Slajd 1 - Zakład Zarządzania w Gospodarce
advertisement
Zarządzanie strategiczne – internacjonalizacja i globalizacja prof. dr hab. Zbigniew Dworzecki © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Struktura wykładu 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Czym jest globalizacja? Jakie są przyczyny globalizacji? Co zmienia globalizacja? Jakie korzyści i zagrożenia niosą procesy globalizacji? Cechy sektorów i firm globalnych Pomiar internacjonalizacji przedsiębiorstwa Strategie firm globalnych Strategie przedsiębiorstw lokalnych w sektorach globalnych © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Czym jest globalizacja i co ona oznacza? © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Globalizacja Zespół procesów prowadzących do intensyfikacji ekonomicznych, politycznych i kulturowych stosunków poprzez granice Proces pogłębiania się światowych powiązań we wszystkich aspektach współczesnego życia politycznego, społecznego, ekonomicznego i kulturowego. Proces, w którym rynki i produkcja z różnych krajów stają się coraz bardziej współzależne w związku z dynamiką wymiany towarów i usług, przepływem kapitału i technologii © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Globalizacja ekonomiczna Postępujący proces integrowania się krajowych i regionalnych rynków w jeden globalny rynek towarów, usług i kapitału. © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH W jaki sposób rynki i produkcja w różnych krajach stają się coraz bardziej powiązane i współzależne? © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Kalifornizacja potrzeb © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Dyfuzja technologii © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Ujednolicone produkty © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Marki © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Upodabnianie się norm, standardów wytwarzania, świadczenia usług © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Kompetencje kadry zarządzającej © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Globalizacja oznacza zmniejszenie barier między krajami: fizycznych, technologicznych, politycznych, ekonomicznych. wzmocnienie ściślejszych powiązań: ekonomicznych, politycznych, społecznych. Tworzenie się zintegrowanego, światowego rynku towarów, usług i kapitału i kształtowanie się nowego międzynarodowego podziału pracy. © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Globalizacja oznacza nową jakość w procesie postrzegania świata jako nowego porządku. © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Konsekwencje globalizacji © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Proces globalizacji to: kompresja czasu i przestrzeni, © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Proces globalizacji to: erozja granic, zniesienie barier geograficznych w przepływach towarów, usług, kapitału, inwestycji, technologii, informacji, ludzi © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Proces globalizacji to: rozciąganie działalności ekonomicznej ponad granice, przyspieszenie globalnych interakcji` © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Proces globalizacji to: intensyfikacja powiązań międzynarodowych, © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Proces globalizacji to: pogłębienie współzależności między przedsiębiorstwami i gospodarkami Korporacje ponadnarodowe wytwarzają 25% światowego PKB i ponad 35% światowej produkcji przemysłowej. Około 75% handlu światowego realizuje się z ich udziałem. W ostatnich 20 latach nastąpił znaczący wzrost ilościowy i jakościowy tych korporacji. Pojawiły się znaczące na rynkach światowych korporacje ponadnarodowe z Chin, Korei, Brazylii, Rosji i Indii © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Największe przedsiębiorstwa świata 2013 (ranking Forbes) miejsce Przedsiębiorstwo Kraj Sprzedaż mld Zyski mld USD USD Aktywa mld USD Wartość rynkowa mld USD 1 ICBC Chiny 134,8 37,8 2813,5 237,3 2 China Construction Bank Chiny 113,1 30,6 2,241 202 3 JPMorgan Chase USA 108,2 21,3 2359,1 191,4 4 General Electric USA 147,4 13,6 685,3 243,7 5 Exxon Mobil USA 420,7 44,9 333,8 