zalegania poziomów zasilanie to wynosi 3,6 – 12,0 m3/h km2. W rejonie śląsko – opolskim w osadach triasu występują trzy poziomy wodonośne. Dwa z nich: wapienia muszlowego i retu związane są ze szczelinowo-krasowym kompleksem wapieni i dolomitów, trzeci z ośrodkiem porowo – szczelinowym serii piaskowców dolnego triasu. 8 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu MiąŜszość opisywanych kompleksów wodonośnych jest zmienna i mieści się w granicach od kilku do 300 m. Dobre parametry tego piętra w części SE regionu były podstawą do wyróŜnienia w triasie dolnym i środkowym GZWP Lubliniec - Myszków (327) oraz Krapkowice Strzelce – Opolskie (335). Paleozoiczne piętro wodonośne Paleozoiczne piętro wodonośne związane z serią osadowych skał permu i karbonu występuje podobnie jak triasowe, w nieckach oraz na obszarze monoklin: przedsudeckiej i śląsko – krakowskiej. Wody występują przede wszystkim w seriach piaskowców, szarogłazów i zlepieńców wieku permskiego i karbońskiego do głębokości 600 - 1000 m (rejon Krzeszowa – Wałbrzycha). Własności hydrogeologiczne i zasobności w wodach tych osadów są bardzo zmienne, od bardzo słabych i niemal bezwodnych do silnie zawodnionych. Z uwagi na bezpośredni kontakt utworów permu i triasu oraz brak warstw izolacyjnych wody obu pięter wodonośnych z reguły tworzą jeden wspólny zbiornik wód podziemnych. Wykorzystywany jest on w rejonach Kotliny Kłodzkiej, Górach Orlickich i Kaczawskich (Wojcieszów). Proterozoiczno - paleozoiczne piętro wodonośne Proterozoiczno - paleozoiczne piętro wodonośne obejmuje rejon Sudetów i Przedgórza Sudeckiego, gdzie wody występują w róŜnego rodzaju skałach magmowych i metamorficznych – często określanych takŜe krystalinikiem. Charakterystyczną cechą zespołu tych skał jest niska wodoprzepuszczalność i mała zdolność do gromadzenia wody, wynikające przede wszystkim z niskiego stopnia szczelinowatości głębszych, powyŜej 30 m p.p.t., partii krystaliniku, z tym Ŝe lokalnie zaznaczają się strefy średnio i dobrzeprzepuszczalne o czym świadczą obserwacje na ujęciach wód np. w Świeradowie i Lądku Zdroju. Bardziej korzystne warunki występują w strefach rumoszu zwietrzelinowego skał krystalicznych. Strefa zwykłych wód podziemnych w rejonie Sudetów sięga generalnie do około 1000 m (rejon Wałbrzycha). Jednostki bilansowe regionu wodnego Dolnej Wisły - rejony wodno-gospodarcze Region wodny, obejmujący dorzecze Środkowej Odry, ma powierzchnię około 39 540 km2 i został podzielony przez RZGW we Wrocławiu na 12 obszarów bilansowych (zlewni bilansowych). Obszary bilansowe odpowiadają w większości zlewniom hydrograficznym. Granice zlewni najczęściej odpowiadają przebiegowi działów wodnych II rzędu większych dopływów Odry. Jedynie największy obszar bilansowy – „Przyodrze” wzdłuŜ koryta rzeki Odry mający 9 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu powierzchnię 7 015 km2 obejmuje głównie zlewnię bezpośrednią rzeki. Powierzchnie pozostałych obszarów bilansowych są zróŜnicowane w przedziale od 1 017 km2 do 5 826 km2. Granice obszarów bilansowych (zlewni bilansowych) przedstawiono na mapie - zał. 2. Mają one numerację cyfrową – rzymską (od W–I do W–XII); nazwę zlewni utworzoną od nazwy głównego cieku wodnego. Tę numerację i nazwę zlewni zachowano w niniejszej pracy dla rejonów wodnogospodarczych w obszarze działalności RZGW we Wrocławiu obejmujących wody powierzchniowe i podziemne. Dla potrzeb bilansowania zasobów wodnych i prowadzenia gospodarki wodnej w niniejszych obszarach i zlewniach cząstkowych wydzielone obszary podzielono na rejony – tab. 2, rys. 3 i zał. 3. Podział ten oparto w głównej mierze o granice hydrograficzne zlewni tak, aby w granicach wydzielonego rejonu ponad 70% bilansu krąŜenia wód podziemnych zamykało się w tym obszarze, a takŜe uwzględniając potrzeby wodno-gospodarcze oraz lokalnie granice administracyjne i geologiczne. W opracowanych dokumentacjach hydrogeologicznych zasobów dyspozycyjnych ten podział posiada udokumentowanie w postaci bilansów wód podziemnych w przyjętych granicach rejonów, zaś w pozostałych przypadkach jest propozycją wymagającą potwierdzenia w regionalnych badaniach hydrogeologicznych. 10 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu Rys. 3 Podział regionu wodnego Środkowej Odry na obszary bilansowe i rejony wodnogospodarcze 11 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu Tab. 2 Podział regionu wodnego Środkowej Odry na rejony wodno-gospodarcze nr W-I W-II W-III W-IV W-V W-VI W-VII nazwa wiek powierzchnia nr nazwa rejonu wodnopowierzchnia obszaru [km2] rejonu [km2] wodonośców gospodarczego bilansowego A Gniła Obra 410,5 Samica Leszczyńska i Obrzyca i Q, Ng, Pg 2366,2 B Młynówka Kaszczorska 713,4 Krzycki Rów C Obrzyca 679,8 D Krzycki Rów 562,5 A Górna Barycz po Milicz 1723,5 B Orla 1600,3 Barycz Q, Ng, Pg 5543,4 C Barycz - Kotlina śmigrodzka 987,2 D Barycz Dolna 1232,4 Widawa i A Widawa - Oleśnica Dolna 662,4 Stobrawa – B Widawa Środkowa 492,4 Q, Ng, Cr, T 1744,6 podobszar Widawa C Widawa Środkowa 589,8 Widawa i D Stobrawa 1018,1 Stobrawa – Q, Ng, Cr, T 1584,9 podobszar Stobrawa E Budkowiczanka - Brynica 566,8 A Mała Panew Górna 666,7 Mała Panew Środkowa Q, Cr, T 2113,2 Mała Panew B (Staniszcze) 433,6 C Chrząstawa 641,9 D Mała Panew Dolna 371,0 A Nysa ŁuŜycka Górna 334,0 Nysa Nysa ŁuŜycka Środkowa Q, Ng, Pg, Cr 2200,0 ŁuŜycka B (Sacro) 694,7 (prawa) Nysa ŁuŜycka Dolna (ujście C do Odry) 1171,2 A Górny Bóbr (Pilchowice) 1191,4 B Szprotawa 871,3 C Kwisa (śagań) 998,2 Q, Ng, Pg, D Czerna Wielka 947,2 5826,0 Bóbr Cr, T, P Bóbr Środkowy (Pilchowice E śagań) 1151,2 Bóbr Dolny (śagań - ujście F do Odry) 666,7 Q, Ng, Pg, A Kaczawa Górna 309,8 B Nysa Szalona 449,2 Cr, T, C Czarna Woda 999,0 2261,4 Kaczawa Paleozoik, PCm D A Q, Ng, Pg, T, W-VIII Bystrzyca ŚlęŜa W-IX Nysa Paleozoik 2753,8 PCm Q, Ng, Pg, 4874,1 B C D A Kaczawa Dolna ŚlęŜa Bystrzyca Górna z Piławą po w. Krasków Strzegomka Bystrzyca Dolna + Czarna Woda Ścinawka 503,4 972,5 678,0 565,7 537,6 402,3 12 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu nazwa wiek powierzchnia nr nazwa rejonu wodnopowierzchnia obszaru 2 wodonośców [km ] rejonu gospodarczego [km2] bilansowego Kłodzka Cr, Paleozoik, B Biała Lądecka 310,8 C Nysa Górna Bardo 838,6 PCm D Nysa Środkowa po wod. Nysa 914,4 E Nysa Dolna 839,7 F Ścinawa Niemodlińska 433,7 G Oława 1134,4 A Prudnik 185,3 Q, Ng, Pg, Cr Osobłoga i B Biała 358,3 1017,2 W-X + Paleozoik Stradunia C Osobłoga 193,7 D Stradunia 279,9 Przyodrze Kłodnicy do Nysy A 883,4 PrzyorzeKłodzkiej Q, Ng, Pg, podobszar 3542,1 B Smortawa - Odra Wrocław 936,4 KoźleCr, J, T Przyodrze Wrocław Wrocław C Ścinawa 1722,3 W-XI Przyodrze Ścinawa PrzyorzeD Siedlisko 913,9 podobszar Q, Ng, Pg, Przyodrze Siedlisko Wrocław – 3472,6 Cr, J, T E Młynkowo 816,8 ujście Nysy Przyodrze Młynkowo Nysa ŁuŜyckiej F ŁuŜycka 1741,9 A Orlica 73,2 B Metuje 99,4 Q, Cr, C, W-XII Łaba 240,7 C Upa 19,4 PCm D Łaba 0,1 E Izera 48,7 Razem 39 540 39 540 nr Wykorzystane publikacje i materiały archiwalne 1. Bielecka H., Jędrusiak M., Kieńć D., Nowacki F., Kuzynków H., 2001 - Dokumentacja zasobów dyspozycyjnych międzyrzecza Odry i Bobru, w tym GZWP 149 i 301. Przedsiębiorstwo Geologiczne Proxima S.A. we Wrocławiu. 2. Chrząstek J., Zalewska M., Wąsik M., Nowak A., Śliwka R., Jasiak T., Sokół-Woźniak J., Taraziewicz A., Hadaj J., 2000 - Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów dyspozycyjnych zlewni Obrzycy. Arcadis Ekokonrem Sp. z o.o. Wrocław. 3. Dąbrowski S., Olejnik Z., Pawlak A., Wijura A., Wichłacz A., Wołcyrz P., 1996 Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych z utworów czwartorzędowych systemu wodonośnego Baryczy - Rowu Polskiego, woj. leszczyńskie Hydroconsult Sp. z o.o. Warszawa, Oddział w Poznaniu. 13 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu 4. Dziuk M., Siwy-Będkowska K., Będkowski Z., 1999 - Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych z utworów serii węglanowej triasu w rejonie Lubliniec – Myszków. Częstochowskie Przedsiębiorstwo Geologiczne Sp. z o.o. 5. Grzegorczyk K., Krawczyk J., Nowak A., Dąbrowski S., Wijura A., Fistek J., 1993 Dokumentacja hydrogeologiczna dyspozycyjnych zasobów wód podziemnych w utworach kredy górnej rejonu Nysy Kłodzkiej i Niecki Batorowa. Przedsiębiorstwo Geologiczne Proxima S.A. we Wrocławiu. 6. Krawczyk J. z zespołem, 1996 - Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów wód podziemnych w utworach czwartorzędowych, trzeciorzędowych i triasowych rejonu Niecki Wrocławskiej (II Etap) z uwzględnieniem GZWP. Przedsiębiorstwo Geologiczne Proxima we Wrocławiu. 7. Poprawski L. z zespołem, 1999 - Dokumentacja hydrogeologiczna regionu wrocławskiego i sudeckiego zlewni Bystrzycy i Nysy Kłodzkiej, zawierająca ocenę zasobów dyspozycyjnych wszystkich poziomów uŜytkowych wód podziemnych na danym terenie. Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe Hydrogeo Ltd. Wrocław. 8. Wojciechowska R., Morasiewicz J., Kuzynków H., Śliwka R., Dąbrowski S., Rynarzewski W., 1993 - Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów wód podziemnych z utworów czwartorzędowych rejonu Kotliny śmigrodzkiej. Przedsiębiorstwo Geologiczne Proxima S.A. we Wrocławiu. 9. Zaleska M., Śliwka R., Kudłacik J., Haładaj J., 1999 - Dokumentacja hydrogeologiczna regionu sudeckiego - zlewnie górnych biegów Nysy ŁuŜyckiej i Bobru wraz z oceną zasobów poziomów uŜytkowych. Arcadis Ekokonrem Sp. z o.o. Wrocław. 14 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-I KARTA INFORMACYJNA HYDROGEOLOGICZNEJ JEDNOSTKI ZINTEGROWANEGO PODZIAŁU WODNO-GOSPODARCZEGO DORZECZE REGION WODNY ODRA OBSZAR BILANSOWY 1 PołoŜe- hydrograficzne, geogra- tracyjne F - km W-I OBRZYCA I KRZYCKI RÓW 2366,2 nr rząd Obrzyca 156 2 hydrograficzne Gniła Obra 1568 3 cząstkowe Samica Leszczyńska 15642 4 Młynówka Kaszczorska 15648 4 154 2 MPHP i Krzycki Rów adminis- 2 nazwa Zlewnie według Główny przekrój wodowskazowy lub zamykający miejscowość Smolno Wielkie (Obrzyca) 3 2 Numer Nazwa nie ficzne ŚRODKOWA ODRA 2 F [km ] 1571,4 3 odpływy m /s SSQ SNQ z lat 6,47 2,14 1957 – 1990 315.4 Pojezierze Lubuskie 315.5 Pojezierze Wielkopolskie Regiony fizyczno – 315.6 Pradolina Warciańsko-Odrzańska geograficzne 315.7 Wzniesienia Zielonogórskie (wg Kondrackiego ) 315.8 Pojezierze Leszczyńskie 318.1 Wysoczyzna Leszczyńska 318.3 ObniŜenie Milicko-Głogowskie Jednostki 4 administracyjne 5 PołoŜenie hydro- 6 geologiczne hydro- geologiczny Jednolite części wód Nr podziemnych uŜytkowe Rozpoz- Dokumentacja nanie zasobów proble- dyspozycyjnych: mów Zlewnia Obrzycy gospo- Wysoczyzna darki 9 wodami podziemnymi 10 subregiony: VI.5 zielonogórsko-leszczyński VI.6 pradoliny barycko-głogowskiej poziomy wodonośne 8 wielkopolskie, lubuskie, dolnośląskie VI wielkopolski Region Główne 7 województwa F – km 60 71 381,4 1974,7 Q, Ng, Pg 3 2 obszar (km ) Leszczyńska Inne 2 Piętra Zasoby [m /d] wodonośne odnawialne rok dok. dyspozycyjne 1805,0 Q 488441,0 240000,0 2001 1885,0 Tr 7691,0 7691,0 1994 240077,0 1999 opracowania regionalne zasobowe Wykorzystanie wód Zasoby eksploatacyjne [m3/d] 15 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-I Pobór podziemnych wód 3 podziemnych m /d] 24953,0 (szacunkowy lub ustalony) stan na rok 11 Warunki korzystania z wód 12 GZWP 2 F - km w obszarze 144 192,6 Q por 1990 150 219,7 Q por 1990 302 49,2 Q por 1990 304 156,3 Q por 1990 305 99,0 Q por 1990 Zbiornik Wschowa 306 219,6 Q por 1990 Monitoring SOH (rzędu