adhd

Rzeszów, 19. 01. 2011r.
ADHD – czyli „ zespół hiperkinetyczny” (w Europie) lub „zespół nadpobudliwości psychoruchowej z
zaburzeniami koncentracji uwagi – ADHD” (w USA). W Polsce często używa się określenia „zespół
nadpobudliwości psychoruchowej”, zaś skrót ADHD bywa na ogół rozwijany jako „zespół
nadpobudliwości z zaburzeniami uwagi”. Wszystkie te nazwy są synonimami.
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej przejawia się u dziecka występowaniem objawów
związanych z deficytem uwagi, impulsywnością i nadmierną ruchliwością w stopniu znacząco
utrudniającym dziecku jego funkcjonowanie i różniącym go od rówieśników. Objawy muszą pojawić się
przed 7 rokiem życia. Najprościej rzecz ujmując, dzieci z ADHD mają trudności w kontrolowaniu swoich
zachowań: uwagi, ruchów i emocji. Mówimy, że są to objawy, ponieważ zachowania te nie zależą od
woli dziecka i towarzyszą mu z różnym nasileniem, przez całe niemal życie.
Nadpobudliwość psychoruchowa występuje u około 3-7 % dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Mówiąc o
nadpobudliwości, myślimy przede wszystkim o chłopcach. Jeszcze do niedawna uważano, że na
dziewięciu nadpobudliwych chłopców przypadają dwie nadpobudliwe dziewczynki. Teraz, w związku z
większą rozpoznawalnością podtypu z czystymi zaburzeniami uwagi uważa się, że stosunek chłopców
do dziewcząt najprawdopodobniej wynosi 2:1. Co do rokowania, mamy coraz więcej danych
mówiących o tym, że nie wszystkie dzieci wyrastają z nadpobudliwości. Objawy zaburzenia utrzymują
się u 30-50% nastolatków i 30% dorosłych. Pełno objawowy zespół nadpobudliwości przetrwa u 3%
dorosłych.
Dzieci z nadpobudliwością psychoruchową napotykają na wiele przeciwności związanych ze swoim
złym zachowaniem i zwykle nie są w stanie udowodnić, że coś potrafią – szczególnie w szkole. Pomimo,
że dzieci z ADHD są często bardzo uzdolnione w wielu dziedzinach, nauczyciele sporadycznie wybierają
je do konkursów i przeglądów, ponieważ dzieci z ADHD sprawiają trudności wychowawcze. Częste
zdarzają się sytuacje, że dzieci z ADHD nie są zabierane na wycieczki klasowe, wyjścia do kina, teatru,
oraz na inne imprezy tylko ze względu na to, że nie mogą „spokojnie usiedzieć na miejscu”. Zachowania
te są wynikiem objawów tego zaburzenia a nie ich złośliwości i złej woli. To tak, jakby osobie z wadą
wzroku zabrać okulary i winić go za to, że nie widzi. Bez okularów uczeń nie może przepisywać z tablicy
a za karę nauczyciel posadzi się go w ostatniej ławce, bo nie ma notatki w zeszycie. Tak samo jest z
dziećmi z ADHD. Trzeba specjalnych metod pracy, aby dziecko mogło się spokojnie uczyć w szkole.
Nadpobudliwość psychoruchowa jest, uważana często za zaburzenie łamiące linię życiową. Osoby
nadpobudliwe wcześniej niż ich rówieśnicy kończą karierę szkolną, uzyskują gorsze wykształcenie.
Niezdiagnozowane i nieleczone ADHD prowadzi do poważnych powikłań również zdrowotnych np.:
większe ryzyko wypadków, urazów, a w dorosłości chorób cywilizacyjnych. Dodatkowo mogą pojawić
się zachowania agresywne, niedostosowane, depresja, zaburzenia lękowe, nadużywanie substancji
psychoaktywnych. Rodziny i bliscy osób z ADHD są narażeni na silny stres i napięcie i tak jak sami
pacjenci potrzebują opieki i wsparcia.
Dziecko z ADHD wymaga specjalnego postępowania od najmłodszych lat. Objawy utrudniają
funkcjonowanie pacjenta w środowisku domowym i w szkole (tak podczas nauki, jak i w kontaktach z
rówieśnikami i dorosłymi). W związku z tym w terapii pracuje się nie tylko z samym dzieckiem, ale także z
jego rodzicami i nauczycielami. Im więcej rodzajów interwencji stosuje się w terapii, tym jest ona
skuteczniejsza. Metody leczenia stosowane w ADHD można podzielić na różnorodne
niefarmakologiczne formy oddziaływań i specyficzne formy nauczania i komunikacji z dzieckiem,
których uczy się jego opiekunów oraz farmakoterapię. Do metod niefarmakologicznych zalicza się także
m.in.: treningi neurokognitywne, EEG Biofeedback, leczenie dietetyczne, jednak ich skuteczność w
odniesieniu do leczenia ADHD jest stale badana.
W leczeniu zespołu nadpobudliwości leki mogą wspomóc oddziaływania terapeutyczne. Długotrwała,
bezpieczna i skuteczna farmakoterapia jest metodą o udowodnionej skuteczności i powinna być
stosowana wyłącznie u dzieci, u których sama modyfikacja metod wychowawczych oraz inne metody
terapii nie dają wystarczającego efektu lub z jakiegoś powodu nie mogą być zastosowane.
Farmakoterapia znacząco redukuje objawy i poprawia ogólne funkcjonowanie dziecka, ale tylko
w czasie stosowania leku.