400,4 6 HSBC Holdings USA 104,9 14,3 2684,1 201,3 7 Royal Dutch Shell Holandia 467,2 26,6 360,3 213,1 8 Agricultural Bank of China Chiny 103 23 2124,2 150,8 9 Berkshire Hathaway USA 162,5 14,8 427,5 252,8 9 PetroChina Chiny 308,9 18,3 347,8 261,2 © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Jakie są przyczyny przyspieszenia globalizacji? Stały postęp w liberalizacji handlu światowego i znoszenie barier w swobodnym przepływie towarów i usług Liberalizacja przepływów kapitałowych i deregulacje rynków finansowych Zmiany i decyzje polityczne o otwarciu gospodarki na integrację z gospodarką światową i reformy rynkowe Wzrost bezpośrednich inwestycji zagranicznych Nowe technologie produkcji, szerokie wykorzystanie rewolucji informacyjnej i telekomunikacyjnej © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Czynniki globalizacji sektorów Globalne korzyści skali Efekt doświadczenia Obniżka kosztów transportu Zróżnicowanie kosztowe krajów Eksport i import Czynniki kosztowe Potrzeby klientów Globalny popyt Globalna dystrybucja Marketing międzynarodowy PROCESY GLOBALIZACJI Czynniki konkurencyjn Wzrost kosztów badań i rozwoju Międzynarodowe współzależności gospodarcze Wielonarodowi konkurenci Globalizacja konkurencji Źródło: Strategor, Zarządzanie firmą Czynniki polityczne Polityka wolnego handlu Normy techniczne Jednolita reglamentacja wymiany handlow Liberalizacja przepisów © Prof. dr hab. Maria Romanowskai Katedra Zarządzania w Gospodarce Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Jakie zmiany zachodzą pod wpływem globalizacji? © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Jakie zmiany zachodzą pod wpływem globalizacji? Dostęp do większej ilości towarów i usług, © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Jakie zmiany zachodzą pod wpływem globalizacji? Zmniejszenie zależności dostępności towarów od czasu i miejsca, © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Jakie zmiany zachodzą pod wpływem globalizacji? Można dostać standardowe produkty lub usługi prawie natychmiast i w sposób wygodny © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Jakie zmiany zachodzą pod wpływem globalizacji? Jakość towarów i usług jest ujednolicona, część ludzi otrzymała wyższą jakość © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Jakie zmiany zachodzą pod wpływem globalizacji? Szeroko dostępne są bardziej ekonomiczne towary, którymi można zastępować droższe odpowiedniki © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Jakie zmiany zachodzą pod wpływem globalizacji? Szybkość, sprawność i bezpieczeństwo © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Jakie zmiany zachodzą pod wpływem globalizacji? Przenikanie produktów z jednej kultury do innej © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Globaliści podkreślają korzyści Wzrost poziomu życia na całym świecie Likwidacja biedy Rozwój edukacji i demokracji Rozwój światowego handlu od 1950 roku (1950 = 100) 2500 Światowy handel 2000 - 12 % w 2009 Skumulowana wielkość PKB (w skali świata) 1500 1000 - 2,5 % w 2009 500 1950 1960© Prof. dr1970 hab. Zbigniew 1980 Dworzecki Katedra Zarządzania w Gospodarce Szkoła Główna Handlowa 1990 2000 2009 Dynamika światowego handlu i światowego PKB w latach 2000-2009 © Prof. dr hab. Zbigniew Dworzecki Katedra Zarządzania w Gospodarce Szkoła Główna Handlowa Źródło: International Trade Statistics 2010 WTO Wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych na świecie w latach 1980-2009 (w mld dolarów) 2 100 Świat 2 000 1 800 1 600 Kraje rozwinięte 1 400 1 200 Kraje rozwijające się 1 000 800 600 Europa Środkowo-Wsch. i kraje b. ZSRR 400 200 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2009 © Prof. dr hab. Zbigniew Dworzecki Źródło: World Investment Report 2010 – UNCTAD, Genewa 2010 Katedra Zarządzania w Gospodarce Szkoła Główna Handlowa Średnia długość życia rośnie Przeciętna długość życia w krajach rozwijających się 70 60 50 40 30 20 10 0 1900 1950 1960 1970 Źródło: J. Norberg, Spór o globalizację, Fijor Publishing, Warszawa 2006 1998 Śmiertelność noworodków maleje Procent dzieci, które nie przeżyły jednego roku, w krajach rozwijających