Bliżej historii. Gimnazjum. Klasa 1 a,b,c,d,e,f. Wymagania
advertisement
Bliżej historii. Gimnazjum. Klasa 1 a,b,c,d,e,f. Wymagania edukacyjne. Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna – wymienia epoki historyczne 1. Dlaczego uczymy się – rozumie pojęcia: wiek, era, epoka, historia, prehistoria, źródło historyczne – wie, jakie są źródła historii? – oblicza upływ czasu pomiędzy erami i historyczne epokami – zna podział źródeł Zagadnienia 1. Czym jest historia? – przypisuje daty wydarzeń do historycznych 2. Epoki, wieki, konkretnego wieku – wyjaśnią, dlaczego uczymy mierzenie czasu. się historii 3. Rodzaje źródeł historycznych. – rozumie pojęcie: homo sapiens – rozumie pojęcia: paleolit, 2. Prehistoria – hominidy, neandertalczyk początki ludzkości – wie, kiedy i w jakim rejonie na Ziemi pojawił się człowiek – zaznacza paleolit na osi czasu – wymienia narzędzia, którymi posługiwali – umie wskazać na mapie Zagadnienia 1. Początki rodzaju się ludzie pierwotni kierunki ekspansji człowieka ludzkiego. – opowiada o sposobach zdobywania współczesnego 2. Neandertalczycy i pożywienia, mieszkaniach i ubiorach ludzie współcześni. ludzi w epoce paleolitu 3. Życie ludzi w okresie paleolitu. Temat lekcji 3. Rewolucja neolityczna, czyli początki rolnictwa Zagadnienia 1. Rewolucja neolityczna. 2. Epoka brązu. 1 Ocena dopuszczająca – rozumie i wyjaśnią pojęcie neolit – umie wskazać na osi czasu neolit – umie opowiedzieć o sposobach zdobywania pożywienia, sposobach zamieszkiwania i ubiorach ludzi w epoce neolitu Ocena dobra – przedstawia własne rozumienie konieczności nauki historii Ocena bardzo dobra – klasyfikuje źródła historyczne, posługując się przykładami – uzasadnia przydatność źródeł w pracy historyka i archeologa – wie, dlaczego ludzie – rozumie wpływ warunków naturalnych na musieli żyć w grupach sposoby zdobywania pożywienia i – dostrzega wpływ klimatu mieszkania człowieka pierwotnego na warunki życia ludzi – rozumie i uzasadnia, dlaczego Ziemia nie – wie, skąd pochodzi była zaludniona równomiernie nazwa paleolit Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra – rozumie pojęcia: rewolucja – wskazuje wpływ klimatu na – rozumie, dlaczego nie wszyscy neolityczna, plemię, ceramika, zmiany w życiu ludzi ludzie w epoce neolitu musieli epoka brązu – potrafi dostrzec różnice zajmować się rolnictwem – wie, dlaczego rozwinęły się pomiędzy epokami paleolitu, – potrafi wskazać rewolucyjny rolnictwo i hodowla neolitu i brązu charakter zmian w epoce – wie, kiedy doszło do rewolucji – wskazuje czynniki decydujące neolitu 4. Pierwsze cywilizacje. Przykład Babilonii Zagadnienia 1. Położenie geograficzne Mezopotamii. 2. Warunki naturalne a życie mieszkańców. 3. Historia Babilonii. 4. Religia mieszkańców starożytnej Mezopotamii. 5. Osiągnięcia cywilizacyjne Międzyrzecza. 5. Starożytny Egipt Zagadnienia 1. Warunki naturalne starożytnego Egiptu. 2. Egipt darem Nilu. 3. Społeczeństwo egipskie. 6. Religia starożytnych Egipcjan – wskazuje na mapie miejsca, gdzie najwcześniej rozwinęło się rolnictwo neolitycznej – wie, jakie zwierzęta zostały najszybciej udomowione – rozumie pojęcia: Mezopotamia, pismo klinowe, politeizm, ziggurat, kodeks Hammurabiego, sieć nawadniająca – opowiada, czym zajmowali się mieszkańcy Międzyrzecza – zna położenie geograficzne – omawia wpływ warunków – wie, jakie znaczenie dla Mezopotamii naturalnych Mezopotamii na funkcjonowania państwa – wskazuje na mapie pierwsze życie jej mieszkańców babilońskiego miały pismo i państwa Bliskiego Wschodu – wie, które osiągnięcia sieć nawadniająca – zna postać Hammurabiego cywilizacyjne Mezopotamii – wie, co oznacza zasada „oko za – wie, w jaki sposób mieszkańcy są wykorzystywane także oko...” Babilonii czcili swoich bogów współcześnie – samodzielnie ocenia stosowaną – wie, jakie były osiągnięcia w kodeksie Hammurabiego cywilizacyjne Mezopotamii zasadę odwetu – rozumie pojęcia: faraon, system nawadniający, sieć irygacyjna, piramida, politeizm, hieroglify, papirus – znajduje i wskazuje na mapie terytorium starożytnego Egiptu – omawia wpływ położenia geograficznego Egiptu na życie jego mieszkańców – wymienia egipskie grupy społeczne, zna ich zadania – podaje przykłady osiągnięć naukowych Egiptu – rozpoznaje na ilustracjach zabytki starożytnego Egiptu i zna ich przeznaczenie – wie, kiedy powstał Egipt jako państwo, potrafi wskazać ten moment na osi czasu – zna pojęcia politeizm, piramida, sarkofag, życie pozagrobowe, mumifikacja – potrafi wymienić – wymienia sposoby oddawania – rozumie znaczenie Księgi najważniejszych bogów czci bogom w Egipcie umarłych jako źródła egipskich – rozumie znaczenie wiary w historycznego – rozumie, dlaczego Egipcjanie życie pozagrobowe dla – rozumie i uzasadnia wiodącą mumifikowali swoich zmarłych codzienności Egipcjan rolę kapłanów w Egipcie – potrafi omówić rolę kapłanów w – wie, dlaczego i w jaki sposób – opisuje egipskie obyczaje życiu Egipcjan powstawały piramidy pogrzebowe Zagadnienia 1. Bogowie starożytnego Egiptu. 2. Wiara w życie pozagrobowe i jej konsekwencje. 3. Kapłani i kapłanki. 4. Piramidy i świątynie. 7. Izrael – lud wybrany przez – rozumie pojęcia i terminy: monoteizm, Arka Przymierza, Boga Ziemia Obiecana, czasy 2 – omawia wpływ warunków geograficznych Palestyny na życie jej mieszkańców o rozwoju rolnictwa na obszarze Żyznego Półksiężyca – wyjaśnią, co znaczy powiedzenie: „Egipt darem Nilu” – rozumie znaczenie sieci irygacyjnej dla rozwoju rolnictwa – wie, na jakie etapy można podzielić historię narodu wybranego – rozumie wpływ nowych narzędzi na jakość życia ludzi – rozumie, dlaczego w Egipcie powstała organizacja państwowa – wymienia osiągnięcia Egipcjan na różnych polach i wskazuje dziedziny, w których do dziś wykorzystujemy wynalazki egipskie – zna różne koncepcje dotyczące budowy piramid – rozumie znaczenie Biblii jako źródła historycznego – wie, gdzie mieszkają patriarchów, wyrok salomonowy, – wskazuje Palestynę na mapie – wskazuje różnice pomiędzy współcześni wyznawcy szabat, rabin, judaizm, naród – wymienia postacie związane z religiami Egiptu, judaizmu wybrany, teokracja, Tora historią narodu wybranego: Mezopotamii i Izraela – charakteryzuje cechy judaizmu