I, II) II/360 Kargowa MONBADA 795 Kargowa Kopalna Wielkopolska Pradolina Warszawa – Berlin (Koło-Obra) Pradolina Barycz – Głogów (W) Zbiornik między- morenowy Zbąszyń Zbiornik międzymorenowy Leszno wód podziemnych 14 Projekt warunków korzystania z wód dorzecza Obrzycy opracowany w 2001 r. Nr Dolina 13 1999 Piętro wodonośne Typ zbiornika rok udok. problemy Ochrona zasobów ujęcia wód powierzchniowych w Sadowej dla zaopatrzenia Główne gospodarki wodnej Zielonej Góry w wodę (ujęcie komunalne). Temu zadaniu podporządkowane skali regionalnej są działania inwestycyjne w zakresie budowy oczyszczalni ścieków i (obszaru systemów kanalizacji sanitarnej. Ochrona GZWP piętra czwartorzędowego bilansowego) oraz zbiornika wód mioceńskich. w 15 Numer A Podział na rejony wodnogospodarcze B Nazwa Gniła Obra Samica Leszczyńska i Młynówka Kaszczorska 2 F - km Podstawowy wodowskaz 410,5 Wojnowo 713,4 Osłonin C Obrzyca 679,8 Smolno Wielkie D Krzycki Rów 562,5 Chociemyśl Uwarunkowania geomorfologiczno-hydrograficzne Obszar genetycznie związany jest ze zlodowaceniami bałtyckim i środkowopolskim i zaliczony jest do prowincji NiŜu Polskiego. Rzeźba terenu została ostatecznie ukształtowana w holocenie. Centralną część obszaru stanowią obniŜenia: Kotlina Kargowska i Dolina Środkowej Obry (Pradolina Warciańsko-Odrzańska) oraz ObniŜenie Milicko – Głogowskie na południu, do których przylegają Bruzda Zbąszyńska i Pojezierze Poznańskie od północy oraz Wał Zielonogórski, Pojezierze Sławskie, Równina Kościańska i Wysoczyzna Leszczyńska. Główne rzeki obszaru to Obrzyca o długości 65,9 km z dopływami: Samica Leszczyńska, Obrzański Kanał Południowy, 16 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-I Kanał Kaszczorski (Młynówka Kaszczorska) i Krzycki Rów o długości 73,5 km na południu. Sieć hydrograficzną uzupełniają liczne jeziora. W obszarze wykorzystuje się jako zbiorniki retencyjne – podpiętrzone jeziora: Wojnowskie, Sławskie, Rudno oraz zespół – ciąg jezior: Dominickie, Przemęckie, Wieleńskie (i inne). W obszarze wyróŜniono 4 rejony – zlewnie cząstkowe od A do D. Główne wodowskazy to: Smolno Wielkie i Lubiatów na Obrzycy oraz Wojnowo na Gniłej Obrze. Warunki hydrogeologiczne Stanowią one odzwierciedlenie budowy geologicznej i są zróŜnicowane. Występują tu piętra wodonośne: czwartorzędu oraz starszego neogenu (miocen) i paleogenu (oligocen). Główne poziomy wodonośne czwartorzędu to poziom gruntowy, który występuje w obrębie utworów piaszczystych dolin rzecznych, pradolin, sandrów, rynien glacjalnych, ozów i kemów – lokalnie ujmowany studniami, międzymorenowy oraz dolin kopalnych. Najlepiej jest on wykształcony w zasięgu wielkopolskiej doliny kopalnej, gdzie ma miąŜszość 30-60 m. Budują go osady piaszczysto – Ŝwirowe interstadialne i interglacjalne. Zwierciadło wody ma charakter przewaŜnie napięty i niekiedy swobodny (dolina Odry, częściowo Obrzycy i Samicy oraz w rejonie Jeziora Sławskiego). Poziom jest drenowany przez poszczególne rzeki, cieki i jeziora oraz lokalnie przez rynny glacjalne. Poziom zasilany jest na drodze bezpośredniej infiltracji w dolinach rzecznych oraz w okolicy Jeziora Sławskiego, a na pozostałym obszarze (wysoczyzny i struktury kopalne) poprzez przesączanie przez nadległe warstwy glin oraz mułków lub przez przesączanie z poziomu wód gruntowych. Zasilanie poziomu wynosi według badań modelowych od 8,5 m3/h km2 do 10,8 m3/h km2. W obszarze występują równieŜ wody podziemne w utworach starszego neogenu (ujmowany jest do eksploatacji poziom mioceński – warstwy: góra, środkowa i dolna) i paleogenu (poziom oligoceński – nieeksploatowany) – w ramach występowania wielkopolskiego zbiornika wód podziemnych o charakterze basenu. Zasilanie poziomu mioceńskiego według badań modelowych wysoczyzny leszczyńskiej wynosi średnio - 0,36 m3/h km2. Stopień presji i oddziaływania gospodarczego na wody podziemne W obszarze całej zlewni występuje niski stopień wykorzystania zasobów, z wyjątkiem rejonów Leszna, Wschowy, Śmigla. Pobór (z 1999 r.) stanowi ok. 10% ustalonych zasobów dyspozycyjnych. Stopień zagroŜenia wód podziemnych jest zróŜnicowany i zaleŜny głównie od istnienia nadkładu utworów słabo przepuszczalnych. W przypadku braku izolacji i przy zwierciadle 17 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-I swobodnym – zaznacza się negatywny wpływ rolnictwa i obszarów zurbanizowanych – pogorszenie jakości wód podziemnych. Obszary chronione Ochroną prawną objęto: Przemęcki Park Krajobrazowy, obszary chronionego krajobrazu, 12 rezerwatów przyrody, oraz obszar Natura 2000 – PLH080001 Dolina Leniwej Obry. Podział obszaru bilansowego na rejony wodno-gospodarcze ZróŜnicowanie warunków hydrogeologicznych i hydrograficznych uwarunkowało podział obszaru na 4 rejony – zlewnie cząstkowe: Gniła Obra, Samica Leszczyńska i Kanał Kaszczorski, Obrzyca oraz zlewnia Krzyckiego Rowu stanowiącego dopływ Obry. Podział zlewni Obrzycy na rejony bilansowe został dokonany w ramach dokumentacji projektu warunków korzystania z wód tej zlewni w 2001 r. Zlewnia Rowu Krzyckiego posiada tylko udokumentowanie zasobów dyspozycyjnych poziomu mioceńskiego w ramach dokumentacji trzeciorzędowego podsystemu wysoczyzny leszczyńskiej z 1994 r. 18 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-II KARTA INFORMACYJNA HYDROGEOLOGICZNEJ JEDNOSTKI ZINTEGROWANEGO PODZIAŁU WODNO-GOSPODARCZEGO DORZECZE REGION WODNY ODRA OBSZAR BILANSOWY 1 W-II BARYCZ 5543,4 nr rząd nie hydrograficzne Barycz 14 2 hydro- cząstkowe Orla 146 3 według geogra- administracyjne i zamykający 4579,3 Region hydro- geologiczny subregiony: VI.5 zielonogórsko – leszczyński VI.7 trzebnicki Jednolite części wód Nr 2 Dokumentacja nanie zasobów dyspozycyjnych: mów Kotlina śmigrodzka gospo- Międzyrzecze Baryczy darki – Rowu Polskiego Wysoczyzna Leszczyńska 74 76 4322,9 1220,4 Q, Ng, Pg 3 obszar 2 proble- Inne F – km uŜytkowe Rozpoz- nymi 1951 – 1990 VI.6 pradoliny barycko – głogowskiej poziomy wodonośne 9 1,79 dolnośląskie, lubuskie, wielkopolskie województwa hydro- Główne podziem- 15,7 VI wielkopolski nie wodami z lat 318.4 Wał Trzebnicki podziemnych 8 SNQ 318.3 ObniŜenie Milicko-Głogowskie PołoŜe- 7 SSQ geograficzne geolo- 6 m /s 318.1-2 Nizina Południowowielkopolska (wg Zasoby [m /d] Piętra rok dok. (km ) wodonośne odnawialne dyspozycyjne 730,0 Q 135744,0 58512,0 1995 615,0 Q 67896,0 56400,0 1999 1345,0 Tr (Ng, Pg) 12912,0 12912,0 1995 opracowania perspektywiczne regionalne zasobowe zasoby perspektywiczne 10 4130,1 Q, Tr, J, T 404000,0 3 Zasoby eksploatacyjne [m /d] Wykorzystanie wód podziemnych Pobór wód podziemnych 264000,0 2003 592080,0 1995-1999 57280,0 1995-1999 3 m /d] (szacunkowy lub ustalony) stan na rok 11 3 odpływy Regiony fizyczno – administracyjne giczne F [km ] Osetno Jednostki 4 2 miejscowość przekrój Kondrackiego ) 5 F - km Nazwa ficzne 3 nazwa Zlewnie Główny 2 Numer PołoŜe- graficzne, MPHP 2 ŚRODKOWA ODRA Warunki korzystania brak 19 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-II z wód 12 GZWP Pradolina Barycz – Głogów [E] Zbiornik między morenowy Leszno Sandr Leszno Zbiornik m. morenowy SmoszewChwaliszewSulmierzyce Zbiornik m.morenowy rzeki Kania Dolina kopalna rzeki Ołobok 13 2 Nr F - km w obszarze rok udok. 303 1442,2 Q por 1990 305 24,6 Q por 1990 307 73,0 Q por 1990 309 100,9 Q por 1990 308 28,2 Q por 1990 310 6,6 Q por 1990 II/30 Gorzyce Wielkie, II/743 Leszno, II/748 Potasznia, Monitoring wód SOH (rzędu I, II) podziemnych MONBADA 14 Piętro wodonośne Typ zbiornika Główne skali 360 Leszno, 450 Trzebnica, 1143 Milicz problemy gospodarki wodnej w II/749 Chachalnia, II/912 Rybin Brak rezerw wodnych w zbiorniku mioceńskim, jego zasolenie i zabarwienie regionalnej wód lokalne. Deficyt wód podziemnych w obszarze Wielkopolski i (obszaru zanieczyszczenia antropogeniczne części zbiorników czwartorzędowych. bilansowego) 15 Podział na rejony 2 Numer Nazwa F - km Podstawowy wodowskaz A Górna Barycz po Milicz 1723,5 Milicz, Odolanów B Orla 1600,3 Korzeńsko wodnogospodarcze C D Barycz – Kotlina śmigrodzka Barycz Dolna 987,2 1232,4 Osteno Uwarunkowania geomorfologiczno-hydrograficzne Obszar został ukształtowany w okresie zlodowaceń środkowopolskich, interglacjale eemskim, silnie przemodelowany w okresie zlodowacenia bałtyckiego, stanowiąc jego bezpośrednie przedpole oraz w holocenie. Główne jego jednostki fizyczno – geograficzne to obniŜenia: Pradolina Głogowska, Kotlina śmigrodzka, Kotlina Milicka, do których przylegają wyniesienia: Wysoczyzna Leszczyńska, Wysoczyzna Kaliska od północy oraz Wzgórza Trzebnickie, Wzgórza Twardogórskie i Wzgórza Ostrzeszowskie od południa. Osią całego systemu jest Barycz o długości 133 km. Sieć rzeczna zlewni Baryczy jest asymetryczna i uwarunkowana istnieniem szerokiego zagłębienia pradolinnego, do którego od północy i południa spływają do rzeki głównej liczne cieki. W dorzeczu Baryczy brak jest jezior naturalnych, natomiast liczne są tu stawy m.in. Stawy Milickie w pradolinie oraz w zlewni Kurocha. W obszarze wyróŜniono 4 rejony wodnogospodarcze od A do D. 20 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-II Główne wodowskazy to: Odolanów, Milicz, Osetno na Baryczy, Korzeńsko na Orli, Rydzyna na Rowie Polskim, Kanclerzowice na Sąsiecznicy. Warunki hydrogeologiczne Na obszarze zlewni Baryczy wody zwykłe o mineralizacji do 1 g/l występują w osadach wodonośnych czwartorzędu, neogenu i paleogenu oraz lokalnie w stropowych partiach podłoŜa mezozoicznego (jury dolnej i środowej oraz triasu) do głębokości 200 – 400 m. Wody w utworach czwartorzędowych występują w piaskach i Ŝwirach rzecznych, wodnolodowcowych, lodowcowych i moren piaszczystych, kemach oraz mułkach piaszczystych róŜnej genezy. MoŜna wyróŜnić następujące poziomy wód: gruntowy, międzyglinowy górny, międzyglinowy dolny i podglinowy. Poziom wód gruntowych związany jest z osadami piaszczystoŜwirowymi zlodowacenia bałtyckiego oraz interglacjału eemskiego na południe od zasięgu lądolodu bałtyckiego. Poziomy wód wgłębnych występują w obrębie osadów rzecznych i wodnolodowcowych interglacjału starszych zlodowaceń oraz lokalnie między transgresywnymi osadami międzyglinowymi ostatniego zlodowacenia. Wielkość infiltracji efektywnej wynosi dla poziomu gruntowego od 4,6 – 4,8 m3/h km2 (Pradolina Baryczy) do 13,4 m3/h km2 (sandr leszczyński), dla poziomu międzyglinowego górnego 6,0 – 9,0 m3/h km2, dla międzyglinowego dolnego 4,0 – 6,5 m3/h km2. Przedmiotowy rejon stanowi część południową wielowarstwowego zbiornika wód podziemnych Wielkopolski o charakterze basenu w utworach starszego neogenu i paleogenu – w obrębie którego wyróŜnia się poziomy wodonośne: mioceński (główny) i oligoceński (lokalnie). Zasilanie zachodzi na drodze przesączania się wód z nadległych poziomów czwartorzędowych lub przez nadkład gliniasto – ilasty o charakterze słabo przepuszczalnym i bardzo słabo przepuszczalnym i wynosi 0,04 – 0,4 m3/h km2. W obszarze moŜna wyróŜnić jeszcze poziomy wodonośne (podrzędne) w utworach środkowej i dolnej jury o zasilaniu ok. 0,1 – 0,3 m3/h km2 (według badań modelowych). Stopień presji i oddziaływania gospodarczego na wody podziemne Największe oddziaływanie występuje w rejonach duŜych komunalnych ujęć wód podziemnych (znaczna eksploatacja), szczególnie w rejonach miast: Leszna, Rawicza, Góry, śmigrodu, Krotoszyna (Zduny i Smoszew), Ostrzeszowa (Ostrzeszów, Szklarka, Bledzianów), Milicza, Odolanowa, Trzebnicy, Sycowa, Międzyborza w piętrze czwartorzędowym oraz w rejonie 21 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-II StrzyŜewic (ujęcie dla Leszna) – duŜa eksploatacja wód w poziomie mioceńskim w stosunku do odnawialności. Obszary chronione Ochroną prawną objęto:: Park Krajobrazowy Dolina Jezierzycy, Park Krajobrazowy Dolina Baryczy, obszary chronionego krajobrazu: Dolina Baryczy, Dąbrowy Krotoszyńskie, Baszków Rodny, Wzgórza Ostrzeszowskie, Kotlina Odolanowska, Pojezierze Krzywińsko – Osieckie, 13 rezerwatów przyrody, oraz obszary Natura 2000: PLH020003 Dolina Łachy, PLB020001 Dolina Baryczy. Podział obszaru bilansowego na rejony wodno-gospodarcze W obszarze wyróŜnionego w oparciu o warunki hydrograficzne i hydrogeologiczne 4 rejony wodno-gospodarcze: Górna Barycz (po Milicz), Orla, Barycz – Kotlina śmigrodzka, Barycz Dolna. 