się 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 1950 1970 Źródło: J. Norberg, Spór o globalizację, Fijor Publishing, Warszawa 2006 1995 Obszar głodu kurczy się Procent ludzi cierpiących na niedożywienie, w krajach rozwijających 40 się 35 30 25 20 15 10 5 0 1970 1980 1991 Źródło: J. Norberg, Spór o globalizację, Fijor Publishing, Warszawa 2006 1996 2010 Analfabetyzm spada Procent analfabetów 80 70 60 50 40 30 20 10 0 1925 1948 1970 Kraje rozwijające się, lata urodzin danej grupy populacji Źródło: J. Norberg, Spór o globalizację, Fijor Publishing, Warszawa 2006 Świat się demokratyzuje 70 60 50 40 Procent krajów które są demokratyczne. Procent ludzi, żyjących w krajach demokratycznych. 30 20 10 0 1900 1950 2000 Źródło: J. Norberg, Spór o globalizację, Fijor Publishing, Warszawa 2006 Wolność gospodarcza źródłem prosperity Dochód per capita w dolarach amerykańskich 2000 r. 25000 20000 15000 10000 5000 0 5 4 3 Najmniej wolne Źródło: J. Norberg, Spór o globalizację, Fijor Publishing, Warszawa 2006 2 1 Najbardziej wolne Stopa życiowa rośnie wszędzie Wskaźnik dobrobytu UNDP 1 0.9 0.8 0.7 0.6 Kraje uprzemysłowione 0.5 Kraje rozwijające się 0.4 Kraje rozwinięte najsłabiej 0.3 0.2 0.1 0 1960 1970 1980 2000 Źródło: J. Norberg, Spór o globalizację, Fijor Publishing, Warszawa 2006 Globalizacja w oczach entuzjastów Większy rynek Większa oferta produktów Niższe ceny Większy dostęp do kapitału, technologii, know-how, Krytycy globalizacji akcentują zagrożenia i negatywne skutki Dominacja amerykańska Upadek tradycyjnych wartości Rozwarstwienie społeczne i zróżnicowanie dochodów. Krytycy globalizacji akcentują zagrożenia i negatywne skutki (2) Ograniczenie roli państwa Dominacja rynków finansowych kryzysy finansowe Niszczenie miejsc pracy Gorsza sytuacja pracowników Kto korzysta a kto traci w wyniku procesów globalizacji? Koncepcja trójdzielnego świata: Tezy: Centra Satelity Peryferia Zyskują wszyscy Zyskują wszyscy, choć nie w równym stopniu Świat się polaryzuje. Dysproporcje między bogatymi a biednymi powiększają się. Cały globalny układ jest dynamiczny i niestabilny Strategie globalizacji Sektory wielonarodowe Pełna działalność w każdym kraju Umiędzynarodowienie Konkurencja w skali krajowej Przewaga konkurencyjna na rynku krajowym Marketing krajowy Przykłady: konserwy ubezpieczenia wyroby mleczarskie Źródło: Strategor, Zarządzanie firmą © Prof. dr hab. Maria Romanowskai Katedra Zarządzania w Gospodarce Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Sektory globalne Działalność zróżnicowana w zależności od kraju Integracja w skali światowej i znaczenie powiązań międzypaństwowych Pozycja konkurencyjna w jednym kraju jest uzależniona od pozycji w innych Przewaga konkurencyjna jest wynikiem zdolności powiązania działalności w skali światowej Marketing globalny Przykłady: silniki lotnicze półprzewodniki cywilny przemysł lotniczy komputery samochody osobowe Firma globalna ma globalny produkt ma znaczący udział w światowej produkcji sprzedaje swoje produkty na wszystkich kontynentach, a co najmniej w krajach Triady ma rozerwany łańcuch wartości i kieruje się w decyzjach inwestycyjnych kosztami i korzyściami komparatywnymi jest dość wyspecjalizowana prowadzi globalny marketing bilansuje efekty i nakłady w skali całego świata ma międzynarodowy menedżment i kulturę jest zarządzana w sposób scentralizowany Źródło: M. Romanowska. Zarządzanie strategiczne, wykład © Prof. dr hab. Maria Romanowskai Katedra Zarządzania w Gospodarce Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Model przedsiębiorstwa globalnego Globalizacja kapitału Globalizacja myślenia Globalizacja łańcucha dostaw Globalizacja uczestnictwa na rynku © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH M. Romanowska Planowanie strategiczne, PWE 2009, s. 108 PRZYKŁAD KORPORACJI GLOBALNEJ © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH 1948 Globalna sieć Dziś: 117 krajów 32 000 restauracji 1 700 000 pracowników 60 000 000 klientów dziennie 24 000 000 000 dolarów przychodów w 2010 r © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH 1955 1978 Globalne wartości Quality – jakość Service – usłużność