Abrahama, Mojżesza, Dawida, – dostrzega korzenie Salomona chrześcijaństwa w judaizmie, wskazuje cechy wspólne obu religii – wymienia przykłady dzieł – wyjaśnią wpływ osiągnięć 8. Powtórzenie wiadomości – – rozumie pojęcia: wiek, era, epoka, – podaje genezę i znaczenie historia, prehistoria, źródło powiedzenia „oko za oko”, sztuki będące wytworami cywilizacyjnych ludów cywilizacje Bliskiego historyczne, judaizm, „salomonowy wyrok” starożytnych starożytnego Bliskiego Wschodu. Mezopotamia, faraon, piramida, – omawia zasady funkcjonowania Babilończyków, Egipcjan, Wschodu na współczesność hieroglify, papirus, sieć państw w Mezopotamii, Izraelitów Zagadnienia 1. Położenie geograficzne irygacyjna, politeizm, monoteizm państwa egipskiego i Izraela – wyjaśnią przyczyny Mezopotamii, Egiptu i – oblicza upływ czasu pomiędzy – rozumie pojęcia: zodiak, kodeks polityczne potęgi Egiptu Palestyny. erami i epokami Hammurabiego, Biblia – wyjaśnią przyczyny osiedlenia 2. Wpływ warunków – wskazuje na mapie: Mezopotamię, się Izraelitów w Palestynie i naturalnych na życie Egipt, Palestynę przedstawia dzieje ich mieszkańców. – zna postacie: Hammurabiego, państwa 3. Wierzenia religijne i formy Mojżesza, Dawida, Salomona – wyjaśnią wpływ religii na kultu. funkcjonowanie państwa 4. Osiągnięcia cywilizacji egipskiego i izraelskiego starożytnego Wschodu. – wyjaśnią znaczenie pisma i 5. Formy ustrojowe. sieci irygacyjnej dla funkcjonowania państwa – wskazuje na mapie starożytną – wie, kim był Homer – wie, na jakie krainy dzieliła – porównuje warunki naturalne 9. Początki Grecji Grecję – rozumie pojęcia i terminy: się Hellada Grecji i państw Bliskiego – opowiada o zajęciach Greków cywilizacja minojska, – charakteryzuje osiągnięcia Wschodu oraz wskazuje Zagadnienia 1. Geografia starożytnej cywilizacja mykeńska, cywilizacji minojskiej i następstwa i źródła różnic w Grecji. Achajowie, polis mykeńskiej ich rozwoju 2. Zajęcia mieszkańców. – podaje przykłady polis – wskazuje na mapie Mykeny i 3. Minojczycy – najstarsza Knossos cywilizacja epoki brązu w basenie Morza Egejskiego. 4. Achajowie – rozkwit i upadek cywilizacji mykeńskiej. Zagadnienia 1. Warunki naturalne Palestyny. 2. Religia Izraela. 3. Historia narodu wybranego. 10. Grecka polis: Ateny Zagadnienia 1. Wieki Ciemne. 2. Narodziny polis. 3 – wskazuje Ateny na mapie – rozumie pojęcia: tyrania, demokracja, arystokracja, prawa drakońskie, strateg, agora, ostracyzm – wie, kim byli: Perykles, Drakon, – porównuje różne formy Demostenes sprawowania władzy w – opowiada o przemianach Grecji ustrojowych w Atenach – charakteryzuje i ocenia – charakteryzuje demokrację tyranię, oligarchię i – dostrzega korzenie współczesnej demokracji w starożytności – porównuje demokrację ateńską ze współczesną 3. Rządy arystokracji i tyranów. 4. Droga do demokracji w Atenach. 5. Demokracja ateńska. 11. Starożytna Sparta Zagadnienia 1. Historia Sparty. 2. Podziały społeczne. 3. Spartański ustrój. 4. Spartanie i wojna. 12. Wierzenia starożytnych Greków Zagadnienia 1. Greccy bogowie. 2. Mity greckie. 3. Igrzyska olimpijskie. 13. Kultura i sztuka Greków w starożytności Zagadnienia. 1. Teatr grecki. 2. Grecy ojcami filozofii. 3. Architektura starożytnej Grecji. 4. Perykles i jego epoka. 4 ateńską – wskazuje Spartę na mapie – zna genezę i znaczenie – rozumie pojęcia: falanga, hoplita, powiedzeń: „mówić hegemonia lakonicznie”, „z tarczą lub na – zna zasady sprawowania władzy w tarczy”, „wychowanie Sparcie spartańskie” – krótko opisuje zasady wychowania – wyjaśnia przyczyny zwycięstw dzieci w Sparcie Sparty w wojnach demokrację – wie, kim byli heloci i – wyjaśnia, dlaczego Sparcie periojkowie udało się osiągnąć hegemonię – porównuje ustrój spartański z w Grecji ustrojami innych poleis – rozumie związek między – wie, jakie były przyczyny i podziałem społecznym w skutki wychowania Sparcie i sytuacją wewnętrzną spartańskiego tego państwa – wskazuje cechy armii i zasady – porównuje Ateny i Spartę i walki, które wojskom Starty uzasadnia, która z form zapewniły zwycięstwa w sprawowania władzy jest mu wojnach bliższa – wymienia najważniejszych greckich – wie, jak wyglądały igrzyska – zna różne formy oddawania – rozumie wpływ greckiej bogów: Zeusa, Posejdona, olimpijskie czci bogom, potrafi je mitologii na współczesną Hermesa, Apollona, Hefajstosa, – zna i rozumie pojęcia: olimpiada, scharakteryzować i wskazać kulturę Artemidę, Afrodytę, Atenę, Herę, heros, mit te, które przetrwały do dziś Demeter – wymienia dyscypliny olimpijskie jako kulturalne dziedzictwo – zna formy oddawania czci bogom – wie, gdzie odbywały się igrzyska starożytnej Grecji greckim (teatr, igrzyska, ofiary) – wie, kim byli Herakles, Dedal, – umie porównać igrzyska – zna datę pierwszych igrzysk Ikar, Tezeusz współczesne i starożytne olimpijskich – 776 r. p.n.e. – umie opowiedzieć mity o Heraklesie, Tezeuszu, Dedalu i Ikarze – rozumie pojęcia: teatr, filozofia – charakteryzuje grecki teatr, zna – wymienia dzieła Fidiasza, – zna poglądy czołowych jego genezę Myrona, Sofoklesa greckich filozofów – zna twórców i myślicieli – wyjaśnia genezę powstania – potrafi omówić wpływ sztuki greckich, takich jak: Sofokles, teatru greckiego greckiej na współczesne Fidiasz, Archimedes, Sokrates, – umie wskazać kolumny w kanony piękna i architektury Platon, Arystoteles porządku doryckim, jońskim – wie, jak wyglądał teatr grecki i i korynckim przedstawienia teatralne – potrafi podać cechy – wymienia dziedziny wiedzy, w charakterystyczne budowli których Grecy przodowali greckich – wskazuje na mapie Persję, 14. Wojny w świecie greckim – wymienia najważniejsze bitwy wojen persko-greckich Maraton, Termopile – zna rezultaty tych bitew – wyjaśnia genezę biegu Zagadnienia 1. Starożytna Persja. – zna daty tych bitew: 490 r. p.n.e., maratońskiego 2. Wojny grecko-perskie: 480 r. p.n.e., 479 r. p.n.e. – omawia wynik wojny a) Maraton – zna postacie Miltiadesa i Leonidasa peloponeskiej b)Termopile c) Salamina. 