22 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-III KARTA INFORMACYJNA HYDROGEOLOGICZNEJ JEDNOSTKI ZINTEGROWANEGO PODZIAŁU WODNO-GOSPODARCZEGO DORZECZE REGION WODNY ODRA OBSZAR BILANSOWY 1 hydrograficzne Widawa 136 2 hydro- cząstkowe Stobrawa 132 2 według geograi przekrój zamykający Sołtysowice (Widawa) Wapienniki (Stobrawa) 318.4 Wał Trzebnicki geograficzne 318.5 Nizina Śląska (wg PołoŜe- Region nie geologiczny hydro- Jednolite części wód Nr giczne hydro- F – km uŜytkowe Dokumentacja nanie zasobów proble- dyspozycyjnych: mów niecka wrocławska gospo- Inne darki regionalne zasobowe nymi 1639,6 7,39 1,65 1971 – 1990 1031,4 5,12 1,16 1951 – 1990 3329,6 Q, Ng, Cr2, T 3 Rozpoz- podziem- z lat 93 2 poziomy wodonośne wodami SNQ XV wrocławski podziemnych Główne SSQ dolnośląskie, opolskie województwa administracyjne geolo- obszar 2 (km ) Zasoby [m /d] Piętra wodonośne rok dok. odnawialne dyspozycyjne 425000,0 305061,0 1705,9 Q, Tr, Cr2, T opracowania zasoby 1604,6 perspektywiczne Q, Tr, Cr2 266000,0 Widawy - Ng) Wykorzystanie wód Pobór wód podziemnych 3 m /d] (szacunkowy lub ustalony) stan na rok Warunki korzystania z wód 12 85000,0 38730,0 (dla zlewni 3 Zasoby eksploatacyjne [m /d] podziemnych 7463,0 (dla zlewni Widawy – Ng) 2 Nr F - km w obszarze Pradolina rz. Odry 320 35,0 Q por Zbiornik Oleśnica 322 231,0 Q por 323 118,0 Tr por rz. 2003 1995 1995 brak GZWP Subzbiornik 1997 perspektywiczne 10 11 m /s 341.2 WyŜyna Woźnicko – Wieluńska Jednostki 4 F [km ] 3 odpływy 2 miejscowość Regiony fizyczno – Kondrackiego ) 9 3329,6 nie 3 8 WIDAWA i STOBRAWA rząd tracyjne 7 W-III nr adminis- 6 F - km Nazwa ficzne 5 nazwa Zlewnie Główny 2 Numer PołoŜe- graficzne, MPHP 2 ŚRODKOWA ODRA Piętro wodonośne Typ zbiornika rok udok. 1990 w opracowaniu 1990 23 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-III Stobrawa Dolina Kopalna Kluczbork Zbiornik Krapkowice – Strzelce Opolskie Niecka Opolska 13 124,6 Q por 1990 335 123,0 T1 sz – por 1990 336 1,6 SOH (rzędu I, II) Monitoring wód podziemnych 14 324 Główne skali 618 Kluczbork – Chocian; 641 Karłowiczki; MONBADA 647 Wojciechów problemy gospodarki wodnej w Cr2 sz – por 1990 II/916 Młyn, II/917 Radomierowice, II/918 Karłowiczki Zanieczyszczenia antropogeniczne wód podziemnych w rejonach Wrocławia i regionalnej innych miast (Oleśnicy, Bierutowa, Namysłowa, Kluczborka, Olesna), lokalny (obszaru brak rezerw zasobowych. bilansowego) 15 Numer W-III-1 A Podział na 2 Nazwa Podobszar Widawa Widawa – Oleśnica Dolna F - km Podstawowy wodowskaz 1744,6 Sołtysowice 662,4 Sołtysowice B Widawa Środkowa 492,4 Zbytowa C Widawa Górna 589,8 Namysłów Podobszar Stobrawa 1584,9 Wapienniki Stobrawa 1018,1 Wapienniki 566,8 Krzywa Góra podobszary i rejony wodnogospodarcze W-III-2 D E Budkowiczanka - Brynica Uwarunkowania geomorfologiczno-hydrograficzne Główne jednostki fizyczno – geograficzne obszaru to według podziału J. Kondrackiego, 2000 r. – Równina Oleśnicka i Równina Opolska. Widawa płynie przez centrum Równiny Oleśnickiej natomiast Stobrawa płynie na granicy piaszczystej Równiny Opolskiej. Na Równinie Oleśnickiej przewaŜają tereny zbudowane z gliny zwałowej z ostańcami form glacjalnych zlodowacenia odrzańskiego oraz na przedpolu Wzgórz Trzebnickich w części północnej występują sandry zlodowacenia warciańskiego. Powierzchnię terenu Równiny Opolskiej budują zwydmione piaski, porośnięte przez Bory Stobrawskie. Obie rzeki mają swoje ujścia do Odry w obszarze Pradoliny Wrocławskiej – w odcinku Doliny Środkowej Odry. Główne wodowskazy to: Namysłów, Zbytowa, KrzyŜanowice na Widawie, Karłowice na Stobrawie, Domaradz na Grabicy, Krzywa Góra na Budkowiczance. 24 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-III Warunki hydrogeologiczne Poziomy uŜytkowe wód podziemnych w zlewni Widawy występują w obrębie utworów czwartorzędu i neogenu dla których opracowano kompleksową dokumentację hydrogeologiczną regionalną w 1997 r. W obrębie czwartorzędu wyróŜnia się poziom wód gruntowych dolin rzecznych (w tym doliny Odry) i w obrębie pokryw sandrowych oraz poziom międzymorenowy (lokalnie dwa) i dolin kopalnych w obrębie wysoczyzn morenowych. Poziomy wodonośne czwartorzędu budują piaski róŜnoziarniste i piaski ze Ŝwirem (lokalnie Ŝwiry) o zmiennej miąŜszości, najczęściej do 10 – 20 m rzadko, więcej, przekraczając w rynnach i dolinach miąŜszość 50 m – rejon Oleśnicy. Głównym poziomem uŜytkowym czwartorzędu jest poziom międzymorenowy, o szerokim rozprzestrzenieniu w obrębie zlewni. Zbiornik wód trzeciorzędowych (neogeńskich) niecki wrocławskiej tworzy poziom mioceński występujący w strefie głębokości 80 – 120 m pod nadkładem słabo przepuszczalnych iłów poznańskich. Zbiornik ten jest zasilany na obszarach wysoczyzn w wielkości 0,7-1,3 m3/h km2, zaś drenowany w dolinie Odry. Ujmowany jest do eksploatacji lokalnie. W zlewni Stobrawy uŜytkowe poziomy wód podziemnych występują w utworach czwartorzędu, trzeciorzędu (neogenu), kredy górnej i triasu dolnego. UŜytkowe poziomy wód w piętrze czwartorzędowym występują podobnie jak w Widawie lecz o mniejszym rozprzestrzenieniu. Zbiornik wód podziemnych miocenu to niecka kędzierzyńska, którą tworzą piaski drobnoziarniste o miąŜszości 15 – 30 m zalegające na głębokości poniŜej 30 – 90 m. Jego zasilanie wynosi 0,6 m3/h km2. Zbiornik wód górnokredowych w obrębie zlewni stanowi fragment zbiornika monokliny opolskiej (GZWP nr 336) i prowadzi wody naporowe o charakterze szczelinowym i porowo – szczelinowym w piaskowcach i marglach cenomanu. Zbiornik triasu dolnego (GZWP nr 335) stanowią spękane piaskowce róŜnoziarniste formacji pstrego piaskowca. Zbiornik ten na większości obszaru izolowany jest iłami kajpru o miąŜszości 10 – 400 m. W obszarze wychodni zasilanie zbiornika wg badań modelowych wynosi 3,9 – 15,2 m3/h km2, zaś pod izolacją iłów 0,2 – 5,1 m3/h km2. Obszar zlewni Stobrawy był przedmiotem dokumentacji zasobów wód podziemnych z utworów czwartorzędu, trzeciorzędu, kredy i triasu w obrębie rejonu Kredy Opolskiej opracowanej w 1998 r. przez Przedsiębiorstwo Geologiczne we Wrocławiu. Stopień presji i oddziaływania gospodarczego na wody podziemne Główne obszary koncentracji zaludnienia i nagromadzenia obiektów gospodarczych towarzyszą dolinom rzek Widawy, Oleśnicy i Stobrawy. Obiekty gospodarcze tych rejonów 25 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-III dostarczają znacznych ładunków zanieczyszczeń (odpady przemysłowe i komunalne, ścieki). Brak dla części tych obiektów kanalizacji sanitarnej oraz oczyszczalni ścieków. Do tego czasu następował stały wzrost procesu antropogenicznego zagroŜenia i pogorszenia jakości wód podziemnych. Obszary chronione Ochroną prawną objęto obszar chronionego krajobrazu oraz 7 rezerwatów przyrody. Podział obszaru bilansowego na rejony wodno-gospodarcze Granice wydzielonych 2 podobszarów oraz w ich obrębie rejonów oparto, między innymi, na podziale hydrograficznym dorzecza wg IMGW z 2005 r. z uwzględnieniem przekrojów zamykających (wodowskazów) oraz warunków hydrogeologicznych. 26 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-IV KARTA INFORMACYJNA HYDROGEOLOGICZNEJ JEDNOSTKI ZINTEGROWANEGO PODZIAŁU WODNO-GOSPODARCZEGO DORZECZE REGION WODNY ODRA OBSZAR BILANSOWY 1 F - km W-IV MAŁA PANEW 2113,2 Nazwa nie hydrograficzne hydro- cząstkowe administracyjne i nr rząd Mała Panew 118 2 Chrząstawa 1188 2 według geograficzne 3 Nazwa Zlewnie Główny 2 Numer PołoŜe- graficzne, MPHP 2 ŚRODKOWA ODRA przekrój zamykający Regiony fizyczno – geograficzne 2 miejscowość F [km ] Turawa 1424,0 3 odpływy m /s SSQ SNQ z lat 9,39 0,29 1956 – 1990 318.5 Nizina Śląska (wg Kondrackiego ) Jednostki 4 5 6 PołoŜe- Region nie geologiczny hydro- Jednolite części wód Nr geologiczne 7 XII śląsko – krakowski 2 podziemnych F – km uŜytkowe poziomy wodonośne 8 Rozpoz- Dokumentacja nanie zasobów proble- dyspozycyjnych: mów Rejon gospo- (GZWP nr 330) darki wodami podziem- 9 nymi Rejon 2 Gliwice - Myszków Inne 131 2036,9 76,3 3 (km ) Lubliniec 116 Q, Cr, T1, T2 obszar Zasoby [m /d] Piętra rok dok. wodonośne odnawialne dyspozycyjne 63,0 T 17550,0 10422,0 1997 1101,0 T 304200,0 182578,0 2000 opracowania perspektywiczne regionalne zasobowe zasoby perspektywiczne 10 XV wrocławski hydro- Główne opolskie, śląskie województwa administracyjne 968,0 Q, Cr, T 263250,0 111000,0 2003 3 Zasoby eksploatacyjne [m /d] Wykorzystanie wód podziemnych Pobór wód podziemnych 3 m /d] (szacunkowy lub ustalony) stan na rok 11 Warunki korzystania z wód 12 brak 2 GZWP Nr F - km w obszarze Dolina kopalna Mała 328 152,8 Piętro wodonośne Typ zbiornika Q por rok udok. 1990 27 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-IV Panew 334 111,1 Q por 1990 Lubliniec – Myszków 327 979,4 T sz – kr 2000 Gliwice 330 34,5 T sz – kr 1997 Opole – Zawadzkie 333 456,5 T sz – kr 2004 335 997,2 T sz – por 1990 336 21,2 Cr2 sz – por 1990 Krapkowice – Strzelce Opolskie Niecka opolska 13 I/477 Połomia, II/944 Pusta Kuźnica, II/945 Rybna, II/946 SOH (rzędu I, II) Monitoring wód podziemnych Pusta Kuźnica 617 Opole – Zawada; 620 Strzelce Opolskie; 877, 878, MONBADA 14 879, 1049 Połomia; 51 Solarnia; 1709 Kokotek 1. Ustalone zasoby eksploatacyjne wyŜsze od zasobów dyspozycyjnych w Główne problemy gospodarki wodnej w skali regionalnej (obszaru poziomach triasowych. 2. Zanieczyszczenie wód powierzchniowych zrzutami ścieków przemysłowych. 3. Tylko część obszaru posiada kanalizację sanitarną. Budowa oczyszczalni bilansowego) ścieków. 15 Numer Podział na rejony wodnogospodarcze Nazwa 2 F - km Podstawowy wodowskaz A Mała Panew Górna 666,7 Krupski Młyn B Mała Panew Środkowa 433,6 Staniszcze C Chrząstawa 641,9 D Mała Panew Dolna 371,0 Uwarunkowania geomorfologiczno-hydrograficzne Główną część obszaru stanowi Równina Opolska – część prawego dorzecza Odry na północ od Garbu Tarnogórskiego po zlewnię Stobrawy. Przez środek równiny przepływa Mała Panew. Wschodnia część obszaru przekracza wysokość 200 m i wkracza w obręb wyŜyny Śląsko – Krakowskiej. Powierzchnię terenu budują zwydmione piaski fluwioglacjalne, porośnięte często lasami. Mała Panew bierze początek na łagodnym, bezleśnym stoku Progu Woźnickiego i uchodzi do Pradoliny Wrocławskiej w okolicach Opola. Na rzece w Turawie utworzono zbiornik retencyjny Jezioro Turawskie o powierzchni 22 km2. Główne wodowskazy to: Krupski Młyn, Staniszcze Wielkie i Turawa na Małej Panwi oraz Wesoła na rz. Stoła. 