Praktyczne zastosowanie Rozporządzenia 44/2001 w Niemczech

PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE ROZPORZĄDZENIA 44/2001
W NIEMCZECH
1. Jakie przepisy prawa krajowego dotyczą stwierdzenia wykonalności orzeczenia
sądu zagranicznego?
Przepisy wykonawcze znajdują się w §§ 55, 56 w związku z §§ 1-34 „ustawy o
wykonywaniu umów międzypaństwowych i wykonywaniu rozporządzeń
Wspólnoty Europejskiej w dziedzinie uznawania i wykonywania [orzeczeń] w
sprawach cywilnych i handlowych“ zwanej dalej: AVAG.
2. Jaki organ wydaje orzeczenie w przedmiocie stwierdzenia wykonalności?
Właściwy jest sąd krajowy (Landgericht), Art. 39 Rozporządzenia 44/2001 w
związku z załącznikiem II do tego Rozporządzenia. Miejscowo właściwy jest
sąd krajowy, w którego okręgu miejsce zamieszkania ma dłużnik, art. 39 II
Rozporządzenia. Siedziba spółek i osób prawnych jest równoważna miejscu
zamieszkania. Jeżeli w kraju nie ma miejsca zamieszkania, właściwy jest ten
sąd, w którego okręgu ma być prowadzona egzekucja.
3. Jaka jest właściwość rzeczowa sądu lub innego organu w tych sprawach?
Właściwy jest przewodniczący izby cywilnej, a zatem nie cała izba. Który to
jest przewodniczący, wynika z podziału obowiązków, który jest wydawany
przez prezydium każdego sądu).
4. W jakim języku należy złożyć wniosek?
Wniosek nie musi być sporządzony w języku niemieckim. Jeżeli jest składany
w innym języku, sąd może (i zazwyczaj tak czyni) zobowiązuje wnioskodawcę
do załączenia tłumaczenia, którego prawidłowość została potwierdzona przez
osobę do tego uprawnioną w innym państwie członkowskim UE albo w innym
państwie stronie Umowy o Europejskiej przestrzeni Gospodarczej, § 4 III
AVAG. Sąd może zadowolić się także nieuwierzytelnionym tłumaczeniem.
5.Czy do wniosku należy dołączyć dokumenty (orzeczenie i zaświadczenie) w
tłumaczeniu?
Do wniosku należy dołączyć egzemplarz tytułu, który powinien być
zaopatrzony w klauzulę wykonalności i jej tłumaczenie oraz dwa odpisy.
Jeżeli brak jest wymaganych odpisów, wówczas są one sporządzane przez
sąd na koszt wnioskodawcy, §§ 56, 64, 11 II ustawy o kosztach sądowych
(Gerichtskostengesetz - GKG), spis kosztów do GKG (KV) Nr. 9000. Opłata
wynosi ryczałtowo za pierwsze 50 stron 0,50 € za stronę a za każdą dalszą
stronę 0,15 €.
Taka regulacja kosztów jest w niemieckiej doktrynie uznawana za wysoce
kontrowersyjną.
)
(Organ samorządu sędziowskiego)
1
6. Na czyj koszt odbywa się ewentualne tłumaczenie: sądu czy wnioskodawcy?
Koszty tłumaczeń w pełnej wysokości, w jakiej powstały, obciążają najpierw
wnioskodawcę, Nr. 9005 spisu kosztów do GKG (KV). Wierzyciel może te
koszty – w przypadku uwzględnienia wniosku wyegzekwować od dłużnika jako
koszty egzekucji (por. odpowiedź na pytanie 10).
7. Czy brak dokumentów (orzeczenia i zaświadczenia) może być uzupełniony i w
jakim trybie, pod jakim rygorem?
Jeżeli brak jest dokumentów, sąd wskazuje na ten brak i w razie wątpliwości
wzywa do ich uzupełnienia w wyznaczonym terminie. Jeżeli uzupełnienie
braków nie nastąpi, wniosek ulega oddaleniu jako niedopuszczalny.