3. Wojna peloponeska. – omawia przyczyny i skutki – wyjaśnia, dlaczego Grekom wojen persko-greckich udało się pokonać Persów – wyjaśnia, dlaczego doszło do – uzasadnia, dlaczego potomni wojny peloponeskiej, i zna wystawili pomnik pod jej skutki Termopilami – omawia okoliczności zawarcie sojuszu Sparty z Persami – rozumie pojęcia i powiedzenia: – wskazuje na mapie Macedonię, – omawia znaczenie reform filipika, „rozciąć węzeł gordyjski”, Grecję, ziemie podbite przez Filipa II dla budowy potęgi kultura hellenistyczna Aleksandra Macedonii – wie, w jaki sposób Aleksander – zna działania Filipa II, które – wyjaśnia założenia polityki zbudował swoje państwo doprowadziły do zbudowania wewnętrznej Aleksandra i Zagadnienia 1. Macedonia za czasów Filipa potęgi jego kraju rozumie ich związek z II. – zna datę bitwy pod Issos: 333 r. budową wielkiego imperium 2. Podboje Aleksandra p.n.e. Wielkiego. – opisuje państwo stworzone przez 3. Imperium Aleksandra Aleksandra Macedońskiego Wielkiego. – podaje przykłady sztuki 4. Świat hellenistyczny. hellenistycznej – podaje genezę i znaczenie – wymienia dzieła Fidiasza, 16. Powtórzenie wiadomości – rozumie pojęcia: demokracja, oligarchia, igrzyska olimpijskie, powiedzeń: „mówić Sofoklesa, Myrona – starożytna Grecja politeizm lakonicznie”, „z tarczą lub na – wyjaśnia przyczyny: rozwoju – wskazuje na mapie Grecję tarczy”, „wychowanie Macedonii, zwycięstw Zagadnienia 1. Położenie geograficzne – zna postacie: Leonidasa, Aleksandra spartańskie” Aleksandra Macedońskiego, Grecji. Wielkiego – wyjaśnia przyczyny przewagi wojen persko-greckich 2. Wpływ warunków – wie, kiedy: odbyła się pierwsza Sparty w wojnach – charakteryzuje i ocenia takie naturalnych na życie olimpiada, rozegrały się bitwy pod – omawia zasady funkcjonowania formy ustrojowe, jak mieszkańców. Maratonem i Termopilami demokracji ateńskiej, oligarchii demokracja, oligarchia, 3. Wierzenia religijne i formy – wymienia greckich bogów spartańskiej, państwa monarchia kultu. Aleksandra Macedońskiego – wyjaśnia wpływ religii na 4. Osiągnięcia starożytnych – rozumie pojęcia: teatr, mit, heros funkcjonowanie państw Greków. – wskazuje genezę i cechy teatru greckich 5. Formy ustrojowe. greckiego, igrzysk olimpijskich – omawia skutki wychowania – podaje, kto był zwycięzcą wojen spartańskiego dla persko-greckich funkcjonowania państwa – wie, kim byli: Sofokles, Fidiasz, 15. Imperium Aleksandra Wielkiego. Świat hellenistyczny 5 – uzasadnia, dlaczego imperium zbudowane przez Aleksandra musiało się rozpaść – uzasadnia przydomek nadany Aleksandrowi przez potomnych – wie, jak wyglądały dzieła sztuki epoki hellenistycznej, potrafi je opisać – uzasadnia przydomek Aleksandra Wielkiego – omawia przyczyny napięć w państwie spartańskim – wskazuje wpływ cywilizacji i sztuki starożytnej na współczesną cywilizację i sztukę – porównuje demokrację starożytną ze współczesną – porównuje warunki naturalne krajów starożytnych: wskazuje podobieństwa i różnice oraz ich wpływ na funkcjonowanie państw starożytnych 17. Początki Rzymu. Republika i jej instytucje Zagadnienia 1. Legendarne początki Rzymu. 2. Etruskowie. 3. Od królestwa do Republiki. 4. Republikańskie urzędy i ich funkcjonowanie. 18. Od miasta-państwa do imperium Zagadnienia 1. Podbój Italii. 2. Wojny punickie. 3. Imperium rzymskie. 4. Legiony i legioniści. 19. Upadek Republiki i powstanie Cesarstwa Zagadnienia 1. Kryzys ustroju republikańskiego. 2. Powstania niewolników. 3. Wojny domowe. 4. Ustanowienie Cesarstwa. 5. Cesarz Oktawian August. 6 Archimedes, Sokrates, Platon, Arystoteles, Perykles, Homer – podaje przykłady sztuki greckiej, hellenistycznej – omawia wpływ warunków geograficznych na życie mieszkańców Hellady – wskazuje sposoby czczenia bóstw – zna datę bitwy pod Issos – wskazuje na mapie Rzym – wymienia najważniejszych – wymienia w odpowiedniej – porównuje współczesną i – wie, w którym wieku powstało rzymskich urzędników kolejności formy ustrojowe starożytną republikę państwo rzymskie – omawia zadania rzymskich państwa rzymskiego – wyjaśnia przyczyny upadku – rozumie pojęcia: republika, senat, urzędników – wyjaśnia, jak funkcjonowała królestwa i powstania konsul – przedstawia tryb ich wybierania republika Republiki – podaje imię legendarnego – wyjaśnia, kim byli Etruskowie – omawia okoliczności – dostrzega wady i zalety ustroju założyciela Rzymu – zna rok założenia Rzymu: 753 r. konfliktu patrycjuszy i Republiki Rzymskiej p.n.e. plebejuszy – wyjaśnia, kim byli plebejusze i patrycjusze – rozumie pojęcia: legion, prowincja, – wskazuje na mapie obszar – wyjaśnia rolę – omawia przyczyny i skutki namiestnik, imperium, podbity przez Republikę sprzymierzeńców w podbojów romanizacja, wojna punicka Rzymską prowadzeniu podbojów przez – wskazuje skutki wprowadzenia – wie, kim był Hannibal – wie, jakie znaczenie dla Rzym armii zawodowej – wie, kiedy Rzym podbił Italię oraz podbitych terenów miała – podaje datę bitwy pod – wyjaśnia, dlaczego Rzymianom kiedy toczyły się wojny punickie romanizacja Kannami udało się ostatecznie pokonać – wie, kim był Scypio Kartagińczyków – wyjaśnia, dlaczego doszło do – wyjaśnia, dlaczego armia wojen punickich rzymska mogła z sukcesem – wyjaśnia skutki wojen prowadzić podboje punickich – zna pojęcia: latyfundium, – zna datę największego powstania – wyjaśnia, dlaczego dochodziło – wyjaśnia genezę i znaczenie niewolnik, gladiator, proletariat, niewolników w państwie do powstań niewolników powiedzeń: „Koś ci zostały cesarstwo rzymskim: 73–71 p.n.e. – wyjaśnia, dlaczego powstanie rzucone”, „I Ty, Brutusie, – wie, kim był Spartakus – zna postacie Gajusza Juliusza Spartakusa zakończyło się przeciw mnie?” Cezara i Oktawiana Augusta klęską – podaje autora O wojnie – zna datę upadku Republiki: 30 r. – podaje przyczyny upadku galijskiej p.n.e. Republiki – wie, co oznaczają pojęcia: cesarz, pryncypat, cesarstwo – wymienia pierwszego cezara (cesarza) – wyjaśnia różnice pomiędzy Republiką a Cesarstwem – zna pojęcia: limes, Pax Romana, – opisuje, jak chroniono granice – rozumie wpływ pokoju 20. Rozkwit Cesarstwa romanizacja, bazylika, amfiteatr, Imperium rzymskiego na sytuację w Rzymskiego. Rzymska termy, akwedukt, urbanizacja, – wyjaśnia, dlaczego Rzymianie Cesarstwie cywilizacja romanizacja budowali drogi – wyjaśnia znaczenie limesu dla – wskazuje na mapie obszar – omawia znaczenie dróg w funkcjonowania państwa Zagadnienia 1. Obszar Cesarstwa Cesarstwa prowadzeniu