28 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-IV Warunki hydrogeologiczne UŜytkowe poziomy wód podziemnych występują w utworach piaszczysto – Ŝwirowych czwartorzędu; róŜnowiekowych dolin kopalnych i pokrywach fluwioglacjalnych (tu Małej Panwi) oraz w utworach porowo – szczelinowych piaskowców i margli kredy górnej rejonu Opola oraz w zbiorniku – zbiornikach regionalnych triasu dolnego w poszczelinionych piaskowcach oraz triasu środkowego w wapieniach i marglach. Zbiorniki wód w utworach triasowych zajmujące całą zlewnię uznane zostały za główne zbiorniki wód podziemnych wymagające szczególnej ochrony z uwagi na podstawowe znaczenie w zaopatrywaniu w wodę tej części Śląska. Aktualnie posiadają one opracowane dokumentacje hydrogeologiczne dla potrzeb zorganizowania ochrony wód. Ze względu na strukturalne i hydrodynamiczne powiązania zbiornika triasowego zlewni Brynicy z podobszaru Stobrawy z tym zbiornikiem w zlewni Małej Panwi, w rozwaŜaniach bilansowych hydrogeologicznych ta część zlewni Stobrawy włączana była do zlewni Małej Panwi. Zbiorniki te są generalnie zasilane z opadów lub przez przesączania z nadległych poziomów wodonośnych. Według wykonanych badań modelowych dla dokumentowanych GZWP i rejonu kredy opolskiej zasilanie to wynosi: dla dolin kopalnych czwartorzędu 2,0 – 7,1 m3/h km2, dla zbiornika szczelinowo – krasowego 3,9 – 15,2 (średnio 10 -12 m3/h km2) i zaleŜne jest od stopnia izolacji utworami słabo przepuszczalnymi od powierzchni terenu. Stopień presji i oddziaływania gospodarczego na wody podziemne Znaczna, za wysoka eksploatacja piętra triasowego, zasoby eksploatacyjne przekraczają zasoby dyspozycyjne. Obszary chronione Ochroną prawną objęto obszary chronionego krajobrazu, 6 rezerwatów przyrody oraz obszar Natura 2000: PLH240003 Podziemia Tarnogórsko – Bytomskie. Podział obszaru bilansowego na rejony wodno-gospodarcze Granice wydzielonych 4 rejonów oparto o podział hydrograficzny dorzecza wg IMGW z 2005 r. z uwzględnieniem przekrojów zamykających (wodowskazów) i warunków hydrogeologicznych. 29 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-V KARTA INFORMACYJNA HYDROGEOLOGICZNEJ JEDNOSTKI ZINTEGROWANEGO PODZIAŁU WODNO-GOSPODARCZEGO DORZECZE REGION WODNY ODRA OBSZAR BILANSOWY 1 PołoŜe- Zlewnie nie hydrograficzne hydro- cząstkowe ŚRODKOWA ODRA Nazwa F - km W-V NYSA ŁUśYCKA (prawa) 2200,0 Nazwa według 2 Numer Nysa ŁuŜycka nr rząd 174 2 graficzne, MPHP 2 geograficzne adminis- 3 Główny przekrój i wodowskazowy lub zamykający 2 miejscowość F [km ] Gubin tracyjne 3 odpływy m /s SSQ SNQ z lat 31,0 11,0 1956 – 1990 3973,6 315.6 Pradolina Warciańsko – Odrzańska 315.7 Wzniesienia Zielonogórskie 317.2 ObniŜenie DolnołuŜyckie Regiony fizyczno – geograficzne (wg Kondrackiego ) 317.4 Wzniesienia ŁuŜyckie 317.7 Nizina Śląsko – ŁuŜycka 318.3 ObniŜenie Milicko – Głogowskie 318.4 Wał Trzebnicki 332.2 Pogórze Zachodniosudeckie Jednostki 4 administracyjne 5 PołoŜenie hydro- 6 geologiczne VI wielkopolski Region hydro- geologiczny Jednolite części wód Nr podziemnych uŜytkowe poziomy wodonośne 8 Rozpoz- Dokumentacja nanie zasobów proble- dyspozycyjnych: mów Zlewnia Górnej Nysy gospo- ŁuŜyckiej darki wodami podziem- 9 nymi XV wrocławski XVI sudecki Główne 7 dolnośląskie, lubuskie województwa Bobru, GZWP 149 68 88 89 90 846,4 665,5 554,8 132,1 1,3 Q, Ng, Pg, Cr2 3 obszar 2 Międzyrzecze Odry – Inne F – km2 67 Zasoby [m /d] Piętra rok dok. (km ) wodonośne odnawialne dyspozycyjne 334,0 Q 17798,0 17616,0 1999 122,0 Q 25449,0 17812,0 2001 2196,7 Q, Tr 474682,0 237340,8 1997 1990,5 Q, Tr 240671,0 372000,0 2003 opracowania regionalne zasobowe Bilans wodnogospo- darczy zlewni Nysy Zasoby 30 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-V perspektywiczne 3 10 Wykorzystanie wód Zasoby eksploatacyjne [m /d] Pobór podziemnych wód podziemnych m /d] szacunkowy stan na rok 11 Warunki korzystania z wód 12 GZWP Sandr Krosno - Gubin Pradolina Zasieki – Nowa Sól Zbiornik (QSk) Chocianów – Gozdnica 83592,0 2003 23001,0 2003 3 brak 2 Nr F - km w obszarze Piętro wodonośne Typ zbiornika rok udok. 149 122,0 Q por 2001 301 157,3 Q por 1990 315 85,1 Q por 1990 317 7,9 Cr2 sz – por 1990 Niecka zewnątrzsudecka (K) Bolesławiec 13 II/737 Jasień, II/1126-1134 Strzegów, II/1135 Łęknica, II/1136-1138 Przewóz, II/1139 Dobrzyń, Monitoring wód SOH (rzędu I, II) podziemnych II/1155 Zgorzelec, II/1164 Lasów, II/1166 Osiek ŁuŜycki, II/1167 Zawidów Osiedle MONBADA 14 Główne problemy gospodarki wodnej w skali 355 Włostów; 1148 Glinka Górna Wpływ odwodnień kopalni węgla brunatnego w Polsce i Niemczech na wody regionalnej podziemne, wykorzystanie wód Nysy do zalewania okrywek kopalnianych w (obszaru Niemczech bilansowego) 15 Numer A Podział na rejony wodnogospodarcze B C Nazwa Nysa ŁuŜycka Górna Nysa ŁuŜycka Środkowa Nysa ŁuŜycka Dolna (ujście do Odry) 2 F - km Podstawowy wodowskaz 334,0 Zgorzelec 694,7 Sacro 1171,2 Gubin Uwarunkowania geomorfologiczno-hydrograficzne Obszar zlewni jest bardzo zróŜnicowany ze względu na warunki geomorfologiczne a takŜe budowę geologiczną. W podziale J. Kondrackiego (2000 r.) wyróŜnia się 8 makroregionów od pasa pojezierzy po pogórze sudeckie (obniŜenia przeplatane z wyniesieniami) z Nysą ŁuŜycką na zachodzie. Pod względem budowy geologicznej obszar połoŜony jest w obrębie dwóch jednostek tektonicznych: Sudetów i obszaru przedsudeckiego. Rozciągłość południkowa zlewni sprawia, Ŝe jest ona rozcięta 3 równoleŜnikowo ukierunkowanymi pradolinami: Warszawsko- Berlińską oraz 31 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-V Barycko – Głogowską w części północnej i Wrocławsko – Magdeburską w części centralnej. W części południowej zlewni występują obniŜenia: niecka Siekierczyn – Góra Trójca, niecka Radomierzyc oraz niecka Turowa. Większa dopływy Nysy ŁuŜyckiej to: Lubsza, Skroda, Czerwona Woda, Wodra. Główne wodowskazy to: Porajów, Sieniawka, Zgorzelec, Przewóz, Gubin na Nysie ŁuŜyckiej, Pleśno na Lubszy, Przewoźniki na Skrodzie, Zgorzelec (Ujazd) na Czerwonej Wodzie. Warunki hydrogeologiczne W granicach zlewni Nysy ŁuŜyckiej wyróŜnić moŜna dwa główne piętra wodonośne: czwartorzędowe i neogeńsko – paleogeńskie oraz lokalne piętro kredowe w obrębie zewnętrznej niecki sudeckiej. Wody podziemne neogenu, paleogenu i czwartorzędu generalnie nie tworzą jednolitych struktur wodonośnych lecz skomplikowany układ wielowarstwowy z licznymi strefami kontaktów hydraulicznych wód czwartorzędowych z neogeńsko – paleogeńskimi. Utwory wodonośne wraz z warstwami słabo- i półprzepuszczalnymi tworzą skomplikowany system hydrostrukturalny i hydrodynamiczny. Czwartorzędowe piętro wodonośne jest głównym piętrem wodonośnym w obrębie zlewni Nysy ŁuŜyckiej. Ogólnie wyróŜnia się następujące poziomy wodonośne: poziom nadglinowy (przypowierzchniowy), poziom międzyglinowy i poziom podglinowy (lokalnie). Wydzielić moŜna 3 rodzaje struktur, z którymi związane jest występowanie czwartorzędowych utworów wodonośnych. Są to doliny kopalne i pradoliny, doliny rzeczne oraz obszary wysoczyznowe. Czwartorzęd reprezentowany jest głównie przez osady wodnolodowcowe oraz przez osady rzeczne. Zaliczane są do plejstocenu, plejstocenu – holocenu lub holocenu. Generalnie leŜą one na utworach miocenu lub w obrębie głębokich obniŜeń równieŜ bezpośrednio na utworach oligocenu i starszych utworach przedtrzeciorzędowych. W zaleŜności od głębokości zalegania stropu utworów czwartorzędowych i morfologii terenu, miąŜszość utworów czwartorzędowych wykazuje znaczne zróŜnicowanie od kilku do około 100 m. Lokalnie w rejonie występowania pokładów węgla (rejon Gubina) wydzielono dwa poziomy wodonośne: przypowierzchniowy i nadwęglowy (w jego skład wchodzą piaszczyste utwory drugiego poziomu wodonośnego czwartorzędu oraz soczewki piaszczyste występujące wśród glin zwałowych i mułków). Na przewaŜającej części obszaru uŜytkowa warstwa wodonośna posiada najczęściej swobodne zwierciadło wody, które kształtuje się na głębokości od kilku do kilkunastu metrów, w zaleŜności od morfologii terenu. W południowej części obszaru lokalnie warstwy wodonośne występują w dolinach rzek i drobnych cieków w obrębie aluwiów oraz w obrębie struktury 32 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-V rynnowej Zawidów – Pisarzowice. W dolinie Nysy ŁuŜyckiej piętro to jest związane z występowaniem osadów rzecznych i fluwioglacjalnych. Piętro neogeńsko – paleogeńskie występuje powszechnie ale jedynie lokalnie w randze głównego piętra wodonośnego. WyróŜnia się poziomy: mioceński i oligoceński. MiąŜszość osadów trzeciorzędu jest zmienna w zaleŜności od ukształtowania stropu osadów mezozoiku. Wody trzeciorzędowe związane są głównie z serią mioceńską wypełniającą nieckowate zagłębienia w starszym podłoŜu. Głębokość występowania warstw wodonośnych w trzeciorzędzie dochodzić moŜe do 180 m. Rozprzestrzenienie warstw jest nieregularne, najczęściej mają one formę soczew. Główne obszary zasilania poziomów neogenu i paleogenu znajdują się poza granicami zlewni Nysy ŁuŜyckiej, na wychodniach piasków mioceńskich. Dodatkowe zasilanie następuje poprzez czwartorzędowy poziom wodonośny, z którym są w związku hydraulicznym oraz przez bezpośrednią infiltrację wód opadowych w granicach zlewni w miejscach wychodni. W południowej części obszaru poziomy wodonośne neogenu i paleogenu występują jedynie lokalnie. Kredowe piętro wodonośne. Wody w utworach przedtrzeciorzędowych charakteryzują się przewaŜnie wysokim zmineralizowaniem. Wyjątkiem jest poziom wód w piaskowcach kredy górnej niecki północno – sudeckiej. Wodonośne utwory kredy są słabo rozpoznane pod względem hydrogeologicznym i najczęściej nie mają znaczenia jako poziom uŜytkowy. Zasilanie odbywa się z infiltracji wód opadowych poprzez nadkład piaszczysty czwartorzędu i neogenu oraz paleogenu. Stopień presji i oddziaływania gospodarczego na wody podziemne Największe oddziaływanie na wody podziemne związane jest z odwadnianiem kopalni węgla brunatnego w Polsce i Niemczech. Występuje ono w rejonie Turoszowa (odkrywka Turów) oraz w rejonie przygranicznym – odwadnianie wkopu kopalni węgla brunatnego Jänschwalde w Niemczech. Obszary chronione Ochroną prawną objęto obszary chronionego krajobrazu oraz 5 rezerwatów przyrody. Podział obszaru bilansowego na rejony wodno-gospodarcze Granice wydzielonych 3 rejonów wodnogospodarczych w zlewni Nysy ŁuŜyckiej na terenie Polski oparto o podział hydrograficzny dorzecza według IMGW z 2005 r. z uwzględnieniem przekrojów zamykających (wodowskazów) i warunków hydrogeologicznych. 