Cleanliness – czystość Value – wartość dla klienta © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Globalne menu + lokalne produkty BigMac Cheeseburger McFrytki McChicken McNuggets Happy Meal WieśMac (Polska) McVeggie (Indie) 280gr (Włochy) © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Pomiar internacjonalizacji przedsiębiorstwa Wskaźniki strukturalne Liczba krajów działalności Liczba oddziałów zagranicznych Liczba aliansów strategicznych Wskaźnik udziału aktywów zagranicznych Wskaźnik udziału przychodów zagranicznych Wskaźnik udziału zaopatrzenia zagranicznego Wskaźnik udziału akcji w rękach zagranicznych inwestorów Wskaźnik udziału obcokrajowców w radzie nadzorczej © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Pomiar internacjonalizacji przedsiębiorstwa (2) Wskaźniki operacyjne Wielkość sprzedaży na klienta zagranicą Suma dochodów z filii zagranicznych Suma przychodów operacyjnych uzyskanych zagranicą Wskaźniki behawioralne Wskaźniki “miękkie” nierzące orientację i styl kierowania kadry menedżerskiej Wskaźniki “twarde” mierzenie umiejętności I doświadczenia kadry menedżerskiej © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Pomiar internacjonalizacji przedsiębiorstwa (3) Wskaźniki syntetyczne UNCTAD (% udział sprzedaży zagranicą + % udział aktywów zagranicznych + % udział zatrudnienia zagranicą ) / 3 Global Finance % udział sprzedaży zagranicą + % udział zatrudnienia zagranicą + liczba krajów działalności © Katedra Zarządzania w Gospodarce SGH Macierz zaawansowania globalizacyjnego Kryteria zaawansowania globalizacyjnego 1 2 3 Udział w światowej produkcji Udział w światowym eksporcie Liczba krajów działalności Dywersyfikacja regionalna przychodów Stopień rozdzielenia ogniw łańcucha wartości Globalizacja produktu Globalizacja marketingu Stopień centralizacji zakupów Międzynarodowa kadra menedżerska Orientacja kulturowa Centralizacja zarządzania Liczba aliansów strategicznych M. Romanowska Planowanie strategiczne, PWE 2009, s. 125 4 5 CZY I JAK MOŻNA DOSTOSOWAĆ SIĘ DO PROCESÓW GLOBALIZACJI? Firma lokalna vs. firma globalna silny słaby Branżowy nacisk sektora Pozycja konkurencyjna firmy lokalnej dostosowana do rodzimego rynku przekładalna na warunki zagraniczne Lawiranci – koncentrują się na lokalnych ogniwach łańcucha wartości – kooperacja z firmą globalną lub bycie przejętym Ofensywni – ulepszanie swoich zdolności i zasobów – konkurencja na arenie globalnej – często poprzez koncentracje na niszy Defensywni – koncentrują się na dyskontowaniu lokalnych atutów w segmentach, w których firmy globalne nie mają mocnych kompetencji Wykraczający – rozszerzenie działalności na rynki podobne do lokalnego (powielenie modelu z rynku krajowego) M. Romanowska Planowanie strategiczne, PWE 2009, s. 115 Firma lokalna vs. firma globalna Rezygnacja z działalności (całej lub pewnych segmentów), Działalność w niszy, Lokalny patriotyzm marki, Koncentracja/przeniesienie działalności na inne rynki geograficzne, Konsolidacja w ramach branży, Konsolidacja międzybranżowa, Poddostawca firmy globalnej, Lokalny dystrybutor, Przedsiębiorstwo sieciowe, Kooperencja. To warto przeczytać Bartlett C., Beamish P., Transnational Management, Irwin, Boston 2010 Huntington Samuel, Zderzenie cywilizacji, Muza SA, Warszawa 2008 Klein Naomi, No logo, Muza SA, Warszawa 2004 Klein Naomi, Doktryna szoku, Muza SA, Warszawa 2009 Koźmiński Andrzej K., Zarządzanie międzynarodowe, PWE, Warszawa 1999 Liberska Barbara (red.), Globalizacja. Mechanizmy i wyzwania, PWE, Warszawa 2002 Norberg Johan, Spór o globalizację. Kto zyskuje, kto traci, ile i dlaczego?, Fijor.com, Warszawa 2006 Zorska Anna, Ku globalizacji, PWN Warszawa 1998 Zorska Anna, Korporacja transnarodowe, PWE Warszawa 2007 Barber Benjamin, Skonsumowani. Jak rynek psuje dzieci, infantylizuje dorosłych i połyka obywateli, Muza SA Warszawa 2009 Ritzer George, Makdonaldyzacja społeczeństwa, Muza SA Warszawa 2009 Stiglitz Joseph E., Wizja sprawiedliwej globalizacji, PWN Warszawa 2007 Stiglitz Joseph E., Globalizacja, PWN Warszawa 2004 To warto zobaczyć w kinie, na DVD lub w internecie Doktryna Szoku Inside Job Wezwanie Do Przebudzenia (youtube)