podbojów przez – rozumie znaczenie sieci dróg Rzymskiego. Rzym dla utrzymania rzymskiego 2. Pokój rzymski. – podaje przykłady rzymskiego panowania 3. Romanizacja prowincji. budownictwa – wie, czym była urbanizacja – rozumie pojęcia: kodeks, – wymienia najważniejszych – rozumie, dlaczego Rzymianie 21. Kultura starożytnego kodyfikacja przedstawicieli rzymskiej przejęli greckie wierzenia, Rzymu – wymienia najwspanialsze budowle literatury literaturę i filozofię rzymskie: Koloseum, Panteon – wymienia dziedziny, w których – wyjaśnia, dlaczego Rzymianie Zagadnienia 1. Edukacja w starożytnym kultura grecka wpłynęła na budowali wiele obiektów Rzymie. rzymską publicznych 2. Prawo rzymskie. – omawia rzymską edukację – rozpoznaje na fotografiach 3. Sztuka starożytnego Rzymu. – opisuje wygląd akweduktu, term, typowe rzeźby rzymskie Koloseum – zna pojęcia: apostoł, Nowy – wie, w jakich okolicznościach – rozumie okoliczności rozwoju 22. Chrześcijaństwo w Testament, podróż misyjna doszło do podróży misyjnych chrześcijaństwa w świecie świecie rzymskim – wskazuje na mapie ziemię, gdzie apostołów rzymskim narodził się Jezus – rozumie, dlaczego Rzymianie – wskazuje na mapie trasę Zagadnienia 1. Palestyna w czasach Jezusa. – zna nauczanie Jezusa Chrystusa i odnosili się do chrześcijan podróży misyjnych św. 2. Życie i nauczanie Jezusa z okoliczności powstania Nowego nieufnie, a w końcu zaczęli ich Pawła Nazaretu. Testamentu prześladować – wie, jak doszło do 3. Początki Kościoła. – wie, kim był św. Paweł – zna strukturę Kościoła we zakończenia prześladowań 4. Prześladowania chrześcijan. – opowiada o prześladowaniach wczesnym chrześcijaństwie chrześcijan chrześcijan – wie, kto i kiedy zakończył prześladowania chrześcijan – omawia reformy Dioklecjana – omawia sytuację Cesarstwa – wyjaśnia znaczenie reform 23. Upadek Cesarstwa na – wskazuje, skąd przybywali Zachodniego przed upadkiem Dioklecjana dla Zachodzie barbarzyńcy – wymienia przyczyny upadku funkcjonowania państwa – wie, co się stało w roku 476 Cesarstwa na Zachodzie – podaje argumenty za Zagadnienia 1. Sytuacja polityczno– opowiada o okolicznościach przyjęciem 476 r. jako społeczna na zachodnich upadku Cesarstwa Zachodniego cezury pomiędzy obszarach Cesarstwa. – zna postacie: Odoakra, starożytnością a 2. Reformy Dioklecjana. Dioklecjana średniowieczem 3. Wędrówki ludów i najazdy – rozumie genezę i znaczenie barbarzyńców na Imperium słów: wandal, barbarzyńca 7 – wyjaśnia znaczenie procesu urbanizacji – omawia skutki romanizacji – wskazuje wpływy cywilizacji rzymskiej we współczesnym świecie – porównuje osiągnięcia Rzymian i Greków – wskazuje wpływ rzymskiej kultury we współczesnym prawodawstwie – wyjaśnia, dlaczego chrześcijaństwo zmieniło świat antyczny – rozumie przyczyny i skutki prześladowań chrześcijan – zna mechanizmy zmian na tronie cesarskim oraz ich przyczyny i skutki – rozumie, dlaczego Cesarstwo Rzymskie zostało podzielone – rozumie przyczyny upadku Cesarstwa Rzymskiego na Zachodzie – potrafi ocenić wpływ czynników zewnętrznych i Rzymskie. 4. Upadek Cesarstwa na Zachodzie. 24. Powtórzenie wiadomości – starożytny Rzym Zagadnienia 1. Przemiany ustrojowe w państwie rzymskim. 2. Rzym podbija świat. 3. Osiągnięcia cywilizacji rzymskiej. 25. Barbarzyńcy, biskupi i opaci Zagadnienia 1. Królestwa barbarzyńskie. 2. Rola instytucji Kościoła w polityce, życiu społecznym i przemianach kultury. 3. Zakon benedyktyński i jego działalność. 26. W Bizancjum Zagadnienia 1. Sytuacja Cesarstwa 8 wewnętrznych na upadek Cesarstwa Zachodniego – zna pojęcia: republika, legion, konsul, apostoł, Nowy Testament, romanizacja, akwedukt, termy, imperium, cesarstwo, cesarz, chrześcijaństwo – zna postacie: Jezusa Chrystusa, Cezara, Spartakusa, Hannibala – wie, co się stało w roku 476 – wskazuje na mapie Rzym – wymienia rzymskich urzędników – przedstawia etapy rozwoju – wskazuje przyczyny upadku i omawia ich kompetencje chrześcijaństwa, potrafi je Cesarstwa na Zachodzie – zna pojęcia: patrycjusze, scharakteryzować – wymienia zalety i wady plebejusze, barbarzyńca – opisuje przyczyny i skutki republiki i cesarstwa jako form – zna postacie: Dioklecjana, św. powstań niewolników, ustrojowych Piotra, św. Pawła, Oktawiana upadku Republiki, kryzysu w – wyjaśnia znaczenie wojska dla Augusta Cesarstwie funkcjonowania państwa – opisuje republikę i cesarstwo – opisuje różnice pomiędzy rzymskiego jako formy ustrojowe Republiką a Cesarstwem – wskazuje wpływ osiągnięć – wymienia rzymskie osiągnięcia rzymskich na współczesne cywilizacyjne prawo i budownictwo – podaje przyczyny prześladowań – opisuje znaczenie romanizacji chrześcijan dla podbitych przez Rzym – wyjaśnia, dlaczego upadło terenów Cesarstwo Rzymskie na Zachodzie – omawia znaczenie wojen i podbojów dla funkcjonowania państwa rzymskiego – wie, kiedy to było: powstanie Spartakusa, podział Cesarstwa na Wschodnio i Zachodniorzymskie – wie, że na gruzach Cesarstwa – omawia działalność zakonu – wymienia inne (poza – wie, dlaczego po upadku Zachodniego powstawały państwa benedyktynów benedyktynami) zakony Cesarstwa Zachodniego plemienne – porównuje działalność zakonów założone w średniowieczu zaczęły powstawać państwa – wyjaśnia rolę biskupów i papieża we wczesnym średniowieczu i – wie, jaka była rola Kościoła w plemienne – rozumie pojęcia: chrystianizacja, współcześnie zachowaniu dziedzictwa – dostrzega zmianę roli Kościoła klasztor, zakon, mnich starożytności po upadku Cesarstwa – zna postać św. Benedykta – wie, jakie znaczenie miała Zachodniego działalność zakonów – wskazuje na mapie Bizancjum i Konstantynopol – zna pojęcia: ikona, Bizancjum, kodeks Justyniana, prawosławie, – opowiada o sytuacji gospodarczej i politycznej w Cesarstwie Wschodnim – wie, jak doszło do najazdów – rozumie rolę Bizancjum dla przetrwania kultury starożytnej – zna przyczyny trwania – wskazuje różnice pomiędzy Kościołami prawosławnym i katolickim – wie, jak układały się relacje Wschodniego (Bizancjum) po upadku Cesarstwa na Zachodzie. 2. Najazdy Słowian, Germanów i Arabów na obszary Cesarstwa Wschodniego. 3. Kultura i sztuka Bizancjum. 4. Podział Kościoła. 