8. Czy wyrok, orzeczenie z państwa pochodzenia zawiera stwierdzenie co do
wykonalności w sentencji, czy taka wykonalność wynika tylko z zaświadczenia?
W postanowieniu, na podstawie którego dopuszczono do wszczęcia egzekucji,
należy obligatoryjnie w języku niemieckim określić wierzytelność podlegającą
egzekucji, § 8 I 2 AVAG.
W pewnym zakresie skonkretyzowane mogą być także nieokreślone
wierzytelności z zagranicznego tytułu. Jeżeli na przykład wyrok zagraniczny
zawiera sformułowanie „wraz z ustawowymi odsetkami“ może to być w
postanowieniu bardziej sprecyzowane, jeżeli w sposób niedwuznaczny wynika
to z przepisów zagranicznych. Dzieje się tak jedynie na wniosek wierzyciel, a
nie z urzędu. Odsetki od odsetek nie mogą być zatem określone. Jeżeli tytuł
podlegający wykonaniu opiewa na walutę obcą, w postanowieniu nie
dokonywa się przeliczenia na Euro. Dokonuje tego dopiero organ egzekucyjny
w chwili efektywnego dokonywania zapłaty.
9. Czy zażalenie jest przekazywane wprost do sądu II instancji? Co z terminem do
uznania zażalenia, gdy zostało złożone do sądu I instancji?
Dopuszczalnym środkiem odwoławczym jest zgodnie z art. 43
Rozporządzenia 44/2001 w związku z §§ 11-14 AVAG zażalenie. Należy go
zasadniczo składać do wyższego sądu krajowego, ponieważ – odmiennie niż
w prawie krajowym – sąd krajowy nie ma uprawnienia do uwzględnienia tego
zażalenia, § 13 I AVAG.
Wystarczy jednak, gdy zażalenie zostanie złożone w terminie w sądzie
krajowym, § 13 III AVAG.
Odmiennie jest w przypadku zażalenia z powodu rażącego naruszenia prawa
(trzecia instancja): zażalenie z powodu rażącego naruszenia prawa, musi być
obligatoryjnie w terminie złożone w Federalnym Sądzie Najwyższym; złożenie
go w wyższym sądzie krajowym nie oznacza dotrzymania terminu.
10. Czy są, i jeżeli tak, to w jakiej wysokości opłaty od wniosku o stwierdzenie
wykonalności?
2
Opłata za wnioski o stwierdzenie wykonalności zagranicznych tytułów wynosi
zgodnie z Nr. 1510 spisu kosztów do ustawy o kosztach sądowych (KV)
200,00 €. W przypadku uchylenia lub zmiany takiego orzeczenia również
przypada taka opłata.
W przypadku oddalenia wniosku koszty ponosi wierzyciel. Jeżeli tytuł zostanie
zgodnie z wnioskiem uznany za wykonalny, koszty ponosi dłużnik.
Te koszty mogą być egzekwowane razem z podlegającym wykonaniu tytułem.
Nie jest wymagany osobny tytuł dotyczący kosztów, § 8 I 4 AVAG w związku z
§ 788 ZPO.
11. Czy są opłaty, a jeżeli tak, to w jakiej wysokości od zażalenia do sądu II instancji?
Opłata od środka zaskarżenia (druga instancja: zażalenie, trzecia instancja:
zażalenie z powodu rażącego naruszenia prawa) wynosi 300,00 € zgodnie z
Nr. 1520 KV.
12. Czy w postępowaniu o stwierdzenie wykonalności istnieje przymus adwokacki, a
jeżeli tak, to czy jest możliwość przydzielenia adwokata z urzędu; do kogo składa się
wniosek w tym przedmiocie?
Istnieje przymus adwokacki, § 78 ZPO nie stosuje się.
Strony znajdujące się w niedostatku mogą wystąpić o udzielenie pomocy w
zakresie kosztów procesu. Jeżeli wydaje się to konieczne można im wówczas
ustanowić adwokata z urzędu, § 121 ZPO.