33 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-VI KARTA INFORMACYJNA HYDROGEOLOGICZNEJ JEDNOSTKI ZINTEGROWANEGO PODZIAŁU WODNO-GOSPODARCZEGO DORZECZE REGION WODNY ODRA OBSZAR BILANSOWY 1 PołoŜenie Zlewnie hydro- hydrograficzne graficzne, cząstkowe MPHP geograficzne 2 według ŚRODKOWA ODRA nazwa F - km W-VI BÓBR 5826,0 Nazwa nr rząd Bóbr 16 2 Szprotawa 164 3 Kwisa 166 3 168 3 Czerna Wielka i adminis- Główny tracyjne wodowskazowy lub przekrój zamykający 3 2 Numer 2 miejscowość F [km ] Dobroszów Wielki 5876,1 Szprotawa 2878,0 3 odpływy m /s SSQ SNQ z lat 26,5 8,45 1951 – 1986 315.6 Pradolina Warciańsko – Odrzańska 315.7 Wzniesienia Zielonogórskie Regiony fizyczno – 317.7 Nizina Śląsko – ŁuŜycka geograficzne 318.4 Wał Trzebnicki (wg Kondrackiego ) 332.2 Pogórze Zachodniosudeckie 332.3 Sudety Zachodnie 332.4 Sudety Środkowe Jednostki 4 5 PołoŜenie hydro- 6 geologiczne XVI sudecki Region hydro- geologiczny Jednolite części wód Nr F – km2 podziemnych uŜytkowe poziomy wodonośne 8 9 Dokumentacja nanie zasobów proble- dyspozycyjnych: mów Region gospo- (górny Bóbr) darki Międzyrzecze wodami Bobru (śagań – Dolny podziem- Bóbr) Inne 69 70 90 91 110 112 208,7 2209,1 298,3 2231,1 727,8 149,7 1,3 Q, Ng, Pg, Cr-T-P obszar 2 sudecki Odry 68 3 Rozpoz- nymi XV wrocławski VI wielkopolski Główne 7 dolnośląskie, lubuskie województwa administracyjne Zasoby [m /d] Piętra rok dok. (km ) wodonośne odnawialne dyspozycyjne 359,5 Q, Cr-T-P 121000,0 91474,0 1999 707,8 Q 201000,0 44700,0 2001 i opracowania perspektywiczne regionalne zasobowe Zasoby 5858,0 1738500,0 916500,0 2003 34 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-VI perspektywiczne 10 3 Zasoby eksploatacyjne [m /d] Wykorzystanie wód Pobór podziemnych wód podziemnych 3 m /d] b.d. (szacunkowy lub ustalony) stan na rok 11 Warunki korzystania z wód 12 brak 2 GZWP Nr F - km w obszarze Sandr Krosno-Gubin Pradolina Zasieki – Nowa Sól Niecka wewnątrzsudecka Krzeszów Dolina rzeki Bóbr (Marciszów) Zbiornik Chocianów – Gozdnica Subzbiornik Lubin Niecka zewnątrzsudecka Bolesławiec 149 75,1 Q por 2001 301 15,6 Q por 1990 342 29,5 Cr sz – por 1990 343 81,0 Q sz – por 1990 315 857,3 Q por 1990 316 91,1 Tr por 1990 317 909,3 Cr sz – por 1990 13 Piętro wodonośne Typ zbiornika rok udok. II/459 Warta Bolesławiecka, II/625 Kowary – Wojków, II/657 Dobromyśl, II/679 Łupki, II/685 Karpacz, II/687 SOH (rzędu I, II) Monitoring wód podziemnych Czerniawa, II/721 Nowe Jaroszowice, II/738 Bobrowice, II/745 Marciszów Dolny, II/746 Ptaszków 313 Karpacz; 348 Brzeźnik; 351 Ruszów; 353 Dzikowice; MONBADA 14 Główne problemy gospodarki wodnej w skali 1065 śagań regionalnej (obszaru Wpływ antropopresji ze strony aglomeracji miejskich i osiedli wiejskich, nieuporządkowana gospodarka ściekami komunalnymi bilansowego) 15 Podział na rejony wodnogospodarcze 2 Numer Nazwa F - km Podstawowy wodowskaz A Górny Bóbr (Pilchowice) 1191,4 Pilchowice B Szprotawa 871,3 Szprotawa C Kwisa / śagań 998,2 Łozy D Czerna Wielka 947,2 śagań 1151,2 śagań 666,7 Dobroszów Wielki E F Bóbr Środkowy (Pilchowice – śagań) Bóbr Dolny (śagań – ujście do Odry) 35 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-VI Uwarunkowania geomorfologiczno-hydrograficzne Zaznacza się duŜa rozciągłość południkowa zlewni Bobru przy znacznej zmienności w jej obrębie regionów fizycznogeograficznych. Bóbr bierze początek w Sudetach Środkowych w pobliŜu Bramy Lubawskiej w okolicach miasta Lubawki, skąd kierując się na północ przez Kamienną Górę i Marciszów skręca na północny – zachód, oddzielając Rudawy Janowickie od Gór Kaczawskich. Następnie przepływa przez Kotlinę Jeleniogórską poniŜej której tworzy krótki przełom między wyŜyną Przedgórza Izerskiego a przedpolem Gór Kaczawskich, po czym skręca na północ przez Wleń i Lwówek i poprzez Pogórze Kaczawskie płynie do Bolesławca. PowyŜej Wlenia utworzono na początku XX w. trzy zbiorniki retencyjne: niewielkie Jezioro Modre w samym przełomie, poniŜej Jezioro Wrzeszczyńskie i największe Jezioro Pilchowskie (12 km2). PoniŜej Bolesławca Bóbr płynie na północ przez Bory Dolnośląskie, przedziera się przez Wał Trzebnicki, przecina w poprzek pradolinę barucko – głogowską (ObniŜenie Nowosolskie) i Wzniesienia Zielonogórskie docierając do Odry w odcinku Doliny Środkowej Odry (Pradolina Warciańsko – Odrzańska). Warunki hydrogeologiczne Wody podziemne zwykłe o mineralizacji do 1 g/l występują do głębokości ok. 500 m w utworach wodonośnych: czwartorzędu, neogenu – paleogenu, kredy, triasu i permu. Analiza występujących struktur hydrogeologicznych w zlewni Bobru pozwala na wyodrębnienie w jej obrębie trzech regionów: wielkopolsko – śląskiego, przedsudeckiego i sudeckiego. Region wielkopolsko – śląski charakteryzuje się występowaniem poziomów wodonośnych w czwartorzędzie oraz neogenie i paleogenie. Poziom uŜytkowy w utworach czwartorzędu występuje na głębokościach od kilku do 70 m, przy zwierciadle swobodnym w obszarach dolin (rejon śagania – dolina Bobru – na głębokości do 20 m) i zwierciadle pod niewielkim ciśnieniem na wysoczyznach. Wydajności ujęć wynoszą od kilku do 80 m3/h a w obszarach dolin rzecznych nawet do 120 m3/h. Lokalnie brak jest poziomów wodonośnych. Poziomy uŜytkowe w utworach neogenu i paleogenu występują na głębokościach od kilku do 100 m (lokalnie do 140 m), przy występowaniu wód pod ciśnieniem. Wydajności ujęć mogą wynosić od kilku do 50 m3/h. W regionie przedsudeckim główne uŜytkowe poziomy wodonośne występują w utworach neogenu i paleogenu, rejon Chocianowa (głębokość do 60 m – Szprotawa) niekiedy czwartorzędu (głębokość 10 – 40 m). W regionie sudeckim pierwszy uŜytkowy poziom wodonośny występuje zwykle w utworach kredy górnej, w utworach porowo – szczelinowych na 36 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-VI głębokościach od kilku do prawie 100 m. Rzadziej, lecz o znacznej wodonośności występują poziomy wodonośne w utworach triasu (środkowego i dolnego). Wody podziemne w wapieniu muszlowym o charakterze szczelinowo – krasowym występują na głębokościach od kilkudziesięciu do kilkuset (powyŜej 500 m) metrów (Lwówek Śląski). Niekiedy występują takŜe wody w utworach permu (szczelinowo – krasowe), głównie w wapieniach środkowego cechsztynu o miąŜszości najczęściej 15 – 40 m i głębokości występowania od kilkudziesięciu do 350 m (strefa Bolesławiec – Suszki). Stopień presji i oddziaływania gospodarczego na wody podziemne ZagroŜenie zanieczyszczeniem wód podziemnych od powierzchni terenu (poziomy wodonośne – odkryte lub z niewielką izolacją utworów słabo przepuszczalnych) lub lateralne z byłych wyrobisk górniczych, prowadzone przez wiele lat odwadnianie kopalń rud miedzi i po zaprzestaniu ich eksploatacji wypełnianie się lejów depresji – podnoszenia zwierciadła wody oraz ze strony aglomeracji miejskich: Kamiennej Góry, Jeleniej Góry, Bolesławca, śarów, śagania. Obszary chronione Ochroną prawną objęto: Karkonoski Park Narodowy, Rudawski Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Doliny Bobru, obszary chronionego krajobrazu, 13 rezerwatów przyrody, oraz obszary Natura 2000: PLH020006 Karkonosze, PLH020011 Rudawy Janowickie, PLH020015 Wrzosowisko Przemkowskie, PLB020003 Stawy Przemkowskie. Podział obszaru bilansowego na rejony wodno-gospodarcze Granice wydzielonych rejonów oparto o podział hydrograficzny dorzecza wg IMGW 2005 r. z uwzględnieniem przekrojów zamykających (wodowskazów) i warunków hydrogeologicznych. Wydzielono w obszarze zlewni 6 rejonów wodno-gospodarczych. 37 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-VII KARTA INFORMACYJNA HYDROGEOLOGICZNEJ JEDNOSTKI ZINTEGROWANEGO PODZIAŁU WODNO-GOSPODARCZEGO DORZECZE REGION WODNY ODRA OBSZAR BILANSOWY 1 2 nazwa F - km W-VII KACZAWA 2261,4 Zlewnie Nazwa nie hydrograficzne cząstkowe według graficzne, MPHP geograGłówny przekrój ficzne i wodowskazowy lub adminiszamykający tracyjne nr rząd Kaczawa 138 2 Nysa Szalona 1384 3 1386 3 Czarna Woda 3 2 Numer PołoŜe- hydro- ŚRODKOWA ODRA 2 miejscowość F [km ] Dunino 774,0 3 odpływy m /s SSQ SNQ z lat 4,46 1,28 1957 – 1990 318.5 Nizina Śląska Regiony fizyczno – 317.7 Nizina Śląsko – ŁuŜycka geograficzne 332.1 Przedgórze Sudeckie (wg Kondrackiego ) 332.2 Pogórze Zachodniosudeckie 332.3 Sudety Zachodnie Jednostki 4 5 6 PołoŜe- Region nie geologiczny hydro- Jednolite części wód Nr geologiczne 7 XVI sudecki Dokumentacja nanie zasobów proble- dyspozycyjnych: mów Region wrocławski i gospo- sudecki (Przedgórze wodami podziem- 9 nymi F – km uŜytkowe Rozpoz- darki 2 podziemnych poziomy wodonośne 8 XV wrocławski hydro- Główne 90 91 92 1366,1 530,3 232,4 132,5 3 obszar 2 (km ) Niecka Wrocławska 69 Q, Ng, Pg, Cr, T, Paleozoik i Prekambr 447,0 Sudeckie) Inne dolnośląskie województwa administracyjne Zasoby [m /d] Piętra rok dok. wodonośne Q, Tr, Paleozoik – Prekambr 70,0 odnawialne dyspozycyjne 144600,0 58200,0 2000 9900,0 7980,0 1996 Q, Tr, T opracowania perspektywiczne regionalne zasobowe zasoby perspektywiczne 10 2089,0 Q, Tr, Paleozoik i Prekambr 357500,0 187000,0 2003 3 Zasoby eksploatacyjne [m /d] Wykorzystanie wód podziemnych Pobór wód podziemnych 3 m /d] (szacunkowy lub ustalony) stan na rok 11 Warunki korzystania z wód brak 38 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-VII GZWP 12 Zbiornik Chocianów – Gozdnica Subzbiornik Lubin Niecka zewnątrz- sudecka Bolesławiec Zbiornik Słup- Legnica Subzbiornik Prochowice - Środa 13 Monitoring wód podziemnych Główne 14 skali F - km w obszarze Piętro wodonośne Typ zbiornika 315 149,7 Q por 1990 316 108,9 Tr por 1990 317 150,8 Cr sz – por 1990 318 95,8 Q por 1990 319 54,0 Tr por 1990 SOH (rzędu I, II) II/692 Słup MONBADA 345 Słup; 642 Legnica rok udok. problemy gospodarki wodnej w 2 Nr regionalnej (obszaru Wpływ antropopresji ze strony aglomeracji miejskich i osiedli wiejskich, nieuporządkowana gospodarka ściekami komunalnymi. bilansowego) 15 Numer Podział na rejony wodnogospodarcze Nazwa 2 F - km Podstawowy wodowskaz A Kaczawa Górna 309,8 Rzymówka B Nysa Szalona 449,2 Winnica C Czarna Woda 999,0 Bukowna D Kaczawa Dolna 503,4 Piątnica Uwarunkowania geomorfologiczno-hydrograficzne Kaczawa bierze swój początek w Górach Kaczawskich (Sudety Zachodnie) a następnie płynie przez Pogórze Kaczawskie (Pogórze Zachodniosudeckie) i wpływa w obszar Niziny Śląskie – ŁuŜyckiej. Początkowo jest to Równina Chojnowska – zdenudowana równina morenowa z ostańcami kemowymi i pokrywą lessową, gdzie poniŜej Jawora utworzono na Kaczawie zbiornik retencyjny Słup (5 km2) a następnie Równina Legnicka – stanowiącą szerokie, płaskodenne obniŜenie doliny dolnej Kaczawy i jej dopływów: Czarnej Wody, Skorej i Nysy Szalonej. Kaczawa uchodzi do Odry w obszarze Pradoliny Wrocławskiej. Warunki hydrogeologiczne Wody podziemne zwykłe o mineralizacji do 1 g/l występują do głębokości ok. 350 m w piętrach wodonośnych: czwartorzędowym, neogenu i paleogenu, kredy, triasu, paleozoiku i prekambru. 39 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-VII Czwartorzędowe piętro wodonośne tworzą piaski i Ŝwiry o zmiennej miąŜszości i rozprzestrzenieniu (doliny współczesne i kopalne, rynny lodowcowe, poziomy: fluwioglacjalne, powierzchniowe i międzymorenowe). MiąŜszość warstw wodonośnych wynosi 10 – 30 m, najczęściej jednak osady te mają miąŜszość 2 – 10 m. Współczynnik filtracji wynosi od 0,1 m/h (piaski pylaste) do 5,0 m/h (Ŝwiry). Przewodność warstw wodonośnych wynosi od poniŜej 0,5 m2/h do 80 m2/h (lokalnie), najczęściej jednak 2 – 8 m2/h. Zasilanie wód piętra czwartorzędowego zachodzi na drodze bezpośredniej infiltracji opadów do warstwy wodonośnej lub przez nadkład utworów słabo przepuszczalnych i wynosi średnio 2,5 m3/h km2. Piętro wód neogenu i paleogenu tworzą piaski pylaste i drobnoziarniste, niekiedy grubsze o bardzo zmiennym rozprzestrzenieniu i róŜnej miąŜszości np. w rejonie Legnicy. Niekiedy występuje lokalnie od 2 do 5 warstw wodonośnych na głębokościach od około 10 do 70 m (w rejonie plejstoceńskich dolin kopalnych głębiej), przewaŜnie 40 – 80 m. Warstwy wodonośne są często nieciągłe, lokalnie ich brak. Ich przewodność wynosi od 0,3 m2/h do 25 m2/h, najczęściej 2 – 10 m2/h. Zasilanie poziomów następuje drogą przesączania z nadległych poziomów czwartorzędowych lub na drodze infiltracji przez nadległy nadkład ilasto – gliniasty. W obszarze zachodnim zlewni (górna Czarna Woda) występuje piętro wodonośne w utworach górnej kredy (GZWP nr 317 Niecka zewnątrzsudecka Bolesławiec) – piaskowce i margle piaszczyste (wody porowo – szczelinowe) na głębokościach od kilku do 80 m i rzadziej triasu. Utworami wodonośnymi triasu (wapień muszlowy) są poszczelinione wapienie i dolomity. Ich przewodność wynosi od 1 do 30 m2/h. W rejonach Złotoryi (Kaczawa) oraz Warmontowic i Bolkowa (Nysa Szalona) występują wody podziemne szczelinowe w utworach krystalicznych paleozoiku i prekambru (na głębokościach od kilkunastu do 150 m). Stopień presji i oddziaływania gospodarczego na wody podziemne Największa presja i oddziaływanie gospodarcze na wody podziemne występuje w rejonach uprzemysłowionych (Legnica, Jawor, Chojnów, Złotoryja) – koncentracja i kumulacja róŜnych czynników i źródeł zanieczyszczeń. Zaznacza się równieŜ znaczne oddziaływanie ze strony osiedli wiejskich – zanieczyszczenia wód podziemnych związkami azotu z nawoŜenia rolniczego: stosowanie duŜych ilości środków ochrony roślin, nawozów sztucznych, wylewania gnojowicy (środkowa i dolna część zlewni). 