27. Mahomet i powstanie cywilizacji islamu podział Kościoła, herezja – wie, co stało się w roku 1054 arabskich na Cesarstwo – wskazuje zabytki charakterystyczne dla Bizancjum – wymienia cechy Kościoła wschodniego Cesarstwa Wschodniego po pomiędzy cesarzem a upadku Zachodniego Kościołem wschodnim – rozumie, dlaczego doszło do – rozumie skutki podziału podziału Kościoła Kościoła w dziejach – dostrzega różnice pomiędzy chrześcijaństwa Kościołami wschodnim i zachodnim – rozumie pojęcia: arabeska, islam, Koran, haracz – wie, kim był Mahomet, i opowiada o jego działalności – wie, kiedy powstał islam – zna podstawowe zasady islamu – wskazuje na mapie ziemie podbite przez Arabów – omawia warunki naturalne na Półwyspie Arabskim i życie beduinów – wyjaśnia, dlaczego Arabowie toczyli „świętą wojnę” – wie, w jaki sposób Arabowie władali podbitymi ziemiami – zna osiągnięcia cywilizacji arabskiej – rozumie, dlaczego Arabowie – rozumie, jakie znaczenie dla prowadzili podboje funkcjonowania państwa ma – wymienia zabytki typowe dla sposób sprawowania władzy architektury arabskiej i na terenach podbitych podaje ich cechy – porównuje islam z innymi religiami Zagadnienia 1. Arabia w czasach Mahometa. 2. Narodziny islamu. 3. Pięć filarów islamu. 4. Podboje Arabów. 5. Arabskie imperium. 6. Osiągnięcia cywilizacji islamu. – wyjaśnia, jak działało państwo 28. Państwo Franków – wzór – zna pojęcia: renesans karoliński, majordomus, Państwo Kościelne, Karola Wielkiego średniowiecznej minuskuła – wymienia przejawy „renesansu monarchii – zna postacie: Chlodwiga, Karola karolińskiego” Młota, Pepina Krótkiego, Karola – rozumie znaczenie przyjęcia Zagadnienia 1. Podbój Galii przez Franków. Wielkiego tytułu cesarza przez Karola 2. Królestwo Franków – wskazuje na mapie państwo – omawia postanowienia traktatu państwem patrymonialnym. Franków i Państwo Kościelne w Verdun 3. Karolingowie i Państwo – wie, co się stało w roku: 496, 800, Kościelne. 843 4. Powstanie imperium Karola Wielkiego. 5. Renesans karoliński. 6. Wskrzeszenie cesarstwa na Zachodzie. 7. Traktat w Verdun i rozpad cesarstwa karolińskiego. – rozumie pojęcia: wasal, senior, – charakteryzuje drabinę feudalną 29. Seniorzy i wasale feudalizm, rozdrobnienie feudalne, – opisuje ceremoniał lenny Zagadnienia 1. Rozdrobnienie feudalne. inwestytura, lenno, feudum, – opowiada o rozdrobnieniu 2. Seniorzy i wasale. Rzesza niemiecka feudalnym we Francji 9 – podaje przyczyny objęcia – przytacza okoliczności tronu przez Karolingów powstania Państwa – opisuje, jak Karol Wielki Kościelnego budował swoje imperium – wyjaśnia znaczenie renesansu – rozumie, jakie znaczenie karolińskiego dla rozwoju miało przywrócenie kultury cesarstwa na Zachodzie – uzasadnia znaczenie traktatu w – wyjaśnia, dlaczego nie udało Verdun dla powstawania się utrzymać jedności kolejnych państw w Europie cesarstwa karolińskiego – omawia różnice między starożytnym Cesarstwem Rzymskim a cesarstwem Karola Wielkiego – wyjaśnia genezę – wskazuje wady i zalety rozdrobnienia feudalizmu z punktu widzenia feudalnego seniora i wasala – omawia wpływ feudalizmu na – zna przyczyny i skutki 3. Francja państwem feudalnym. 4. Powstanie Rzeszy niemieckiej. 5. Cesarstwo Ottonów. 6. Podboje wikingów. – opisuje zależności lenne – wie, kim był Wilhelm Zdobywca – wie, co się stało w roku 1066 30. Przybycie Słowian i ich pierwsze państwa – rozumie pojęcia: głagolica, cyrylica, – wymienia pierwsze państwa – omawia znaczenie wykopalisk – porównuje okoliczności wiec, szlak bursztynowy, kultura słowiańskie archeologicznych powstawania państw w materialna – opowiada o misyjnej działalności – wyjaśnia znaczenie szlaku Europie Zachodniej i – wie, czym handlowano na szlaku Cyryla i Metodego bursztynowego dla rozwoju Wschodniej bursztynowym handlu w Europie – uzasadnia rolę głagolicy w – opowiada o osiedleniu się Słowian chrystianizacji Słowian w Europie – omawia znaczenie – na podstawie tekstu źródłowego chrystianizacji w przemianie opowiada o zwyczajach Słowian sposobu życia Słowian Zagadnienia 1. Ziemie polskie w starożytności. 2. Szlak bursztynowy. 3. Początki Słowiańszczyzny. 4. Powstanie pierwszych państw słowiańskich. 5. Apostołowie Słowian. 31. Początki państwa polskiego Zagadnienia 1. Osadnictwo i gospodarka w czasach plemiennych. 2. Plemiona polskie. 3. Państwo Mieszka I. 4. Chrzest Polski. – podaje okoliczności i czas władzę królewską powstania państwa – na przykładzie Francji niemieckiego przedstawia skutki rozbicia – wymienia działania feudalnego podejmowane przez Ottona III – rozumie znaczenie podbicia – wskazuje na mapie trasy Anglii przez Wilhelma najazdów Normanów Zdobywcę – opowiada o celach i przebiegu najazdów Normanów – wymienia plemiona zamieszkujące – wskazuje na mapie ziemie – wyjaśnia przyczyny ziemie polskie podbite przez Mieszka I skuteczności podbojów – wie, co się stało w roku: 966, 972 – przedstawia osadnictwo i Mieszka I – wie, kim byli: Mieszko I, Dobrawa, gospodarkę w czasach – wskazuje przyczyny i skutki Jordan plemiennych chrztu Polski – opowiada o przyjęciu chrztu przez – opowiada o funkcjonowaniu i – wyjaśnia, dlaczego za Mieszka I organizacji państwa Mieszka I Mieszka I zmieniały się – rozumie pojęcia: plemię, danina, stosunki polsko-niemieckie biskupstwo misyjne najazdów wikingów – wymienia różnice między plemionami zamieszkującymi ziemie polskie, rozumie ich konsekwencje dla budowy państwa – dostrzega przełomowe znaczenie chrztu dla rozwoju państwa polskiego – wskazuje na mapie państwo – uzasadnia znaczenie koronacji – ocenia panowanie Bolesława – wyjaśnia zmienną postawę Bolesława Chrobrego dla położenia państwa Chrobrego Niemiec wobec Polski za – wie, kim byli: Bolesław Chrobry, – wyjaśnia znaczenie zjazdu – podaje przyczyny i skutki panowania Bolesława Zagadnienia św. Wojciech, Otto III gnieźnieńskiego dla przyszłości zjazdu gnieźnieńskiego – dostrzega znaczenie utworzenia 1. Bolesław Chrobry i biskup – pamięta, co oznaczają daty: 997, Polski – wyjaśnia przyczyny i skutki arcybiskupstwa w Gnieźnie Wojciech. 1000, 1018, 1025 – przedstawia stanowisko Ottona wojen toczonych za – charakteryzuje politykę 2. Zjazd gnieźnieński. – opowiada o okolicznościach śmierci III wobec Polski panowania Bolesława międzynarodową Bolesława 3. Plany Ottona III w stosunku biskupa Wojciecha Chrobrego do Polski. – wie, jakie wojny toczył Bolesław – uzasadnia przydomek nadany 32. Polska pod panowaniem Bolesława Chrobrego 10 4. Wojny Bolesława Chrobrego. 