W postępowaniu zażaleniowym (druga instancja) zasadniczo również nie
obowiązuje przymus adwokacki. Dopiero wówczas, - co jednak nie jest
niezbędne – gdy senat wyższego sądu krajowego zarządzi przeprowadzenie
rozprawy w przedmiocie zażalenia, powstaje przymus adwokacki, § 13 II
AVAG, § 78 II ZPO. Wraz z zawiadomieniem o terminie rozprawy mus być
sformułowane wezwanie do ustanowienia adwokata dopuszczonego do
występowania przed wyższym sądem krajowym, § 215 ZPO.
Stronom znajdującym się w niedostatku mogą być wówczas przydzieleni
adwokaci z urzędu.
W przypadku zażalenia z powodu rażącego naruszenia prawa skierowanego
do Federalnego Sądu Najwyższego obowiązuje przymus adwokacki w takiej
formie, że zażalenie takie może być złożone jedynie przez adwokata
uprawnionego do występowania przez Federalnym Sądem Najwyższym.
13. Czy wymagany jest adres do doręczeń w kraju wykonania orzeczenia (okręgu
sądu), czy pełnomocnik do doręczeń?
Adres do doręczeń w państwie członkowskim wykonania nie jest konieczny.
Jeżeli wnioskodawca nie ustanowił pełnomocnika do doręczeń, wówczas do
czasu późniejszego ustanowienia takiego pełnomocnika doręczenia do
wnioskodawcy mogą być dokonywane za pośrednictwem poczty., § 5 I AVAG.
Pełnomocnikiem do doręczeń może być jedynie osoba, która zamieszkuje w
okręgu sądu rozpoznającego sprawę, § 5 II 1 AVAG. Sąd może jednak
dopuścić ustanowienie innej osoby mającej miejsce zamieszkania w kraju, § 5
II 2 AVAG.
3
14. Czy sąd I instancji orzeka na posiedzeniu niejawnym czy na rozprawie?
Sąd pierwszej instancji zasadniczo orzeka w postępowaniu pisemnym bez
przeprowadzania rozprawy, § 8 I AVAG. Rozprawa jest jedynie fakultatywna.
Dłużnik w żadnym wypadku nie może być przesłuchiwany przed wydaniem
orzeczenia, art. 41 Rozporządzenia 44/2001. Jeżeli przeprowadzana jest
rozprawa, to wówczas jest ona jawna, § 169 GVG.
Także wówczas, gdy wyjątkowo przeprowadzona została rozprawa, sąd
orzeka w formie postanowienia, a e żadnym razie nie w formie wyroku.
15. Czy sąd II instancji orzeka na posiedzeniu niejawnym czy na rozprawie?
Także wyższy sąd krajowy jako sąd drugiej instancji co do zasady orzeka w
postępowaniu pisemnym w formie postanowienia. Jeżeli wyjątkowo została
zarządzona rozprawa, wówczas jest ona jawna, § 169 GVG.
16. Czy stawiennictwo stron w przypadku rozprawy jest obligatoryjne czy jedynie
fakultatywne?
Jeżeli wyjątkowo została zarządzona rozprawa, wówczas przewodniczący
może (ale nie musi) zarządzić osobiste stawiennictwo stron. Jedynie w
przypadku wydania takiego zarządzenia osoby, których to dotyczy są co doz
zasady zobowiązane do osobistego stawiennictwa.
Należy wychodzić z założenia, że w przypadku zarządzenia rozprawy z reguły
zarządza się również osobiste stawiennictwo stron.
17. Skład sądu I i II instancji?
Porównaj już udzielone odpowiedzi na pytanie 3: Właściwy w pierwszej
instancji jest przewodniczący izby cywilnej, a zatem nie cała izba. Który to jest
przewodniczący wynika z podziału obowiązków, który jest wydawany przez
prezydium każdego z sądów.
W drugiej instancji orzeka właściwy zgodnie z podziałem obowiązków senat
wyższego sądu krajowego. Orzeka on zgodnie z § 122 GVG w składzie
przewodniczącego i dwóch sędziów zawodowych.
Brunszwik, 22.06.2007 roku.
Ingo Michael Groß, Sędzia Sądu Krajowego.
4