40 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-VII Obszary chronione Ochroną prawną objęto: Park Krajobrazowy Chełmy, obszary chronionego krajobrazu, 8 rezerwatów przyrody, oraz obszar Natura 2000 – PLH020002 Dębniańskie Mokradła. Podział obszaru bilansowego na rejony wodno-gospodarcze Granice wydzielonych rejonów oparto o podział hydrograficzny dorzecza wg IMGW 2005 r. z uwzględnieniem przekrojów zamykających (wodowskazów) i warunków hydrogeologicznych. Wydzielono 4 rejony wodno-gospodarcze. 41 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-VIII KARTA INFORMACYJNA HYDROGEOLOGICZNEJ JEDNOSTKI ZINTEGROWANEGO PODZIAŁU WODNO-GOSPODARCZEGO DORZECZE REGION WODNY ODRA OBSZAR BILANSOWY 1 PołoŜe- hydrograficzne, geogra- tracyjne F - km W-VIII BYSTRZYCA – ŚLĘśA 2753,8 2 hydrograficzne ŚlęŜa 1336 2 cząstkowe Piława 1344 3 Strzegomka 1348 3 1346 3 MPHP i Czarna Woda Główny przekrój 2 miejscowość F [km ] zamykający Jarnołtów 1709,7 Regiony fizyczno – 318.5 Nizina Śląska geograficzne 332.1 Przedgórze Sudeckie (wg Kondrackiego ) odpływy m /s SSQ SNQ z lat 9,41 2,06 1956 – 1990 6 PołoŜe- Region nie geologiczny hydro- Jednolite części wód Nr geolo- XVI sudecki hydro- XV wrocławski 2 podziemnych F – km giczne Główne 7 uŜytkowe poziomy wodonośne 8 nanie zasobów proble- dyspozycyjnych: mów Niecka Bystrzyca 670,0 gospo- wrocławska ŚlęŜa 963,0 podziem- 9 nymi Region 2 wrocławski i zlewni 551,0 Bystrzycy Inne 112 113 114 97,9 37,0 457,8 611,3 1549,7 Zasoby [m /d] Piętra obszar (km ) sudecki 110 3 Dokumentacja wodami 92 Q, Ng, Pg, T, Paleozoik – Prekambr Rozpoz- darki dolnośląskie województwa administracyjne 5 rok dok. wodonośne odnawialne dyspozycyjne Q, Tr, T 146362,0 67729,0 1996 Q, Tr, T 166752,0 62287,0 1996 158137,0 98960,0 2000 Q, Ng, Pg, T, PЄ Paleozoik opracowania perspektywiczne regionalne zasobowe zasoby perspektywiczne 10 560,0 Q, Tr, PЄ - Paleozoik 160249,0 3 Zasoby eksploatacyjne [m /d] Wykorzystanie wód podziemnych Pobór wód podziemnych 96500,0 2003 101154,0 1995 12633,0 1995 3 m /d] (szacunkowy lub ustalony) stan na rok 11 3 332.4 Sudety Środkowe Jednostki 4 rząd 134 wodowskazowy lub 3 nr Bystrzyca adminis- 2 nazwa Zlewnie według 2 Numer Nazwa nie ficzne ŚRODKOWA ODRA Warunki korzystania brak 42 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-VIII z wód 12 GZWP Subzbiornik Prochowice – Środa Pradolina rzeki Odry (S Wrocław) 2 Nr F - km w obszarze 319 5,7 Tr por 1996 320 14,6 Q por 1990 13 Piętro wodonośne Typ zbiornika rok udok. II/601 Piława Górna, II/654 śórawina, II/698 Wrocław, SOH (rzędu I, II) Monitoring wód I/710 Zebrzydów, II/732 Białobrzezie, II/744 Szczawno Zdrój, II/913 Ujów, II/914 Bogdaszowice podziemnych 269 Piława Górna; 342 Kostomłoty; 368 Zebrzydów; 565 MONBADA 14 Główne problemy gospodarki wodnej w skali Bogdaszowice; 638 Borek Strzeliński regionalnej (obszaru Uregulowanie gospodarki wodno – ściekowej oraz sanitacja wszystkich miejscowości i osiedli wiejskich w obszarach zlewni. bilansowego) 15 Numer A Podział na rejony B wodnogospodarcze C D Nazwa ŚlęŜa Bystrzyca Górna z Piławą po wod. Krasków Strzegomka Bystrzyca Dolna + Czarna Woda 2 F - km Podstawowy wodowskaz 972,5 Wrocław - śerniki 678,0 Krasków 565,7 ŁaŜany 537,6 Jarnołtów Uwarunkowania geomorfologiczno-hydrograficzne Źródłowy odcinek Bystrzycy bierze początek w ObniŜeniu Noworudzkim (Sudety Środkowe) – wypreparowanym w mało odpornych na denudację skałach karbońskich i dolnopermskich. Następnie Bystrzyca i jej dopływy rozcinają przełomem północno – zachodnią część Gór Sowich, gdzie powyŜej Lubachowa utworzono niewielki zbiornik retencyjny. Następnie Bystrzyca wypływa z gór na ObniŜenie Podsudeckie – oddzielające właściwe Przedgórze Sudeckie od gór jako rodzaj rowu tektonicznego wypełnionego osadami miceńskiego morza oraz piaskami i glinami czwartorzędowymi. Pozostałe regiony Przedgórza Sudeckiego znajdujące się w obszarze zlewni Bystrzycy to: Wzgórza Strzegomskie (Strzegomka), Równina Świdnicka, którą przecina dolina Bystrzycy ze zbiornikiem retencyjnym w Mietkowie (Jezioro Mietkowskie), Masyw ŚlęŜy. Przedpole Przedgórza Sudeckiego to Nizina Śląska – Równina Wrocławska z Równiną Kącką przez którą przepływają ŚlęŜa i Bystrzyca. Bystrzyca jak i ŚlęŜa uchodzą do Odry w obszarze Pradoliny Wrocławskiej. 43 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-VIII Warunki hydrogeologiczne Wody podziemne o mineralizacji do 1 g/l występują do głębokości ok. 400 m w piętrach wodonośnych: czwartorzędowym, neogenu i paleogenu, triasu, paleozoiku i prekambru. Struktury hydrogeologiczne występujące w zlewniach Bystrzycy i ŚlęŜy tworzą bardzo zróŜnicowany przestrzennie układ warstw przepuszczalnych, słabo przepuszczalnych i bardzo słabo przepuszczalnych o róŜnej miąŜszości. Czwartorzędowe piętro wodonośne tworzą piaski i Ŝwiry o zmiennej miąŜszości i rozprzestrzenieniu z uwagi na genezę i sedymentację (doliny współczesne i kopalne, rynny lodowcowe, poziomy fluwioglacjalne, powierzchniowe i międzymorenowe). MiąŜszość warstw wodonośnych w rynnach erozyjnych przekracza czasami 100 m (rejon Bogdaszowice – Radakowice – Kąty Wrocławskie), najczęściej jednak osady te mają miąŜszość 2 – 10 m. Współczynnik filtracji waha się od 0,05 – 0,1 m/h w przypadku piasków pylastych do 3,0 – 5,0 m/h w Ŝwirach. Przewodność warstw waha się od 0,5 m2/h do ponad 200 m2/h (lokalnie), najczęściej 2 – 6 m2/h. zasilanie wód piętra czwartorzędowego zachodzi głównie na drodze bezpośredniej infiltracji opadów do warstwy wodonośnej lub poprzez nadkład utworów słabo przepuszczalnych i wynosi średnio 2,47 m3/h km2. Neogeńsko – paleogeńskie piętro wodonośne tworzą piaski pylaste i drobnoziarniste, rzadziej grubsze o bardzo zmiennym rozprzestrzenieniu i miąŜszości dochodzącej do 50 m. Występują 2 – 3 warstwy wodonośne, często o braku ciągłości przestrzennej w występowaniu utworów wodonośnych. Przewodność górnego poziomu wynosi od 0,4 m2/h do 30 m2/h. Zasilanie poziomu następuje drogą przesączania z nadległych poziomów czwartorzędowych i lokalnie na drodze infiltracji poprzez nadkład ilasto – gliniasty o duŜej miąŜszości. Zasilanie to wynosi 0,73 m3/h km2 dla poziomu górnego i 0,23 m3/h km2 dla poziomu środkowego lub dolnego. Dla rejonu Bogdaszowice (zlewnia Strzegomki) zasilanie to wynosi 0,69 m2/h km2. Utworami wodonośnymi wapienia muszlowego są poszczelinione wapienie i dolomity, z przewodnością od 1 do 42 m2/h. Zasilanie z nadległych poziomów neogenu i paleogenu wynosi 0,0002 m3/h km2. Występuje prawie szczelna izolacja między poziomami kenozoicznymi i mezozoicznymi. W rejonie Strzegom – śarów – ŚlęŜa występują wody szczelinowe w utworach krystalicznych (paleozoik – prekambr) na głębokościach od kilku do 130 m, przewaŜnie do 50 m (w ich obrębie niekiedy występują samowypływy). 44 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-VIII Stopień presji i oddziaływania gospodarczego na wody podziemne Największa presja i oddziaływanie gospodarcze na stan ilościowy i chemiczny wód podziemnych występuje w rejonach obszarów uprzemysłowionych – głównie miast: Wałbrzycha, Strzegomia, Świdnicy – koncentracja i kumulacja róŜnych czynników i źródeł zanieczyszczeń. Zaznacza się równieŜ (z wyłączeniem obszarów górskich) znaczne oddziaływanie ze strony zintensyfikowanej gospodarki rolnej oraz osadnictwa wiejskiego (wieloletni wpływ rolnictwa). Obszary chronione Ochroną prawną objęto: Park Krajobrazowy Gór Sowich, KsięŜański Park Krajobrazowy, ŚlęŜański Park Krajobrazowy, obszary chronionego krajobrazu, 6 rezerwatów przyrody. Podział obszaru bilansowego na rejony wodno-gospodarcze Granice wydzielonych rejonów oparto o podział hydrograficzny dorzecza wg IMGW 2005 r. z uwzględnieniem przekrojów zamykających (wodowskazów) i warunków hydrogeologicznych. Wydzielono 4 rejony wodno-gospodarcze. 45 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-IX KARTA INFORMACYJNA HYDROGEOLOGICZNEJ JEDNOSTKI ZINTEGROWANEGO PODZIAŁU WODNO-GOSPODARCZEGO DORZECZE REGION WODNY ODRA OBSZAR BILANSOWY 1 PołoŜenie hydrograficzne, geograficzne tracyjne nazwa F - km W-IX NYSA KŁODZKA 4874,1 nr rząd Zlewnie Nysa Kłodzka 12 2 hydrograficzne Ścinawka 122 3 cząstkowe Biała Lądecka 1216 3 Ścinawa Niemodlińka 128 3 1334 2 według MPHP i Oława Główny przekrój 2 miejscowość F [km ] Skorogoszcz 4514,5 wodowskazowy lub zamykający 3 2 Numer Nazwa adminis- 2 ŚRODKOWA ODRA 3 odpływy m /s SSQ SNQ z lat 38,3 9,37 1951 – 1990 318.5 Nizina Śląska Regiony fizyczno – geograficzne 332.1 Przedgórze Sudeckie (wg 332.4-5 Sudety Środkowe Kondrackiego ) 332.6 Sudety Wschodnie Jednostki 4 5 6 PołoŜe- Region nie geologiczny hydro- Jednolite części wód Nr geolo- XVI Region sudecki hydro- XV Region wrocławski F – km2 podziemnych giczne Główne 7 uŜytkowe poziomy wodonośne 8 9 Dokumentacja nanie zasobów proble- dyspozycyjnych: mów Rejon Nysy Kłodziej gospo- i Niecki Batorowa darki Region wodami sudecki zlewni Bystrzycy i podziem- Nysy Kłodzkiej nymi Niecka Wrocławska obszar 112 113 114 115 1,1 826,2 836,5 252,3 2851,1 107,0 Zasoby [m /d] Piętra wodonośne odnawialne dyspozycyjne 439,0 Cr2 124500,0 34646,0 1995 135600,0 81611,0 2000 187500,0 51500,0 1997 569000,0 276000,0 2003 i 708,0 Q, Tr, PЄ – Paleozoik 792,0 opracowania zas. perspektywiczne Q, Tr Q, Tr, Cr, PЄ – Paleozoik 3 Zasoby eksploatacyjne [m /d] Wykorzystanie wód podziemnych rok (km ) regionalne zasobowe 2933,0 10 110 Q, Ng, Pg, Cr, T, Paleozoik, PCm 2 wrocławski 90 3 Rozpoz- Inne dolnośląskie, opolskie województwa administracyjne Pobór wód podziemnych dok. 53352,0 (zlewnia Oławy) 1995 8947,0 (zlewnia Oławy) 1995 3 m /d] (szacunkowy lub ustalony) stan na rok 46 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-IX 11 Warunki korzystania z wód 12 GZWP Zbiornik Krapkowice – Strzelce Opolskie Subzbiornik Paczków – Niemodlin Dolina kopalna rzeki Nysa Kłodzka brak 2 Nr F - km w obszarze Piętro wodonośne Typ zbiornika rok udok. 335 217,8 T sz – por 1990 338 611,3 Tr por 1990 340 32,2 Q por 1990 341 140,2 Cr2 sz – por 1990 320 58,5 Q por 1990 337 20,9 Q por 1990 339 123,5 P2 sz – por 1990 342 13,4 Cr sz – por 1990 Niecka wewnątrzsudecka Kudowa Zdrój- Bystrzyca Kłodzka Pradolina rzeki Odra Dolina kopalna Lasy Niemodlińskie Zbiornik ŚnieŜnik – Góry Bialskie Niecka wewnątrz- sudecka Krzeszów 13 Monitoring wód SOH (rzędu I, II) podziemnych MONBADA 14 Główne problemy gospodarki wodnej w skali II/452 Długopole Zdrój, II/602 Biernacice, II/603 Wilkanów, II/607 Szczytna Śląska, II/619 Młoty, II/621 Ząbkowice Śląskie, II/627 Wrocław – Iwiny, II/656 Kowalowa, II/661 Rudziczka, II/664 Czemczyce, II/665 Grodków, II/666 Skoroszyce, II/670 Jegłowa, II/718 RóŜanka, II/747 Stary Wielisław, II/1157 Kozicowa Hala, II/1160 Tłumaczów, II/1162 Kamionka, II/1171 Lądek