5. Koronacja Bolesława Chrobrego – Królestwo Polskie. 33. Zmienne losy monarchii pierwszych Piastów Zagadnienia 1. Upadek państwa piastowskiego. 2. Książę Kazimierz Odnowiciel. 3. Panowanie Bolesława Śmiałego. 4. Konflikt Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem. 5. Rządy Władysława Hermana. 34. Państwo i społeczeństwo w czasach wczesnopiastowskich Chrobry, zna ich skutki – rozumie pojęcia: sukcesja, palatyn – opowiada o konflikcie pomiędzy – wymienia kolejnych władców Bezprymem a Mieszkiem II i o Polski z dynastii Piastów jego rozwiązaniu – pamięta daty: 1031, 1039, 1076, – omawia sytuację Polski w czasie 1079 kryzysu po śmierci Mieszka II – wie, kto najeżdżał na polskie ziemie – opisuje przebieg konfliktu – opowiada o rządach Kazimierza pomiędzy królem Bolesławem Odnowiciela Śmiałym a biskupem – zna postać Władysława Hermana Stanisławem – opowiada o rządach Władysława Hermana Bolesławowi przez potomnych – uzasadnia znaczenie koronacji Bolesława dla pozycji Polski w Europie – przedstawia skutki kryzysu po – wyjaśnia przyczyny kryzysu śmierci Mieszka II monarchii w czasach – uzasadnia, dlaczego potomni wczesnopiastowskich nadali Kazimierzowi – przedstawia okoliczności przydomek „Odnowiciel” konfliktu króla Bolesława – wyjaśnia okoliczności najazdu Śmiałego z biskupem Czechów na Polskę Stanisławem – ocenia rządy Kazimierza – porównuje rządy twórców Odnowiciela, Bolesława państwa polskiego z rządami Śmiałego, Władysława ich następców Hermana – rozumie pojęcia: monarchia – omawia pozycję księcia w – wyjaśnia przyczyny – podaje, za czyjego panowania patrymonialna, danina, regalia, państwie, rozumie zakres jego nierównomiernego nastąpiły zmiany w prawo książęce, rycerstwo, władzy rozłożenia sieci grodów w społeczeństwie, i uzasadnia, duchowieństwo, gród, podgrodzie – wyjaśnia znaczenie systemu państwie piastowskim dlaczego się tak stało – wymienia daniny, jakie na rzecz podatkowego dla działalności – uzasadnia znaczenie systemu – dostrzega mechanizmy państwa musieli uiszczać władzy grodowego dla zapewnienia funkcjonowania władzy w mieszkańcy sprawnego funkcjonowania kraju i je opisuje państwa – uzasadnia znaczenie danin dla funkcjonowania państwa Zagadnienia 1. Kształtowanie się ponadplemiennej monarchii. 2. Ustrój prawa książęcego i jego przemiany. 3. Organizacja państwa– system grodowy. – rozumie pojęcia: konkordat, „pójść – pamięta datę konkordatu – omawia przyczyny konfliktu – uzasadnia znaczenie reform 35. Spór cesarstwa z do Canossy”, reforma wormackiego: 1122 r. pomiędzy papieżem i kluniackich dla poprawy papiestwem o inwestyturę gregoriańska, celibat, konkordat, – opowiada o przebiegu konfliktu cesarzem sytuacji w Koś ciele konklawe między cesarzem i papieżem – uzasadnia, dlaczego ani – wskazuje skutki sporu pomiędzy Zagadnienia 1. Ciemne wieki w dziejach – pamięta, kim byli Grzegorz VII i – wyjaśnia, na czym polegał papież, ani cesarz nie chcieli papieżem a cesarzem Kościoła. Henryk IV kompromis zawarty pomiędzy się wyrzec wpływu na 2. Cluny – źródło odnowy – wyjaśnia istotę konfliktu pomiędzy cesarzem a papieżem obsadę stanowisk Kościoła. cesarzem i papieżem kościelnych 3. Reforma gregoriańska. 4. Grzegorz VII i Henryk IV – 11 spór o inwestyturę. 5. Konkordat wormacki. 36. Powtórzenie wiadomości – wczesne średniowiecze Zagadnienia 1. System lenny. 2. Kształtowanie się państw we wczesnośredniowiecznej Europie. 3. Piastowie budują państwo polskie. 37. Wyprawy krzyżowe Zagadnienia 1. Chrześcijańscy pielgrzymi i muzułmańscy Seldżucy. 2. Papież wzywa do wyprawy krzyżowej. 3. Osiem krucjat. 4. Klęska krzyżowców. 5. Bilans krucjat. 38. Barwny świat średniowiecznego rycerstwa Zagadnienia 1. Uzbrojenie rycerza. 2. Rycerstwo jako grupa społeczna. 12 – zna pojęcia: zakon, opat, regalia, szlak bursztynowy, wasal, senior, lenno, renesans karoliński, Koran, islam, konkordat, reforma gregoriańska – wie, kim byli: Mahomet, Karol Wielki – wymienia władców z dynastii Piastów, krótko opisuje ich rządy – wymienia plemiona zamieszkujące ziemie polskie – zna daty: chrztu Polski, zjazdu gnieźnieńskiego, koronacji Bolesława Chrobrego, śmierci biskupa Wojciecha, najazdu czeskiego na ziemie polskie, koronacji Bolesława Śmiałego – zna pojęcie: feudalizm – opisuje sposób funkcjonowania monarchii patrymonialnej – wymienia postanowienia zjazdu gnieźnieńskiego, przyczyny chrztu Polski – charakteryzuje państwo Karola Wielkiego – opisuje założenia islamu – opisuje przebieg kryzysu w czasie panowania pierwszych Piastów – opowiada o działalności zakonów – opowiada o wojnach polskoniemieckich za panowania pierwszych Piastów – wie, co oznaczają pojęcia: – wie, co się stało w roku: 1095, Seldżucy, synod, krucjata, Ziemia 1096, 1291 Święta, zakony rycerskie, – opisuje przebieg krucjat Królestwo Jerozolimskie – omawia położenie pielgrzymów – wymienia zakony powstałe w Ziemi pod panowaniem Seldżuków Świętej – wskazuje na mapie ziemie zajęte – zna zadania rycerzy zakonnych przez krzyżowców oraz trasę ich przemarszu – wie, dlaczego ludzie brali udział w krucjatach – opisuje feudalizm i jego funkcjonowanie – przedstawia przyczyny i skutki przyjęcia chrztu dla Polski – przedstawia sytuację gospodarczą Polski za panowania pierwszych Piastów – opowiada o zmianach, jakie zaszły w społeczeństwie za rządów Piastów – wyjaśnia przydomki nadane pierwszym władcom piastowskim przez potomnych – dostrzega zmienny charakter stosunków polskoniemieckich, potrafi wyjaśnić przyczyny tej zmienności – przedstawia znaczenie zakonów dla kultury Europy – dostrzega i opisuje zmiany, jakie nastąpiły w społeczeństwie w okresie feudalizmu – przedstawia politykę władców Polski i potrafi ją uzasadnić – przedstawia konsekwencje reformy gregoriańskiej – wyjaśnia przyczyny ruchu – wskazuje skutki wypraw krucjatowego krzyżowych – omawia znaczenie krucjat dla położenia Kościoła – omawia rolę wypraw krzyżowych dla położenia rycerstwa – porównuje działalność zakonów rycerskich z innymi zakonami – zna pojęcia: rycerz, giermek, zbroja, – zna obowiązki rycerza – opisuje ceremonię pasowania – wie, jaki utwór literacki opiewa pasowanie na rycerza, turniej – opowiada o powinnoś ciach na rycerza cechy idealnego rycerza – wymienia uzbrojenie rycerza giermka – opisuje kulturę rycerską – wie, dlaczego rycerz należał do – opisuje drogę do pasowania na elity społecznej rycerza – umie opisać przemiany w – wie, dlaczego rycerz był w swej uzbrojeniu rycerza epoce „żywym pociskiem” 3. Kultura rycerska. 