Skala mapy w obliczaniu powierzchni

E-learning GEOGRAFIA
Opracowanie:
Arkadiusz Dera
Oceany i morza
Wszechocean (ocean światowy) to zwarty obszar wód na powierzchni Ziemi ,
obejmujący wszystkie oceany wraz z połączonymi z nimi morzami. W Polskiej
geografii przyjmowało się istnienie trzech oceanów: Spokojnego, Atlantyckiego i
Indyjskiego. Jednak od kilkunastu lat w wielu podręcznikach geografii wyróżnia się
(w ślad za innymi państwami) czwarty ocean: Arktyczny. Jest jeszcze jedna
klasyfikacja przyjmująca wyróżnianie 5 oceanów (jednak choć obowiązująca to
rzadko stosowana) została zatwierdzona przez Komisję Standaryzacji Nazw
Geograficznych Poza Granicami Polski – Ocean Południowy.
Ukształtowanie dna oceanicznego

szelfy kontynentalne - fragment dna, stanowiące części bloków
kontynentalnych zalane przez wody oceanów, sięgają zazwyczaj do 200 m
głębokości, gdzie kończą się gwałtownym załomem,

stoki kontynentalne - strome odcinki dna oceanicznego łączące szelfy z
basenami oceanicznymi,

baseny oceaniczne - rozległe, słabo urozmaicone fragmenty dna położone na
głębokości 4000 do 6000 m, zajmują aż 72% powierzchni oceanów,
rowy oceaniczne - głębokie, wklęsłe formy dna, powstałe w strefach subdukcji
dna oceanicznego, sięgają od 7000 do ponad 11000 m głębokości, długie na
300-5000 km, szerokie na 30-100 km,

grzbiety śródoceaniczne - systemy wzniesień dna oceanicznego, tworzący
podwodny łańcuch od łącznej długości 60000 km, powstają w strefach
spreadingu dna oceanicznego, gdzie lawa wydostaje się na zewnątrz
rozpychając dno skorupę oceaniczną, grzbiety wznoszą się na 2000 do 3000 m
ponad dna basenów oceanicznych, w środkowej części grzbietów ciągną się
głębokie rozpadliny, tzw. ryfty,
„Pilotażowy program rozwojowy dla uczniów gorzowskich gimnazjów i liceów z wykorzystaniem e-learningu”
1
E-learning GEOGRAFIA
Opracowanie:
Arkadiusz Dera

wyspy - części grzbietów śródoceanicznych oraz czynnych wulkanów
wystające ponad powierzchnię oceanu.

równina abisalna - płaskowyż oceaniczny - wzniesienie oceaniczne - ławica
oceaniczna
Morze to część wszechoceanu mająca z nim wspólny poziom i swobodną
wymianę wód (np. przez cieśniny)
Ze względu na sposób położenia i kontaktu z oceanem, morza dzieli się na:
- przybrzeżne oddzielone od oceanu przez wyspy lub półwyspy;
- otwarte mające szerokie połączenie z oceanem;
- międzywyspowe położone wyłącznie między wyspami lub ich
archipelagami;
- śródziemne wewnątrzkontynentalne leżące wewnątrz jednego kontynentu;
- śródziemne międzykontynentalne leżące między kontynentami.
Jedynie Morze Sargasowe nie należy do powyższej klasyfikacji gdyż jego specyfika
odnosi się do tego, że wody tego morza oblane są prądami morskimi
ograniczającymi je prawie ze wszystkich stron zachowując bardzo indywidualne
cechy klimatyczne i biologiczne.
„Pilotażowy program rozwojowy dla uczniów gorzowskich gimnazjów i liceów z wykorzystaniem e-learningu”
2