Zdrój, II/1212 Dziewiętlice 252 Czarna Góra; 559 Bystrzyca Kłodzka regionalnej (obszaru Uregulowanie gospodarki wodno – ściekowej oraz sanitacja wszystkich miejscowości i osiedli wiejskich w obszarze zlewni. bilansowego) 15 Numer Podział na rejony wodnogospodarcze 2 Nazwa F - km Podstawowy wodowskaz A Ścinawka 402,3 Gorzuchów B Biała Lądecka 310,8 śelazno C Nysa Górna – Bardo 838,6 Bardo 914,4 Nysa D Nysa Środkowa wodowskaz Nysa po E Nysa Dolna 839,7 Skorogoszcz F Ścinawa Niemodlińska 433,7 Niemodlin G Oława 1134,5 Zborowice 47 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-IX Uwarunkowania geomorfologiczno-hydrograficzne Nysa Kłodzka bierze początek w Masywie ŚnieŜnika (Sudety Wschodnie). Od Boboszowa do Kłodzka, Nysa Kłodzka płynie przez Kotlinę Kłodzką stanowiącą rów tektoniczny wypełniony piaskowcami i marglami kredowymi a następnie przepływa przez przełom w Górach Bardzkich zbudowanych ze zlepieńców, piaskowców i łupków paleozoicznych. Obszar Przedgórza Sudeckiego to ObniŜenie Otmuchowskie – zapadlisko tektoniczne, które wykorzystuje Nysa Kłodzka w swym środkowym biegu. Szerokie dno doliny częściowo zajmują 3 duŜe zbiorniki retencyjne na Nysie: Zbiornik Kozielno, Zbiornik Otmuchów, Zbiornik Nysa. PoniŜej ObniŜenia Otmuchowskiego dolny odcinek Nysy Kłodzkiej znajduje się na Nizinie Śląskiej (Dolina Nysy Kłodzkiej). Warunki hydrogeologiczne Wody podziemne zwykłe o mineralizacji do 1 g/l występują na głębokości do około 450 m w piętrach wodonośnych: czwartorzędowym, neogeńsko – paleogeńskim, kredowym, triasowym, paleozoicznym, prekambryjskim. Poziomy wodonośne w utworach czwartorzędu – piaski i Ŝwiry występują na głębokościach od kilku do kilkunastu metrów, niekiedy do ponad 50 m w odcinkach dolin kopalnych. Najczęściej są to wody o swobodnym zwierciadle lub pod niewielkim ciśnieniem. W górnej części zlewni wody w utworach czwartorzędu występują w dolinach rzek (głównie dolina Nysy Kłodzkiej) na głębokości do 10 m (zwierciadło swobodne). W utworach neogenu – paleogenu występują 1 – 2 warstwy wodonośne na głębokościach od kilku do 100 m, przewaŜnie od 20 do 70 m (w rejonie Oławy występują samowypływy) – rejon Niziny Śląskiej. W okolicach Nysy warstwy wodonośne występują na głębokości 180 m, a samowypływy występują takŜe w okolicach Nysy, Paczkowa, Ziębic. W utworach kredy górnej (piaskowce, podrzędnie margle) wody szczelinowe i szczelinowo – porowe występują na głębokości od 20 do 450 m (Międzylesie – Skoroszów – Grodków – Skorogoszcz) – w obszarze całej zlewni. Wody w utworach triasowych występują w obszarze występowania GZWP nr 335. W górnej części zlewni wody podziemne występują takŜe w utworach szczelinowych – krystalicznych (paleozoik – prekambr) na głębokościach od kilku do ponad 100 m (rejon Kotliny Kłodzkiej i okolic). 48 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-IX Stopień presji i oddziaływania gospodarczego na wody podziemne Największe zagroŜenie dla wód podziemnych stanowią aglomeracje miejskie i siedliska wiejskie, gdzie występuje szczególnie duŜe nagromadzenie ognisk zanieczyszczeń, co powoduje, Ŝe wody podziemne charakteryzują się z roku na rok coraz gorszą jakością. Znaczna ilość miejscowości usytuowanych w zlewni nie posiada jeszcze systemów zbiorowego odprowadzania i unieszkodliwiania ścieków. Wody podziemne rejonów silnie uprzemysłowionych i zurbanizowanych z licznymi siedliskami wiejskimi posiadają podwyŜszone zawartości azotu azotanowego, chlorków i siarczanów. Zaznacza się negatywny wpływ antropopresji – zagroŜenie jakości wód występuje we wszystkich poziomach wodonośnych odkrytych (bez izolacji nadkładu utworów słabo przepuszczalnych). Obszary chronione Ochroną prawną objęto: Park Narodowy Gór Stołowych, ŚnieŜnicki Park Krajobrazowy, Stołowogórski Park Krajobrazowy, obszary chronionego krajobrazu, 12 rezerwatów przyrody, oraz obszary Natura 2000: PLH020004 Góry Stołowe, PLH020014 Torfowisko pod Zieleńcem, PLH020010 Piekielna Dolina koło Polanicy. Podział obszaru bilansowego na rejony wodno-gospodarcze Granice wydzielonych rejonów oparto o podział hydrograficzny dorzecza wg IMGW 2005 r., z uwzględnieniem przekrojów zamykających (wodowskazów) i warunków hydrogeologicznych. Wydzielono w obszarze zlewni 6 rejonów wodno-gospodarczych. 49 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-X KARTA INFORMACYJNA HYDROGEOLOGICZNEJ JEDNOSTKI ZINTEGROWANEGO PODZIAŁU WODNO-GOSPODARCZEGO DORZECZE REGION WODNY ODRA OBSZAR BILANSOWY 1 PołoŜenie hydro- hydrograficzne graficzne, cząstkowe MPHP geogra- 2 według administracyjne nazwa F - km W-X OSOBŁOGA i STRADUNIA 1017,2 nr rząd Osobłoga 1176 2 Stradunia 1174 2 Prudnik 11764 3 11768 3 Biała i przekrój (Osobłoga) zamykający Kamionka (Stradunia) Regiony fizyczno – 3 geograficzne Jednostki hydro- 6 geologiczne hydro- 9 10 0,72 1956 – 1990 274,4 0,74 0,26 1956 – 1990 XIII Region przedkarpacki Jednolite części wód Nr 2 podziemnych F – km uŜytkowe Rozpoz- Dokumentacja nanie zasobów proble- dyspozycyjnych: mów Zasoby darki Inne wodami regionalne zasobowe 115 128 861,5 132,1 23,6 3 obszar 969,4 Zasoby [m /d] Piętra 2 perspektywiczne 114 Q, Ng, Pg, Cr + Paleozoik (km ) gospo- rok dok. wodonośne Q, odnawialne perspektywiczne 186000,0 91500,0 Tr, Cr+Paleozoik 2003 opracowania podziemnymi 3,12 XV Region wrocławski geologiczny poziomy wodonośne 8 27,4 XVI Region sudecki Region Główne 7 z lat opolskie województwa PołoŜenie SNQ 332. Sudety Wschodnie administracyjne 5 SSQ 318.5 Nizina Śląska (wg Kondrackiego ) 4 m /s F [km ] Racławice Śląskie wodowskazowy lub 3 odpływy 2 miejscowość Główny 2 Numer Nazwa Zlewnie ficzne ŚRODKOWA ODRA 3 Zasoby eksploatacyjne [m /d] Wykorzystanie wód podziemnych Pobór wód podziemnych 3 m /d] (szacunkowy lub ustalony) stan na rok 11 Warunki korzystania z wód 12 GZWP brak Nr 2 F - km w obszarze Piętro wodonośne Typ zbiornika rok udok. 50 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-X Subniecka kędzierzyńsko – 332 389,8 Q, Tr por 1990 337 28,7 Q por 1990 338 70,7 Tr por 1990 głubczycka Dolina kopalna Lasy Niemodlińskie Subzbiornik Paczków – Niemodlin 13 II/633 Łącznik, II/662 Wieszczyna, II/1213 Charbielin, Monitoring wód SOH (rzędu I, II) II/1214 Dytmarów podziemnych 575 Dębiny MONBADA 14 Główne problemy gospodarki wodnej w skali Uporządkowanie gospodarki ściekami komunalnymi w obszarach wiejskich i regionalnej podmiejskich oraz aktualizacja stanu rozpoznania ognisk zanieczyszczeń wód (obszaru podziemnych. bilansowego) 15 Numer Podział na rejony wodnogospodarcze Nazwa 2 F - km Podstawowy wodowskaz A Prudnik 185,3 Prudnik B Biała 358,3 Dobra C Osobłoga 193,7 Racławice Śląskie D Stradunia 279,9 Kamionka Uwarunkowania geomorfologiczno-hydrograficzne Osobłoga wypływa z Gór Opawskich (Sudety Wschodnie) poza granicami Polski. W obszarze Polski płynie ona przez PłaskowyŜ Głubczycki podobnie jak Stradunia, która bierze początek w jego części środkowej. Obie rzeki rozcinają płaskowyŜ (wzniesiona 220 - 260 m n.p.m. równina lessowa) po czym w obszarze Kotliny Raciborskiej w swych dolnych biegach tworzą szerokie płaskodenne i podmokłe doliny z gęstą siecią rowów melioracyjnych o róŜnych kierunkach odpływu i starorzeczy. Główne dopływy Osobłogi to Prudnik i Biała mające równieŜ swe źródła w obszarze PłaskowyŜu Głubczyckiego. Warunki hydrogeologiczne Wody podziemne o mineralizacji do 1 g/l występują do głębokości ok. 700 m w piętrach wodonośnych: czwartorzędowym, neogenu i paleogenu, kredy oraz paleozoiku (karbonu i kambru). Główny uŜytkowy poziom wodonośny występuje w utworach czwartorzędu (piaski i Ŝwiry) na głębokościach od kilu do 70 m, niekiedy w obrębie dolin kopalnych do 30 – 40 m. Lokalne znaczenie posiadają poziomy wodonośne w utworach rumoszowych oraz piaszczysto – Ŝwirowych 51 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-X w górnych odcinkach dolin rzecznych. W rejonach Białej, Gostomia i Głogówka głównymi poziomami uŜytkowymi są piaszczyste utwory neogenu i paleogenu. Występują one na głębokościach od kilkunastu do 130 m, przewaŜnie od 30 do 60 m. W rejonie sudeckim w obszarach przygranicznych zlewni występują równieŜ poziomy uŜytkowe w utworach osadowych karbonu dolnego – szarogłazy, zlepieńce, piaskowce, łupki na głębokości od kilku do 30 m (wody szczelinowe). W okolicach Kwiatoniowa (obszary źródłowe Straduni) występują wody porowo – szczelinowe w utworach kredy górnej –piaskowce, na głębokości do kilku metrów. W rejonie Głuchołazów (obszary źródłowe Prudnika) występują wody uŜytkowe (szczelinowe) w utworach krystalicznych (paleozoik – prekambr). Stopień presji i oddziaływania gospodarczego na wody podziemne Brak aktualnego rozpoznania w zakresie stopnia presji i oddziaływania gospodarczego na wody podziemne. Obszary chronione Ochroną prawną objęto: Park Krajobrazowy Gór Opawskich, obszary chronionego krajobrazu, 2 rezerwaty przyrody. Podział obszaru bilansowego na rejony wodno-gospodarcze Granice wydzielonych rejonów oparto o podział hydrograficzny dorzecza wg IMGW 2005 r. z uwzględnieniem przekrojów zamykających (wodowskazów) i warunków hydrogeologicznych. Wydzielono w obszarze zlewni 4 rejony wodno-gospodarcze. 52 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-XI KARTA INFORMACYJNA HYDROGEOLOGICZNEJ JEDNOSTKI ZINTEGROWANEGO PODZIAŁU WODNO-GOSPODARCZEGO DORZECZE REGION WODNY ODRA OBSZAR BILANSOWY 1 W-XI PRZYODRZE 7014,8 nr rząd nie hydrograficzne Odra 1 1 1332 2 158 2 ficzne i Główny według przekrój adminis- wodowskazowy lub tracyjne zamykający (wg Kondrackiego ) Jednostki administracyjne PołoŜeRegion hydro- geologiczny hydro- Główne uŜytkowe poziomy wodonośne Rozpoz- Dokumentacja nanie zasobów 109,0 1951 – 1990 XV wrocławski proble- dyspozycyjnych: mów Niecka Wrocławska gospo- Międzyrzecze Bobru – Odry Inne 60 66 70 75 76 92 279,9 1849,2 917,2 1625,9 160,1 227,2 93 116 69 935,2 884,6 135,4 Nr Q, N, Pg, Cr, J, T 3 obszar 2 Zasoby [m /d] Piętra rok dok. (km ) wodonośne odnawialne dyspozycyjne 1930,0 Q, Tr, T 367500,0 109105,0 1996 4774,0 Q 1071500,0 330226,0 2001 opracowania perspektywiczne regionalne zasobowe Zasoby perspektywiczne 10 264,0 śląskie, opolskie, dolnośląskie, lubuskie województwa F – km2 nymi z lat 315.6 Pradolina Warciańsko – Odrzańska 315.7 Wzniesienia Zielonogórskie 318.3 ObniŜenie Milicko – Głogowskie 318.4 Wał Trzebnicki 318.5 Nizina Śląska Nr podziemnych podziem- SNQ 0 2 wodami SSQ 47152, Jednolite części wód F – km 9 m /s XIII przedkarpacki giczne darki odpływy XII śląsko – krakowski geolo- 8 F [km ] 3 VI wielkopolski nie 7 2 miejscowość Połęcko Regiony fizyczno – 4 Smortawa Ołobok geograficzne 6 F - km Nazwa 3 5 nazwa Zlewnie cząstkowe graficzne, MPHP geogra- 2 Numer PołoŜe- hydro- 2 ŚRODKOWA ODRA 6662,0 Q, Tr, T, Cr, 1285500,0 Paleozoik 3 Wykorzystanie wód Zasoby eksploatacyjne [m /d] podziemnych Pobór wód podziemnych 428500,0 2003 113252,0 (część Tr) 1995 15745,0 (część Tr) 1995 3 m /d] 53 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-XI (szacunkowy lub ustalony) stan na rok 11 Warunki korzystania z wód 12 brak 2 F - km w GZWP Nr Sandr Pliszki Sandr Krosno-Gubin 148 149 231,9 288,7 Q Q por por 1990 2001 Pradolina WarszawskoBerlińska (W) 150 189,7 Q por 1990 301 144,9 Q por 2001 302 337,9 Q por 1990 314 178,3 Q por 1990 Pradolina rz. Odra 320 270,6 Q por 1990 Niecka opolska 336 127,2 Cr3 por 1990 335 675,7 T1 sz – por 1990 333 205,2 T2 sz – kr 1990 332 156,0 Tr - QK por 1990 303 13,3 Q por 2004 316 98,2 Tr por 1990 319 276,1 Tr por 1990 