39. Imperium mongolskie Zagadnienia 1. Podboje Czyngis-chana. 2. Podbój Rusi. 3. Inwazja na Węgry i Polskę. 4. Złota Orda i jej losy. 40. Gospodarka i społeczeństwo w średniowiecznej Europie Zagadnienia 1. Życie gospodarcze po upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego. 2. Włość senioralna. 3. Postęp w rolnictwie. 4. Rozwój miast. 5. „Czarna śmierć” i konsekwencje epidemii. 41. Kościół i kultura w średniowiecznej Europie Zagadnienia 1. Kultura kościelna i ludowa. 2. Scholastyka i narodziny uniwersytetów. 3. Franciszkanie i dominikanie. 4. Świątynie romańskie i gotyckie. 42. Monarchie stanowe Zagadnienia 1. Narodziny reprezentacji stanowych. 2. Ustrój monarchii stanowej na przykładzie Anglii. 3. Monarchie stanowe w Europie. 13 – wie, kim był Czyngis-chan – wskazuje na mapie tereny podbite przez Czyngis-chana – wie, kiedy nastąpiła inwazja mongolska na Polskę i Węgry – zna datę i rezultat bitwy pod Legnicą – zna pojęcia: pańszczyzna, renta feudalna, stan, poddaństwo, trójpolówka, cech, gospodarka towarowo-pieniężna, „czarna śmierć”, mroczne wieki – wymienia stany tworzące średniowieczne społeczeństwo – opisuje średniowieczne stany – wymienia wynalazki, które doprowadziły do postępu w rolnictwie – wie czym była ,, czarna smierć” – opisuje podboje Mongołów – wyjaśnia, dlaczego – porównuje taktykę walki – opisuje działalność Złotej Ordy Mongołowie podbili tak duże Mongołów i rycerstwa tereny europejskiego – podaje przyczyny klęski Polaków pod Legnicą – opisuje zastój gospodarczy we wczesnym średniowieczu – charakteryzuje włości seniora – wyjaśni, jak i dlaczego rozwinęły się miasta – wskazuje zmiany w rolnictwie – porównuje społeczeństwo w okresie średniowiecza średniowieczne ze – wyjaśnia wpływ zmian w społeczeństwem starożytnego rolnictwie na życie Rzymu i Grecji codzienne ludzi w – dostrzega i omawia powiązania średniowieczu pomiędzy narzędziami upowszechnionymi w średniowieczu a sytuacją gospodarczą – zna pojęcia: scholastyka, gotyk, styl romański, witraż, teologia, żywoty świętych, uniwersytet, dominikanie, franciszkanie, uniwersalizm, koncyliaryzm, niewola awiniońska papieża – charakteryzuje kulturę rycerską, kościelną, ludową – opowiada, czym zajmowano się na uniwersytecie – zna postać św. Tomasza z Akwinu – rozróżnia budowle w stylu romańskim i gotyckim – wymienia osiągnięcia cywilizacyjne średniowiecza – wyjaśnia rolę zakonów – charakteryzuje i wskazuje – dostrzega rolę Kościoła i budowle romańskie i chrześcijaństwa w życiu ludzi gotyckie okresu średniowiecza – omawia znaczenie – omawia przykłady jedności uniwersytetów kultury europejskiej – wyjaśnia przyczyny uniwersalizmu kultury w Europie – wskazuje przejawy kryzysu w Kościele w XV w. – rozumie pojęcia: parlament, – podaje, czym różniły się między – wyjaśnia, czym monarchia stanowa, Stany sobą stany w monarchii charakteryzowała się Generalne, stan, przywilej, Wielka stanowej działalność parlamentu Karta Swobód, Izba Gmin, Izba – przytacza hasło, pod jakim angielskiego Lordów powstawała polska monarchia – omawia mechanizmy – wymienia stany społeczne, krótko je stanowa powstania monarchii opisuje – uzasadnia, że korzeni stanowej współczesnego angielskiego parlamentu należy szukać w – podaje, czym była i jakie znaczenie miała w Anglii Wielka Karta Swobód – rozumie, że korzeni współczesnych form ustrojowych należy szukać nie tylko w starożytności, ale też w średniowieczu, potrafi wskazać przykłady średniowieczu 43. Polska w okresie rozbicia – pamięta znaczenie pojęć: Krzyżacy, – opowiada o przebiegu wojny seniorat, testament Bolesława Bolesława Krzywoustego z dzielnicowego Krzywoustego, kolonizacja, cesarzem Henrykiem V zasadźca – wskazuje na mapie ziemie Zagadnienia 1. Wojny Bolesława – wie, co się stało w roku: 1109, przyłączone do Polski przez Krzywoustego. 1138, 1226 Bolesława Krzywoustego 2. Testament Bolesława – podaje zasady testamentu – wskazuje na mapie dzielnice Krzywoustego. Bolesława Krzywoustego powstałe na mocy testamentu 3. Rozbicie dzielnicowe. – wyjaśnia, w jaki sposób Bolesława Krzywoustego 4. Wzrost zagrożenia została złamana zasada senioratu – wymienia ziemie, które Polska zewnętrznego – – wie, kto, kiedy i dlaczego utraciła w okresie rozbicia Brandenburgia i Tatarzy. sprowadził na ziemie polskie dzielnicowego, wskazuje je na 5. Państwo krzyżackie nad Krzyżaków mapie Bałtykiem. 6. Kolonizacja na prawie niemieckim. – wie, kim byli: Jakub Świnka, – podaje okoliczności utraty 44. Zjednoczone Królestwo Przemysł II, Wacław II, Pomorza Gdańskiego przez Polskie Władysław Łokietek Polskę – omawia efekt wojen z Krzyżakami – wymienia zwolenników Zagadnienia 1. Tendencje zjednoczeniowe. za panowania Łokietka zjednoczenia Polski 2. Koronacje Przemysła II – wie, co wydarzyło się w roku: 1295, – wskazuje na mapie ziemie, i Wacława II. 1308, 1320, 1331 którymi władał Władysław 3. Władysław Łokietek królem Łokietek Polski. – opowiada, jakie działania podjął 4. Zagarnięcie Pomorza Przemysł II, aby uzyskać Gdańskiego przez koronę Krzyżaków. 5. Zbrojne i pokojowe próby odzyskania utraconych ziem. – opowiada o polityce 45. Kazimierz Wielki królem – zna pojęcia: sąd papieski, prawo składu, Akademia Krakowska, zagranicznej władcy Polski wieczysta jałmużna – wymienia działania podjęte – pokazuje na mapie państwo polskie przez Kazimierza w celu Zagadnienia 1. Działania dyplomatyczne za panowania Kazimierza przyspieszenia rozwoju Kazimierza Wielkiego. Wielkiego gospodarczego Polski, 2. Przemiany gospodarcze w – wie, co było w roku: 1343, 1348, podniesienia poziomu nauki, czasach Kazimierza 1364 obronności oraz stanu prawa Wielkiego. – wskazuje dziedziny funkcjonowania 3. Ustrój, prawodawstwo i państwa, które rozwijały się dzięki 14 – podaje przyczyny konfliktu – wyjaśnia, dlaczego cesarz pomiędzy Bolesławem udzielił Zbigniewowi pomocy Krzywoustym a Zbigniewem – wymienia konsekwencje – wyjaśnia przyczyny rozbicia dzielnicowego wprowadzenia zasady – wskazuje przyczyny utraty senioratu w Polsce przez Polskę kolejnych ziem – omawia okoliczności złamania – podaje przyczyny i skutki zasady senioratu kolonizacji prowadzonej przez – wskazuje przyczyny książąt dzielnicowych sprowadzenia Krzyżaków na ziemie polskie – podaje przyczyny dążeń – podsumowuje panowanie zjednoczeniowych Władysława Łokietka – wskazuje trudności, jakie – dostrzega zalety istnienia napotykali książęta chcący jednolitego państwa objąć władzę nad – wyjaśnia, dlaczego Czesi zjednoczonymi ziemiami próbowali przejąć polską polskimi koronę – rozumie rolę Kościoła w jednoczeniu polskich ziem, podaje przykłady – wie, dlaczego Polska utraciła Pomorze Gdańskie, rozumie konsekwencje tego wydarzenia – rozumie dlaczego Kazimierz – ocenia znaczenie powstania Wielki rozwiązywał Akademii Krakowskiej, reform konflikty drogą pokojową, a gospodarczych i prawnych dla nie zbrojną rozwoju kraju – uzasadnia, dlaczego potomni – wskazuje przykłady nadali królowi przydomek nowatorskich działań „Wielki” Kazimierza Wielkiego, rozumie ich przyczyny system obrony państwa. 4. Powstanie Akademii Krakowskiej. 46. Od unii węgierskiej do unii litewskiej działalności Kazimierza Wiel. – zna pojęcia: unia personalna, – podaje przyczyny objęcia – wie, dlaczego w XIV w., – wyjaśnia znaczenie przywileju Jagiellonowie, przywilej koszycki polskiego tronu przez Ludwika panowały w Polsce trzy koszyckiego – wie, co było w roku: 1385, 1374, Węgierskiego dynastie, zna okoliczności, w – omawia przyczyny i skutki unii 1410 – wyjaśnia, dlaczego Polskę i jakich obejmowały one polsko-litewskiej dla obu Zagadnienia 1. Ludwik Węgierski na tronie – wie, kim byli: Ludwik Węgierski, Litwę połączyła unia władzę państw polskim. Jadwiga, Władysław Jagiełło, personalna – wyjaśnia, dlaczego doszło do 2. Pogańska Litwa. Ulrich von Jungingen – wymienia postanowienia unii w wielkiej wojny z zakonem 3. Unia polsko-litewska w – wskazuje na mapie państwa: Krewie krzyżackim Krewie. litewskie, polskie, krzyżackie w – omawia skutki unii krewskiej dla 4. Wielka wojna z XIV–XV w. Polski i Litwy Krzyżakami. – wymienia dynastie władające – opowiada o okolicznościach Polską w XIV w. wybuchu wielkiej wojny z – podaje miejsce największej bitwy w zakonem krzyżackim wojnach Polski z zakonem krzyżackim i omawia jej skutek – podaje, kto zawarł unię polsko– opisuje życie ziemianina – wie, – wyjaśnia i omawia przyczyny – omawia przyczyny i 47. Polska Jagiellonów węgierską, określa wiek tego czym zajmowała się szlachta i skutki unii polskookoliczności powstania w XV w. wydarzenia – wyjaśnia zasady funkcjonowania węgierskiej demokracji szlacheckiej – wie, co było w roku: 1444, 1454, sejmu – podaje, dlaczego wybuchła Zagadnienia 1. Druga unia polsko1466 wojna trzynastoletnia węgierska. – kojarzy postacie Kazimierza 2. Wojna trzynastoletnia. Jagiellończyka i Władysława 3. Przemiany ustroju państwa Warneńczyka z konkretnymi – przywileje szlacheckie, wydarzeniami powstanie sejmu walnego. – rozumie pojęcia: inkorporacja, 4. Rycerz staje się Związek Pruski, Prusy Krzyżackie, ziemianinem. Prusy Królewskie, pokój toruński II, rada królewska, senat, sejm walny, sejmik ziemski, elekcja – wie, kim byli: Gali Anonim, – wskazuje miejsca z budowlami – porównuje styl gotycki z – wskazuje, czym różnił się nurt 48. Kultura w Wincenty Kadłubek, Jan Długosz, romańskimi i gotyckimi na romańskim ludowy kultury od dworskiego średniowiecznej Polsce Wit Stwosz, Paweł Włodkowic, ziemiach polskich – na podstawie fotografii – wymienia cechy wspólne Zagadnienia Mikołaj Kopernik – wie, że życie kulturalne rozpoznaje cechy stylów kultury polskiej i europejskiej 1. Przyjęcie chrześcijaństwa a – wymienia polskie kroniki rozkwitało wokół dworu i romańskiego i gotyckiego w okresie średniowiecza przemiany kulturowe. – wskazuje główne cechy stylów Kościoła 2. Ośrodki życia kulturalnego romańskiego i gotyckiego – wymienia zakony, które w średniowiecznej Polsce – – rozumie znaczenie Akademii przyczyniły się do rozwoju rola Akademii Krakowskiej dla rozwoju polskiej kulturalnego w Polsce Krakowskiej. nauki i kultury 15 – rozumie pojęcia: Bogurodzica, ratusz, sukiennice, rocznik, kronika, rotunda – podaje przyczyny i skutki – podaje przyczyny i omawia 49. Powtórzenie wiadomości – wie, co było w roku: 1109, 1138, – wymienia stany istniejące w 1122, 1308, 1320, 1364 średniowiecznej Europie konfliktu pomiędzy przykłady rozwoju Europy w – rozkwit i schyłek – zna postacie: Kazimierza – wymienia zakony działające w cesarstwem a papiestwem X–XII w. wieków średnich Wielkiego, Władysława Łokietka, średniowiecznej Europie – przedstawia zmiany – diagnozuje kryzys XIV–XV w. Bolesława Krzywoustego, – wyjaśnia, czym były zakony gospodarcze w Europie w – wymienia skutki kryzysu dla Zagadnienia 1. Kultura średniowiecznej Czyngis-chana rycerskie i podaje ich przykłady okresie średniowiecza Europy Zachodniej Europy. – zna pojęcia: sąd papieski, Krzyżacy, – opisuje działania: Bolesława – podaje przyczyny i skutki 2. Od monarchii testament Bolesława Krzywoustego, Władysława rozbicia dzielnicowego patrymonialnej do Krzywoustego, monarchia Łokietka, Kazimierza – opowiada o zjednoczeniu ziem monarchii stanowej. stanowa, stan, niewola awiniońska, Wielkiego polskich, wskazując jego 3. Zjednoczone Królestwo uniwersytet, trójpolówka, renta – zna postać św. Tomasza z przyczyny Polskie – państwo, feudalna, Mongołowie, krucjata, Akwinu – przedstawia zmiany społeczeństwo, gospodarka, zakon rycerski, „czarna śmierć” – omawia okoliczności gospodarcze, jakie zaszły w kultura. – wskazuje na mapie Ziemię Świętą sprowadzenia do Polski Europie Krzyżaków oraz stosunki – opisuje styl romański i gotycki polsko-krzyżackie do panowania Kazimierza Wielkiego – wskazuje okoliczności rozbicia dzielnicowego oraz zjednoczenia ziem polskich – opisuje monarchię stanową – opowiada o konflikcie Kościół– cesarstwo – opisuje przebieg krucjat – wie, kiedy była bitwa pod Legnicą, zna jej rezultat 16