323 85,1 Tr por 1990 337 39,8 Q por 1990 144 166,2 Q por 1990 Pradolina Nowa SólZasieki Pradolina Barycz Głogów (W) Pradolina rz. Odra (Głogów) Zbiornik Krapkowice Strzelce Opolskie Zbiornik OpoleZawadzkie Subzbiornik Kędzierzyn-Głubczyce Pradolina Barycz – Głogów (E) Subzbiornik Lubin Subzbiornik Prochowice – Środa Subzbiornik rzeki Stobrawa Dolina kopalna Lasy Niemodlińskie Dolina kopalna Wielkopolska 13 obszarze Piętro wodonośne Typ zbiornika rok udok. II/636, 637 Otok, II/694 Pełczyn, II/735 Szymocin, II/736 SOH (rzędu I, II) Monitoring wód Nowe śabno, II/741 Kiełpin, I/910 Wysokie, I/911 Wrzoski 371,372,373,1055 podziemnych MONBADA Wrzoski; 616 Groszowice; 619 Zdzieszowice; 644 Wrocław – Oporów; 792,793 Wysokie; 1120 Lubin 14 Główne problemy gospodarki wodnej w skali regionalnej (obszaru Zanieczyszczenia wód gruntowych doliny Odry. Problemy przeciwpowodziowe. bilansowego) 15 Podział na podobszary i rejony wodnogospodarcze Koźle – Wrocław W – XI – 1 Numer rejonu A Nazwa rejonu Przyodrze od Kłodnicy do Nysy Kłodzkiej 2 F - km 883,4 Podstawowy wodowskaz ujście Nysy Kłodzkiej 54 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-XI B C D Wrocław – ujście Nysy ŁuŜyckiej E W – XI – 2 F Smortawa – Odra Wrocław Przyodrze Wrocław 936,4 – 1722,3 Ścinawa Przyodrze. – Ścinawa Siedlisko Przyodrze Siedlisko – Młynkowo – Młynkowo Przyodrze Nysa ŁuŜycka Oława 913,9 816,8 1741,9 Uwarunkowania geomorfologiczno-hydrograficzne Obszar ten jest genetycznie związany z rozwojem doliny Odry w plejstocenie i holocenie (transgresja i regresja lądolodów, ich sedymentacja oraz erozja w okresach interglacjalnych). Generalnie dolina plejstoceńska, poligenetyczna stanowi pradolinę rozcinającą Nizinę Śląską pasmem obniŜenia szerokości ok. 10 km, o kierunku SE – NW aŜ po Wrocław. W rejonie Ścinawy ogranicza ona od wschodu Wzgórza Trzebnickie. Od Głogowa po Nową Sól dolina przybiera charakter szerokiej pradoliny stanowiącej NW fragment ObniŜenia Milicko – Głogowskiego z okresu zlodowaceń środkowopolskich. Odcinek doliny równoleŜnikowej od ujścia Obrzycy stanowi obniŜenie Pradoliny Warciańsko – Odrzańskiej z ostatniego zlodowacenia, do której od południa przylegają Wzniesienia Zielonogórskie a od północy Wysoczyzna Lubuska. Osią hydrograficzną obszaru jest rzeka Odra przyjmująca większość swoich największych lewych dopływów z kierunku SW, przy wyraźnie mniejszym ich udziale z prawej strony. Rzeka na całym odcinku jest skanalizowana, przegrodzona stopniami wodnymi juŜ w XIX w. dla potrzeb drogi wodnej, aktualnie co raz mniej wykorzystywanej. Największym zbiornikiem retencyjnym jest wykonany w ostatnich latach zbiornik Malczyce. Warunki hydrogeologiczne W obrębie całego odcinka głównym uŜytkowym poziomem wodonośnym jest poziom wód gruntowych pradoliny (doliny) Odry, występujący w paśmie osadów piaszczysto – Ŝwirowych o miąŜszości do 30 m, najczęściej 10 – 20 m z okresu od interglacjału po holocen, lokalnie zaś poziom wgłębny naporowy w osadach doliny kopalnej z interglacjału mazowieckiego. Piętro wód trzeciorzędowych (paleogeńsko – neogeńskie) reprezentowane jest przez poziom wód mioceńskich występujący w przedziale głębokości 50 – 100 m w części południowej regionu 55 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-XI w niecce kędzierzyńsko – głubczyckiej, w środkowej części w niecce wrocławskiej i dolnej na północ w zbiorniku wielkopolsko – lubuskim. Na południu od ujścia Stobrawy głównymi poziomami uŜytkowymi są zbiorniki szczelinowe, szczelinowo – porowe kredy górnej rejonu Opola oraz triasu środkowego i dolnego monokliny śląskiej, które uznano za główne zbiorniki wód podziemnych wymagające szczególnej ochrony. Prowadzą one wody o charakterze naporowo – swobodnym zasilane przez przesączanie z poziomów czwartorzędowych lub bezpośrednio przez opady. Zasilanie poziomów jest zróŜnicowane i zaleŜne od głębokości, stopnia izolacji od powierzchni i charakteru wodonośca. Poziomy czwartorzędowe ściśle związane z wodami powierzchniowymi wykazują zróŜnicowane zasilanie w 4 – 16 m3/h km2, podobnie jak mezozoiczne w większości 2 – 14 m3/h km2. Poziom mioceński izolowany iłami na całym obszarze doliny wykazuje niskie moduły zasilania, od 0,3 – 0,7 m3/h km2 na północy, do 0,7 – 1,1 m3/h km2 w niecce wrocławskiej i do 0,8 – 1,3 m3/h km2 w niecce kędzierzyńsko – głubczyckiej. W obrębie doliny Odry wyróŜniono szereg zbiorników w obrębie poziomu gruntowego piętra czwartorzędowego na całym jej odcinku. Są to zbiorniki pradolinne: nr 150 – Warszawa – Berlin (W), 301 – Nowa Sól Zasieki, 302 – Barycz – Głogów (W), 314 – Odra (Głogów), 320 – rz. Odra oraz zbiorniki w utworach mezozoicznych: kredy górnej nr 336 – Kreda Opolska, zbiorniki triasu dolnego nr 335 – Krapkowice - Strzelce Opolskie, środkowego nr 333 – Opole – Zawadzkie, a takŜe nr 332 – zbiornik trzeciorzędowej niecki kędzierzyńsko – głubczyckiej. Zbiorniki w utworach starszych stanowią zwykle fragmenty wydzielonych zbiorników ich stref drenaŜowych. Stopień presji i oddziaływania gospodarczego na wody podziemne Presja na wody podziemne związana jest z zabudową hydrotechniczną rzeki Odry i jest silna na całym odcinku. Ze względu na zanieczyszczenia wód powierzchniowych Odry i jej dopływów w znacznej części poziom gruntowy doliny uległ równieŜ duŜemu zanieczyszczeniu. Obszary chronione Ochroną prawną objęto: Park Krajobrazowy Dolina Jezierzycy, Park Krajobrazowy Góra Świętej Anny, liczne obszary chronionego krajobrazu, 16 rezerwatów przyrody, oraz 56 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-XI obszar Natura 2000 PLB020002 Grądy Odrzańskie. Podział obszaru bilansowego na rejony wodno-gospodarcze Podziału na rejony wodno-gospodarcze dokonano na podstawie analizy warunków hydrologicznych i hydrogeologicznych tego rozległego pasmowo obszaru. Ze względu na powyŜsze obszar ten podzielono na dwa podobszary: odcinek Przyodrze Koźle – Wrocław (W-XI-1) z rejonami: A Kłodnica – Nysa Kłodzka, B Smortawa – Odra (Wrocław), C Przyodrze Wrocław – Ścinawa oraz podobszar Wrocław – ujście Nysy ŁuŜyckiej (W-XI-2) z rejonami: D Przyodrze Ścinawa – Siedlisko, E Przyodrze Siedlisko – Młynkowo, F Przyodrze Młynkowo – Nysa ŁuŜycka. 57 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-XII KARTA INFORMACYJNA HYDROGEOLOGICZNEJ JEDNOSTKI ZINTEGROWANEGO PODZIAŁU WODNO-GOSPODARCZEGO DORZECZE REGION WODNY OBSZAR BILANSOWY 1 PołoŜenie hydrograficzne, geograficzne tracyjne nazwa F - km W-XII ŁABA 240,7 nr rząd Zlewnie Łaba 9 1 hydrograficzne Orlica 96 2 cząstkowe Metuje 94 2 Izera 98 2 92 2 według MPHP i Upa Główny przekrój 2 miejscowość F [km ] wodowskazowy lub zamykający 3 odpływy m /s SSQ SNQ z lat - - - 253,5 3 332.52 Góry Orlickie – Sudety Środkowe Regiony fizyczno – geograficzne 332.34 Góry Izerskie (wg 332.47 Karkonosze Kondrackiego ) 332.54 Kotlina Kłodzka Jednostki 4 5 6 PołoŜe- Region nie geologiczny hydro- Jednolite części wód Nr geolo- 7 giczne hydro- 9 Rozpoz- Dokumentacja nanie zasobów dyspozycyjnych: mów rejon Nysy Kłodzkiej gospo- i Niecki Batorowa darki Inne wodami regionalne zasobowe nymi 10 F – km 90 110 111 112 162 163 49,1 20,5 71,0 0,7 92,7 6,7 Q, Cr, C, PCm 3 obszar 2 proble- podziem- 2 uŜytkowe poziomy wodonośne 8 XVI sudecki podziemnych Główne dolnośląskie, opolskie województwa administracyjne Zasoby [m /d] Piętra rok dok. (km ) wodonośne odnawialne dyspozycyjne 15,0 Cr2 1584,0 792,0 opracowania Zasoby perspektywiczne 253,5 Q, Cr, PCm 48000,0 3 Pobór wód Warunki korzystania z wód 12 GZWP 29000,0 2003 b.d. Wykorzystanie wód podziemnych 3 m /d] (szacunkowy lub ustalony) stan na rok 11 1993 perspektywiczne Zasoby eksploatacyjne [m /d] podziemnych 2 Numer Nazwa adminis- 2 ŚRODKOWA ODRA b.d. brak Nr 2 F - km w obszarze Piętro wodonośne Typ zbiornika rok udok. 58 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-XII Niecka wewnątrz- sudecka Zdrój Kudowa – Bystrzyca 341 26,3 Cr sz – por 1990 342 6,7 Cr sz – por 1990 Kłodzka Niecka wewnątrz- sudecka Krzeszów 13 Monitoring wód podziemnych 14 Główne skali II/1158 Jeleniów MONBADA brak problemy gospodarki wodnej w SOH (rzędu I, II) regionalnej (obszaru Obszary górskie o małej zasobności wód podziemnych z wyjątkiem Kotliny Kłodzkiej. bilansowego) 15 Numer Podział na rejony wodnogospodarcze Nazwa 2 F - km Podstawowy wodowskaz A Orlica 73,2 - B Metuje 99,4 - C Upa 19,4 - D Łaba 0,1 - E Izera 48,7 - Uwarunkowania geomorfologiczno-hydrograficzne Obszar ten obejmuje 4 fragmenty regionów z obszaru Sudetów Zachodnich – Gór Izerskich, Sudetów Środkowych (Karkonosze i Góry Orlickie) zbudowanych z metamorfiku sudeckiego i granitów karkonoskich oraz fragment Kotliny Kłodzkiej wypełnionej utworami górnokredowymi. Odwadniane są one przez Orlicę i Metuje oraz Izerę i Upę (górne odcinki cieków). Warunki hydrogeologiczne Ze względu na budowę geologiczną i połoŜenie geomorfologiczne oraz hydrograficzne kaŜdy z 4 wyróŜnionych fragmentów cechuje się róŜnymi warunkami hydrogeologicznymi, mimo włączenia ich we wspólny obszar bilansowy. Obszar zlewni Orlicy obejmuje tereny Gór Orlickich zbudowanych ze skał zmetamorfizowanych łupków, gnejsów proterozoiku – ordowiku oraz skał magmowych kambru – ordowiku. Wody podziemne występują tu w spękanych słabo przepuszczalnych masywach skał metamorficznych i magmowych o słabej wodonośności do głębokości ok. 50 m oraz zwietrzelinach nie tworząc uŜytkowych poziomów wodonośnych. 59 Region wodny Środkowej Odry – obszar działalności RZGW we Wrocławiu W-XII Zasilane są one wyłącznie drogą opadów, stąd cechuje je szybki obieg wody bez dłuŜszych okresów magazynowania. Zlewnia Metuje obejmuje tereny kredowej niecki śródsudeckiej z jej obrzeŜeniem utworami czerwonego spągowca wraz z masywem granitowym Kudowy. Masyw granitowy uznawany jest za nie prowadzący wód podziemnych, natomiast utwory piaskowcowe i margliste kredy oraz piaskowce i zlepieńce czerwonego spągowca wykazują spękania do głębokości ok. 300 – 400 m. Utwory piaskowcowe kredy górnej i czerwonego spągowca tworzą tu podstawowy poziom wodonośny wykorzystywany do zaopatrzenia w wodę. Cechuje go duŜa zmienność przepuszczalności wyraŜona przez wydajność studni od 0,3 do ponad 200 m3/h. Obszary zlewni Orlicy i Metuje były przedmiotem badań regionalnych szczegółowych w 1993 w ramach dokumentowania zasobów dyspozycyjnych rejonu Nysy Kłodzkiej i Niecki Batorowa. Zlewnia Upa stanowi fragment zachodniego skrzydła niecki śródsudeckiej zbudowanego z piaskowców triasu (pstrego piaskowca), czerwonego spągowca oraz łupków i piaskowców górnego karbonu. Wykazują one zmienne zawodnienie, z uwagi na wielkość i charakter spękań. Stanowią one obniŜenie kredowej niecki krzeszowskiej wykazującej zawodnienie do głębokości 400 m. Zlewnia Izery obejmuje fragment krystaliniku związanego z Masywem Karkonoszy i jego otoczenia o słabej wodonośności z wyjątkiem stref uprzywilejowanych o spękaniach i szczelinach tektonicznych oraz w strefie przypowierzchniowej w zwietrzelinach. Wydajność studni jest zmienna i waha się od 0,7 do 67 m3/h. Stopień presji i oddziaływania gospodarczego na wody podziemne Oddziaływanie gospodarcze na wody podziemne jest niskie, największe w rejonie Kudowy, na pozostałym obszarze uwagi na tereny górskie nie występuje. Podział obszaru bilansowego na rejony wodno-gospodarcze Wydzielenie jest uwarunkowane podziałem hydrograficznym i administracyjnym (granicami kraju z Czechami). Wydzielono tu 5 rejonów wodno-gospodarczych: Orlica, Metuje, Upa, Łaba, Izera. 60
